پیشگفتار
قرآن كریم، کتابی که از سوی پروردگار عالم و خالق و پرورش دهنده تمام موجودات از جمله انسان، نازل گردیده، بیان كننده نیازهای زندگی بشری برای رشد و تعالی و تکامل است، چنان كه در آیات گهربار آن کتاب فرمود: "تبیاناً لكل شیء"
از طرفی آیات این سلسله هدایت، بر مدیر جامعه اسلامی، پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله، نازل گردیده که خود اقدام به تشکیل حکومت و اداره آن به مدت ده سال نموده و در تمام آنات و لحظات و مشکلات، عنایات و راهنمایی‌های وحیانی راه گشای وی بوده است.

جمعه، 17 اسفند 1403 - 23:18 ادامه مطلب نظر بدهید 9

در پاسخ به مطالب زیر توجه کنید : الف. مدیریت اسلامی چیست؟ مدیریت در یک تعریف، دانش و هنری است که انسان و منابع انسانی را در جهت رسیدن به یک هدف خاص از طریق برنامه ریزی ، سازماندهی و کنترل و نظارت، یاری می کند. عناصر مهم موجود در این تعریف، انسان، هدف خاص، برنامه ریزی، سازماندهی، کنترل و نظارت است. یک مدیر اسلامی باید این پارامتر ها را در سازمان خود به نحوی تبیین کند که نه تنها با اسلام و مبانی اسلامی منافات نداشته باشد بلکه با آن سازگاری نیز داشته باشد. یک مدیر اسلامی با استفاده از آموزه های اسلام، این عناصر را کاملا تعریف و جهت دهی می کند. مدیر اسلامی کیست؟
مدیر در اسلام کسی است که در درجه اول، خود او با خدا ارتباط خوبی داشته و خدا در زندگی او پررنگ است. او شیوه برخورد با انسان ها و قشر های مختلف را می داند و از یک جامعه شناسی اسلامی صحیح برخوردار است. می داند که با یک مستضعف چگونه بر خورد کند و با یک انسان مغروری که به دارایی خود می نازد چگونه رفتار نماید. پیامبر اسلام و امیر المؤمنین علیهم السلام کسانی را برای مدیریت انتخاب می کردند که با تقواتر باشند. مانند انتخاب سلمان فارسی برای فرمانداری مدائن.( داستانی در این باره در انتهای پاسخ خواهد آمد.)
یک مدیر مسلمان کسی است که تمام آن چه به امانت دست او داده اند را از طرف خدا و امانت خدا می داند. با این دیدگاه، دیگر اساس کار یک مدیر روشن می شود. او همه کارمندان را بندگان خدا می داند که خدا آنان را برای مدت کوتاهی و به جهت امتحان زیر دست او قرار داده است.
چگونه مدیریت می کند؟

جمعه، 17 اسفند 1403 - 23:14 ادامه مطلب نظر بدهید 9

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

• حسام الدین خلعتبری 1
• فریبا صدارت 2

1 استادیار دانشگاه علاّمه طباطبائی(ره)، تهران

2 سطح سوم حوزة علمیّه، تهران

https://doi.org/10.22054/ajsm.2014.1330

چکیده

چکیده
مدیریّت اسلامی مبتنی برجهان‌بینی دینی و از الزامات جامعة اسلامی است. بنابراین، باید به دنبال شناخت ویژگی‌هایی بود که با خلقت و فطرت انسانی همساز و متقارن باشد. بی‌شک چنین معیارهایی را باید در قرآن و نهج‌البلاغه و کلام معصومین، علیهم‌السّلام، جستجو کرد. در این راستا، در مقالة حاضر، به تعریف مدیر و مدیریّت پرداخته شده است و معلوم شده که آن مفهوم ذهنی که از مجموع رفتار مدیران درک می‌کنیم، مدیریّت نام دارد و مدیر کسی است که می‌تواند فعّالیّت‌های افراد را برای رسیدن به هدف یا اهداف معیّنی هماهنگ و به صورت شایسته‌ای سازمان دهد. در ادامه به شناخت ویژگیهای شخصیّتی مدیر، از جمله ایمان، تقوا و ... پرداخته و تلاش شده است که دیدگاه قرآن و نهج‌البلاغه دراین زمینه، مورد توجّه قرار گیرد. همچنین از نقطه ‌نظر مفسّران عالی‌مقام و صاحب‌نظران نیز استفاده شده است.

پنجشنبه، 16 اسفند 1403 - 00:18 ادامه مطلب نظر بدهید 8

مدیریت اسلامی دارای مبنا وشاخص های ارزنده ای میباشد که در قرآن کریم به صراحت بیان گردیده و تمامی مدیران جهت اجرای مدیریت اسلامی نیازمند این شاخص ها میباشند .
 

ارزش و تلاش
تِلْکَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَها ما کَسَبَتْ وَ لَکُمْ ما کَسَبْتُمْ ...(بقره، 134)
آنها امتی بودند که درگذشتند و دستاورد آنها مربوط به تلاش خودشان می‌باشد و دستاورد شما نیز مربوط به تلاش خودتان است.
7.معیار ارزش گذاری در موفقیت افراد، میزان تلاش آنان است.

نظارت
وَ کَذلِکَ جَعَلْناکُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَکُونُوا شُهَداءَ عَلَى النّاسِ ...(بقره، 143)
خداوند، خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرماید: و بدین سان شما را امتی میانه‌رو قرار دادیم تا ناظر بر اعمال مردم باشید.
8. مدیریان و رهبران باید بر کارها و عملکرد زیردستان خود نظارت داشته باشند. (لتکونوا شهداء علی الناس)

قاطعیت
الْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ فَلا تَکُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرینَ (بقره، 147)
خداوند، پس از نزول آیة تغییر قبله به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرماید: حق، آن چیزی است که از سوی پروردگار تو آمده است، پس هرگز به خود تردید راه مده.
9.رهبر باید از قاطعیت و یقین برخوردار باشد، به خصوص وقتی که قانونی را تغییر داده و سنتی را می‌شکند. (فلا تکونن من الممترین)

چهارشنبه، 15 اسفند 1403 - 00:41 ادامه مطلب نظر بدهید 10

مسند مدیریت، امانتی الهی است که به مدیر سپرده شده است و او باید از این امانت الهی بشدت مراقبت کند . مولای متقیان علی علیه السلام درباره این امانت الهی می فرماید:

. . . و ان عملک لیس لک لطعمة و لکنه فی عنقک امانة و انت مستدعی لمن فوقک . لیس لک ان تقتات فی رعیة و لا تخاطر الا بوثیقة و فی یدیک مال من مال الله عز و جل و انت من خزانه حتی تسلمه الی و لعلی ان لا اکون شر ولاتک لک و السلام; «مدیریت و حکمرانی برای تو طعمه نیست; بلکه امانتی بر گردن تو است و کسی که از تو بالاتر است از تو خواسته تا نگهبان آن باشی . وظیفه نداری که در کار مردم به میل و خواسته شخصی خود عمل کنی، یا بدون ملاک معتبر و فرمان قانونی، به کار بزرگی ست بزنی . اموالی که در دست توست از آن خداوند می باشد و تو خزانه دار هستی تا آن را به من بسپاری . امیدوارم که برای تو بدترین فرمانرواها نباشم . و السلام

سه شنبه، 07 اسفند 1403 - 21:43 ادامه مطلب نظر بدهید 14

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار کارگران (۱۴۰۲/۰۲/۰۹)، پیرامون اهمیت دادن به کارگر به حدیثی اشاره کردند که رسانه KHAMENEI.IR این حدیث و بیانات رهبر انقلاب درباره آن را در این جدول مرور میکند.

شنبه، 20 بهمن 1403 - 16:14 ادامه مطلب نظر بدهید 12

برادران و خواهران عزیز که مجموعه‌ای از قشر وسیع و زحمت‌کش و خدوم کارمندان سراسر کشور هستید، خیلی خوش آمدید. تعیین روزی هم به نام روز کارمند، کار مفیدی بود. امیدواریم در این روز و این مناسبت، برای دست‌اندرکاران فرصتی پیدا شود که برخی از مسائل مهمی را که مربوط به کارمندان دولت در سراسر کشور است، تبیین کنند؛ قدر کارمندی و اشتغال به کار در دستگاه‌ها را بشناسانند و اهمّیّت این کار را تبیین نمایند.

 امروز به این مناسبت، در جمع شما عزیزانی که زحمت کشیدید و به اینجا تشریف آوردید، اوّلین مطلبی که عرض میکنم «خسته نباشید» به شما قشری است که بدنه‌ی عظیم و فعّال و پُرکار دولت جمهوری اسلامی را تشکیل میدهید. این، اظهار ارادتی از طرف ما به کارمندان است؛ ولی ثواب و قبول الهی و برکات و فضل الهی بر افراد خدوم و زحمت‌کش، به مراتب ارزشمندتر است. آنچه که مهم است، این است که هم خودِ قشر کارمندان و هم آحاد مردم بدانند که کارمندی، در نظامِ به‌حق و عادلانه و مردمی، چقدر اهمّیّت دارد. این، خیلی مهم است.

پنجشنبه، 11 بهمن 1403 - 16:25 ادامه مطلب نظر بدهید 12

رابطه متقابل حاکم و مردم، یکی از مهم‌ترین روابط اجتماعی است که تبیین حدود و ثغورِ آن از اهمیت قابل توجهی برخوردار بوده و آگاهی از تکالیف و تعهدات متقابل طرفین ضرورتی انکارناپذیر است.  در این یادداشت به تحلیل وظایف حاکم در مقابل جامعه و وظایف مردم نسبت به حاکمیت از نگاه قرآن و روایات می‌پردازیم:

۱- قرآن کریم:  آیه ۱۵۹ سوره آل عمران می‌فرماید: «فبِما رحْمه مِن‌الله لِنْت لهُمْ ولوْ کُنْت فظًّا غلِیظ الْقلْبِ لانْفضُّوا مِنْ حوْلِک فاعْفُ عنْهُمْ واسْتغْفِرْ لهُمْ وشاوِرْهُمْ فِی الْأمْرِ فإِذا عزمْت فتوکّلْ علی‌الله إِنّ ‌الله یُحِبُّ الْمُتوکِّلِین. به برکت رحمت الهی، در برابر مردم نرم و مهربان شدی! و اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو، پراکنده می‌شدند و در کارها، با آنان مشورت کن و… .
حاکم اسلامی مطابق این آیه شریفه در برابر مردم دو وظیفه مهم و اساسی دارد:
الف: سعه صدر، حسن خلق، گشاده‌رویی و نرم‌خویی در برخورد با مردم: بر این اساس حسن خلق و منع هر گونه خشونت از وظایف ذاتی حاکم اسلامی است.

پنجشنبه، 11 بهمن 1403 - 16:21 ادامه مطلب نظر بدهید 10

پيامبر صلي الله عليه و آله : ظُلمُ الأجيرِ أجرَهُ مِنَ الكَبائِرِ ؛ [ بحار الأنوار ، ج 103 ص 170 .]

پيامبر صلي الله عليه و آله :ظلم در پرداخت مزد كارگر ، از گناهان بزرگ است .

نمایش منبع

امام على عليه السلام : نَهى [رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله] أن يُستَعمَلَ أجيرٌ حَتّى يُعلَمَ ما اُجرَتُهُ ؛ [ كتاب من لايحضره الفقيه، ج4، ص10.]

امام على عليه السلام :پيامبر خدا از به كار گرفتن كارگر ، پيش از تعيين مزدش نهى فرمود .

پنجشنبه، 11 بهمن 1403 - 16:08 ادامه مطلب نظر بدهید 10

در اسلام، منزلت اجتماعی به عنوان موهبت و امانت الهی در اختیار کارمندان قرار می گیرد تا برای رفع محرومیت ها و گرفتاری ها از امور جامعه به کار گرفته شود. ازاین رو، امام علی علیه السلام به یکی از کارگزاران خود چنین می گوید: «کاری که به عهده توست، طعمه نیست، امانتی است که بر گردنت نهاده اند.» بنابراین، اگر کارمندان و کارگزاران نظام اسلامی با انگیزه های الهی، امانت داری و خدمت رسانی به مردم در جایگاه خود قرار گرفته اند، باید شکرگزار پروردگار بزرگ باشند؛ زیرا در جایگاهی هستند که می توانند خاطری را شاد کنند، غمی را بزدایند، بی پناهی را پناه دهند و مظلومی را یاور باشند و به این ترتیب، زمینه رشد و تعالی خود را فراهم سازند. رسول خدا صلی الله علیه و آله در این باره می فرماید: «وقتی خداوند برای بنده ای نیکی خواهد، حاجت مردم را در دست او قرار می دهد».

پنجشنبه، 11 بهمن 1403 - 15:48 ادامه مطلب نظر بدهید 11