اصول دین. توحید
تسنیم | فرهنگی و هنری | پنجشنبه، 05 خرداد 1401 - 15:53
طرح شبهه از سوی منکران خدا و قائلان به ثنویت گاهی به قدری دشوار بود که امام چارهای نمیدید جز اینکه خود وارد عرصۀ مناظره شوند.
خلاصه خبر
به قدری تعداد فرقهها زیاد بود که آن حضرت در زمینههای مختلف فقهی، کلامی، فلسفی و حتی علمی، شاگردانی تربیت کردند؛ مثلاً هشام بنحکم در زمینۀ کلام دارای تبحر بالایی شد و مفضل بن عمر در زمینۀ علمی و حکمتهای آفرینش نیز وارد عرصۀ مناظره شد.
بهرهگیری از آیات قرآن، ارائۀ استدلال با منطق خود فرقهها، استفاده از مثالها و حتی در گاهی موارد بهره از معجزات عینی، از روشهایی بود که امام صادق علیهالسلام در احتجاج از آنها استفاده میکردند.
به عنوان نمونه دو گانهپرستى به حضور امام صادق علیهالسلام آمد و از عقیده خود دفاع مىکرد؛ عقیدهاش این بود که جهان هستى داراى دو خدا است: یکى خدای نیکیها و دیگرى خداى بدىها.
امام صادق در رد عقیدۀ او و هرگونه دوگانهپرستى چنین فرمود: اینکه تو مىگویى خدا دوتا است، بیرون از این تصورات نیستند: 1- یا هر دو نیرومند و قدیم هستند 2- یا هر دو ناتوان هستند 3- یا یکى قوى و دیگرى ناتوان است.
به امام صادق علیهالسلام گفت: دلیل شما بر وجود خدا چیست؟
حضرت برای اثبات وجود خدا، توجه به ساختمان دادند که جز یک بنا نمیتواند آن را بسازد؛ حال چگونه ممکن است تدبیر این عالم و عناصر شگفتانگیز و دقیق آن بدون خالقی مدبر بوده باشد؟
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
وَفِي الْأَرْضِ آيَاتٌ لِلْمُوقِنِينَ ﴿۲۰﴾
و روى زمين براى اهل يقين نشانه هايى [متقاعدكننده] است (۲۰)
مهر | دین و اندیشه | سه شنبه، 03 خرداد 1401 - 08:59
کرسی علمی ترویجی «امکان شناخت عقلی خداوند در روایات اهل بیت علیهم السلام» به همت پژوهشگاه قرآن و حدیث و با همکاری دبیرخانه هیأت حمایت از کرسیهای نظریه پردازی نقد و مناظره برگزار میشود.
خلاصه خبر
در این نشست حجت الاسلام علی امیر خانی عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث به عنوان ارائه دهنده و محمدحسین منتظری در جایگاه ناقد موضوع را نقد و بررسی خواهند کرد همچنین دبیر علمی نشست محمدجعفر رضایی عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث است.
مهر | دین و اندیشه | جمعه، 30 اردیبهشت 1401 - 07:31
پیغمبر اکرم با نشان دادن راه سعادت و شقاوت به مردم، آنها را به نتایج ابدی کارهایشان هم متنبه کردند و به آنها هشدار دادند که زندگی فقط این چند روز کوتاه دنیا نیست.
خلاصه خبر
به گزارش خبرنگار مهر، خطبه فدکیه نام سخنرانی حضرت فاطمه (س) در مسجدالنبی که در اعتراض به غصب فدک ایراد شد.
فاطمه (س) پس از بیثمر بودن دادخواهیاش به مسجد پیامبر رفت و خطبهای ایراد کرد که به خطبه فدکیه مشهور شد.
ایشان در این خطبه بر مالکیتش درباره فدک تصریح کرد.
خطبه فدکیه مجموعهای از معارف ناب در زمینههای خداشناسی، معاد شناسی، نبوت و بعثت پیامبر اسلام (ص)، عظمت قرآن، فلسفه احکام و ولایت را در بردارد.
آنچه پیش رو دارید قسمت چهل و پنجم از سخنان مرحوم آیتالله مصباح یزدی است که در خصوص شرح خطبه فدکیه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها ایراد کردهاند:
این خطبه با این جمله شروع میشد: الحمد لله علی ما أنعم و له الشکر علی ما ألهم.
خطبههای انبیا، اولیا و عالمان دینی، با حمد خدا شروع میشود؛ ولی هر یک از اوصاف و نعمتهای خداوند متعال که در ابتدای خطبه ذکر میشوند با هدف انشای خطبه تناسب دارند.
در این خطبه مبارک هم اوصاف خاصی ذکر شده که با توجه به آنها میتوان برخی از حکمتهایی را حدس زد که در چگونگی تنظیم فرازهای مختلف این خطبه مبارک نهفته است.
در این خطبه همراه با حمد و سپاس الهی سه مطلب اساسی یعنی توحید، نبوت و معاد به دنبال هم آمده که در واقع اساس دیناند.
در ابتدای خطبه به سبک خاصی، به وحدانیت خدای متعال شهادت داده شده است.
توحید نقش حیاتی و اساسی در سعادت انسان دارد و شهادت دادن به توحید در واقع اعتراف به این نعمت و شکر این نعمت است که خدای متعال اصلیترین عامل سعادت را به ما مرحمت فرموده است که اگر این نباشد سایر امور بیفایده است.
اهتمام به این مسأله با هدف خطبه بیتناسب نیست.
این قسمت خطبه مقدمهای برای بیان ارزش خدمات پدر بزرگوارشان است.
در ضمنِ شهادت به توحید بر روی دو صفت از اوصاف الهی تکیه شده است؛ یکی ربوبیت تکوینی الهی به این معنا که خدای متعال به انسانها نعمت حیات، نعمت وجود و لوازم وجود را عنایت فرموده است.
اگر خدای متعال انبیا را و به خصوص پیغمبر خاتم را مبعوث نفرموده بود مردم نمیتوانستند راه صحیح زندگی را بشناسند.
یادآوری این نکات توسط حضرت زهرا سلاماللهعلیها باعث میشود که مردم متوجه زحمات پدر ایشان شوند و بفهمند که رسول خدا چه حق عظیمی بر گردن آنها دارد.
پس ذکر اوصاف رسول اکرم و تأثیری که زحمات ایشان در هدایت مردم و نجات آنها از گمراهیها دارد باز با هدف خطبه متناسب است.
پیغمبر هم انسانی مثل انسانهای دیگر است و شرایط زندگی این عالم بر او هم حاکم است.
تا اینجا آن سه اصل توحید، نبوت و معاد با ذکر اوصاف خاصی که متناسب با هدف این خطبه باشد تقریر شد.
وقتی کلام به اینجا میرسد روی سخن را به سوی مردم برمیگردانند و با مخاطب قرار دادن آنها خطبه را ادامه میدهند.
حضرت میفرمایند: «مردم!
شما میدانید پدر من برای ترویج دین خدا و هدایت شما چه زحمتهایی کشید؟» حضرت با یادآوری خصوصیات رسول خدا سعی میکنند هم مردم را از غفلت درآورند و هم زمینه عاطفی برای پذیرش کلام را در مخاطب ایجاد کنند.
این فراز هم حامل نکتهای است که باز در نتیجهگیری از این خطبه مؤثر است.
حضرت در ضمن اشاره به حکمت تشریع نماز، زکات و … میفرمایند: «و طاعتنا نظاما للملة و إمامتنا أمانا من الفرقة.
اگر امامت ما نباشد اسلام سامانی نخواهد داشت.» اگر کسی احتمال بدهد که ذکر سایر احکام هم مقدمهای برای تعیین جایگاه مسأله امامت بود احتمال بعیدی نداده است.
سخن حضرت این است که: «خدای متعال این دین را برای شما نازل فرمود و این امانت را پیغمبر اکرم به شما سپرد.
حتی اگر نماز انسان هم قضا بشود اگر واقعاً توبه کند و قضایش را بخواند جبران میشود.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ يَغْفِرُ لِمَنْ يَشَاءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا ﴿۱۴﴾
و فرمانروايى آسمانها و زمين از آن خداست هر كه را بخواهد مى بخشايد و هر كه را بخواهد عذاب مى كند و خدا همواره آمرزنده مهربان است (۱۴)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا ﴿۷﴾
و سپاهيان آسمانها و زمين از آن خداست و خدا همواره شكست ناپذير سنجيده كار است (۷)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَعَ إِيمَانِهِمْ وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿۴﴾
اوست آن كس كه در دلهاى مؤمنان آرامش را فرو فرستاد تا ايمانى بر ايمان خود بيفزايند و سپاهيان آسمانها و زمين از آن خداست و خدا همواره داناى سنجيده كار است (۴)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ مَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ﴿۳۴﴾
آنان كه كفر ورزيدند و مانع راه خدا شدند سپس در حال كفر مردند هرگز خدا از آنان درنخواهد گذشت (۳۴)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَلَا تُبْطِلُوا أَعْمَالَكُمْ﴿۳۳﴾
اى كسانى كه ايمان آورده ايد خدا را اطاعت كنيد و از پيامبر [او نيز] اطاعت نماييد و كرده هاى خود را تباه مكنيد (۳۳)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
وَيَقُولُ الَّذِينَ آمَنُوا لَوْلَا نُزِّلَتْ سُورَةٌ فَإِذَا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ مُحْكَمَةٌ وَذُكِرَ فِيهَا الْقِتَالُ رَأَيْتَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ نَظَرَ الْمَغْشِيِّ عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ فَأَوْلَى لَهُمْ ﴿۲۰﴾
و كسانى كه ايمان آورده اند مى گويند چرا سوره اى [در باره جهاد] نازل نمى شود اما چون سوره اى صريح نازل شد و در آن نام كارزار آمد آنان كه در دلهايشان مرضى هست مانند كسى كه به حال بيهوشى مرگ افتاده به تو مى نگرند (۲۰)