مهر | دین و اندیشه | دوشنبه، 01 دی 1404 - 07:06
حجتالاسلام غلامی گفت: دوران امامت امام باقر(ع) در پی تضعیف حکومت اموی، به نقطه آغاز نهضت علمی اهل بیت(ع) تبدیل شد و زمینه گسترش نظاممند معارف اسلامی و تثبیت مرجعیت علمی شیعه را فراهم کرد.
خلاصه خبر
خبرگزاری مهر -گروه دین، حوزه و اندیشه-عصمت علی آبادی: امروز اول رجب سالروز میلاد با سعادت حضرت باقرالعلوم علیه السلام است.
امام محمد باقر (ع)، پنجمین امام شیعیان، پایهگذار نهضت بزرگ علمی در جهان اسلام بود که با تبیین عمیق معارف قرآن و سنت، نقش مهمی در حفظ و گسترش آموزههای اصیل دینی ایفا کرد.
امام محمد باقر (ع) با درک عمیق این فرصت تاریخی، مسیر امامت را به سوی تولید و نشر علم دینی هدایت کرد.
همین حرکت بنیادین سبب شد که ایشان به لقب باقر العلوم یعنی شکافنده علوم شناخته شود؛ لقبی که نشاندهنده عمق، گستردگی و نوآورانه بودن فعالیت علمی امام است.
افزون بر این، تربیت شاگردان متعدد و انتقال دانش به نسل آینده، نهضت علمی امام را به حرکتی پایدار تبدیل کرد.
شاگردانی که در مکتب امام باقر (ع) پرورش یافتند، هر یک حامل و مروج علوم اهل بیت شدند و زمینه را برای شکوفایی بیسابقه علمی در دوران امام صادق (ع) فراهم ساختند.
*شرایط سیاسی و اجتماعی زمان امام محمد باقر (ع) چه تفاوتی با دوره امامان پیش از ایشان داشت و این تفاوت چه تأثیری بر فعالیت علمی امام گذاشت؟
شرایط سیاسی و اجتماعی دوران امام محمد باقر (ع) تفاوتی بنیادین با دوره امامان پیش از ایشان داشت.
در نتیجه، فشار مستقیم بر امام کاهش یافت و فرصتهای تازهای برای ارتباط با مردم و شاگردان پدید آمد.
این شرایط، زمینهای مناسب برای فعالیت علمی امام فراهم ساخت.
امام محمد باقر (ع) با شناخت درست این تفاوتها، فعالیت علمی خود را به شکلی فعال و رو به گسترش سامان داد.
*روش امام محمد باقر (ع) در آموزش و تربیت شاگردان چه ویژگیهایی داشت و چه تفاوتی با شیوههای پیشین مشاهده میشود؟
روش آموزشی امام محمد باقر (ع) یکی از برجستهترین ویژگیهای دوره امامت ایشان است.
همچنین، امام در تربیت شاگردان به بعد اخلاقی و عملی علم توجه ویژه داشت.
امام باقر (ع) نشان داد که پاسخ به بحرانهای فکری، بیش از هر چیز نیازمند علم، گفتوگو و تبیین عالمانه است.
مهر | فرهنگی و هنری | دوشنبه، 01 دی 1404 - 14:06
اول ماه رجب، ولادت امام محمد باقر(ع)، پنجمین پیشوای شیعیان و «باقر العلوم» است. امامی که گنجهای پنهان علوم دینی را آشکار کرد.
خلاصه خبر
آشکارسازی گنجهای معرفت
لقب «باقر العلوم» یا «شکافنده دانش» که پیامبر اسلام(ص) پیشاپیش آن را برای این امام بیان کرده بود، محور اصلی روایت کتاب است.
کتاب «آفتاب دانش» به دوران کودکی امام نیز میپردازد؛ دورانی که با یکی از تلخترین مقاطع تاریخ اسلام گره خورده است.
امام محمد باقر(ع) شاهد واقعه عاشورا بوده و اسارت پس از آن را نیز تجربه کرده است.
این تجربه تاریخی، در کنار سالها همراهی با پدرش امام سجاد، که به عبادتهای طولانی و زیست زاهدانه شناخته میشد، بستر انتقال میراثی از علم و معنویت را فراهم کرد.
بهزاد دانشگر در ادامه، به مفهوم «ارث» در این خانواده اشاره میکند؛ ارثی که نه دارایی مادی، بلکه گنجینهای از دانش و معرفت است.
در روایت کتاب، صندوقچهای از علم که امام سجاد(ع) برای فرزند خود برجای گذاشت، نمادی از انتقال نظاممند دانش در خاندان اهلبیت(ع) تلقی میشود.
یکی از محورهای مهم «آفتاب دانش»، مواجهه امام محمد باقر(ع) با جامعه زمانه خود است.
دانش خدادادی و استدلال مبتنی بر قرآن
در روایتهای کتاب، علم امام محمد باقر(ع) دانشی خدادادی معرفی میشود که از مسیر وحی و الهام الهی به دست آمده است؛ دانشی که با سحر، جادو یا پیشگوییهای رایج تفاوت ماهوی دارد.
کتاب «آفتاب دانش» همچنین به جنبههای اخلاقی و فردی زندگی امام محمد باقر(ع) میپردازد.
این تصویر، در کنار فعالیتهای علمی گسترده، نوعی توازن میان عقل و معنویت را نشان میدهد که از ویژگیهای بارز سیره اهلبیت(ع) به شمار میآید.
در «آفتاب دانش»، حجم گستردهای از فعالیتهای علمی امام محمد باقر(ع) تشریح شده است.
در مجموع، «آفتاب دانش» کتابی است که با زبانی روایتمحور، مستند و در عین حال قابلفهم، به زندگی و میراث علمی امام محمد باقر(ع) میپردازد.
کتاب«آفتاب دانش»نوشته بهزاد دانشگر در ۱۰۸صفحه و به بهای ۸۰هزارتومان در انتشارات شهید کاظمی منتشر شده است.
مهر | فرهنگی و هنری | دوشنبه، 01 دی 1404 - 16:30
همزمان با آغاز سراسری پویش «چله دعای عهد» تا فرا رسیدن نیمه شعبان، شبکه سه سیما و شبکه قرآن و معارف سیما با پخش برنامهها و آیتمهای متنوع، به این پویش معنوی پیوستهاند.
خلاصه خبر
پویش «چله دعای عهد» از جمعه ۵ رجب، مصادف با ۵ دی آغاز شده و به مدت ۴۰ روز تا نیمه شعبان ادامه خواهد داشت.
این پویش معنوی به سفارش علما و رجال دینی و با استناد به روایات معتبر درباره استغاثه به حضرت ولیعصر عجلاللهتعالیفرجهالشریف طراحی و اجرا شده است تا مؤمنان بتوانند از آثار و برکات معنوی وعده دادهشده در ذیل دعای شریف عهد بهرهمند شوند.
مهر | دین و اندیشه | دوشنبه، 01 دی 1404 - 19:00
قم- معاون تبلیغ و امور فرهنگی حوزههای علمیه با تأکید بر نقش راهبردی هنر در تقابل تمدنی معاصر گفت: امروز مؤثرترین عرصه مواجهه با دشمن، جنگ شناختی است که با ابزار رسانه و هنر دنبال میشود.
خلاصه خبر
وی زبان هنر را مؤثرترین ابزار انتقال پیام دین و انقلاب دانست و گفت: ضعف در بهرهگیری از قالبهای هنری، به معنای ضعف در تبلیغ دینی و انقلابی است و تجربه تاریخی نشان میدهد که هنر همواره همراه تبلیغ دین بوده است.
رفیعی با اشاره به نقش اقشار مختلف جامعه در جنگ نرم اظهار کرد: افسران این میدان دانشآموزان، طلاب و دانشجویان هستند و نبرد امروز، نبرد اندیشه، گفتمان و ایمان است که به درون خانهها و سبک زندگی مردم نفوذ کرده است.
وی زن ایرانی اسلامی را یکی از چالشهای جدی تمدن غرب دانست و افزود: این الگو با حفظ هویت، حجاب و حضور اجتماعی فعال، گفتمان جدیدی را در سطح جهانی مطرح کرده است.
رفیعی افزود: دهمین دوره جشنواره هنرهای آسمانی با دریافت ۴۲۰۴ اثر تخصصی در سه بخش هنرهای تجسمی، نمایشی و آوایی برگزار شد که نسبت به دورههای گذشته رشد قابل توجهی داشته و آثار توسط طلاب خواهر و برادر، ایرانی و غیرایرانی تولید و توسط داوران تراز اول کشوری داوری شدهاند.
«ابوجعفر محمد بن علی علیهالسلام» ملقب به «باقرالعلوم»، امام پنجم از ائمّه اثناعشر و یکی از چهارده معصوم (علیهمالسلام) است. ولادت امام باقر (علیهالسلام) در سال ۵۷ هجری و شهادت آن حضرت در ۱۱۴ هجری و مدت امامت ایشان ۲۰ سال است. شهرت آن حضرت به لقب «باقر» که برگرفته از روایت جابر انصاری از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله است، نشان از مقام بلند علمی ایشان دارد. «مسند الامام الباقر علیهالسلام»، از جمله آثاری است که درباره امام باقر (علیهالسلام) و احادیث ایشان، تألیف شده است.
نام مبارك امام پنجم محمد بود .
لقب آن حضرت باقر يا باقرالعلوم است ,بدين جهت كه : درياى دانش را شكافت و اسرار علوم را آشكارا ساخت .
القاب ديگرى مانند شاكر و صابر و هادى نيز براى آن حضرت ذكر كردهاند كه هريك بازگوينده صفتى از صفات آن امام بزرگوار بوده است .
كنيه امام ابوجعفر بود .
مادرش فاطمه دختر امام حسن مجتبى ( ع )است .
بنابراين نسبت آن حضرت از طرف مادر به سبط اكبر حضرت امام حسن ( ع )و از سوى پدر به امام حسين ( ع ) ميرسيد .
پدرش حضرت سيدالساجدين , امام زين العابدين , على بن الحسين ( ع ) است .
تولد حضرت باقر ( ع ) در روز جمعه سوم ماه صفر سال 57 هجرى در مدينه جانگداز كربلا همراه پدر و در كنار جدش حضرت سيدالشهداء كودكى بود كه به چهارمين بهار زندگيش نزديك ميشد .
دوران امامت امام محمد باقر ( ع ) از سال 95 هجرى كه سال درگذشت امام زين العابدين ( ع ) است آغاز شد و تا سال 114 ه . يعنى مدت 19 سال و چند ماه ادامه داشته است .
شب اول شب برجسته و برتری است و در آن چند عمل وارد است:
اول:
چون هلال ماه را ببیند بگوید:
اللّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَینا بِالْأَمْنِ وَالْاِیمانِ وَالسَّلامَةِ وَالْإِسْلامِ، رَبِّی وَ رَبُّک اللّهُ عَزَّوَجَلَّ.
خدایا! شروع این ماه را بر ما با ایمنی و ایمان و سلامت و اسلام قرار ده، (ای ماه) پروردگار من و تو، خدای توانمند و پرشکوه است.
و روایت شده: رسول خدا(صلی الله علیه وآله) هنگامی که هلال ماه رجب را می دید می گفت:
اللّهُمَّ بارِک لَنا فِی رَجَبٍ وَ شَعْبانَ، وَبَلِّغْنا شَهْرَ رَمَضانَ، وَ أَعِنَّا عَلَی الصِّیامِ، وَالْقِیامِ، وَ حِفْظِ اللِّسانِ، وَ غَضِّ الْبَصَرِ، وَ لَا تَجْعَلْ حَظَّنا مِنْهُ الْجُوعَ وَالْعَطَشَ.
دوّم:
چنان که بعضی از علما فرموده اند غسل کند. از رسول خدا(صلی الله علیه وآله) روایت شده: هرکه ماه رجب را بیاید و در اوّل و وسط و آخر آن غسل کند، پس از انجام آن مانند روزی که از مادر متولد شده بود از گناهان خود بیرون آمده و پاک می شود.
سوم:
«حضرت امام حسین علیه السلام» را زیارت کند.
چهارم:
پس از نماز مغرب بیست رکعت نماز بخواند، به این ترتیب که: در هر رکعت پس از سوره «حمد»، «یک مرتبه» سوره «توحید» را خوانده و پس از هر دو رکعت سلام دهد تا خود و اهل و اولاد و مالش محفوظ بماند و از عذاب قبر ایمنی یابد و از صراط به سرعت برق بدون حسابرسی بگذرد.
پنجم:
پس از نماز عشاء دو رکعت نماز بخواند به این صورت که: در رکعت اوّل پس از سوره «حمد»، «یک مرتبه» سوره «أَلَمْ نَشْرَحْ» و «سه بار» سوره «توحید» را بخواند و در رکعت دوّم سوره «حمد» و سوره های «اَلَم نَشرَح» و «توحید» و «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ» و «قُلْ أَعُوذُ بِرَ بِّ الْفَلَقِ» را هرکدام «یک بار» بخواند و هنگامی که سلام نماز را داد «سی مرتبه» بگوید: «لَاإِلهَ إِلّا اللّه» و «سی مرتبه» صلوات فرستد تا حق تعالی همانند روزی که از مادر متولّد شده، گناهان او را بیامرزد و پاکش نماید.
ششم:
سی رکعت نماز به این ترتیب که: در هر رکعت پس از سوره «حمد»، «یک مرتبه» سوره «قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ» و «سه مرتبه» سوره «توحید» را بخواند.
هفتم:
عملی را که شیخ در کتاب «مصباح المتهجد» ذکر کرده انجام دهد. شیخ در آن کتاب فرموده: عمل شب اوّل رجب، ابوالبختری وَهَب بن وَهَب از حضرت صادق(علیه السلام) از پدر بزرگوارش(علیه السلام) از جدّش از امیرالمؤمنین(علیه السلام) روایت کرده: که برای آن حضرت خوشایند بود که خود را چهار شب در طول سال از هر کاری آسوده کند و آن شب ها را به عبادت زنده بدارد و آن چهار شب عبارت اند از: «شب اوّل رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان».
حدیث امام باقر (ع) درباره نیکی و بدی
امام محمد باقر (ع) فرمودند:
مَا اَحسَنَ الحَسَنَاتِ بَعدَ السَّیِّئاتِ وَ مَا اَقبَحَ السَّیِّئاتِ بَعدَ الحَسَنَاتِ
چه نیکوست نیکی ها بعد از بدیها و چه زشت است بدیها پس از نیکی ها (جهاد با نفس، ح 880 )
حدیث امام باقر (ع) درباره بردباری
امام محمد باقر (ع) فرمودند:
اَلحِلمُ لِباسُ العالِمِ فَلا تَعرَینَّ مِنهُ
بردباری لباس عالم است، پس تو خود را از آن عریان مدار.(کافی، ج 8، ص 55)
حدیث امام باقر (ع) درباره کبر
امام باقر (ع) فرمودند:
الکِبرُ مَطَایَا النَّارِ
کبر و بزرگی نمودن(به منزله ی) مرکبی است که سوار خود را به سوی آتش می برد.(جهاد با نفس، ح 578 )
حدیث امام باقر (ع) درباره حیا
امام باقر (ع) فرمودند:
إنَّ اللهَ یُحِبُّ الحَییَّ الحَلیمَ.
همانا خداوند انسان با حیا و بردبار را دوست دارد.(جهاد با نفس، ح259 )
