ماههای قمری (یا عربی) دوازده ماه است که به ترتیب عبارت‌اند از:
محرم، صفر، ربیع الاول، ربیع الثانی (یا ربیع الاخر)، جمادی الاول، جمادی الثانی (یا جمادی الاخر)، رجب، شعبان، رمضان، شوال، ذیقعده و ذیحجه.
چهار ماه از این ماه‌ها به ماههای حرام مشهور است که عبارتند از: رجب، ذیقعده، ذیحجه و محرم.
همچنین به ماه های شوال، ذیقعده و ذیحجه ماههای حج می گویند.
مبدأ ماههای قمری و ماههای شمسی، هجرت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به مدینه است. اولین ماه قمری محرم و آخرین آن ذیحجه است، تعداد روزهای ماههای قمری در مجموع 354 روز است که حدود 10 یا 11 روز از تعداد روزهای سال شمسی کمتر است چون در ماههای قمری، یک ماه، 30 روز است و ماه دیگر 29 روز.
هنگام دیدن هلال ماه نو، خواندن دعاهای هلال مستحب است، و از همه بهتر دعای 43 صحیفه کامله سجادیه است. اما اگر امکان خواندن این دعا نباشد، بهتر است که سه مرتبه « الله اکبر » و سه مرتبه « لا اله الا الله » بگوییم و در روز اول هر ماه دو رکعت نماز بگذاریم و در رکعت اول بعد از حمد سی مرتبه توحید و در رکعت دوم بعد از حمد سی مرتبه « انا انزلنا » (سوره قدر) را بخوانیم و بعد از نماز صدقه بدهیم که موجب سلامتی ما در آن ماه خواهد شد.
منابع:
هدایة الانام الی وقایع الایام، محدث قمی
تقويم ماه ذي القعده
اوّل ذى القعده:
بنا بر نقلى، اوّل ذى القعده سال 173 هجرى، روز ميلاد حضرت فاطمه معصومه(عليها السلام)است.(1)
اوّل ذى القعده:
بنا بر نقلى، اوّل ذى القعده سال 173 هجرى، روز ميلاد حضرت فاطمه معصومه(عليها السلام)است.(1)
يازدهم ذى القعده:
روز يازدهم ماه (سال 148 هجرى قمرى) روز ميلاد مسعود امام على بن موسى الرضا(عليهما السلام) است.(2)
بيست و سوم ماه ذى القعده:
(سال 203) طبق برخى از روايات شهادت همان حضرت است و زيارت آن حضرت در چنين روزى مناسب است. (هرچند معروف در شهادت آن حضرت «آخر ماه صفر» است).(3)
بيست و پنجم ماه ذى القعده:
طبق روايتى از امام رضا(عليه السلام) روز دحوالأرض است (روزى است كه نخستين خشكى ها از زير آب - كه تمام روى زمين را فراگرفته بود - سربرآورد و مطابق بعضى از روايات، نخستين جايى كه از زير آب بيرون آمد و خشك شد و سپس گسترش يافت، سرزمين «مكّه» و بخصوص محلّ «خانه كعبه» بود و لذا مكّه «امّ القرى» ]= مادر همه آبادى ها[ نام گرفت).(4)
امام رضا (ع) هشتمین امام شیعیان از سلاله پاک رسول خدا (ص) و هشتمین جانشین پیامبر مکرم اسلام (ص) است. بنابر نظر مشهور مورّخان وی در یازدهم ذی قعده سال ۱۴۸ هـ. ق، در مدینه منوّره متولد شد. نام مبارکش، علی، کنیه آن حضرت، ابوالحسن و دارای القاب متعددی از جمله؛ رضا، صادق، صابر، فاضل، قرة اعین المؤمنین و... هستند، اما مشهورترین لقب ایشان، «رضا» به معنای «خشنودی» است.
پدر بزرگوار امام رضا، امام موسی کاظم (ع) پیشوای هفتم شیعیان بودند که در سال ۱۸۳ ﻫ.ق، به دست هارون عباسی به شهادت رسیدند، و مادر گرامیشان نجمه (تکتم) نام داشت.
امام رضا (ع) در مدینه، پس از شهادت پدر، امامت بر مردم را بر عهده گرفت، و به رسیدگى امور پرداخت، شاگردان پدر را به دور خودش جمع کرد و به تدریس و تکمیل حوزه علمیه جدش امام صادق (ع) مشغول شد و در این راستا گام هاى بزرگ و استوارى برداشت.
مدت امامت حضرت رضا(ع)، حدود ۲۰ سال طول کشید، که ۱۷ سال آن در مدینه و سه سال آخر آن در خراسان گذشت.
در مورد تعداد فرزندان آن حضرت اختلاف وجود دارد، برخی امام جواد(ع) را تنها فرزند ایشان دانسته و گروهی نیز فرزندان دیگری را برای حضرتشان برمیشمارند.
اولین روز ماه ذی‌القعده و روز میلاد پربرکت حضرت معصومه(س) است.
ذی‌القعده اولین ماه از ماههای حرام است که نه تنها در اسلام بلکه در سایر ادیان نیز به آن توجه شده است. براساس روایات حضرت موسی(ع) در اول ذی‌القعده به کوه طور رفت و تا انتهای دهه اول ذی‌الحجه در آنجا ماند و خداوند حکمت را از قلب این حضرت بر زبانش جاری کرد. در این ماه شروع جنگ حتی با دشمنان اسلام حرام است مگر اینکه آنها جنگ را به مسلمانان تحمیل کنند.
ثواب شب زنده داری در شب عید
رسول خدا(ص) فرمود: «کسی که شب عید را زنده بدارد، در روزی که دل ها می میرند، دل او نخواهد مرد».1
نماز عید فطر
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «آن که رمضان را روزه بگیرد، با صدقه آن را به پایان برد و با غسل به مصلی رود، در حالی بازمی گردد که آمرزیده شده است».2