فرهنگ اقتصادی
اقتصاد اسلامی، اصطلاحی به معنای دانش اقتصاد یا فعالیت‌ها و فرآیندهای اقتصادی با لحاظ اصول و آموزه‌های اسلامی است. برخی نظریه‌پردازان، اهداف اقتصاد اسلامی را عدالت اجتماعی، رفاه عمومی و استقلال دانسته‌اند. سید محمدباقر صدر، در کتاب اقتصادنا، اسلام را دارای مکتب اقتصادی توصیف کرده، نه علم اقتصاد؛ چرا که به باور او اسلام به دنبال توصیف و تبیین پدیده‌های اقتصادی نیست.
مفهوم‌شناسی
اقتصاد اسلامی، به باور برخی اقتصاددانان، شاخه‌ای از دانش است که از طریق تخصیص و توزیع منابع کمیاب، مطابق با آموزه‌های اسلامی، بدون محدود ساختن آزادی‌های فردی و بدون ایجاد عدم توازن‌های کلان اقتصادی و زیست‌محیطی، به تحقق سعادت انسانی کمک می‌کند.[۱]
برخی از عالمان مسلمان نظیر سید محمدباقر صدر، بین دانش اقتصاد و نظام اقتصادی تفاوت قایل است و اقتصاد اسلامی را به معنای نظام اقتصادی اسلام می‌داند.[۲]
حدیث (۱) پيامبر صلى الله عليه و آله :
طَلَبُ الْحَلَالِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَة
کار کردن برای کسب روزی حلال بر هر زن و مرد مسلمان واجب است
جامع الاخبار (شعیری) ص ۱۳۹
-------------------------------------------------
حدیث (۲) حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم :
امْنُنْ عَلَيْنَا بِالنَّشَاطِ وَ أَعِذْنَا مِنَ الْفَشَلِ وَ الْكَسَلِ وَ الْعَجْزِ وَ الْعِلَلِ وَ الضَّرَرِ وَ الضَّجَرِ وَ الْمَلَل
خدایا نعمت سرزندگی و کوشایی را به ما ارزانی دار و از سستی ، تنبلی ، ناتوانی ، بهانه آوری ، زیان ، دل مردگی و ملال ، محفوظمان دار
بحار الانوار (ط - بیروت ) ج ۹۱ ، ص ۱۲۵
اقتصاد اسلامی، مجموعه‌ای از گزاره‌های دینی است که به عنوان بستر و زیربنای نظام اقتصادی تلقی شده و غایاتی که دین در زمینه اقتصاد برای انسان ترسیم کرده است.
[۱]
و فعالیت‌های فردی و اجتماعی مربوط به تولید، توزیع و مصرف را اقتصاد گویند. در این میان دین مبین اسلام دیدگاه خاص و ویژه‌ای به مقوله اقتصاد دارد که از آن تعبیر به اقتصاد اسلامی می‌شود.
قال الامام الباقر – علیه السلام – : خَیرُ الأعمالِ الحَرثُ.
امام باقر – علیه السلام – فرمودند: بهترین کارها کشاورزی است.
«میزان الحکمه، ح ۷۵۴۵»
قال الامام علی – علیه السلام – للاشتر نخعی: وَلیَکُن نَظَرُک فی عِمارَةِ الأرضِ أبلَغَ مِن نَظَرِکَ فی استِجلابِ الخَراجِ لأِنَّ ذلِکَ لایُدرَکُ إلّا بِالعِمارَةِ.
امام علی – علیه السلام – به مالک اشتر فرمودند: باید توجّه تو به آباد کردن زمین بیش از توجّه به گرفتن خراج باشد؛ زیرا آن (خراج) جز در نتیجه آبادانی فراهم نمی آید.
«نهج البلاغه، نامه ۵۳»
قال الامام علی – علیه السلام – : لا تُؤوُوا التُّرابَ خَلفَ البابِ فَإنَّهُ مَأوَی الشَّیاطینِ.
امام علی – علیه السلام – فرمودند: خاکروبه را پشت در منزل نریزید؛ زیرا جایگاه شیاطین است.
«علل الشرائع، ج ۲، ص ۵۸۳»
قال الامام الصادق – علیه السلام – : اِزرَعُوا و اغرِسُوا وَاللَّهِ ما عَمِلَ النّاسُ عَمَلاً اَجَلَّ و لا أطیَبَ مِنهُ.
امام صادق – علیه السلام – فرمودند: زراعت کنید و درخت بکارید؛ به خدا قسم آدمیان کاری برتر و پاک تر از این نکرده اند.
«بحار الأنوار، ج ۱۰۳، ص ۶۸»
نگارنده: حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم پاک‌نیا*
مقدمه
اخلاق کسب و کار، یکی از اصلی‌ترین مسائلی است که صاحبین کسب و کار باید برای برقراری عدالت و اعتماد، به آن توجه داشته باشند. بسیاری از صاحبان کسب و کار با پایبندی به اصول اخلاقی، توانسته‌اند بستر پیشرفت را برای خود و جامعه فراهم سازند؛ در حالی که بعضی دیگر با بی‌توجهی نسبت به اصول اخلاقی در کار موجبات رکود و شکست خود را ایجاد کرده‌اند. از این‌رو نهادینه کردن فرهنگ اسلامی ـ به‌ویژه گزاره‌ها وآموزه‌های امام علی(علیه السلام) ـ در عرصه کسب و کار، موجب تقویت ایمان افراد و تثبیت جایگاه فرد در جامعه و حتی سبب کاهش تخلفات تجاری در بازار مسلمانان و کاهش فساد‌های مالی خواهد شد. همچنین رعایت احکام و اخلاق اسلامی در محیط کسب و کار مانند رعایت وقت نماز، ادب، انصاف و صداقت افزون بر برکات اخروی، موجب برکات دنیوی می‌شود؛ به این ترتیب که اعتماد مشتری را جلب و محیط کسب و کار را جذاب و پر رونق می‌نماید: «رِجالٌ لا تُلْهيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ إِقامِ الصَّلاةِ وَ إيتاءِ الزَّكاةِ يَخافُونَ يَوْماً تَتَقَلَّبُ فيهِ الْقُلُوبُ وَ الْأَبْصارُ؛ مردان مؤمنی كه تجارت و داد و ستد آنان را از ياد خدا و برپا داشتن نماز و پرداخت زكات باز نمى‌دارد، [و] پيوسته از روزى كه دل‌ها و ديده‌ها در آن زير و رو مى‌شود، مى‌ترسند». در تفسیر این آیه در حدیث آمده است: «التُّجَّارُ الَّذِينَ لَا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَ لَا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا دَخَلَ مَوَاقِيتُ الصَّلَاةِ أَدَّوْا إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَقَّهُ فِيهَا؛ آنها تاجرانى هستند كه تجارت و بيع آنان را از ياد خدا غافل نمى‌سازد. هنگامى كه وقت نماز داخل مى‌شود، حق آن را ادا مى‌كنند». این نوشتار می‌کوشد اصول اخلاقی و باید‌های کسب و کار را از منظر امام علی(علیه السلام) تبیین نماید.
آموزش احکام تجارت
امام علی(ع) فرمود:
يَا مَعْشَرَ اَلتُّجّارِ الفِقْهَ ثُمَّ المَتْجَرَ، الفِقْهَ ثُمَّ المَتْجَرَ، الفِقْهَ ثُمّ المَتْجَرَ؛
ای جماعت بازرگان! احکام داد و ستد را بیاموزید سپس تجارت کنید، احکام داد و ستد را بیاموزید سپس تجارت کنید، احکام داد و ستد را بیاموزید سپس تجارت کنید.[۱]
امام علی(ع) فرمود:
مَنِ اتَّجَرَ بِغَيْرِ فِقْهٍ فَقَدِ ارْتَطَمَ فِي الرِّبَا.
کسی که بدون دانستن فقه (احکام شرعی کسب و کار و تجارت) به تجارت، بپردازد، خود را در (گودال) ربا انداخته است.[۲]
پیام امیرالمؤمنین علی(ع) به بازاریان و تجّار
امام علی(ع) فرمود: إِذَا طافَ فِي الأَسْوَاقِ وَ وَعَظَهُمْ: يَا مَعْشَرَ التُّجَّارِ قَدِّمُوا الاِسْتِخارَةَ وَ تَبَرَّكُوا بِالسُّهُولَةِ وَ اقْتَرِبُوا مِنَ اَلْمُتَبایِعَيْنَ وَ تَزَيَّنُوا بِالْحِلْمِ وَ تَنَاهَوْا عَنِ الْيَمِينِ وَ جَانِبُوا الْكَذِبَ وَ تَجَافَوْا عَنِ الظُّلْمِ وَ أَنْصِفُوا الْمَظْلُومِينَ وَ لاَ تَقْرَبُوا الرِّبَا «وَ أَوْفُوا الْكَيْلَ وَ الْمِيْزانَ وَ لا تَبْخَسُوا النّاسَ أَشْيائَهُمْ وَ لا تَعْثَوْا فِي الأَرْضِ مُفْسِدِينَ.
وقتی در بازار می‌گشت و موعظه می‌کرد، چنین می‌فرمود: هان ای گروه بازرگانان، در آغاز از خدا خیر بخواهید، و با سهل‌گیری برکت بجویید، و در اخلاق و جایگاه به خریداران نزدیک شوید، و به حلم و بردباری آراسته باشید، و از سوگند باز ایستید، و از دروغ دوری گزینید، و از ستمگری کناره بگیرید، و حق مظلومین را بپردازید، و به ربا نزدیک نشوید، و پیمانه و ترازو را کامل کنید، و از اموال مردم کم نگذارید، و در زمین فساد نکنید.[۳]
بهترین تجارت
نکته اول
پول و ثروت را نمی توان به هر قیمتی کسب کرد, از راههای نامشروع بپرهیزید
پیامبر اکرم
عزوجل ربا خوار و ربا دهنده و کاتب و گواهان بر آن را لعنت کرده است
نکته دوم
پرداخت حقوق نیروها و کارگران را به موقع بپردازید تا نتیجه پرکاری آنها را ببینید
پیامبر اکرم
مزد کارگر را هنگامی که هنوز عرق بر تن دارد بپرداز
نکته سوم
اقتصاد یعنی میانه روی کردن , پس در خرج کردن و صرفه جویی کردن, اقتصاد را رعایت کنید
امام علی
بخشنده باش اما ولخرجی مکن ؛ و صرفه جو باش لیکن خسیس و سخت گیر مباش
مقام معظم رهبری: شعار سال 1403 ،«جهش تولید با مشارکت مردم» است
رهبر انقلاب اسلامی با گرامیداشت یاد و نام شهیدان و امام شهیدان و آرزوی بهره‌مندی ملت ایران از دو بهار طبیعت و معنویت، نگاهی گذرا به شیرینی‌ها و تلخی‌های سال ۱۴۰۲ داشتند و گفتند: از جمله شیرینی‌ها و خبرهای خوش سال گذشته، پیشرفت‌های چشمگیر علمی و فناوری، تولیدات زیربنایی، حضور حماسی مردم در اجتماعات مختلف به‌ویژه روز قدس و روز ۲۲ بهمن، برگزاری امن و سالم انتخابات اسفند ماه و تحرک بین‌المللی دولت در عرصه‌های گوناگون اقتصادی و سیاسی بود.
تسنیم | استان‌ها | چهارشنبه، 23 آبان 1403 - 15:31
استاندار آذربایجان شرقی گفت: با بررسی نسل های مختلف واحدهای صنعتی، مشاهده می شود که استاندارد به سمت مصرف کننده سوق یافته و مشتری استاندارد را تعیین می کند و برای درک میزان گسترش استاندارد، باید فرآیند استانداردسازی را با فرهنگ مصرف منطبق کنیم.
خلاصه خبر
استاندار آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه برای ارزیابی شاخص‌ها در حوزه تولید و خدمات، نیاز به تعریف استاندارد برای کالاها و خدمات وجود دارد، افزود: باید مؤلفه‌های استانداردها و معیارها را تعریف کنیم و مشخص کنیم چه چیزی با چه شاخصی باید اندازه‌گیری شود.
سرمست ادامه داد: با بررسی نسل‌های مختلف واحدهای صنعتی، مشاهده می‌شود که استاندارد به سمت مصرف‌کننده سوق یافته و این مشتری است که استاندارد را تعیین می‌کند.
سرمست خطاب به اداره کل استاندارد استان، گفت: ارسال برخی آزمایش‌های استاندارد به خارج از استان قابل قبول نیست و باید نمونه‌ها در خود استان مورد آزمایش قرار گیرند وفاصله‌ها را کوتاه کنیم.
استاندار آذربایجان شرقی با تأکید بر اینکه مسئولان استاندارد باید خود را به‌روز کنند، افزود: استاندارد باید معیاری باشد که تضمین‌کننده ایمنی و کیفیت باشد و یک زندگی آرام و ایمن را برای انسان به ارمغان بیاورد.