احکام حلال و حرام و مستحبات و مکروهات
باشگاه خبرنگاران | فرهنگی و هنری | دوشنبه، 25 مهر 1401 - 13:00
یک کارشناس مذهبی، در رابطه با اهمیت بیت المال و حق الناس در جامعه توضیحاتی داد.
خلاصه خبر
حجت الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی، کارشناس و سخنران مذهبی، درمورد اهمیت بیت المال و حق الناس بیان کرد: مرحوم آیت الله مرعشی رضوان الله فرمودند که چهارده سال آغاز فوت پدرم می گذشت و ایشان، به خوابم نمی آمدند و دوست داشتم که خواب پدرم آ سید محمود مرعشی را ببینم و به همین دلیل، به سیدالشهداء (ع) متوسل شدم و بالاخره، خواب پدرم را دیدم و به ایشان گفتم: بابا، چهارده سال است که دلتنگ شما هستم و انتظار کشیدم و پدرم فرمودند: بابا گرفتارم.
تسنیم | فرهنگی و هنری | شنبه، 02 مهر 1401 - 11:41
شراب علاوه بر آثار ضدمعنوی که بر روح و جان انسان دارد، به جسم انسان نیز زیان های جبران ناپذیری وارد می کند.
خلاصه خبر
خداوند در آیه 90 سورۀ مائده آن را نجاستی حاصل عمل شیطان «رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطان» و در آیه 91 نیز به عنوان ابزار شیطان برای گسترش دشمنی و کینه « یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ» معرفی کرده است.
إِنَّ شُرْبَ الْخَمْرِ یُدْخِلُ صَاحِبَهُ فِی الزِّنَا وَ السَّرِقَةِ وَ قَتْلِ النَّفْسِ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ؛ وَ فِی الشِّرْکِ بِاللَّهِ وَ أَفَاعِیلُ الْخَمْرِ تَعْلُو عَلَى کُلِّ ذَنْبٍ کَمَا یَعْلُو شَجَرُتهَا عَلَى کُلِّ الشَّجَرِ.
لعنت خدا و ملائکه و مردم بر آنها باد که من از آنها بیزارم و آنها نیز از من بر کنارند.» وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ لَیَأْتِی عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ یَسْتَحِلُّونَ الْخَمْرَ وَ یُسَمُّونَهُ النَّبِیذَ عَلَیْهِمْ لَعْنَةُ اللَّهِ وَ الْمَلائِکَةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِینَ أَنَا مِنْهُمْ بَرِیءٌ وَ هُمْ مِنِّی بُرَآءُ»
* پسر مسعود، آنکه با مادر زنا کند، گناهش کمتر است از آنکه به قدر خردلى ربا داخل مالش شود، و هر که شراب بنوشد کم یا زیاد، نزد خدا از رباخوار بدتر است که شراب مفتاح همه شرارتهاست؛ یَا ابْنَ مَسْعُودٍ الزَّانِی بِأُمِّهِ أَهْوَنُ عِنْدَ اللَّهِ مِمَّنْ یُدْخِلُ فِی مَالِهِ مِنَ الرِّبَا مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ وَ مَنْ شَرِبَ الْمُسْکِرَ قَلِیلًا کَانَ أَوْ کَثِیراً فَهُوَ أَشَدُّ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ آکِلِ الرِّبَا لِأَنَّهُ مِفْتَاحُ کُلِّ شَرٍّ»
حق در نظرشان باطل و باطل حق خواهد بود و همه اینها براى دنیا است که خود مىدانند بر غیر حق مىروند و لکن «شیطان کارهاشان را در نظرهاشان زیبا جلوه داده و در نتیجه از راه حق بازشان داشته و هرگز هدایت نخواهند یافت» (نمل24) «به زندگى دنیا دلخوش و قانع شدند و به آن آرامش و اطمینان یافتند؛ آنان که از آیات ما غافل شدند و به واسطۀ آنچه عمل و کسب کردهاند، جایگاهشان دوزخ است.» (یونس7) یَا ابْنَ مَسْعُودٍ أُولَئِکَ یَظْلِمُونَ الْأَبْرَارَ وَ یُصَدِّقُونَ الْفُجَّارَ وَ الْفَسَقَةَ الْحَقُ عِنْدَهُمْ بَاطِلٌ وَ الْبَاطِلُ عِنْدَهُمْ حَقٌّ هَذَا کُلُّهُ لِلدُّنْیَا وَ هُمْ یَعْلَمُونَ أَنَّهُمْ عَلَى غَیْرِ الْحَقِّ وَ لَکِنْ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ أَعْمالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِیلِ فَهُمْ لا یَهْتَدُونَ (نمل24) رَضُوا بِالْحَیاةِ الدُّنْیا وَ اطْمَأَنُّوا بِها وَ الَّذِینَ هُمْ عَنْ آیاتِنا غافِلُونَ أُولئِکَ مَأْواهُمُ النَّارُ بِما کانُوا یَکْسِبُون (یونس7)
مهر | دین و اندیشه | جمعه، 01 مهر 1401 - 10:00
باید توجه داشت که دین را تنها از رساله نمیتوان شناخت بلکه دستورات فراوان اخلاقی و تربیتی وجود دارد که آنها را باید از کتابهای اخلاق و روایات، یافت.
خلاصه خبر
حضرت زینالعابدین در ابتدای این دعا، خدا را به دلیل دادن مقام شکر به بندگان سپاسگزار است و از خدا درخواست پاک شدن گناهان و رسیدن به مقام صالحان را دارد.
وجوب شرعی و وجوب اخلاقی
در شریعت مقدس اسلام، پس از نماز و حفظ ارتباط با خدا، به انجام تکالیف مالی بسیار سفارش شده است.
ممکن است مجموعهای از امور که در یک آیه ذکر شدهاند، بعضی؛ از آنها واجب و بعضی دیگر مستحب باشند.
علاوه بر آن ممکن است بعضی از این عناوین مصادیق گوناگونی داشته باشد به این معنا که هم مصداق واجب و هم مصداق مستحب داشته باشد.
باید توجه داشت که لفظ واجب در روایات، فراتر و اعم از لفظ واجب است که در فقه بکار میرود.
بعضی از امور در روایات به عنوان واجب ذکر شده، در صورتی که با یقین روشن است، وجوب فقهی ندارد.
درباره غسل جمعه، در روایات تعبیر واجب نقل شده اما عده بسیار اندکی از علما، بر وجوب غسل جمعه، فتوا دادهاند.
امّا فقها بر وجوب آن فتوا ندادهاند.
قرآن، هم قانون، هم تربیت
روش قرآن کریم این نیست که، مسائل حقوقی یا واجبات را جدای از مسائل اخلاقی ذکر کند.
در روایات، واجبات دقیقاً از مستحبات تفکیک نشده است.
خداوند متعال نزول قرآن را، در این قالب مصلحت دانسته؛ است.
فقه و تفکیک موضوعات و احکام
اگر انسان بخواهد همه مستحبات را انجام دهد چند رکعت نماز، خارج از وقت انجام میشود.
در این لحظه نمازگزار باید به واجبات اکتفا کند.
اگر به واجبات و مستحبات علم نداشته باشد، نمیداند که باید چه کار کند.
اینکه واجب است که نمازگزار کوتاه و مختصر به واجبات نماز بپردازد تا همه نماز در وقت خوانده شود و تشخیص واجبات از مستحبات مسئلهای است که فقها با استنباط از منابع فقهی به آن پی میبرند.
اما این حقوق مثل احسان به والدین واجب نیست که تکلیف واجب برشمرده شود.
یک مسلمان نباید تنها به رساله عملیه اکتفا نموده و فقط به انجام واجبات و ترک محرمات ذکر شده در آن بپردازد.
در حالی که احسان به والدین و صله ارحام، از واجبترین واجبات است.
برخی از افراد احکام و حقوق واجب فقهی؛ خود را به خوبی نمیدانند.
صلهی رحم
نیکی به والدین از واجبترین واجبات به شمار میآید.
آیا اگر فرزندی بخواهد از محسنین و نیکوکاران و «بارّین بالوالدین»؛ به شمار آید، چه اموری بر او واجب است تا رعایت کند و چه اموری بر او حرام است که اگر مرتکب آنان شود، دچار عقوق والدین میشود؟
مسلمان باید چه کاری انجام دهد تا صله رحم به حساب بیاید.
یکی از واجبترین واجبات شرعی که در قرآن و روایات فراوان مورد تأکید قرار گرفته است وجوب احترام و حرمت آزار والدین است.
هرگونه رفتار فرزند که موجب ناراحتی و آزردگی پدر و مادر را فراهم سازد، حرام است.
البته در مورد میزان اطاعت از والدین اختلاف وجود دارد، تا جایی که برخی فقها گفتهاند اگر انسان در حال قنوت وتر نماز شب باشد و مادرش او را صدا بزند و از او یک لیوان آب درخواست کند، واجب است فرزند نماز را قطع کرده و به مادر آب برساند.
چرا که قطع نماز مستحبی اشکال نداشته و حرام نیست (البته در نماز واجب حرام است.) برخی از فقها از این سخن نیز فراتر گفتهاند و بر این نظرند که اگر در حال نماز مستحبی، مادر فقط نام فرزند خود را صدا زد و چیزی درخواست ننمود، فرزند باید نماز مستحبی را قطع و به مادر خود پاسخ دهد.
در پاسخ باید گفت در جایی میتوان از اطاعت والدین سر باز زد که مخالفت با پدر و مادر موجب ایذاء و آزار آنان نشود.
قطعاً کمک مالی استحباب دارد و از بهترین مستحبات است، به ویژه اگر والدین نیاز مالی داشته باشند.
اگر فرزند از جهت مالی امکان کمک را داشته باشد واجب است که به پدر و مادر کمک نماید تا نیاز آنان رفع شود.
در اینجا گفته میشود که پدر و مادر واجب النفقه، میشوند.
اما اگر نیاز آنان تأمین شده باشد، برای رفاه بیشتر آنها مستحب است تا به والدین کمک نماید.
البته این مستحب، بسیار مؤکد است.
در این صورت به فتوای همه فقها چنین کاری حرام و قطع رحم به شمار آمده و قطع رحم از گناهان بزرگ است.
بااین وجود هیچ کتاب فقهی حد و مرز صله رحم را تعیین نکرده است و از جهاتی، تشخیص چنین اموری که فقهاء، خیلی به آن نپرداختهاند، به عرف واگذار شده است.
علاوه بر وجوب صله رحم، احتمال وجوب کمک مالی به رحم نیازمند و مستحق نیز وجود دارد.
به عنوان نمونه حجاب را رعایت نمیکنند یا در مراسم خود موسیقی حرام پخش میکنند.
البته باید به گونهای باشد که انسان به حرام مبتلا نشود.
در برخی موارد ممکن است حضور در مجلس فسق، کارهای خلاف شرع حاضران در جلسه را تأیید کند.
اگر اینگونه باشد، وجوب مضاعف میشود.
هم صله رحم واجب است و هم نوعی امر به معروف و نهی از منکر غیر مستقیم به حساب میآید.
تسنیم | فرهنگی و هنری | یکشنبه، 06 شهریور 1401 - 15:53
آیت الله العظمی شبیری زنجانی به استفتاء درباره «اطاعت فرزند از دستور پدر و مادر» پاسخ گفته است.
خلاصه خبر
به گزارش خبرگزاری تسنیم، متن پاسخ آیتالله العظمی شبیری زنجانی به استفتاء درباره «اطاعت فرزند از دستور پدر و مادر برای انتخاب دوستان، شغل یا رشته تحصیلی» منتشر شد.
متن پرسش و پاسخ مطرحشده به این شرح است:
تسنیم | فرهنگی و هنری | یکشنبه، 06 شهریور 1401 - 16:35
آیت الله خامنه ای به استفتائی درباره «بیان زبان حال در مداحی» پاسخ گفتند.
خلاصه خبر
سؤال: آیا بیان زبان حال در مداحیها و روضهها به صورت اشعار و نثر در مورد اهل بیت علیهم السلام جایز است؟
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
موضوع: آیات کتاب آسمانی قرآن در رابطه با
أَيَحْسَبُ الْإِنْسَانُ أَنْ يُتْرَكَ سُدًى ﴿٣٦﴾
آیا انسان گمان می کند بیهوده و مهمل [و بدون تکلیف و مسؤولیت] رها می شود؟! (۳۶)
تسنیم | فرهنگی و هنری | سه شنبه، 04 مرداد 1401 - 10:30
کتاب «احکام کاربردی» به آموزش احکام دینی با رویکردی جدید مطابق با فتاوای امام خمینی(ره)، آیتالله العظمی خامنهای و آیتالله العظمی سیستانی منتشر شد.
خلاصه خبر
ایده اولیه تألیف کتاب «احکام کاربردی» توسط استاد فقه و اصول حوزه علمیه مروی، تأسیس کانالی در فضای مجازی برای آموزش احکام بود که چهار سال از عمر آن میگذرد.
لازم به توضیح است که کتاب شریف العروة الوثقی اثر مرحوم آیتالله سید محمدکاظم یزدی، توضیح المسائل و تحریر الوسیله امام خمینی (ره)، منهاج الصالحین آیتالله سیستانی، توضیح المسائل و توضیح المسائل جامع ایشان از مهمترین منابع مورد استفاده در این کتاب هستند.
جهت دسترسی به نظرات آیتالله خامنهای نیز از استفتائات موجود در پایگاه اطلاعرسانی دفتر معظم له و پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار، کانال فقه و احکام در شبکههای اجتماعی ایرانی وابسته به پایگاه اطلاعرسانی دفتر ایشان، رساله نماز و روزه، راهنمای فتاوا و رساله آموزشی استفاده شده است.
مهر | دین و اندیشه | جمعه، 31 تیر 1401 - 16:30
در قانون مجازات پیشین، «بغی» در ضمن «محاربه» مطرح شده و امروز نیز حکم محاربه را برای «بغی» معین کردهاند. ولی در مجموع دایره بغی و محاربه گستردهتر از آیات و روایات در نظر گرفته شده است.
خلاصه خبر
به گزارش خبرگزاری مهر، حجتالاسلام مهدی پورحسین، استاد حوزه و دانشگاه در نشست علمی «بغی و محاربه در نظام کیفری اسلام»، گفت: یکی از موضوعاتی که سلسله بحثهای نظام کیفری اسلام، مورد توجه قرار گرفته، «بغی و محاربه» است.
در قانون مجازات اسلامی اخیر (تدوین ۱۳۹۲) نیز هر دو موضوع، آمده اما قبلاً فقط «محاربه» مطرح گردیده و «بغی» نیز در قالب آن، جای گرفته بود اما در قانون جدید، «بغی»، یک عنوان مستقل پیدا کرده و در بخش «حدود» قرار گرفته است.
در کتاب دوم «مجازات اسلامی»، فصل نهم «حدود»، ماده ۲۸۷ آمده است: «گروهی که در برابر اساس نظام جمهوری اسلامی ایران، قیام مسلحانه کند، باغی محسوب میشود و در صورت استفاده از سلاح، اعضای آن به مجازات اعدام محکوم میگردند».
مجازات این عده نیز «اعدام» در نظر گرفته شده است.
مجازات باغیان و راهکار عملی برای برونرفت از این شورش سیاسی چیست؟
هیچیک از فقهای ما ابن ملجم را «باغی» نمیشمارد؛ چون او فقط یک تن بود و دست به ترور حاکم زده است و به جرم قتلی که انجام داده، مثلاً بر اساس افساد فی الارض (چون کل حکومت را تحت تأثیر قرار میدهد، جامعه را به هم میریزد و هرج و مرج ایجاد میکند) مجازات شود.
بنابراین تعریفی که در مجازات اسلامی ما شده، انطباق چندانی با نظر فقهای ما ندارد؛ چون گروهی بودن و قیام علیه اساس حکومت را ذکر کرده اما علاوه بر این شرط مطوی، سه شرط فقها هم باید مد نظر قرار بگیرد، اما به برخورداری از «شوکت» اشارهای نشده بلکه فقط شرط «گروهی بودن» را ذکر کرده؛ یعنی طبق تعریف قانون مجازات، اگر یک گروه چندنفره هم جمع بشوند، باغی محسوب میشوند.
عجیبتر از آنچه گفته شد، حکمی است که در قانون مجازات اسلامی برای آنان صادر شده؛ چون در این قانون، برای باغیان، حکم اعدام در نظر گرفته شده در حالی که میتوان گفت در نظر همه فقهایی که به بحث بغی پرداختهاند، حکم قتل برای باغی به عنوان باغی، مطرح نشده بلکه به جهات دیگری، حکم قتل صادر شده، اما هرکس بحث کرده، حکم به قتال و جنگ به آنان داده نه به کشتن آنان.
قائلان به مجازات قتل بغات
در یکی از جنگها بعد از اینکه ابن عباس را برای مذاکره فرستاد، از مشکل خوارج پرسید و آنان نیز مشکلات خود را مطرح کردند.
محاربه
مسأله در محاربه، آسانتر است و با بغی، تفاوت دارد.
یکی از تفاوتهای محاربه با بغی، این است که: محاربه برخلاف بغی -که امنیت سیاسی یا کیان سیاسی یک جامعه را متزلزل میکند- اساساً تهدید امنیت اجتماعی است که با تعبیر «اشهار السلاح لاخافة الناس» به آن اشاره میشود.
در روایات نیز «محاربه» را چنین معنا کردهاند و در لسان فقهای ما نیز محاربه شامل «اسلحه کشی برای ترساندن مردم و جامعه» است که البته حکمش اعدام است؛ چون بحث امنیت اجتماعی با امنیت سیاسی، فرق دارد؛ چراکه امنیت سیاسی، یک مساله مهم است و معمولاً خودیها به این کار دست میزنند و شبهات سیاسی معمولاً بسیار است.
البته باید در نظر داشت که ما الآن تعریف محاربه را چنان ضیق گرفتهایم که هرکسی در هر کوچه باریکی، اسحله بلند میکند، شامل این حکم میشود.
قصد ندارم که آن کار را درست بدانم اما واقعاً این کار، محاربه با آن مجازات سنگینی است که در آیه شریفه برایش قرار داده شده؟
محاربه باید «اخافة الناس» باشد یعنی مردم برای مدتی بترسند و راهزنی مصداق کامل آن است که یک گروه، بین دو شهر و منطقه را ناامن میکردند.
در قانون مجازات پیشین، «بغی» در ضمن «محاربه» مطرح شده بود و امروز نیز حکم محاربه را برای «بغی» معین کردهاند.
مهر | دین و اندیشه | چهارشنبه، 29 تیر 1401 - 09:12
چهارمین دوره ارتقا و توانمندسازی بانوان سراسر کشور در زمینه احکام با موضوع «احکام حق الناس؛ حقوق همسر، کودک، اشیا مجهول المالک و..» برگزار میشود.
خلاصه خبر
به گزارش خبرنگار مهر، چهارمین دوره ارتقا و توانمندسازی بانوان سراسر کشور در زمینه احکام با موضوع «احکام حق الناس؛ حقوق همسر، کودک، اشیا مجهول المالک و..» برگزار میشود.
این دوره آموزشی ویژه طلاب و عموم بانوان بوده که از سوی مؤسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه خواهران دفتر تبلیغات اسلامی برگزار خواهد شد.