احکام دین تولا و تبرّا
مهر | دین و اندیشه | سه شنبه، 21 اردیبهشت 1400 - 16:04
پیامبراکرم(ص) در برابر رسالت خویش هیچ مزدی از مردم درخواست نکرد و تنها خواسته ایشان مودت مسلمانان با اهل بیت(ع) بود که خداوند متعال نیز راز قرب الهی را مودت ذوی القربی قرار داد.
خلاصه خبر
«اللّهُمَّ وَفِّرْ حَظِّی فِیهِ مِنَ النَّوافِلِ، وَأَکْرِمْنِی فِیهِ بِإِحْضارِ الْمَسائِلِ، وَقَرِّبْ فِیهِ وَسِیلَتِی إِلَیْکَ مِنْ بَیْنِ الْوَسائِلِ، یَا مَنْ لَا یَشْغَلُهُ إِلْحاحُ الْمُلِحِّینَ»
«اللّهُمَّ وَفِّرْ حَظِّی فِیهِ مِنَ النَّوافِلِ»
در حدیث قدسی آمده است: «إِنَّهُ لَیَتَقَرَّبُ إِلَیَّ بِالنّافِلَةِ حَتّی أُحِبَّهُ فَإِذا أَحْبَبْتُهُ کُنْتُ سَمْعَهُ الَّذی یَسْمَعُ بِهِ وَ بَصَرَهُ الَّذی یُبْصِرُ بِهِ وَ لِسانَهُ الَّذی یَنْطِقُ بِهِ وَ یَدَهُ الَّتِی یَبْطِشُ بِهَا إِنْ دَعَانِی أَجَبْتُهُ وَ إِنْ سَأَلَنِی أَعْطَیْتُهُ.» (با انجام نوافل به من نزدیک میشود تا آنجا که محبوب من میگردد پس چون محبوب من شد، من گوش او میشوم که با آن میشنود و چشمی میشوم که با آن میبیند و زبانی میشوم که بدان سخن میگوید و دست قدرت او میشوم اگر مرا بخواند اجابتش مینمایم و چون از من درخواستی داشته باشد حاجتش را برمیآورم.)
در سوره انبیا آیه ۷۲ میفرماید: وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ نافِلَةٌ (و اسحاق و یعقوب را به عنوان عطایی افزون، به او بخشیدیم)
اگر برای برآورده شدن این نیاز به دیگری امیدی ببندیم، خداوند در حدیث قدسی میفرماید: «وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَأُقَطِّعَنَ أَمَلَ کُلِّ مُؤَمِّلٍ [مِنَ النّاسِ] غَیْرِی بِالْیَأْسِ» (به عزت و جلالم سوگند، آنکه به غیر من دلبسته است حتماً امیدش را به ناامیدی و یأس میکشانم)
در سوره نساء آیه ۳۲ میفرماید: وَسْئَلُوا اللّهَ مِنْ فَضْلِهِ (و به فضل خداوند از او بخواهید.)
امام صادق (ع) نیز فرمودهاند: «إنَّ عِندَ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنزِلَةً لا تُنالُ إلّا بِمَسألَةٍ.» (همانا جایگاهی نزد خداوند است که شخص فقط با سوال و درخواست کردن از او به آن میرسد.)
«وَقَرِّبْ فِیهِ وَسِیلَتِی إِلَیْکَ مِنْ بَیْنِ الْوَسائِلِ»
در سوره مائده آیه ۳۵ میفرماید: وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَةَ (وسیلهای برای تقرب به سوی خدا انتخاب نمایید.)
1- «امام علی بنموسی الرّضا علیهالسّلام فرمودند »:كَمالُ الدّینِ ولايَتُنا وَالبَراءَةُ مِن عَدُوِّنا
كمال دین، در ولایت ما و بیزاری از دشمنان ماست. (بحار، ج ۲۷، ص ۵۸)
۲ـ «امام جعفرصادق علیهالسّلام فرمودند »:كَذَبَ مَنِ ادَّعَی مَحَبَّتَنَا وَ لَمْ يَتَبَرَّا مِنْ عَدُوِّنَا.
دروغ میگوید کسی که ادعای محبّت ما را میکند ولی از دشمنان ما تبرّی و بیزاری نمیجوید. (بحار، ج ۲۷،ص ۵۹)
تولی و تبری در قرآن مجید
با این اشاره به سراغ آیات قرآن می رویم و مساله تولی و تبری را در قرآن مجید مورد بررسی قرار می دهیم:
1- قد کانت لکم اسوة حسنة فی ابراهیم والذین معه اذ قالوا لقومهم انا برآء منکم و مما تعبدون من دون الله (سوره ممتحنه، آیه 4)
2- لقد کان لکم فیهم اسوة حسنة لمن کان یرجوالله و الیوم الآخر و من یتول فان الله هو الغنی الحمید (سوره ممتحنه، آیه 6)
بررسی تولّی و تبرّی در اسلام و مهجوریّت آن در امّت اسلامی
اصل مقاله (494.84 K)نوع مقاله: علمی- ترویجیشناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/ajsm.2014.1332نویسندهمحمد رضا ابراهیم نژاد* دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده
از نظر اسلام، حیات و سعادت فرد مسلمان و امّت اسلامی در گرو شناخت فریضة «تولّی و تبرّی» و التزام به آن است. بدین لحاظ علمای اسلامی آن را در مباحث کلامی بررسی میکنند. آیات قرآن کریم و سیرة پیشوایان الهی، اهمیّت و موارد هر یک از اوامر تولّی و تبرّی، از جمله تولّی نسبت به اهل بیت(ع) و دوستان و پیروان آنان و تبرّی نسبت به کفّار، و ناصبیان و نیز تولی و تبرّی نسبت به مصلحان و مفسدان را با تأکید تبیین نموده است. در کنار آن، تعامل شایسته نسبت به افراد غیرمسلمان نیز همواره مورد تأکید بوده است. آنچه موجب تأسّف است، مهجوریّت فریضة «تولّی و تبرّی» در میان مسلمانان و غفلت و بیتفاوتی امّت اسلامی نسبت به آن و خسارتها و زیانهایی است که از این ناحیه بر اسلام و مسلمانان وارد شده است. عواملی که باعث این وضعیّت شده، مختلف است و حکومتهای فاسد بنیامیّه و بنیعبّاس، فرقههای انحرافی از جمله «مرجئه» و جریانهای فکری و سیاسی لیبرالیسم و فراماسون در زمان معاصر، بیشترین نقش را در این زمینه داشتهاند. بیشک اصلاح امّت اسلامی و اعتلای آن نیز در گرو احیاء فریضة «تولّی و تبرّی» از طریق شناخت و التزام به آن و بصیرت یافتن امّت اسلامی نسبت به عوامل فوق و مواجهه با آنهاست.