آسیب هایی که در فهم صحیح روایات رخ می دهد، درآمیختگی روایات محکم و متشابه است. احادیث معصومان علیهم السّلام از لحاظ سطح بیان مطالب و کشف مقصود اصلی گوینده، یکسان نیستند و در دو نوع قرار می گیرند: نخست احادیث «محکم» که در دلالتشان بر مراد و مقصود معصوم علیهم السّلام استوار و قطعی اند و احتمالات گوناگون درباره ی مفاد آنها وجود ندارد؛ و دیگر احادیث «متشابهات» که معانی گوناگونی را برمی تابند و در دلالت بر مقصود گویایی و استواری محکمات را ندارند و از این رو، شبهه برانگیز است.
با توجه به درآمیختگی این دو دسته از روایات، بازشناسی آنها از همدیگر عامل مهمی در برداشت و فهم درست از روایات به شمار می آید. در پرتو این آگاهی، تکیه گاه فهم متشابهات، که همان روایات محکم اند، به خوبی روشن می شود و مخاطب برای فهم آن مستقیماً به سراغ محکمات می رود، بی آن که دچار لغزشی شود یا ندانسته احتمالِ غیرمقصود را بر حدیث تحمیل کند.

الف.مفهوم شناسی محکم و متشابه

«محکم» در مقابل «متشابه» به معنای استوار و خلل ناپذیر، از ریشه ی «حَکَمَ حَکماً» به معنای «مَنَعَ منعاً لاِصلاحِ»(1) گرفته شده است و معنای بازداشتن و جلوگیری از هرگونه اخلال گری و تباهی را می رساند. (2) از این رو، به دهنه اسب «حَکَمَةُ الفَرَس» گویند؛ زیرا او را از سرکشی باز می دارد. «تشابه» در لغت به معنای همانند و یکسان بودن است و در قرآن به معنای خاص تری نیز آمده و آن همانندی است که شبهه برانگیز باشد.(3)
در تعریف اصطلاحی متشابه، راغب می گوید: «المُتشابِهُ من القرآنِ: ما أُشکِل تفسیرُه لمشابهته بغیره؛ إمّا مِن حیثِ اللّفظِ، أو من حیث المعنی»؛ (4) مقصود از متشابهات در قران، مواردی است که به جهت شباهت لفظی و معنوی به چیز دیگر، تفسیر و برداشت از آن مشکل باشد.
استاد معرفت رحمه الله در پی تعریف راغب می نویسد: «تشابه علاوه بر آن که بر چهره ی لفظ یا عمل، پرده ای از ابهام می افکند، موجب شبهه نیز می باشد. بدین ترتیب هر متشابهی هم به تفسیر نیاز دارد که رفع ابهام کند و هم به تأویل نیاز دارد تا دفع شبهه نماید».(5)
تشابه در حدیث گاهی در سند است و گاهی در متن. درایه نوسان در تعریف متشابه متنی نگاشته اند: حدیثی است که در مفاد و معنای آن دو یا چند احتمال مساوی داده شود که فقط با قرینه، معنای آن روشن می گردد.(6)
طریحی رحمه الله می نویسد: محکم آن است که معنای آن برای آشنای به لغت، روشن و ظاهر باشد و در مقابل محکم، متشابه قرار دارد. محکم بر دو نوع است: نص و ظاهر.(7)
علامه مجلسی رحمه الله گوید: «المُحکمُ فی اللغةِ هو المضبوطُ المتقنُ و یُطلِقُ فی الاصطلاحِ علی ما اتَّضَحَ مَعناهُ وَ علی ما کانَ محفوظاً مِنَ النَسخِ أو التخصیصِ أو منهما معاً و علی ما کانَ نظمُه مستقیماً خالیاً عن الخِلَلِ وَ ما لا یَحتَمِلُ مِنَ التأویل إِلّا وجهاً واحداً و یُقابِلُه بکلِ من هذه المعانی المتشابهةِ».(8)

ب.وجود روایات متشابه

چهارشنبه، 14 آبان 1404 - 19:29 ادامه مطلب نظر بدهید 411

رونمایی از مجموعه ۵ جلدی تاریخ جامع فلسفه

مهر | دین و اندیشه | چهارشنبه، 14 آبان 1404 - 09:58

بنیاد حکمت اسلامی صدرا مراسم رونمایی از ۵ جلد منتشر شده تاریخ جامع فلسفه را ۱۷ آبان ماه برگزار می‌کند.

به گزارش خبرنگار مهر، به مناسبت انتشار پنجمین جلد تاریخ جامع فلسفه، بنیاد حکمت اسلامی صدرا مراسمی برای رونمایی از این مجلدات برگزار می‌کند.
این مراسم شنبه ۱۷ آبان‌ماه ۱۴۰۴ از ساعت ۱۵:۳۰ تا ۱۷ در بنیاد حکمت اسلامی صدرا واقع در بزرگراه سردار شهید سلیمانی، روبروی مصلای بزرگ امام خمینی (ره)، مجتمع امام خمینی، ساختمان ۱۲ برپا می‌شود.
بنیاد حکمت اسلامی صدرا تألیف و انتشار دوره‌ای جامع و بدیع از سرگذشت اندیشه در تاریخ بشری را در دست اقدام دارد که با رویکردی منصفانه، سهم ملل و فرهنگ‌های مختلف را از این سیر تطور روشن کند.
مجلدات نخست این مجموعه که اکنون منتشر شده‌اند، به بازخوانی آبشخورهای اندیشه‌های فلسفی یونانیان در مشرق‌زمین (ایران و هند) اختصاص دارد.
در مجلدات بعد، این ریشه‌ها و سوابق در سرزمین‌های مصر، بین‌النهرین، چین و… بررسی شده که به زودی منتشر می‌شود.
آنگاه اندیشه‌های فلسفی در یونان؛ سپس ابداعات و افزوده‌های ایرانیان مسلمان در بازگشت اندیشۀ فلسفی از یونان به شرق معرفی می‌شود و تطور و تأثیر این اندیشه‌ها بر سایر ملل ترسیم می‌شود و این سیر تا روزگار معاصر بازخوانی خواهد شد.

 

چهارشنبه، 14 آبان 1404 - 19:22 ادامه مطلب نظر بدهید 323

مهر | دین و اندیشه | چهارشنبه، 14 آبان 1404 - 14:18

همایش «فلسفه اسلامی جنسیت؛ از امکان تا فعلیت» امروز چهارشنبه ساعت ۱۹ به صورت حضوری و مجازی برگزار می‌شود.

خلاصه خبر

به گزارش خبرنگار مهر، همایش «فلسفه اسلامی جنسیت؛ از امکان تا فعلیت» به همت مجمع عالی حکمت اسلامی، گروه‌های علمی فلسفه و فلسفه جنسیت برگزار می‌شود.
جلسه در روز چهارشنبه ۱۴ آبان ۱۴۰۴، ساعت ۱۹، هم به صورت حضوری و هم آنلاین برگزار خواهد شد.

 

چهارشنبه، 14 آبان 1404 - 19:03 ادامه مطلب نظر بدهید 274

مشرق | سیاسی | جمعه، 09 آبان 1404 - 21:06

دادستان کل کشور در سفری که به استان قم داشت، به دیدار و گفت‌وگو با رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم پرداخت.

خلاصه خبر

به گزارش مشرق به نقل از روابط عمومی دادستانی کل کشور؛ حجت‌الاسلام والمسلمین محمد موحدی، دادستان کل کشور در سفر به استان قم، با آیت‌الله حسینی بوشهری رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دیدار و گفت‌وگو کرد.
ایشان با اشاره به رویکرد تحولی قوه قضاییه در خدمت‌رسانی به مردم، گفتند: قوه قضاییه تلاش می‌کند ارائه خدمت به مراجعه‌کنندگان با ویژگی سرعت، سهولت و دقت انجام شود و اکنون در بیشتر حوزه‌های قضایی کشور، اوراق قضایی به‌صورت الکترونیکی ابلاغ می‌شود؛ تحولی که از بسیاری از مفاسد و تضییع حقوق اصحاب پرونده جلوگیری کرده است.
در ادامه، آیت‌الله حسینی بوشهری رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، با تقدیر از اقدامات مؤثر دستگاه قضا و نگاه تحولی رئیس محترم قوه قضاییه، اظهار کرد: به‌حق، قوه قضاییه ملجأ و پناه مردم ستمدیده است و اگر مشکلی برای فردی پیش بیاید تنها جایی که احساس می‌کند می‌تواند حق خود را بگیرد، دستگاه قضاست.
امام جمعه قم با تاکید بر قاطعیت دستگاه قضا گفت: اگر فردی مرتکب خلافی شود و به دنبال آن زمینه فسادی را ایجاد کند، باید بداند که دستگاه قضایی بی‌طرفانه، قاطع و براساس معیارهای الهی حکم صادر خواهد کرد و طبعا جلوی طرح ادعاهای واهی را خواهد گرفت.

جمعه، 09 آبان 1404 - 21:43 ادامه مطلب نظر بدهید 396

مهر | فرهنگی و هنری | چهارشنبه، 07 آبان 1404 - 14:24

آیین رونمایی از کتاب «آیت‌الله بهشتی به روایت اسناد آمریکا»، شنبه ۱۰ آبان ۱۴۰۴ در مجموعه فرهنگی سرچشمه برگزار می‌شود.

خلاصه خبر

برنامه مورد اشاره روز شنبه ۱۰ آبان ۱۴۰۴ از ساعت ۱۶ در مجموعه فرهنگی سرچشمه به نشانی تهران، میدان بهارستان، نرسیده به چهارراه سرچشمه، کوچه شهید صیرفی‌پور، مجموعه فرهنگی سرچشمه برگزار می‌شود.

جمعه، 09 آبان 1404 - 21:14 ادامه مطلب نظر بدهید 300

مهر | فرهنگی و هنری | سه شنبه، 06 آبان 1404 - 11:46

نشست  معاون همکاری‌های علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و رایزنان در شرف اعزام با دکتر حداد عادل برگزار شد.

خلاصه خبر

به گزارش خبرگزاری مهر،‌ دکتر حسین دیو سالار معاون همکاری‌های علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به همراه رایزنان فرهنگی در شرف اعزام ، با دکتر حداد عادل، رئیس بنیاد دائرة المعارف اسلامی، دیدار و گفت‌وگو کردند.
در این نشست، دکتر حداد عادل در این نشست ضمن تأکید بر اهمیت دانشنامه جهان اسلام، آن را منبعی قابل اعتماد و روشمند برای شناخت بهتر جهان اسلام برشمرد.
گفتنی است، در حال حاضر ۳۴ جلد از دانشنامه جهان اسلام توسط این مرکز منتشر شده است، در حالی که در گذشته تنها سه جلد دائرة المعارف ، تحت عنوان «مصاحف» در دوران قاجار و پهلوی، به چاپ رسیده بود.

چهارشنبه، 07 آبان 1404 - 18:12 ادامه مطلب نظر بدهید 344

مهر | دین و اندیشه | چهارشنبه، 30 مهر 1404 - 16:40

کتاب «خیال از نظر ابن سینا و صدرالمتألهین» اثر زهره برقعی در ۲۸۰ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ سوم رسید.

خلاصه خبر

خیال از مباحث اساسی در سه حوزه معرفت شناسی هستی شناسی و انسان شناسی و از مسائل مورد اختلاف فلسفه مشاء و حکمت متعالیه است.
ابن سینا بر مادی بودن خیال و صور خیالی استدلال کرده و صدرا با براهین متعدد تجدد خیال را اثبات می‌کند.
در فصل سوم با عنوان «خیال و هستی‌شناسی عالم خیال» از عالم خیال به عنوان عالم واسط و رابط میان عالم عقول و عالم طبیعت سخن به میان آمده است.
علاوه بر اثبات آن براهین منکران مطرح و ابطال و آثار ویژگی‌های عالم خیال و حقایق و موجودات متعلق به آن بیان شده است.

جمعه، 02 آبان 1404 - 23:20 ادامه مطلب نظر بدهید 312

مهر | دین و اندیشه | پنجشنبه، 01 آبان 1404 - 11:40

رفیعی با اشاره به عمل حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها در بخشیدن غذای خود، مرز میان انفاق و ایثار را بیان می‌کند؛ ایثار، برگزیدن دیگری در تنگدستی است.

خلاصه خبر

به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی در بخشی از یک سخنرانی پیرامون تفاوت دو مفهوم انفاق و ایثار گفت: عمل حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها در بخشیدن سه شب غذای خود به یتیم، مسکین و اسیر مصداق ایثار و نه صرفاً انفاق است.

مرورگر شما پخش این ویدئو را پشتیبانی نمی کند. پیشنهاد می کنیم که از مرورگر فایرفاکس استفاده نمایید.

جمعه، 02 آبان 1404 - 23:14 ادامه مطلب نظر بدهید 362

مهر | دین و اندیشه | پنجشنبه، 01 آبان 1404 - 11:40

در آستانه برگزاری همایش ملی «فلسفه منطق فهم دین»، نشست علمی با محوریت بررسی مبانی اندیشه دینی آیت‌الله مکارم شیرازی در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم برگزار خواهد شد.

خلاصه خبر

به گزارش خبرنگار مهر، نشست علمی با عنوان «منطق فهم عقاید دینی در اندیشه آیت‌الله مکارم شیرازی» در راستای پیش‌همایش ملی «فلسفه منطق فهم دین» روز شنبه ۳ آبان‌ماه ۱۴۰۴، ساعت ۱۰:۳۰ در قم برگزار می‌شود.

جمعه، 02 آبان 1404 - 23:12 ادامه مطلب نظر بدهید 339

اخلاق از مهم ترین و شریف ترین موضوعاتی است که همیشه مورد بحث و توجه بوده است؛ به گونه ای که پیامبر اکرم (ص) در خصوص اهمیت اخلاق فرموده اند: من جهت تکمیل مکارم اخلاقی مبعوث شده ام (بحارالانوار، ج ١٦، ص ٢١٠).

پرستاران نیز به عنوان جامعه بزرگی از نظام سلامت، برای هدایت عمل و مراقبت درست، برای اداره کردن موقعیت ها در آینده و برای ارائه مراقبت ایمن، شایسته، قانونی و اخلاقی از تمام بیماران در دنیای پیوسته در حال تغییر امروز به اخلاق و دانش اخلاق نیاز دارند (چیتی[1]، ٢٠٠٧م.). در پرستاری اخلاق زمینه ساز استانداردهای رفتاری است که چارچوبی برای اعمال و اقدامات را فراهم میکند(بوتیس[2]، ٢٠٠٨م.). از این رو، پرستاران به مانند صاحبان سایر حرفه ها نیاز به شناسایی و درک ارزش هایشان دارند (چیتی، ٢٠٠٧م.، ص ٣١٥).

ارزش ها مبنایی برای ابعاد اخلاقی عمل بالینی و رفتار پرستاران فراهم میکنند (هود، ٢٠١٠م.، ص ٢٧). ارزش ها ریشه در اعتقادات، مذهب و فرهنگ هر جامعه ای دارند و میتوانند تأثیر قابل ملاحظه ای بر روی سلامتی، آموزش و خط مشیهای اجتماعی و به تبع آن بر روی مراقبت سلامتی یا مدل های ارائه مراقبت به بیماران داشته باشند (رسول[3]، ٢٠٠٠م.). در مکتب اسلام، ارزش های اخلاقی ثابت هستند؛ مطهری بیان داشته که اخلاق، عبارت است از یک سلسله خصلت ها و سجایا و ملکات اکتسابی که بشر آن ها را به عنوان اصول اخلاقی میپذیرد و چگونگی روح انسان است که چگونه باید باشد و این یک امر ثابت و مطلق و همگانی و همیشگی است، ولی رفتار انسان که عبارت است از پیاده کردن همان روحیات در خارج، در شرایط مختلف، متفاوت میشود و باید هم مختلف بشود و به عبارت دیگر مظاهر اخلاق انسانی در شرایط مختلف، متفاوت است (مطهری، ج ٢٢، ص ٦١٨).

جمعه، 02 آبان 1404 - 22:16 ادامه مطلب نظر بدهید 330