به منطرگاه مدیریتی قرآن خوش آمدید.
سوره های مدنی
اصطلاح سوره های مدنی یک اصطلاح علوم قرآنی است و مراد از آن سوره هایی از قرآن می باشد که در شهر مدینه بر پیامبر اعظم نازل گردیده است؛ برخی نیز سوره هایی را مدنی دانسته اند که پس از هجرت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) از مکه به مدینه بر ایشان فرو فرستاده شده است. به بیان دیگر معیار دسته اول «معیار مکانی» است، ولی معیار گروه دوم مربوط به «زمان» نزول آیات و سور قرآن مجید می باشد(معیار زمانی). مطابق نظر اخیر سوره ای مانند سوره فتح که سال هشتم هجری، در زمان حضور پیامبر اکرم در مکه به منظور انجام حج بر ایشان نازل شد، سوره ای مدنی بر شمرده می شود، هر چند محل این نزول در شهر مکه است.
ملاک های شناخت سوره های مکی و مدنی
سورههای مکی و مدنی به تقسیم سورههای قرآن به لحاظ زمان نزول آنها، یعنی قبل یا بعد از هجرت پیامبر(ص) اشاره دارد. شناخت سورههای مکی و مدنی، در تفسیر، فقه و کلام اهمیت دارد؛ چراکه از این راه میتوان مراحل دعوت پیامبر و سیر مسائل سیاسی و اجتماعی صدر اسلام را شناخت. شناخت آیات ناسخ و منسوخ، آگاهی از سیر تکامل تشریع و قانونگذاری اسلام و نیز شناخت اسباب نزولِ آیات قرآن از دیگر فایدههای آگاهی از سورههای مکی و مدنی شمرده شده است.
قرآنپژوهان میگویند در برخی سورههای مکی، آیات مدنی و در بعضی سورههای مدنی، آیات مکی وجود دارد. به این آیات، «آیات استثنایی» گفته میشود. طبق دیدگاه آنان، در قرآن، ۲۰ سوره قطعاً مدنی و ۸۲ سوره قطعاً مکی است و درباره بقیه سورهها (۱۲ سوره) اختلافنظر وجود دارد.
سبک و سیاق سورههای مکی و مدنی با هم متفاوت است و این را یهترین راه برای تشخیص سورههای مکی و مدنی دانستهاند. برخی ویژگیهای سورههای مکی به این شرح است: دعوت به اصول عقاید، کوتاه بودن سورهها و آیات، و نیز داشتن لحن تند. برخی از ویژگیهای سورههای مدنی هم عبارت است از: بیان احکام شرعی، پرداختن به مسائل منافقان و بیان مسئله جهاد و احکام آن.
با نظر به اهمیت شناخت سورههای مکی و مدنی، این امر موردتوجه خاورشناسان نیز بوده است؛ ولی آنها راههایی متفاوت با قرآنپژوهان مسلمان پیمودهاند.
1- مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد شود را، در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت ( از جمله انتشارات و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و مبلغین و رسانه ها)، برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، قرار دهند.
- عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، و تولید کنندگان محتوای ادبیّات و بسترهای تبلیغاتی و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها ( رسانه ها، مطبوعات، فضای مجازی تبلیغات و بسترهای تکنولوژیهای مختلف) و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف و دانش و مهارتها و توانمندیهای لازم زندگی)، به رشد رساند، باید متناسب با سن و به اندازه لازم هماهنگ با دیدگاههای قرآن و چهارده معصوم سلام الله علیهم، به تهیه مطالب تعلیم و تربیتی اهمیّت لازم را بدهند و به مطالب به اندازه پرداخته شود و محصولات را به جامعۀ هدف به تعالی لازم عرضه نمایند.
- امام صادق(ع)فرمود:«كسي كه سوره مرسلات را بخواند بينديشد و عمل كند خداوند او را با پيامبر آشنا و همجوار مي سازد». مجمع البيان، جلد 10، ص 414.
- الصّادق (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَ: وَ الْمُرْسَلاتِ عُرْفاً عَرَّفَ اللَّهُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله).
امام صادق (علیه السلام): هرکس سورهی وَالْمُرْسَلَاتِ عُرْفًا را بخواند، خداوند وی را با محمّد (صلی الله علیه و آله) آشنا میکند. بحارالأنوار، ج۸۹، ص۳۱۹/ نورالثقلین.
- أمیرالمومنین (علیه السلام): إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمَّا أَحَبَّ أَنْ یَخْلُقَ خَلْقاً بِیَدِهِ وَ ذَلِکَ بَعْدَ مَا مَضَی مِنَ الْجِنِّ وَ النَّسْنَاسِ فِی الْأَرْض ... قَالَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ: یَا مَلَائِکَتِی إِنِّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أَخْلُقَ خَلْقاً بِیَدِی أَجْعَلُ ذُرِّیَّتَهُ أَنْبِیَاءَ مُرْسَلِینَ وَ عِبَاداً صَالِحِینَ وَ أَئِمَّهًًْ مُهْتَدِینَ أَجْعَلُهُمْ خُلَفَائِی عَلَی خَلْقِی فِی أَرْضِی یَنْهَوْنَهُمْ عَنْ مَعَاصِیَّ وَ یُنْذِرُونَهُمْ عَذَابِی وَ یَهْدُونَهُمْ إِلَی طَاعَتِی وَ یَسْلُکُونَ بِهِمْ طَرِیقَ سَبِیلِی وَ أَجْعَلُهُمْ حُجَّهًًْ لِی عُذْراً أَوْ نُذْراً. امام علی (علیه السلام): چون خدا تبارک و تعالی پس از هفت هزار سال از گذشت جن و نسناس در زمین، خواست به دست خود آفریدهای آفریند ... خداوند جلّ جلاله فرمود: «ای فرشتههایم! من چیزی میدانم که شما نمیدانید، من میخواهم به دست خود آفریدهای سازم که نژادش را پیغمبرانی مرسل، بندگانی خوب و امامانی رهبر نمایم. و آنان را خلفای خود در زمین قرار دهم تا از گناهان باز دارند و به اطاعتم وادارند، و به راهم هدایت کنند. و آنان را برای عذر خواهی و بیم و انذار حجّت خود کنم. بحارالأنوار، ج۵۸، ص۲۹۸
- الباقر (علیه السلام): فی قوله: فَإِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ فَطُمُوسُهَا ذَهَابُ ضَوْئِهَا. امام باقر (علیه السلام): منظور از فَإِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ؛ طمس به معنی از بین رفتن نور آن است. القمی، ج۲، ص۴۰۱/ نورالثقلین
77 ـ مرسلات ـ مكي ـ 50 آيه ـ 181 كلمه ـ 816 حرف
(معني): فرستاده شده ها.
(علت نامگذاري): اولين آيه سوره مي باشد كه خداوند به مرسلات كه فرشتگاني هستند كه پي در پي به پيامبران وحي مي آوردند يا تند بادهايي كه فرستاده مي شود سوگند ياد كرده است. آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 107 – جعفر شيخ الاسلامي.
(مأخذ نامگذاري): سوره مرسلات به معني فرستاده شدگان(منظور ملائكه يا بادها است)مأخذ نامگذاري آيه اول سوره است. دانستنيهاي قرآن – ص 182 – مصطفي اسرار.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان
نظریات و رهنمودهای آیات اول تا ششم سوره مرسلات کتاب قرآن در عبارتهایِ" وَالْمُرْسَلَاتِ عُرْفًا ﴿۱﴾ سوگند به فرشتگاني كه پي درپي فرستاده ميشوند. (۱) فَالْعَاصِفَاتِ عَصْفًا ﴿۲﴾ و آنها كه همچون تند باد حركت ميكنند. (۲) وَالنَّاشِرَاتِ نَشْرًا ﴿۳﴾ و سوگند به آنها كه (ابرها را) ميگسترانند، و منتشر ميسازند. (۳) فَالْفَارِقَاتِ فَرْقًا ﴿۴﴾ و آنها كه جدا ميكنند. (۴) فَالْمُلْقِيَاتِ ذِكْرًا ﴿۵﴾ و سوگند به آنها كه آيات بيدار كننده (الهي) را به (انبياء) القا مينمايند. (۵) عُذْرًا أَوْ نُذْرًا ﴿۶﴾ براي اتمام حجت، يا انذار! (۶))"، دلالت دارد بر اینکه 1- آیه اول و ششم سوره مرسلات گواه این نظریه هست که 1- فرشتگان مأموریتهای مختلف در آسمان و زمین و جهان دارند. 2- خداوند برای بیان حقایق به حقانیّت آفریدههایش سوگند یاد نموده است. 3- فرشتگان دارای کارهای فوق می باشند: 1- برخی از فرشتگان پی در پی برای انجام ماموریتها نقش آفرینی و بندگی خداوند و انجام وظائفِ می نمایند و خواستهای خداوند را محقق می نمایند. 2- از نظر سرعت حرکت تعدادی از فرشتگان مانند باد ماموریتهایشان را انجام می دهند. 3- برخی از فرشتگان مأموریت دارند كه گسترانیدن و انتشار دارند. 4- برخی از فرشتگان مأموریت دارند كه جدا نمودن دارند. 5- برخی فرشتگان مأموریت القائات ذکر برای اتمام
- سوره ۷۷: المرسلات - جزء ۲۹ - ترجمه مکارم شیرازی
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان
وَالْمُرْسَلَاتِ عُرْفًا ﴿۱﴾ سوگند به فرشتگاني كه پي درپي فرستاده ميشوند. (۱)
فَالْعَاصِفَاتِ عَصْفًا ﴿۲﴾ و آنها كه همچون تند باد حركت ميكنند. (۲)
وَالنَّاشِرَاتِ نَشْرًا ﴿۳﴾ و سوگند به آنها كه (ابرها را) ميگسترانند، و منتشر ميسازند. (۳)
فَالْفَارِقَاتِ فَرْقًا ﴿۴﴾ و آنها كه جدا ميكنند. (۴)
فَالْمُلْقِيَاتِ ذِكْرًا ﴿۵﴾ و سوگند به آنها كه آيات بيدار كننده (الهي) را به (انبياء) القا مينمايند. (۵)
عُذْرًا أَوْ نُذْرًا ﴿۶﴾ براي اتمام حجت، يا انذار! (۶)
1- مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد شود را، در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت ( از جمله انتشارات و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و مبلغین و رسانه ها)، برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، قرار دهند.
- امام صادق(ع)فرمود:«كسي كه سوره اعلي را در فريضه ها و نافله هاي خود بخواند روز قيامت به او گفته مي شود: از هر يك از درهاي بهشت مي خواهي وارد شو انشاء الله». نور الثقلين، جلد 5 ص 533
توجه: معمولاً اين سوره را در نماز جمعه و عيد فطر و قربان مي خوانند. آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 117 – جعفر شيخ الاسلامي.