توصیه های قرآنی از امام رضا علیه السلام قرآن کریم کتابی آسمانی، وحی منزل، کلام خدا و راهنمای مومنان است. این کتاب آن قدر با عظمت و ارزشمند است. که آخرین پیامبر عهده دار تفسیر و تبیین آن شد و پس از وی اهل بیت:که عِدل قرآن معرفی شده اند، عهده دار چنین امر مهمی شدند. امام رضا علیه السلام که یکی از همان مفسران واقعی قرآن بود، در طول زندگی پر برکتش عنایت بسیار ویژه ای به این راهنمای بزرگ داشته و علاوه بر استفاده ای که در بعد شخصی و فردی از آن داشته در ابعاد دیگر نیز بهره های فراوانی از این کتاب گرفته و به دیگران انتقال داده است. این نوشتار به ترسیم گوشه ای از سیمای قرآنی آن بزرگوار می پردازد. فرآوری: زهرا اجلال- بخش قرآن تبیان قرآن در زندگی امام رضا(علیه السلام) عشق فراوان امام رضا علیه السلام به کتاب خدا او را بر آن داشت تا نخست در زندگی فردی اش از آن بهره ببرد. نه زمان برای او مطرح بود و نه مکان و نه روز و شب که موارد زیر بهترین گواه این مدعا است: ابوذکوان عشق زائد الوصف امام رضا علیه السلام به قرآن کریم را این چنین توصیف کرده است: حضرت هر سه روز یک بار قرآن را ختم می کرد و آنگاه می فرمود: اگر می خواستم زودتر از سه روز آن را به پایان برسانم، می توانستم «اما نخواستم چنین کنم.» زیرا در موقع تلاوت به هر آیه که می رسیدم در آن فکر و اندیشه می کردم که درباره چه چیزی و در چه زمانی نازل شده است. بدین جهت در هر سه روز یک بار قرآن را به پایان می رسانم.[امالی صدوق، ص 660؛ بحارالانوار، ج 49، ص90] قرائت قرآن در بستر خواب عشق فراوان امام رضا علیه السلامبه این کتاب آسمانی او را بر آن داشت تا علاوه بر روز، در شب نیز قرآن بخواند و حتی ایات زیادی را در آستانة خواب و در رختخواب تلاوت می کرد. رجاء بن أبی الضحّاک که گزارشی از سفر امام داده چنین گوید: امام به هنگام خواب در رختخواب خویش فراوان قرآن می خواند و هرگاه به آیه ای می رسید که در آن یادی از بهشت یا جهنّم آمده بود، گریه می کرد و از خداوند بهشت را درخواست می نموده و از آتش جهنم به او پناه می برد.[عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 182؛ بحارالانوار، ج 49، ص 94] از امام رضا علیه السلام روایت شده که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود:برای خانه های خود، سهمی از تلاوت قرآن قرار دهید،چون هر کس در خانه خود قرآن تلاوت کند، کارهای اهل آن خانه آسان گردد. و خیر و برکت در آن خانه زیاد شود، و هر خانه ای که در آن قرآن تلاوت نکنند، کارها بر اهل آن تنگ شود، و خیر و برکت و در آن خانه کم گردد، و ساکنان آن، بی برکت و در نقصان باشند. (وسائل الشیعه ج4ص85) توصیه امام رضا(علیه السلام) به اهتمام به قرآن قرآن کریم در بین مسلمانان آنقدر رفیع است که هیچ کس نمی تواند در برابر آن بی اهمیت باشد چه رسد به مقام منیع امامت که خود حافظ دین و حامی کتاب خداست. امام رضا علیه السلام در ابعاد گوناگون از جمله بعد اجتماعی به رهنمودهای قرآن عنایت داشته اند: حضرت از آحاد ملت اسلامی خواسته تا اهمیت بیشتری به قرآن کریم داده و موارد زیر را در زندگی خود اعمال کنند. امام رضا علیه السلام با سفارش به یاران خود از جمله ریان به وی فرمود: کلام الله لا تجاوزه و لا تطلبوا الهدی فی غیره فتضلّوا؛ قرآن سخن خداست، از مرز او تجاوز نکنید و هدایت را جز در پرتو قرآن نجویید و در غیر این صورت گمراه خواهید شد.[امالی صدوق ، ص 326] قرائت قرآن با صوت و ترتیل قرآن زیبا است و هرچه به زیبایی اش کمک کند، بسیار پسندیده است. از جمله این که قرآن را باید با صدای رسا و صوت حسن قرائت نمود. امام رضا علیه السلام از پدرانش از رسول خدا صلی الله و علیه وآله نقل می کند: حسّنوا القرآن بأصواتکم، فانّ الصوت الحسن یزید القرآن حسناً؛ قرآن را با صوت نیکو زینت دهید، زیرا که صدای نیکو بر زیبایی قرآن می افزاید.[عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 69] تلاوت قرآن در هنگام سفر رجاء بن ابی ضحاک، که یکى از کارگزاران حکومت مأمون و مسئول بردن حضرت از مدینه به خراسان بود، در ضمن گزارش بلندى که از چگونگى نماز و عبادت و مسائل جانبى آن ارائه نموده است، درباره قرآن خواندن آن بزرگوار می گوید: چه بسیار، که در نیمه هاى شب از رختخواب خویش حرکت می کرد و به تلاوت قرآن می پرداخت، هر گاه به آیه اى می رسید که در آن نامى از بهشت یا جهنم، برده شده بود، آن حضرت می گریست و از خداوند بهشت طلب می نمود و از آتش جهنم به خدا پناه می برد. (عیون اخبارالرضا علیه السلام، ج 2، ص 428/ بحارالانوار، ج 92، ص 180 و ج 49، ص 90/ کشف الغمه، على بن عیسى اربلى، ج 2، ص 316؛ انوارالبهیه، ص 104.)) رجاء بن أبی الضحّاک که گزارشی از سفر امام داده چنین گوید: امام به هنگام خواب در رختخواب خویش فراوان قرآن می خواند و هرگاه به آیه ای می رسید که در آن یادی از بهشت یا جهنّم آمده بود، گریه می کرد و از خداوند بهشت را درخواست می نموده و از آتش جهنم به او پناه می برد.[ عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 182؛ بحارالانوار، ج 49، ص 94] در خانه هایتان قرآن بخوانید امام رضا علیه السلام در توصیه و سفارشی فراگیر و همگانی می فرماید: سهمی از وقت خود را در خانه، مخصوص قرآن قرار دهید (و قرآن تلاوت کنید) چون خانه ای که در آن قرآن خوانده شود. برای اهل و ساکنانش محل انس و آرامش می شود، و خیر و برکتش زیاد می گردد، و مومنین جن در آن مسکن می گزینند. اما خانه ای که در آن قرآن تلاوت نشود محل وحشت و غربت ساکنانش گشته و خیراتش رو به کاهش نهاده و محل سکونت جن های کافر خواهد گشت. (صحیفة الرضا ص91 ) در جایی دیگر از امام رضا علیه السلام روایت شده که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود:برای خانه های خود، سهمی از تلاوت قرآن قرار دهید،چون هر کس در خانه خود قرآن تلاوت کند، کارهای اهل آن خانه آسان گردد. و خیر و برکت در آن خانه زیاد شود، و هر خانه ای که در آن قرآن تلاوت نکنند، کارها بر اهل آن تنگ شود، و خیر و برکت و در آن خانه کم گردد، و ساکنان آن، بی برکت و در نقصان باشند. (وسائل الشیعه ج4ص85) توصیه امام رضا به قرآن صبحگاهی عم معمر بن خلاد عن الرضا علیه السلام قال: سمعته یقول: ینبغی للرجل اذا اصبح ان یقرأ بعد التعقیب خمسین آیة؛ معمر بن خلاد می گوید: از حضرت رضا علیه السلام شنیدم که فرمود: سزاوار است که انسان بعد از نماز صبح پنجاه آیه از قرآن مجید را تلاوت کند [مسند الرضا، ج2، ص69] تلاوت قرآن حافظه را زیاد می کند امام رضا علیه السلام می فرماید، علی علیه السلام فرمود: سه چیز حافظه می افزاید و از بلغم می کاهد: الف - قرائت قرآن ب - خوردن عسل ج - جویدن کندر . [عیون اخبار الرضا -ج2-ص41] تلاوت قرآن نشانه مروت است امام رضا علیه السلام می فرماید: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: شش چیز از مروت و مردانگی است، سه چیز در حضر و سه چیز در سفر: اما آن سه که در حضر است: الف - تلاوت کتاب خدا ب - آباد کردن مساجد ج - یافتن و پیدا کردن دوستانی در راه خدا. و اما آن سه چیز که در سفر است: الف - انفاق و بخشش از توشه ب - خوش خلقی ج - مزاح و شوخی در غیر معاصی . [عیون اخبار الرضا -ج2-ص11] منابع: سایت جایگاه وحی در معارف رضوی مجله فرهنگ کوثر؛ شماره های 67 و 69؛ نوشته حجت الاسلام و المسلمین محمدجواد مروجی طبسی ماهنامه کوثر