عید فطر در کلام معصومان
ثواب شب زنده داری در شب عید
رسول خدا(ص) فرمود: «کسی که شب عید را زنده بدارد، در روزی که دل ها می میرند، دل او نخواهد مرد».1
نماز عید فطر
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «آن که رمضان را روزه بگیرد، با صدقه آن را به پایان برد و با غسل به مصلی رود، در حالی بازمی گردد که آمرزیده شده است».2
روز مسابقه
امام حسن(ع) در روز عید فطر، عده ای را دید که سرگرم بازی های بیهوده بودند و خنده های بلند سر می دادند. لحظه ای ایستاد و سپس فرمود: «خداوند، ماه رمضان را صحنه مسابقه مخلوقات خویش قرار داد؛ روزی که بندگان باید با اطاعت از فرمان هایش به سوی جلب رضایتش، از یکدیگر سبقت بگیرند. در این روز (عید فطر) عده ای شکست می خورند و برخی پیروز می شوند. در شگفتم از کسانی که در این روز که نیکوکاران پاداش می گیرند و باطل پیشگان زیان می بینند، به بازی و خنده می پردازند».3
روز بازگشت
امام سجاد(ع) در روز عید فطر می فرمود: «خداوندا! ما به سویت توبه می کنیم، در روز عید فطر که آن را برای اهل ایمان، روز عید و شادی قرار دادی و برای اهل دین خود، روز اجتماع و همیاری مقرر کردی؛ توبه از گناهانی که مرتکب شده ایم و از کارهای ناپسندی که انجام داده ایم».4
روز پاداش
امام صادق(ع) می فرماید: «هنگامی که روز اول شوال فرا رسد، منادی ندا می دهد: به سوی جوایزتان بشتابید که این روز، روز پاداش است».5
روز گردهمایی
امام رضا(ع) فرمود: «روز عید فطر ازاین رو عید قرار داده شد تا روز گردهمایی مسلمانان باشد و در این روز مسلمانان گرد هم آیند و برای خدا به صحرا درآیند و خداوند را بر منتی که بر آنها نهاده است، ستایش و به بزرگی یاد کنند».6
1. شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص 166.
4. صحیفه سجادیه، ترجمه: غرویان، ص 202.
5. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 3، ص 140.
اعمال شب عید فطر1
شب عید فطر، شب نزول رحمت الهی و شب آمرزیده شدن گناهان انسان است. در این شب، خداوند عطایا و پاداش های خود را به مؤمنان روزه دار می دهد. مهم ترین اعمال شب عید فطر عبارتند از:
ـ غسل کردن پس از غروب آفتاب؛
ـ استهلال (جست وجوی ماه نو) و خواندن دعای ویژه رؤیت هلال ماه؛
ـ احیای آن شب به نماز و دعا و استغفار و بیتوته کردن در مسجد؛
ـ خواندن زیارت امام حسین(ع) که ثواب بسیار زیادی دارد؛
ـ گفتن ذکر «یا دائم الفضل علی البریة یا باسط الیدین بالعطیه یا صاحب المواهب السنیة صل علی محمد و اله خیر الوری سجیه و اغفرلنا یا ذالعلی فی هذه العشیة» (10 مرتبه)؛
ـ خواندن ده رکعت نماز؛
ـ وداع با ماه مبارک رمضان با خواندن دعای وداع امام سجاد7؛
ـ محاسبه نفس؛
ـ کنار گذاشتن زکات فطر؛
ـ خواندن دعای ندبه و دعا کردن برای فرج آقا امام زمان[؛
ـ افطار کردن با خرما.
سخن بزرگان
فریده پیشوایی
عید فطر در کلام امام خمینی(ره)
«فطر روزی است که خداوند تعالی برای مسلمین، عید قرار داده تا روش خود را مقابل اسلام و مقابل دشمنان خون خوار آن بیابند».
«ما امیدواریم از فیض ماه مبارک رمضان و فیض عید ماه مبارک که عید وصال است، حظی ببریم».
«امیدوارم خداوند، این عید سعید را بر همه مسلمین و به کشور ما و ملت ما مبارک کند! امیدوارم که با عنایت خودش با ما رفتار کند! ما مهمان های خوبی نبودیم برای خدای تبارک و تعالی، ما را دعوت کرد به ضیافت. او میزبان بزرگ و ما مهمانان، هیچ. ما چگونه شکر این نعمت را به جا بیاوریم؟ ما که خودمان را می شناسیم و هرچه هست، اوست».
«ما به خدا متکی هستیم، به لطف او و ما در ماه رمضان، هر چه قصور کرده باشیم، در این روز مبارک، از او عیدی می خواهیم».
«این عید سعید فطر را به همه مسلمانان جهان تبریک عرض می کنم. مبارک (عید حقیقی) آن روزی است که تمام دولت های اسلامی با ملت ها با هم باشند و همه با هم، هم صدا و هم مقصد، اسلام را در همه جا زنده کنند و همه ممالک اسلامی متحد شوند تا اینکه دست ابرقدرت ها را از ممالک خودشان قطع کنند. 1
متن ادبی
انتخاب: فریده پیشوایی
اینک رمضان به پایان رسید
اینک رمضان به پایان رسید، ولی مصاف و نبرد، هنوز پایان نیافته است. فردا که فطر را جشن می گیری، اگر توانسته ای غنچه فطرت را در سپیده عید فطر شکوفا سازی، خوش حال باش؛ زیر افطارهای تو پس از آن همه امساک، نتیجه داده است.
فردا که عید است، اگر توانسته ای در این ماه، عادت ها را ترک کنی و به میعاد خدا بیایی، عید توست، وگرنه در شادی فردا، نمی توانی شاد باشی؛ چراکه این عید، عید پیروزی بر نفس و جشن نزدیکی به خداست.
رمضان، ضیافتی بود و روزه گرفتن، شرکت در یک مهمانی.
خدا میزبان بود و تو مهمان. همیشه خدا میزبان است و آماده پذیرایی بندگان. تویی که باید به این ضیافت بشتابی. آستان رحمت الهی به روی بندگان، همیشه باز است. تویی که نباید این در را به روی خویش ببندی.1
1. جواد محدثی، خط سبز سلوک، ص 132.
آغاز بازگشت
سی روز سر به خاک نهادن و روی به آسمان گشودن؛ سی روز خدا را خواندن و اشک از دیده راندن؛ یک ماه لب از طعام دوختن و آداب عشق آموختن؛ سی ظهر و شام در هر گوشه، سجاده گستراندن؛ سی روز و سی روزه، رمضان را چون جان دوست داشتن و تنعم روزگار را به پای آن ریختن، پاداشی بهتر از این ندارد که در دامن فطر می آرمد.
عید، پایان نیست؛ آغاز بازگشتی است که از چشمه فطرت می جوشد و در سرزمین عنایت جاری می شود. عید، فرجام کامیابانه آغاز پرستش است و این آغاز را کجا انجامی است؟1
ماجرای من و معشوقِ مرا پایان نیست
هر چه آغاز ندارد، نپذیرد انجام
حافظ
میوه های فطرت
عید فطر، عید توفیق در عبودیت و معرفت و تهذیب نفس است.
رمضان، دعوتی است به بازیافتن خودِ گم شده؛ ندایی است برای توجه به خدای فراموش شده؛ ضیافتی است برای تناول از مائده تقوا و پایان این مهمانی خدایی، عید فطر است؛ عید توفیق بر طاعت و اطاعت، عید توبه و تهذیب نفس، عید ذکر و یاد محرومان و گرسنگان، عید «کف نفس» و مهار کردن خواسته ها.
فطر، چیدن میوه هایی است که از فطرت می جوشد.
فطر، سپاس نعمتی است که در رمضان نازل شده است.
عید فطر، پاداش افطارهای خالصانه و بجاست؛ مهر قبولی انفاق های با قصد قربت است؛ پایان نامه دوره ایثار و گذشت از مال است.
عید فطر، بر فاتحان عرصه جهاد با نفس گرامی باد!1
فرصت پرواز
ماه رمضان، پیکی است که تو را به مهمانی خورشید فرا می خواند؛ فرصتی مقدس برای زدودن آفت های جاده های معنویت؛ فرصتی برای فراموشی صفات دیوگونه، و فرصتی برای تقرب به حضرت حق.
ماه رمضان، باشکوه تر و زیباتر از ماه های دیگر است و فطر، تجلی فطرت خدایی ماست و فرصتی برای پرواز.
عید فطر، فرصتی است که روح از منجلاب پستی و گمراهی به در می آید و به مواج فطرت می رود. فطر، روز جشن پرواز است، در فضای بی کران معنویت.1
1. سید حسن مصباح و سید رضا باقریان، جزوه جشن فطرت، آبان 1379، ص 43.
پیام مهربانی
ای روز فرخنده رهایی! ای فطر! گام هایت خجسته باد!
بشکوه باد نامت که زلال تر از نم نم باران رستگاری است!
ما همه به دعا ایستاده، از پس هر روزه داری و بردباری، و تو آن باران مهربانی که از آسمان سبزگون لاهوت نرم نرمک می چکی و جان امیدوار ما را از عطر خوش بهشت، از بوی میوه های درخت اهورایی طوبی سرشار می کنی.
ای فطر! ای نور خجسته رستگاری!
هر سحرگاه، نام خرم دوست را زمزمه کردیم و هر شامگاه، لب به مناجات گشودیم.
اکنون تویی آن بشارت موعود و آن اشارت مسعود.
اکنون حلول کبریایی تو را در جان خویش می یابیم.
ای فطر! ای جشن آسمانی پایداری! لحظه هایت پربرکت باد!
اینک تویی پیام مهربانی خداوند.1
کوتاه و گویا
انتخاب: مریم رضایی
عید خوبان
ثواب روزه و حجِ قبول، آن کس بُرد
که خاک میکده عشق را زیارت کرد
حافظ
(
مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو
یادم از کشته خویش آمد و هنگام درو
حافظ
آیا چیزی قابل درو در این رمضان کاشته ایم؟
(
ماه عشق، ماه صفا، ماه نور و ماه نزول برکت تمام شد. خدایا، ما را دریاب!
خدایا! به ما توفیق ده تا از کسانی باشیم که حاصل دسترنج یک ماه خود را در رمضان، از این پس نیز حفظ کنیم!
بدرود ای بزرگ ترین ماه خداوند و ای عید اولیای خدا!
بدرود ای ماه دست یافتن به آرزوها!
بدرود ای یاریگر ما که در برابر شیطان یاری مان دادی!
بدرود ای که هنوز فرا نرسیده، از آمدنت شادمان بودیم و هنوز رخت بر نبسته، از رفتنت اندوهناک!1
خدایا! خروج از ماه مبارک را برای ما خروج از تمامی گناهان قرار ده!
در عید فطر، دو رکعت نماز عشق به جا می آوریم و در هر قنوت، تو را می خوانیم که «اَهْلَ الکبرِیاءِ وَ الْعَظَمَةَ وَ اَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوت» هستی که آمرزش از آنِ توست. پس، «از تو می خواهیم به حق این روز که برای مسلمانان عید قرار دادی، ما را در هر خیری داخل گردانی و از هر بدی بیرون آوری!»
عید فطر، عید بندگی، عید اقرار به یکتایی پروردگار و عید خداپرستی است.
عید فطر، شادمانه ترین عید اسلام است و چون قافیه در پایان بیت پرستش می نشیند.
عید فطر، ثبت نام دوباره انسان برای بندگی است، فریاد بلند شهادت بندگان به یکتایی خداست.
خدایا! در مهمان سرای رب الاربابی ات، پذیرای استغفارهایمان باش!
1. بخش هایی از دعای وداع امام سجاد(ع) با ماه رمضان.
سوژه دهی
مفهوم عید در فرهنگ دینی
ویژگی اعیاد مذهبی
فلسفه عید فطر
تاریخچه رمضان و عید فطر
رابطه فطرت و عید فطر
عوامل شکوفایی فطرت انسانی
عوامل آلودگی فطرت انسانی
فلسفه نماز عید فطر
نقش پرداخت فطره در رونق اقتصادی جامعه
چگونگی برگزاری عید فطر در دیگر کشورهای اسلامی
نقش عید فطر در وحدت جامعه اسلامی
بیان نمونه های تاریخی و اثرگذار از عید فطر چون نماز عید فطر امام رضا(ع) که خوانده نشد و نماز عید فطر سال 1357 و تأثیر آن در پیروزی انقلاب.
معرفی کتاب
سید حسن مصباح و سید رضا باقریان، جشن فطرت، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما، آبان 1379، 66 صفحه.
در پیش گفتار این مجموعه چنین می خوانیم: «عید سعید فطر، از بزرگ ترین اعیاد اسلامی است که پس از پایان یک ماه عبادت و روزه داری، طی مراسم خاصی برگزار می شود. شکوه و سرور این عید بزرگ، همه افراد جامعه اسلامی، اعم از بینوا و ثروتمند را فرا می گیرد. مسلمانان همه ساله از آغاز ماه رمضان، در پرتو یک ماه روزه و امساک، پیروزی بر هوا و هوس و خواهش های نفسانی را تمرین می کنند و افطار در روز عید نیز خود، نشانه دیگری از اخلاص و تسلیم در برابر آفریدگار جهان است و نمایانگر این نکته که ما همگی دیروز با دهان روزه، در مساجد به امتثال امر الهی می پرداختیم و امروز همگان، پس از افطار، با شعار «الله اکبر» «و لله الحمد»، به سوی خدا گام برمی داریم و سر تسلیم و بندگی به آستان او می ساییم و چه شکوهمند است، این تسلیم و این جشن».
جشن فطرت، مجموعه ای است که به مناسبت عید مبارک فطر فراهم شده است. این مجموعه، آداب ویژه این روز را بیان کرده و به جایگاه عید فطر در فرهنگ عامه، فرهنگ دینی ایران و دیگر کشورهای اسلامی پرداخته است. همچنین، سیره عملی معصومین(ع) و بزرگان دین و برگزیده ادب فارسی دراین باره، در این مجموعه گرد آمده است.
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3872/7538/94071