بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام

شرحی بر انشراح سوره نباء کتاب قرآن

(خداوند مالک و روشنگر و هدایتگر دینِ انسانها می باشد)

 

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان

عَمَّ يَتَسَاءَلُونَ ﴿۱﴾ مردم) از چه خبر مهمی پرسش و گفتگو می‌کنند؟ (۱)

عَنِ النَّبَإِ الْعَظِيمِ ﴿۲﴾ از خبر بزرگ (قیامت). (2 )

الَّذِي هُمْ فِيهِ مُخْتَلِفُونَ ﴿۳﴾ که در آن با هم به جدال و اختلاف کلمه برخاستند. (۳)

كَلَّا سَيَعْلَمُونَ ﴿۴﴾ چنین نیست (که منکران پنداشته‌اند) به زودی (به وقت مرگ) خواهند دانست. (۴ )

ثُمَّ كَلَّا سَيَعْلَمُونَ ﴿۵﴾ و باز چنین نیست (که منکران پنداشته‌اند) البته به زودی آگاه می‌شوند. (۵ )

أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهَادًا ﴿۶﴾ آیا ما زمین را مهد آسایش خلق نگردانیدیم؟ (۶ )

وَالْجِبَالَ أَوْتَادًا ﴿۷﴾ و کوهها را عماد و نگهبان آن نساختیم؟ (۷ )

وَخَلَقْنَاكُمْ أَزْوَاجًا ﴿۸﴾ و شما را جفت (زن و مرد) آفریدیم. (۸ )

وَجَعَلْنَا نَوْمَكُمْ سُبَاتًا ﴿۹﴾ و خواب را برای شما مایه ( قوام حیات و ) استراحت قرار دادیم. (۹)

وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ لِبَاسًا ﴿۱۰﴾ و (پرده سیاه) شب را ساتر (احوال خلق) گردانیدیم. (۱۰ )

وَجَعَلْنَا النَّهَارَ مَعَاشًا ﴿۱۱﴾ و روز روشن را برای تحصیل معاش آنان مقرر داشتیم. (۱۱)

وَبَنَيْنَا فَوْقَكُمْ سَبْعًا شِدَادًا ﴿۱۲﴾ و بر فراز شما هفت آسمان محکم بنا کردیم. (۱۲)

وَجَعَلْنَا سِرَاجًا وَهَّاجًا ﴿۱۳﴾ و چراغی (چون خورشید) رخشان بر افروختیم. (۱۳ )

وَأَنْزَلْنَا مِنَ الْمُعْصِرَاتِ مَاءً ثَجَّاجًا ﴿۱۴﴾ و از فشار و تراکم ابرها آب باران فرو ریختیم. (۱۴ )

لِنُخْرِجَ بِهِ حَبًّا وَنَبَاتًا ﴿۱۵﴾ تا بدان آب، دانه و گیاه رویانیم. (۱۵ )

وَجَنَّاتٍ أَلْفَافًا ﴿۱۶﴾ و باغهای پر درخت (و انواع میوه‌ها) پدید آوریم. (۱۶ )

إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ كَانَ مِيقَاتًا ﴿۱۷﴾ همانا روز فصل (یعنی روز قیامت که در آن فصل خصومتها شود) وعده گاه خلق است. (۱۷)

يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْوَاجًا ﴿۱۸﴾ آن روزی که در صور بدمند (تا مردگان زنده شوند) و فوج فوج (به محشر) در آیید. (۱۸)

وَفُتِحَتِ السَّمَاءُ فَكَانَتْ أَبْوَابًا ﴿۱۹﴾ و درهای آسمان به ابواب مختلف گشوده شود (تا هر فوجی از دری شتابند). (۱۹ )

وَسُيِّرَتِ الْجِبَالُ فَكَانَتْ سَرَابًا ﴿۲۰﴾ و کوهها را به گردش آرند تا به مانند سراب گردد. (۲۰ )

إِنَّ جَهَنَّمَ كَانَتْ مِرْصَادًا ﴿۲۱﴾ همانا دوزخ کمینگاه (کافران و بد کاران) است. (۲۱ )

لِلطَّاغِينَ مَآبًا ﴿۲۲﴾ آن دوزخ جایگاه مردم سرکش ستمکار است. (۲۲ )

لَابِثِينَ فِيهَا أَحْقَابًا ﴿۲۳﴾ که در آن قرنها بمانند (و عذاب کشند). (۲۳ )

لَا يَذُوقُونَ فِيهَا بَرْدًا وَلَا شَرَابًا ﴿۲۴﴾ هرگز در آنجا هیچ هوای خنک و شراب (طهور) نیاشامند. (۲۴ )

إِلَّا حَمِيمًا وَغَسَّاقًا ﴿۲۵﴾ مگر آبی پلید و سوزان که حمیم و غسّاق جهنم است به آنها دهند. (۲۵ )

جَزَاءً وِفَاقًا ﴿۲۶﴾ کیفری که با اعمال آنها موافق است. (۲۶ )

إِنَّهُمْ كَانُوا لَا يَرْجُونَ حِسَابًا ﴿۲۷﴾ زیرا آنها به حقیقت امید به روز حساب نداشتند. (۲۷ )

وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا كِذَّابًا ﴿۲۸﴾ و آیات ما را سخت تکذیب کردند. (28)

(۲۸ وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ كِتَابًا ﴿۲۹﴾ و حال آنکه حساب هر چیزی را ما در کتابی (به احصاء و شماره) رقم کرده‌ایم. (۲۹ )

فَذُوقُوا فَلَنْ نَزِيدَكُمْ إِلَّا عَذَابًا ﴿۳۰﴾ پس بچشید (کیفر تکذیب و بدکاری را) که هرگز بر شما چیزی جز رنج و عذاب دوزخ نیفزاییم. (۳۰ )

إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ مَفَازًا ﴿۳۱﴾ متقیان را در آن جهان مقام گشایش و هر گونه آسایش است. (۳۱ )

حَدَائِقَ وَأَعْنَابًا ﴿۳۲﴾ باغها و تاکستانهاست. (۳۲)

وَكَوَاعِبَ أَتْرَابًا ﴿۳۳﴾ و دختران زیبای دلربا که همه در خوبی و جوانی مانند یکدیگرند. (۳۳ )

وَكَأْسًا دِهَاقًا ﴿۳۴﴾ و جامهای پر از شراب (طهور و انواع نوشابه‌های شیرین و خوش). (۳۴ )

لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا وَلَا كِذَّابًا ﴿۳۵﴾ هرگز در آنجا سخن بیهوده و دروغ نشنوند. (۳۵ )

جَزَاءً مِنْ رَبِّكَ عَطَاءً حِسَابًا ﴿۳۶﴾ این (نعمتهای ابدی) مزدی به عطاء و حساب پروردگار توست. (۳۶ )

رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا الرَّحْمَنِ لَا يَمْلِكُونَ مِنْهُ خِطَابًا ﴿۳۷﴾ خدایی که آسمانها و زمین و همه مخلوقاتی که در بین آسمان و زمین است بیافریده همان خدای مهربان که (در عین مهربانی) کسی (از قهر و سطوتش) با او به گفتگو نتواند لب گشود. (۳۷ )

يَوْمَ يَقُومُ الرُّوحُ وَالْمَلَائِكَةُ صَفًّا لَا يَتَكَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَنُ وَقَالَ صَوَابًا ﴿۳۸﴾ روزی که آن فرشته بزرگ روح القدس با همه فرشتگان صف زده و به نظم برخیزند و هیچ کس سخن نگوید جز آن کسی که خدای مهربانش به سخن اذن دهد و او سخن به صواب گوید (و به اذن خدا شفاعت گنهکاران کند). (۳۸ )

ذَلِكَ الْيَوْمُ الْحَقُّ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ مَآبًا ﴿۳۹﴾ چنین روز حتمی و محقق خواهد بود، پس هر که می‌خواهد نزد خدای خود (در آن روز) مقام و منزلتی یابد (امروز در راه ایمان و طاعت بکوشد). (۳۹ )

إِنَّا أَنْذَرْنَاكُمْ عَذَابًا قَرِيبًا يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا ﴿۴۰﴾ ما شما را از روز عذاب که نزدیک است ترسانیده و آگاه ساختیم، روزی که هر کس هر چه کرده در پیش روی خود حاضر بیند و کافر در آن روز گوید که ای کاش خاک بودم (تا چنین به آتش کفر خود نمی‌سوختیم). (۴۰ )

 

 

 (اطلاعات عمومي سوره نباء):

78 ـ نباء ـ مكي ـ 40 آيه ـ 173 كلمه ـ 770 حرف

(معني): خبر.

(علت نامگذاري): خبر مهم و بزرگ قيامت در آيه دوم اين سوره بيان شده كه مردم درباره آن از يكديگر سؤال مي كنند. آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 108 – جعفر شيخ الاسلامي.

(مأخذ نامگذاري): سوره نباء به معني خبر( منظور خبر روز قيامت است) مأخذ نامگذاري آيه دوم سوره است. دانستنيهاي قرآن - ص 182 - مصطفي اسرار.

(نامهاي ديگر): عم، تساؤل، معصرات، عم يتسائلؤن.

(ترتيب نزول و جمع آوري سوره نباء):

به ترتيب جمع آوري، هفتاد و هشتمين سوره است.

به ترتيب نزول، هفتاد و نهمين سوره است كه بعد از سوره« معارج » و قبل از سوره « نازعات » نازل شده است.

(ترتيب آغاز و پايان سوره نباء):

آغاز: « عَمَّ يَتَساءَلُونَ عَنِ النَّبَيِ الْعَظيمِ ».

پايان:« يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ ما قَدَّمَتْ يَداهُ وَ يَقُولُ الْكافِرُ يالَيْتَني كُنْتُ تُراباً ». آشنايي با سوره هاي قرآن،  ص 108، جعفر شيخ الاسلامي.

پرسشهای سوره نباء

1ـ نباء يعني چه؟ نباء به معني خبر است.

2ـ مراد از« نباء عظيم » چيست؟ مراد روز قيامت است.

3ـ نامهاي ديگر سوره نباء چيست؟ تسائل، معصرات و عم. (تسائل به معني از يكديگر سؤال كردن است و عم مخفف عن ما به معناي چه چيز و هر دو اسم از آيه اول اقتباس شده است و مراد از معصرات نيز ابرهاي فشرده و پر بار است كه اشاره به آيه 14 همين سوره مي باشد بنگريد به شناخت سوره هاي قرآن ص 503)

- پرسش و پاسخ هايي در شناخت تاريخ و علوم قرآني – ص 113 – دكتر مجيد معارف.

4- موضوع محتواي سوره نباءدر رابطه با چه مواردی می باشد؟

1- سؤالي در مورد حادثه بزرگ(نباء عظيم)يعني روز قيامت.

2- نمونه هايي از مظاهر قدرت خداوند در آسمان و زمين،شب و روز،كوه،گياه و زندگي انسانها و مواهب آن به 3- عنوان دليلي بر امكان معاد و حتميت قيامت.

4- نشانه هاي آغاز رستاخيز.

5- نعمت ها و مواهب بهشت.

6- ياد آوري روزي كه مايه حسرت و پشيماني كافران است.

7- انذار شديد از عذاب قريب. آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 108 – جعفر شيخ الاسلامي.

8- طرح حادثه بزرگ قيامت در قالب سؤال،اشاره به قدرت خداوند در آسمان و زمين،اشاره به نعمت هاي الهي براي نيكوكاران و عذابهاي دردناك براي طغيانگران و كافران. دانستنيهاي قرآن – ص 62 – مصطفي اسرار.

1ـ اخطار و انذارخداوند ( در رابطه با فرا رسيدن قيامت) چیست؟ «اِنّا اَنْذَرْناكُمْ عَذاباً قَريباً يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ ما قَدَّمَتْ يَداهُ وَ يَقُولُ  الْكافِرُ يا لَيْتَني كُنْتُ تُراباً»(ما شما را از روز عذاب كه نزديك است بيم داده ايم روزي كه هر كس آنچه را كه انجام داده ببيند(و در آن روز)كافر گويد اي كاش من خاك بودم. - (سوره نباء:آيه 40)

- پرسش و پاسخ هايي در شناخت تاريخ و علوم قرآني – ص 85 – دكتر مجيد معارف.

 

پیامها و راهبردها و راهکارهای شرحی بر انشراح قرآن سوره نباء کتاب قرآن

 

      بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان

 

1. نظریات و رهنمودهای آیات اول تا پنجم سوره نباء کتاب قرآن در عبارتهایِ" عَمَّ يَتَسَاءَلُونَ ﴿۱﴾ درباره چه چیز از یکدیگر می پرسند؟ (1) عَنِ النَّبَإِ الْعَظِيمِ ﴿۲﴾ از آن خبر بزرگ [قیامت کبری] (۲)  الَّذِي هُمْ فِيهِ مُخْتَلِفُونَ ﴿۳﴾ که همواره درباره آن با یکدیگر اختلاف دارند [که واقع می شود یا نه؟] (۳ كَلَّا سَيَعْلَمُونَ ﴿۴﴾ نه چنین است [که می پندارند] به زودی [به حتمی بودن وقوع آن] آگاه خواهند شد. (۴) ثُمَّ كَلَّا سَيَعْلَمُونَ ﴿۵﴾ باز هم نه چنین است [که می پندارند] به زودی [به حتمی بودن وقوع آن] آگاه خواهند شد. (۵ )، دلالت دارد بر اینکه: 1- انسانها در رابطه با واقعۀ بزرگ قیامت از هم پرسش می نمودند و یا پرسش می نمایند. 2- انسانها در مورد واقع شدن و نشدن واقعۀ عظیم قیامت با هم اختلاف نظر داشته اند و یا دارند؟ 3- از نظر خداوند زمان وقوع قیامت، نزدیک اعلام شده است، (بطوری که بعضی بعد از بلند شدن از قبر احساس می کنند فقط نیم روز در قبر به سر بده اند.) 4- از نظر خداوند و کتاب آسمانی قرآن واقعۀ قیامت به وقوع خواهد پیوست. ( قیامت به معنی جمع شدن انسانها بعد از مرگ برای پاسخگوئی اعمالشان بر اساس معیارهای دین خداوند که در این زمان دین اسلام، که دین خاتم الانبیاء و خاتم المرسلین حضرت محمد سلام الله علیه می باشد، که همان دین دوازده امام معصوم حضرت علی و حضرت امام حسن و حضرت امام حسین و حضرت سجاد و حضرت امام محمد باقر و حضرت امام جعفر صادق و حضرت امام موسی کاظم و حضرت امام رضا و حضرت امام محمد جواد و حضرت امام علی النقی و حضرت امام حسن سراج و حضرت امام مهدی محمد بن حسن سراج " عسکری" قائم آل محمد سلام الله علیهم و مادرشان حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می باشد. ) 5- آیات اول تا پنجم سوره نباء در رابطه با معاد و قیامت است که از اصول و مبانی اعتقادی اسلام می باشد.
2. نظریات و رهنمودهای آیات ششم تا شانزدهم سوره نباء کتاب قرآن در عبارتهایِ" أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهَادًا ﴿۶﴾ آیا ما زمین را مهد آسایش خلق نگردانیدیم؟ (۶ وَالْجِبَالَ أَوْتَادًا ﴿۷﴾ و کوهها را عماد و نگهبان آن نساختیم؟ (۷ وَخَلَقْنَاكُمْ أَزْوَاجًا ﴿۸﴾ و شما را جفت (زن و مرد) آفریدیم. (۸ وَجَعَلْنَا نَوْمَكُمْ سُبَاتًا ﴿۹﴾ و خواب را برای شما مایه ( قوام حیات و ) استراحت قرار دادیم. (۹ وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ لِبَاسًا ﴿۱۰﴾ و (پرده سیاه) شب را ساتر (احوال خلق) گردانیدیم. (۱۰ وَجَعَلْنَا النَّهَارَ مَعَاشًا ﴿۱۱﴾ و روز روشن را برای تحصیل معاش آنان مقرر داشتیم. (۱۱ وَبَنَيْنَا فَوْقَكُمْ سَبْعًا شِدَادًا ﴿۱۲﴾ و بر فراز شما هفت آسمان محکم بنا کردیم. (۱۲ وَجَعَلْنَا سِرَاجًا وَهَّاجًا ﴿۱۳﴾ و چراغی (چون خورشید) رخشان بر افروختیم. (۱۳ وَأَنْزَلْنَا مِنَ الْمُعْصِرَاتِ مَاءً ثَجَّاجًا ﴿۱۴﴾ و از فشار و تراکم ابرها آب باران فرو ریختیم. (۱۴ لِنُخْرِجَ بِهِ حَبًّا وَنَبَاتًا ﴿۱۵﴾ تا بدان آب، دانه و گیاه رویانیم. (۱۵ وَجَنَّاتٍ أَلْفَافًا ﴿۱۶﴾ و باغهای پر درخت (و انواع میوه‌ها) پدید آوریم. (۱۶)"، دلالت دارد بر اینکه 1- خداوند به دلیل اینکه برای انسانها نعمتهای زیادی آفریده است، به صورت پرسش نعمتهای خود را یادآوری می نماید تا انسانها بدانند که خالق یکتای بی همتا آفریننده آسمانها و زمینها و جهان و هستی می باشد و حق دارد که از انسانها بخواهد طبق صراط مستقیم دینِ خالق هستی بخش، عمل نمایند. خداوند قیامتی به پا می نماید تا ببیند هر کس مرتبه اش چیست و چه اندازه بر اساس معیارهای صراط مستقیم دینش عمل نموده است و به همین سبب قیامت را به پا می نمایند تا براساس میزان عمل به دستورات و رهنمودها خالقِ انسانها و حجتهای معصوم خداوند مجوز ورود به بهشت و جهنم را صادر نماید، بدین معنی که اگر انسانها خوب رفتار نموده اند به بهشت می روند و اگر بد رفتار نموده اند و مورد شفاعت هم قرار نمی گیرند به جهنم می روند. 4- از جمله نعمتهای خداوند عبارت است از: 1-  خداوند زمین را مهد آسایش خلایق قرار داده است. 2- خداوند کوهها را عماد و نگهبان زمین قرار داده است. 3- خداوند انسانها ( و مخلوقات ) را زوج ( مؤنث و مذکّر)، آفریده است. 4- خداوند خواب را برای انسانها مایۀ ( قوام حیات و ) استراحت قرار داده است. 5- خداوند شب را که مردم می خواهند بخوابند را تاریک قرار داده است تا برای وقت استراحت پوشش دهی نموده باشد. 6- خداوند روز را برای تحصیل و کسب علم و معرفت و معیشت زندگی قرار داده است. 7- خداوند بر فراز زمین هفت آسمان محکم برافراشته است. 8- خداوند خورشید را چون چراغی درخشان قرار داده است. 9- خداوند از انسجام و تراکم  ابرها آنها را برای بارندگی تاثیرآفرین قرار داده است و بارش باران را، ممکن نموده است.10- خداوند بوسیله آبِ باران از دانه ها گیاه رویانده است. 11- خداوند باغهای پر دانه و درخت و انواع میوهها پدید آورده است.

5- موضوع آیات ششم تا پانزدهم قرآن در رابطه با مخلوقات و خلقتها و نعمتهای خداوند و فلسفه آفرینش خلقت می باشد.

 

3. نظریات و رهنمودهای آیات هفدهم تا بیستم سوره نباء کتاب قرآن در عبارتهایِ" إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ كَانَ مِيقَاتًا ﴿۱۷﴾ همانا روز فصل (یعنی روز قیامت که در آن فصل خصومتها شود) وعده گاه خلق است. (۱۷)،  يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْوَاجًا ﴿۱۸﴾ آن روزی که در صور بدمند (تا مردگان زنده شوند) و فوج فوج (به محشر) در آیید. (۱۸ وَفُتِحَتِ السَّمَاءُ فَكَانَتْ أَبْوَابًا ﴿۱۹﴾ و درهای آسمان به ابواب مختلف گشوده شود (تا هر فوجی از دری شتابند). (۱۹ وَسُيِّرَتِ الْجِبَالُ فَكَانَتْ سَرَابًا ﴿۲۰﴾ و کوهها را به گردش آرند تا به مانند سراب گردد."، دلالت دارد بر اینکه 1- آیه هفدهم سوره نباء کتاب قرآن در عبارت" إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ كَانَ مِيقَاتًا ﴿۱۷﴾ همانا روز فصل وعده گاه خلق است. (۱۷ "، گواه نظریه فوق است که یک روز یا یک بخش از مراحل زندگی انسانها به وعده گاه قیامت و معاد برای پاسخگوئی اعمال انسانها و مخلوقات بر اساس معیار صراط مستقیم دینِ خداوند و حجتهای معصوم خداوند می باشد. 2- از جمله علائم و نشانه های شروع روز قیامت عبارت است از: 1- در صور بدمند (تا انسانها مطلع شوند و مردگان زنده شوند و همه جمع شوند) و فوج فوج (به محشر) در آیند. 2- درهای آسمان به ابواب مختلف گشوده شود (تا هر فوجی از دری وارد شود). 3- کوهها به گردش آید تا به مانند سراب گردد. 4- آیات هفدهم تا بیستم سوره نباء در رابطه با علائم و حوادث و اتفاقات روز قیامت و برپائی رستاخیز انسانها می باشد، و آیات فوق در رابطه با قیامت از اصول اعتقادی اسلام است.
4. نظریات و رهنمودهای آیات بیست و یکم تا سی ام سوره نباء کتاب قرآن در عبارتهایِ إِنَّ جَهَنَّمَ كَانَتْ مِرْصَادًا ﴿۲۱﴾ همانا دوزخ کمینگاه (کافران و بد کاران) است. (۲۱ لِلطَّاغِينَ مَآبًا ﴿۲۲﴾ آن دوزخ جایگاه مردم سرکش ستمکار است. (۲۲ لَابِثِينَ فِيهَا أَحْقَابًا ﴿۲۳﴾ که در آن قرنها بمانند (و عذاب کشند). (۲۳ لَا يَذُوقُونَ فِيهَا بَرْدًا وَلَا شَرَابًا ﴿۲۴﴾ هرگز در آنجا هیچ هوای خنک و شراب (طهور) نیاشامند. (۲۴ إِلَّا حَمِيمًا وَغَسَّاقًا ﴿۲۵﴾ مگر آبی پلید و سوزان که حمیم و غسّاق جهنم است به آنها دهند. (۲۵ جَزَاءً وِفَاقًا ﴿۲۶﴾ کیفری که با اعمال آنها موافق است. (۲۶ إِنَّهُمْ كَانُوا لَا يَرْجُونَ حِسَابًا ﴿۲۷﴾ زیرا آنها به حقیقت امید به روز حساب نداشتند. (۲۷ وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا كِذَّابًا ﴿۲۸﴾ و آیات ما را سخت تکذیب کردند. (۲۸) وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ كِتَابًا ﴿۲۹﴾ و حال آنکه حساب هر چیزی را ما در کتابی (به احصاء و شماره) رقم کرده‌ایم. (۲۹ فَذُوقُوا فَلَنْ نَزِيدَكُمْ إِلَّا عَذَابًا ﴿۳۰﴾ پس بچشید (کیفر تکذیب و بدکاری را) که هرگز بر شما چیزی جز رنج و عذاب دوزخ نیفزاییم. (۳۰)، دلالت دارد بر اینکه 1- در قیامت دوزخ نتیجه کار انسانهای ظالم و جاهل و رُشد نیافته و رذیلت پیشه و کافر و مُشرک و منافقِ بدکاریست که به نظریات و رهنمودها و انتظارات صراط مستقیمِ دینِ خداوند اهمیّت ندادند و عمل ننمودند. 2- دوزخ در حکم کمینگاه ستمکاران و بدکاران می باشد. 3- دوزخ دارای مشخصات و ویژگیها و نشانه های فوق می باشد: 1- در دوزخ ستمکاران و بدکاران قرنها زندگی می نمایند. 2- هرگز در آنجا هیچ هوای خنک و شراب (طهور) نیاشامند، مگر آبی پلید و سوزان که حمیم و غسّاق جهنم است به آنها دهند،کیفری که با اعمال آنها موافق است.  و به آنها گویند پس بچشید (کیفر تکذیب و بدکاری را) که هرگز بر شما چیزی جز رنج و عذاب دوزخ نیفزاییم.

3-  علت گرفتار شدن به دوزخ عبارت است از: 1-  انسانهائی که جهنمی می شوند به دلیل آنست که به حقیقت، امید به روز حساب و قیامت بر اساس معیاهای دین اسلام نداشتند. 2- انسانهائی که جهنمی می شوند به دلیل آنست که به آیات خداوند را سخت تکذیب کردند و حال آنکه حساب هر چیزی را خداوند در کتابی (به احصاء و شماره) رقم کرده‌است. 3-  بعضی انسانها بر اثر تکذیب آیات خداوند که بر اثر جهل و نا آگاهی و نادانی و رذالت و رُشد نیافتگی به تعالی صراط مستقیم دینِ خداوند و حجتهای معصومش ایجاد می شود، متاسفانه باید عذاب دوزخ را بچشند.

5. موضوع آیات بیستم تا سی ام سوره نباء در رابطه با قیامت و علل و ویژگیها و نشانه های دوزخ می باشد و از آیات هُشدار و انذار و پیشگیرانه از جهنمی شدن است. 6-  خداوند به دلیل دوستدار انسان بودن با نزول آیات انذار با آگاهی بخشی، اراده نموده است که انسانها را از جهنمی شدن بازدارد تا نیّات و گفتار و اعمال و نظریاتشان را مطابق با صراط مستقیم دینِ خداوند و حجتهای معصوم خداوند سلام الله علیهم میزان نمایند. 7- موضوع آیات بیستم و سی ام سوره نباء در رابطه با اصل معاد و قیامت از اصول و مبانی اعتقادی دینِ اسلام می باشد.

 

6. نظریات و رهنمودهای آیات سی و یکم تا سی و ششم سوره نباء کتاب قرآن در عبارتهایِ" إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ مَفَازًا ﴿۳۱﴾ متقیان را در آن جهان مقام گشایش و هر گونه آسایش است. (۳۱) حَدَائِقَ وَأَعْنَابًا ﴿۳۲﴾ باغها و تاکستانهاست. (۳۲)  وَكَوَاعِبَ أَتْرَابًا ﴿۳۳﴾ و دختران زیبای دلربا که همه در خوبی و جوانی مانند یکدیگرند. (۳۳ وَكَأْسًا دِهَاقًا ﴿۳۴﴾ و جامهای پر از شراب (طهور و انواع نوشابه‌های شیرین و خوش). (۳۴) لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا وَلَا كِذَّابًا ﴿۳۵﴾ هرگز در آنجا سخن بیهوده و دروغ نشنوند. (۳۵ جَزَاءً مِنْ رَبِّكَ عَطَاءً حِسَابًا ﴿۳۶﴾ این (نعمتهای ابدی) مزدی به عطاء و حساب پروردگار توست. (۳۶)"، دلالت دارد بر اینکه آیات سی و یکم تا سی و ششم سوره نباء در کتاب قرآن گواه نظریات فوق می باشد: 1- وضعیت متقیان را در آن جهان مقام گشایش و هر گونه آسایش است. 2- بهشت محل زندگی برای متقیان است ( متقیان آنها هستند که به رضایتمندی صراطِ مستقیمِ دینِ خداوند، خالقِ یکتایِ بی همتا و چهارده معصوم ، به تقوا ی الهی رفتار نموده اند. )، دارای ویژگیهای فوق می باشد: 1- بهشتیان در بهشت دارای مقام گشایش در کارهایشان می باشند. 2- بهشتیان در بهشت دارای هر گونه آسایش می باشند. 3- بهشت دارای باغها و تاکستانها می باشد. 4- بهشت دارای دختران زیبای دلربا که همه در خوبی و جوانی مانند یکدیگرند، می باشد. 5- بهشت دارای جامهای پر از شراب (طهور و انواع نوشابه‌های شیرین و خوش)، می باشد. 6- بهشتیان در بهشت هرگز سخن بیهوده و دروغ نشنوند. 7- بهشت عطاء و پاداش خداوند در ازای محاسبهِ بندگیِ خداوند نمودن و اطاعت از صراط مستقیم دین خداوند و چهارده معصوم سلام الله علیه می باشد، این (نعمتهای ابدی) مزدی به عطاء و حساب پروردگار خالق نیکوی مخلوقات است. 8- موضوع آیات سی و یکم تا سی و ششم سوره نباء در رابطه با موضوع بهشت پاداش انسانهای متقی و ویژگیهای بهشت می باشد و از نظر اصول و مبانی اعتقادی در رابطه با معاد و قیامت است و از آیات بشارت و ترغیب کننده اعمال و نیّات و گفتار و کردار انسانها به رضایتمندی خداوند و حجتهای معصوم خداوند سلام الله علیهم می باشد.

 

7. نظریات و رهنمودهای آیات سی و هفتم تا سی و هشتم سوره نباء کتاب قرآن در عبارتهایِ"  رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا الرَّحْمَنِ لَا يَمْلِكُونَ مِنْهُ خِطَابًا ﴿۳۷﴾ خدایی که آسمانها و زمین و همه مخلوقاتی که در بین آسمان و زمین است بیافریده همان خدای مهربان که (در عین مهربانی) کسی (از قهر و سطوتش) با او به گفتگو نتواند لب گشود. (۳۷ يَوْمَ يَقُومُ الرُّوحُ وَالْمَلَائِكَةُ صَفًّا لَا يَتَكَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَنُ وَقَالَ صَوَابًا ﴿۳۸﴾ روزی که آن فرشته بزرگ روح القدس با همه فرشتگان صف زده و به نظم برخیزند و هیچ کس سخن نگوید جز آن کسی که خدای مهربانش به سخن اذن دهد و او سخن به صواب گوید (و به اذن خدا شفاعت گنهکاران کند). (۳۸ )  دلالت دارد بر اینکه آیه سی و هفتم سوره نباء در عبارت" رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا الرَّحْمَنِ لَا يَمْلِكُونَ مِنْهُ خِطَابًا ﴿۳۷﴾ خدایی که آسمانها و زمین و همه مخلوقاتی که در بین آسمان و زمین است بیافریده همان خدای مهربان که (در عین مهربانی) کسی (از قهر و سطوتش) با او به گفتگو نتواند لب گشود. (۳۷ "،  گواه نظریات فوق می باشد: 1- پروردگار آسمانها و زمین و هر آنچه در بین آسمانها و زمین آفریده است و هر آنچه بر روی زمین و در آسمانهاست با علم و حکمت و توانمندی بی نظیر آفریده است.2- خداوند خالق یکتای هستی بخش در عین حالی که مهربان است، در عین حال هیچ احدی قادر به آفرینش ملکی که مالکش خودش باشد نیست و نمی تواند ادعا نماید و خطابه نماید که ملکی از آفرینش، آفریننده اش من هستم. 3- انسانها باید بدانند خداوند در عین حال که مهربان است ولی گفتار و خطابه واهی و پوچ و غیر قابل قبول را نمی توان خطاب به خداوند بیان نمود و یا حتی در قیامت در محضر خداوند ادعا و عرضه داشت. ( ادعای خالقیت آسمان و زمین و ملک و آنچه ما بین آن است، فقط برای خداوند می باشد و خداوند مالک و خالق همه است و همه مملوک و مخلوق خداوند هستند.).  4- آیه سی و هشتم سوره نباء در عبارت"(۳۷ يَوْمَ يَقُومُ الرُّوحُ وَالْمَلَائِكَةُ صَفًّا لَا يَتَكَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَنُ وَقَالَ صَوَابًا ﴿۳۸﴾ روزی که آن فرشته بزرگ روح القدس با همه فرشتگان صف زده و به نظم برخیزند و هیچ کس سخن نگوید جز آن کسی که خدای مهربانش به سخن اذن دهد و او سخن به صواب گوید (و به اذن خدا شفاعت گنهکاران کند). (۳۸ )"، دارای نظریات فوق می باشد: 1- در قیامت حسابرسی به اعمال انسانها و گرفتن مجوز اعمال بر اساس معیار بودن صراط مستقیم دین اسلام می باشد و روح القدس و ملائکه در قیامت به صف می ایستند و برای انجام اوامر خداوند آمادهِ نقش آفرینی هستند. 2- همه انسانها در محضر خداوند حاضر می شوند. 3- همه حجتهای معصوم خداوند برای شفاعت مردم در محضر خداوند  حاضر می شوند. 4- در قیامت وقتی که همه انسانها در محضر خداوند حاضر می شوند هرگز احدی نمی تواند مگر به صحّت و سلامت و شفاعت و تعالی سخن گوید. 5- خداوند و نیروهای دستگاهش با درایت و تدبیر و مدیریت بسیار متعالی و ادب و معرفت بی نظیر رفتار می نمایند. 6- موضوع آیات سی و هفتم و سی و هشتم سوره نباء کتاب قرآن خالق یکتای هستی بخش مخلوقات، در رابطه با چگونگی اجرای برنامه های قیامت می باشد و نشان دهنده این است که خداوند به تعالی برای حتی قیامت و برای مراحل مختلف زندگی انسانها برنامه دارد. 7- موضوع آیات سی هفتم و سی و هشتم سوره نباء کتاب قرآن از نظر اصول و مبانی اعتقادی در رابطه با معاد است و از نتیجه گیری از غایت برنامه هائیست که خداوند در استمرار برنامه های متعالی انسانها برای نجات امّتها تدبیر نموده است و دارای هیمنۀ شکوه تعالیِ توانمندی و اقتدارِ حکیمانۀ قدر الهی می باشد.

 

8. نظریات و رهنمودهای آیات سی و نهم و چهلم سوره نباء کتاب قرآن در عبارتهایِ" ذَلِكَ الْيَوْمُ الْحَقُّ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ مَآبًا ﴿۳۹﴾ چنین روز حتمی و محقق خواهد بود، پس هر که می‌خواهد نزد خدای خود (در آن روز) مقام و منزلتی یابد (امروز در راه ایمان و طاعت بکوشد). (۳۹ )"، إِنَّا أَنْذَرْنَاكُمْ عَذَابًا قَرِيبًا يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا ﴿۴۰﴾ ما شما را از روز عذاب که نزدیک است ترسانیده و آگاه ساختیم، روزی که هر کس هر چه کرده در پیش روی خود حاضر بیند و کافر در آن روز گوید که ای کاش خاک بودم (تا چنین به آتش کفر خود نمی‌سوختیم). (۴۰ )،" دلالت دارد بر اینکه 1- روز قیامت حتما محقق می شود. 2- انسانها برای منزلت یافتن در روز قیامت باید در این دنیا به صراط مستقیم دین خداوند و چهارده معصوم سلام الله علیهم عمل نمایند. 3- نزول آیات قیامت برای بازدارندگی از غفلت از صراط مستقیمِ فرامین و رهنمودهای دین اسلام می باشد. قیامت دارای دو ویژگی می باشد: 1- انسانها در روز قیامت کتاب اعمال خود و آنچه که انجام داده اند را، می بینند. 2- قیامت به حق و عدل تصمیم گرفته می شود و حق است. 3- هر کس می خواهد در روز قیامت مجوز ورود به بهشت را بگیرد باید به دستورات و رهنمودهای صراط مستقیم دین خداوند عمل نماید و اگر از دستورات و رهنمودهای خداوند غفلت نماید و شرایط شفاعت چهارده معصوم سلام الله علیهم را نداشته باشد، جهنمی می شود، پس در قیامت مهلت برای نجات بسیار کم می باشد و باید در این دنیا تلاش بر ای شفاعت نمود. 4- آیات سی و نهم و چهلم سوره نباء در رابطه با معاد از اصول و مبانی اعتقادی اسلام می باشد. 5- آیات سوره نباء جنبۀ آیات بشیر و نذیر دارد و برای امر به معروف و انجام کارها بر اساس رضایتمندی خداوند و چهارده معصوم سلام الله علیهم ( که در این زمان امامت با امام دوازدهم حضرت حجه بن الحسن قائم آل محمد سلام الله علیهم است)، می باشد و آیات نذیر، آیاتِ نهی از منکر و پرهیز از انجام کارهائیست که خداوند از انجام آن راضی نیست. در واقع کارها و نیّات و گفتار و اعمال و عادات انسانها، باید بر اساس معیارهای اصول و احکام صراط مستقیم دین خداوند و چهارده معصوم سلام الله علیهم که همانا اسلام ناب محمدیست، میزان باشد.

 

 

9. نظریات بزرگان جهان مُرتبط با آیات سوره نباء

 

1. الصّادق (علیه السلام): عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) سُئِلَ عَنِ الرَّجْعَهًِْ أَ حَقٌّ هِیَ قَالَ نَعَمْ فَقِیلَ لَهُ مَنْ أَوَّلُ مَنْ یَخْرُجُ قَالَ الْحُسَیْنُ یَخْرُجُ عَلَی أَثَرِ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) قُلْتُ وَ مَعَهُ النَّاسُ کُلُّهُمْ قَالَ لَا بَلْ کَمَا ذَکَرَ اللهُ تَعَالَی فِی کِتَابِهِ یَوْمَ یُنْفَخُ فِی الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْواجاً قَوْمٌ بَعْدَ قَوْمٍ.

امام صادق (علیه السلام): از حضرت صادق (علیه السلام) پرسیدند: «آیا رجعت صحیح است»؟ فرمود: «آری»! گفتند: «نخستین کسی که می‌آید کیست»؟ فرمود: «امام حسین (علیه السلام) است که بعد از ظهور قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) می‌آید». عرض شد: «آیا همه‌ی مردم با او هستند»؟ فرمود: «نه! بلکه چنان است که خدا می‌فرماید: یَوْمَ یُنْفَخُ فِی الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْواجاً؛ مردمی بعد از مردمی می‌آیند». بحارالأنوار، ج۵۳، ص۱۰۳/ منتخب الأنوارالمضییهًْ، ص۲۰۱

 

2. أمیرالمؤمنین (علیه السلام): وَ تَذِلُ الشُّمُ الشَّوَامِخُ وَ الصُّمُّ الرَّوَاسِخُ فَیَصِیرُ صَلْدُهَا سَرَاباً {رَقْرَاقاً} رَقْرَقاً وَ مَعْهَدُهَا قَاعاً سَمْلَقاً.

امام علی (علیه السلام) :و کوه‌های بلند و صخره‌های پا برجا درهم ریزند، و جای آن‌ها را سراب موّاج و درخشان گیرد، آثار و بناها چون زمینی نرم و هموار شود. نهج البلاغه، ص۳۱۰/ نورالثقلین

 

3. الصّادق (علیه السلام) عَنْ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عُقْبَهًَْ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَ لابِثِینَ فِیها أَحْقاباً قَالَ الْأَحْقَابُ ثَمَانِیَهًُْ أَحْقَابٍ وَ الْحُقْبَهًُْ ثَمَانُونَ سَنَهًًْ وَ السَّنَهًُْ ثَلَاثُمِائَهًٍْ وَ سِتُّونَ یَوْماً وَ الْیَوْمُ کَأَلْفِ سَنَهًٍْ مِمَّا تَعُدُّون.

امام صادق (علیه السلام):  لَابِثِینَ فِیهَا أَحْقَابًا، احقاب یعنی سال‌ها و حقب یعنی یک سال و هر سال سیصدوشصت روز است که هر روز آن معادل هزار سال از آن سال‌هایی است که شما می­شمارید (سال‌های این دنیا».معانی الأخبار، ص۲۲۰/بحارالأنوار، ج۸، ص۲۸۳/ بحارالأنوار، ج۸، ص۲۹۵ و القمی، ج۲، ص۴۰۱ و البرهان و نورالثقلین؛ فیهم: «السنین» بدل «ثمانیهًْ»

 

4. الرّسول (صلی الله علیه و آله): لَا یَخْرُجُ مِنَ النَّارِ مَنْ دَخَلَهَا حَتَّی یَمْکُثَ فِیهَا أَحْقَاباً وَ الْحُقْبُ بِضْعٌ وَ سِتُّونَ سَنَهًًْ وَ السَّنَهًُْ ثَلَاثُ مِائَهًٍْ وَ سِتُّونَ یَوْماً کُلُّ یَوْمٍ کَأَلْفِ سَنَهًٍْ مِمَّا تَعُدُّونَ فَلَا یَتَّکِلَنَّ أَحَدٌ عَلَی أَنْ یَخْرُجَ مِنَ النَّارِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله): هرکس وارد آتش شد از آن بیرون نمی‌آید تا حقب‌ها در آن بماند و یک حقب شصت و چند سال است و یک سال سیصدوشصت روز است و هر روزی هزار سال از سال‌هایی است که شما می‌شمرید، پس کسی نگوید از آتش بیرون می‌آید. بحارالأنوار، ج۸، ص۲۷۶/ نورالثقلین

 

5. الصّادق (علیه السلام): عَنْ حُمْرَانَ‌بْنِ‌أَعْیَنَ قَال سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ لابِثِینَ فِیها أَحْقاباً *لا یَذُوقُونَ فِیها بَرْداً وَ لا شَراباً *إِلَّا حَمِیماً قَالَ هَذِهِ فِی الَّذِینَ یَخْرُجُونَ مِنَ النَّارِ.

امام صادق (علیه السلام): حمران‌بن‌اعین گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این آیات: لَابِثِینَ فِیهَا أَحْقَابًا * لَّا یَذُوقُونَ فِیهَا بَرْدًا وَلَا شَرَابًا، پرسیدم. فرمود: «این در مورد کسانی است که از آتش دوزخ خارج نمی‌شوند».بحارالأنوار، ج۸، ص۲۹۵/ نورالثقلین

 

6. الصّادق (علیه السلام): عَنْ حُمْرَانَ‌بْنِ‌أَعْیَنَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ لابِثِینَ فِیها أَحْقاباً * لا یَذُوقُونَ فِیها بَرْداً وَ لا شَراباً إِلَّا حَمِیماً وَ غَسَّاقاً قَالَ: هَذِهِ فِی الَّذِینَ لَا یَخْرُجُونَ مِنَ النَّارِ.

امام صادق (علیه السلام): حمران‌بن‌اعین گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی سخن خداوند متعال: لابِثِینَ فِیها أَحْقاباً لا یَذُوقُونَ فِیها بَرْداً وَ لا شَراباً إِلَّا حَمِیماً وَ غَسَّاقاً پرسیدم. فرمود: «این [آیات] درباره‌ی کسانی است که از آتش بیرون نمی‌آیند». القمی، ج۲، ص۴۰۲/ نورالثقلین/ البرهان

 

7. الصّادق (علیه السلام):  البرد النَّوْمَ هَاهُنَا. امام صادق (علیه السلام) اینجا برد همان خواب است. بحرالعرفان، ج۱۶، ص۲۸۲

 

8. الباقر (علیه السلام): إِنَّ فِی جَهَنَّمَ لَوَادٍ یُقَالُ لَهُ غَسَّاقٌ فِیهِ ثَلَاثُونَ وَ ثَلَاثُ مِائَهًِْ قَصْرٍ فِی کُلِّ قَصْرٍ ثَلَاثُونَ وَ ثَلَاثُ مِائَهًِْ بَیْتٍ فِی کُلِّ بَیْتٍ ثَلَاثُونَ وَ ثَلَاثُ مِائَهًِْ عَقْرَبٍ فِی حُمَهًِْ کُلِّ عَقْرَبٍ ثَلَاثُونَ وَ ثَلَاثُ مِائَهًِْ قُلَّهًِْ سَمٍّ لَوْ أَنَّ عَقْرَباً مِنْهَا نَضَحَتْ سَمَّهَا عَلَی أَهْلِ جَهَنَّمَ لَوَسِعَتْهُمْ سَمّاً.

امام باقر (علیه السلام): در جهنّم وادی‌ای وجود دارد که به آن «غسّاق» گفته می‌شود. در آن سیصدوسی قصر وجود دارد، در هر قصری سیصدوسی خانه و در هر خانه‌ای سیصدوسی عقرب وجود دارد. در نیش هر عقربی سیصدوسی کوزه زهر وجود دارد که اگر یک عقرب از آن‌ها زهرش را بر اهل جهنّم بپاشد، زهرش آن‌ها را در بر می‌گیرد. بحارالأنوار، ج۸، ص۳۱۴

 

9. الباقر (علیه السلام): فِی قَوْلِهِ: إِنَّ لِلْمُتَّقِینَ مَفازاً، قَالَ فَهِیَ الْکَرَامَات.امام باقر (علیه السلام): إِنَّ لِلْمُتَّقِینَ مَفَازًا؛ مفاز به‌معنای کرامت­ها است.القمی، ج۲، ص۴۰۲/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۸، ص۱۳۴/ نورالثقلین

 

10. الباقر (علیه السلام): أَمَّا قَوْلُهُ ... وَ کَواعِبَ أَتْراباً أَیِ الْفَتَیَاتِ نَاهِدَاتٍ. امام باقر (علیه السلام):  منظور از این فرموده‌ی خدای تبارک و تعالی؛ وَکَوَاعِبَ، به‌معنای دختران نار پستان است. القمی، ج۲، ص۴۰۲/ بحارالأنوار، ج۸، ص۱۳۴/ بحارالأنوار، ج۶۷، ص۲۸۲

 

11. أمیرالمؤمنین (علیه السلام): وَ اعْلَمُوا عِبَادَ اللَّهِ أَنَّ الْمُؤْمِنَ یَعْمَلُ لِثَلَاث ... إِمَّا لِخَیْرِ الْآخِرَهًِْ فَإِنَّ اللَّهَ یُکَفِّرُ عَنْهُ بِکُلِّ حَسَنَهًٍْ سَیِّئَهًًْ یَقُولُ إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ ذلِکَ ذِکْری لِلذَّاکِرِینَ حَتَّی إِذَا کَانَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ حُسِبَتْ لَهُمْ حَسَنَاتُهُمْ وَ أُعْطُوا بِکُلِّ وَاحِدَهًٍْ عَشْرَ أَمْثَالِهَا إِلَی سَبْعِمِائَهًِْ ضِعْفٍ فَهُوَ الَّذِی یَقُولُ جَزاءً مِنْ رَبِّکَ عَطاءً حِساباً.

امام علی (علیه السلام): بندگان خدا! بدانید که مؤمن به خاطر سه پاداش کار می‌کند؛.. و یا به‌جهت خیر آخرت است، که خدای عزّوجلّ به هر کار نیکی گناهی را از (نامه‌ی عمل) آنان پاک سازد، خدای عزّوجلّ فرموده است: چرا که حسنات، سیئات (و آثار آنها را) از بین می‌برند این تذکّری است برای کسانی که اهل تذکّرند! (هود/۱۱۴)، تا اینکه چون روز قیامت فرا رسد کارهای نیکشان به حساب آنان منظور شود، سپس خداوند به عدد هر کار نیکی پاداش آن را ده برابر تا هفتصد برابر به آنان ارزانی می‌دارد و خدای عزّوجلّ فرموده: جَزاءً مِنْ رَبِّکَ عَطاءً حِساباً. الأمالی للطوسی، ص۲۴/ الأمالی للمفید، ص۲۶۰/ الغارات، ج۱، ص۱۴۶/ بحارالأنوار، ج۷۴، ص۳۸۷/ بشارهًْ المصطفی، ص۴۳

12. أمیرالمؤمنین (علیه السلام): عَنِ الْأَصْبَغِ‌بْنِ‌نُبَاتَهًْ أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ عَلِیّاً (علیه السلام) عَنِ الرُّوحِ قَالَ لَیْسَ هُوَ جَبْرَئِیلَ فَإِنَّ جَبْرَئِیلَ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ وَ الرُّوحَ غَیْرُ جَبْرَئِیلَ وَ کَانَ الرَّجُلُ شَاکّاً فَکَبُرَ ذَلِکَ عَلَیْهِ فَقَالَ لَقَدْ قُلْتَ عَظِیماً مَا أَجِدُ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَزْعُمُ أَنَّ الرُّوحَ غَیْرُ جَبْرَئِیلَ قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) أَنْتَ ضَالٌّ تَرْوِی عَنْ أَهْلِ الضَّلَالِ یَقُولُ اللَّهُ تَعَالَی ... یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَةُ صَفًّا.

امام علی (علیه السلام): اصبغ‌بن‌نباته گوید: مردی خدمت امیرالمؤمنین (علیه السلام) آمد و درباره‌ی روح پرسید که: «آیا او همان جبرئیل است»؟ امیرالمؤمنین (علیه السلام) به او فرمود: «جبرئیل (علیه السلام) از ملائکه است و روح غیر جبرئیل است». و این سخن را تکرار نمود. عرض کرد: «سخن بزرگی گفتی!! هیچ‌کس عقیده ندارد که روح غیر از جبرئیل است». امیرالمؤمنین (علیه السلام) به او فرمود: «تو خود گمراهی و از اهل گمراهی روایت می‌کنی... یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَةُ صَفًّا. مستدرک الوسایل، ج۷، ص۴۶۳/ الغارات، ج۱، ص۱۰۷/ بحارالأنوار، ج۹۴، ص۵

13. أمیرالمؤمنین (علیه السلام): عَنْ أَبِی‌حَمْزَهًَْ الثُّمَالِیِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَر (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ عَمَّ یَتَساءَلُونَ فَقَالَ کَانَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) یَقُولُ لِأَصْحَابِهِ أَنَا وَ اللَّهِ النَّبَأُ الْعَظِیمُ الَّذِی اخْتُلِفَ فِی جَمِیعِ الْأُمَمِ بِأَلْسِنَتِهَا وَ اللَّهِ مَا لِلَّهِ نَبَأٌ أَعْظَمُ مِنِّی وَ لَا لِلَّهِ آیَهًٌْ أَعْظَمُ مِنِّی.

امام علی (علیه السلام): ابوحمزه ثمالی گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی تفسیر عَمَّ یَتَساءَلُونَ* عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیمِ، سؤال کردم. فرمود: «علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) به اصحاب خود می‌گفت: به خدا سوگند! من نباء عظیم هستم که تمامی امّت درباره‌ی من اختلاف کردند. به خدا سوگند! خدای سبحان را نبئی عظیم‌تر و بزرگتر از من نیست و هیچ آیه‌ای از من بزرگتر برای پروردگار جهانیان نیست». بحارالأنوار، ج۳۶، ص۳

 

14. الباقر (علیه السلام): عَنْ أَبِی حَمْزَهًَْ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ الشِّیعَهًَْ یَسْأَلُونَکَ عَنْ تَفْسِیرِ هَذِهِ الْآیَهًِْ عَمَّ یَتَساءَلُونَ عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیمِ قَالَ ذَلِکَ إِلَیَ إِنْ شِئْتُ أَخْبَرْتُهُمْ وَ إِنْ شِئْتُ لَمْ أُخْبِرْهُمْ ثُمَّ قَالَ لَکِنِّی أُخْبِرُکَ بِتَفْسِیرِهَا قُلْتُ عَمَّ یَتَساءَلُونَ قَالَ فَقَالَ هِیَ فِی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) یَقُولُ مَا لِلَّهِ عَزَّوَجَلَّ آیَهًٌْ هِیَ أَکْبَرُ مِنِّی وَ لَا لِلَّهِ مِنْ نَبَإٍ أَعْظَمُ مِنِّی.

امام باقر (علیه السلام): ابوحمزه ثمالی گوید: به امام باقر (علیه السلام) عرض کردم: «فدایت شوم! شیعه از شما تفسیر این آیه را می‌پرسند: «عَمَّ یَتَساءَلُونَ عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیمِ»! فرمود: «اختیار با من است، اگر خواهم به آن‌ها می‌گویم و اگر خواهم نمی‌گویم»، سپس فرمود: «ولی من تفسیرش را برای تو می‌گویم». عرض کردم: «از چه از یکدیگر می‌پرسند»؟ فرمود: «این آیه درباره‌ی امیرالمؤمنین (علیه السلام) است، آن حضرت (علیه السلام) می‌فرمود: «خدا را آیه‌ای بزرگتر از من نیست، خدا را خبری بزرگتر از من نیست».الکافی، ج۱، ص۲۰۷/ نورالثقلین/ البرهان

 

15. أمیرالمؤمنین (علیه السلام): وَتَّدَ بِالصُّخُورِ مَیَدَانَ أَرْضِه. امام علی (علیه السلام): و عرصه‌ی زمین را به سنگ‌های گران میخکوب کرد. نهج البلاغه، ص۳۹/ الثقلین

 

16. الباقر (علیه السلام): أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَهْلَ بَیْتِ نَبِیِّکُمْ شَرَّفَهُمُ اللَّهُ بِکَرَامَتِهِ وَ أَعَزَّهُمْ بِهُدَاهُ وَ اخْتَصَّهُمْ {خَصَّهُمْ} لِدِینِهِ وَ فَضَّلَهُمْ بِعِلْمِهِ وَ اسْتَحْفَظَهُمْ وَ أَوْدَعَهُمْ عِلْمَهُ {وَ أَطْلَعَهُمْ} عَلَی غَیْبِهِ عِمَادٌ لِدِینِهِ شُهَدَاءُ عَلَیْهِ وَ أَوْتَادٌ فِی أَرْضِه.

امام باقر (علیه السلام):  ای مردم! خداوند اهل بیت پیامبرتان را با کرامتش شریف و بزرگوار کرد و آن‌ها را با هدایتش عزیز گردانید و آن‌ها را به دینش اختصاص داد و آن‌ها را با علمش برتر ساخت و آن‌ها را نگهدار و امانتدار علمش بر غیب قرار داد؛ پس آن‌ها تکیه‌گاه دینش و گواهان بر آن و وسیله‌ی ثبات در زمینش هستند.

فرات الکوفی، ص۳۳۷

 

17. أمیرالمؤمنین (علیه السلام): الْحُسَیْنُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ: کَانَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) بِالْکُوفَهًِْ فِی الْجَامِعِ إِذْ قَامَ إِلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِین ... وَ سَأَلَهُ عَنِ النَّوْمِ عَلَی کَمْ وَجْهٍ هُوَ فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) النَّوْمُ عَلَی أَرْبَعَهًِْ أَصْنَافٍ الْأَنْبِیَاءُ تَنَامُ عَلَی أَقْفِیَتِهَا مُسْتَلْقِیَهًًْ وَ أَعْیُنُهَا لَا تَنَامُ مُتَوَقِّعَهًًْ لِوَحْیِ رَبِّهَا عَزَّوَجَلَّ وَ الْمُؤْمِنُ یَنَامُ عَلَی یَمِینِهِ مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَهًِْ وَ الْمُلُوکُ وَ أَبْنَاؤُهَا تَنَامُ عَلَی شِمَالِهَا لِیَسْتَمْرِءُوا مَا یَأْکُلُونَ وَ إِبْلِیسُ وَ أَخَوَاتُهُ وَ کُلُ مَجْنُونٍ وَ ذُو عَاهَهًٍْ یَنَامُونَ عَلَی وُجُوهِهِمْ مُنْبَطِحِین.

امام علی (علیه السلام): علی‌بن‌موسی الرّضا (علیه السلام) از قول پدرانشان از حسین‌بن‌علی نقل نمود که علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) در مسجد جامع کوفه بود که مردی از اهل شام برخاست و گفت: سؤالاتی دارم: ... «نحوه‌ی خوابیدن بر چند صورت است»؟ امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «چهار نوع است: انبیا (علیهم السلام) طاقباز می‌خوابند و چشمانشان نمی‌خوابد و در انتظار وحی پروردگارشان می‌باشد؛ مؤمن بر طرف راست رو به قبله می‌خوابد؛ پادشاهان و فرزندانشان به سمت چپ می‌خوابند تا آنچه می‌خورند بر ایشان گوارا باشد؛ و ابلیس و برادرانش و هر دیوانه و مریضی، دمر می‌خوابند». عیون أخبارالرضا، ج۱، ص۲۴۶

 

18. الرّسول (صلی الله علیه و آله): عَنْ جَابِرِ‌بْنِ‌عَبْدِ‌اللَّهِ (رحمة الله علیه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّه (صلی الله علیه و آله) قَالَتْ أُمُّ سُلَیْمَانَ‌بْنِ‌دَاوُدَ لِسُلَیْمَانَ - إِیَّاکَ وَ کَثْرَهًَْ النَّوْمِ بِاللَّیْلِ فَإِنَّ کَثْرَهًَْ النَّوْمِ بِاللَّیْلِ تَدَعُ الرَّجُلَ فَقِیراً یَوْمَ الْقِیَامَهًْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله): مادر حضرت سلیمان‌بن‌داود (علیه السلام) به او گفت: «پسر جانم! مبادا در شب پرخوابی کنی که پرخوابی شب، مرد را روز قیامت فقیر می‌دارد». بحرالعرفان، ج۱۳، ص۱۲

 

19. الرّسول (صلی الله علیه و آله): عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی‌بْنِ‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَال لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ثَلَاثَهًًْ الْآکِلَ زَادَهُ وَحْدَهُ وَ النَّائِمَ فِی بَیْتٍ وَحْدَهُ وَ الرَّاکِبَ فِی الْفَلَاهًِْ وَحْدَهُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله): رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سه کس را لعنت کرد: «آنکه توشه‌ی تنها خورد، آنکه تنها در بیابان سفر کند، آنکه تنها در خانه بخوابد». من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۲۷۷

 

20. الصّادق (علیه السلام): ثَلَاثَهًٌْ فِیهِنَ الْمَقْتُ مِنَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ نَوْمٌ مِنْ غَیْرِ سَهَرٍ وَ ضَحِکٌ مِنْ غَیْرِ عَجَبٍ وَ أَکْلٌ عَلَی الشِّبَعِ. امام صادق (علیه السلام): در سه چیز دشمنی خدای عزّوجلّ است؛ خواب فزون که از بیداری است و خنده‌ای که نه از شگفتی است و خوردن در سیری. من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۵۰۳

 

21. الرّضا (علیه السلام): وَ جَعَلْنَا اللَّیْلَ لِباساً قَالَ یُلْبَسُ عَلَی النَّهَارِ. امام رضا (علیه السلام): وَجَعَلْنَا اللَّیْلَ لِبَاسًا یعنی اینکه لباسی است بر تن روز و ( روز را می‌پوشاند.). القمی، ج۲، ص۴۰۱/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۹، ص۲۴۷/ نورالثقلین

 

22. الرّضا (علیه السلام): وَ جَعَلْنَا اللَّیْلَ لِباساً عَلَی النَّهَارِ.امام رضا (علیه السلام): شب را لباسی برای روز قرار دادیم. بحرالعرفان، ج۱۶، ص۲۷۶

 

23. الرّسول (صلی الله علیه و آله): عَنْ یَزِیدَ‌بْنِ‌سَلَّام ... یَا مُحَمَّدُ فَأَخْبِرْنِی لِمَ سُمِّیَ اللَّیْلُ لَیْلًا قَالَ لِأَنَّهُ یُلَایِلُ الرِّجَالَ مِنَ النِّسَاءِ جَعَلَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أُلْفَهًًْ وَ لِبَاساً وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ جَعَلْنَا اللَّیْلَ لِباساً وَ جَعَلْنَا النَّهارَ مَعاشاً. پیامبر (صلی الله علیه و آله)- یزیدبن‌سلّام گوید: ... از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پرسیدم: «چرا شب، لیل نامیده شد»؟ فرمود: «زیرا (زمان) انس و الفت گرفتن مردان با زنان است. و خداوند عزّوجلّ آن را الفت و پوشش قرار داده است همان‌گونه که خود او می‌فرماید: وَجَعَلْنَا اللَّیْلَ لِبَاسًا * وَجَعَلْنَا النَّهَارَ مَعَاشًا».بحارالأنوار، ج۹، ص۳۰۴/ بحارالأنوار، ج۵۵، ص۱۵۸/علل الشرایع، ج۲، ص۴۷۰/ نورالثقلین

 

24. الرّسول (صلی الله علیه و آله): جَاءَ عَبْدُ اللَّهِ‌بْنُ‌سَلَام إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ ... أَنَا رَسُولُ الْیَهُودِ إِلَیْکَ مَعَ آیَاتٍ مِنَ التَّوْرَاهًِْ تُبَیِّنُ لَنَا مَا فِیهَا نَرَاکَ مِنَ الْمُحْسِنِینَ فَقَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) فَسَلْ عَمَّا تَشَاءُ قَالَ أَنْصَفْت ... یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) فَأَخْبِرْنِی مَا الْوَاحِدُ وَ مَا الِاثْنَانِ وَ مَا الثَّلَاثَهًُْ وَ مَا الْأَرْبَعَهًُْ وَ مَا الْخَمْسَهًُْ وَ مَا السِّتَّهًُْ وَ مَا السَّبْعَهًُْ ... قَالَ نَعَمْ یَا ابْنَ‌سَلَامٍ أَمَّا الْوَاحِدُ فَ هُوَ اللهُ الْواحِدُ الْقَهَّارُ ... وَ أَمَّا السَّبْعَهًُْ فَسَبْعُ سَمَاوَاتٍ شِدَادٍ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ بَنَیْنا فَوْقَکُمْ سَبْعاً شِداداً.

پیامبر (صلی الله علیه و آله): عبدالله‌بن‌سلام نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمد ... گفت: «من نماینده‌ی یهودیان هستم؛ آیاتی از تورات آورده‌ام که اگر برای ما توضیح دهید ما شما را از نیکوکاران می‌شماریم». پیامبر اکرم فرمود: اینک هرچه مایلی بپرس. گفت انصاف دادی ای محمّد ... ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! بگو ببینم واحد چیست و دو تا و سه تا و چهار تا و پنج تا و شش تا و هفت چیست؟ ... فرمود: «آری، پسر سلام! امّا واحد خدای یکتای قهّار است... امّا هفت تا، پس هفت آسمان محکم است و این آیه اشاره به همان است: وَ بَنَیْنا فَوْقَکُمْ سَبْعاً شِداداً». بحارالأنوار، ج۹، ص۳۴۰/ الاختصاص، ص۴۴

 

25. أمیرالمؤمنین (علیه السلام): عَنْ طَاوُسٍ قَالَ: أَتَی قَوْمٌ مِنَ الْیَهُود ... فَقَالَ لَهُمْ عَلِیٌّ (علیه السلام) أَمَّا الْوَاحِدُ فَاللَّهُ الْوَاحِدُ ... وَ أَمَّا السَّبْعَهًُْ فَقَوْلُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ بَنَیْنا فَوْقَکُمْ سَبْعاً شِداداً. امام علی (علیه السلام): گروهی از یهمود نزد امام علی (علیه السلام) آمدند. ... علی (علیه السلام) به آن‌ها گفت: «... امّا هفت تا، فرموده‌ی خدای عزّوجلّ است که فرمود: وَ بَنَیْنا فَوْقَکُمْ سَبْعاً شِداداً.بحارالأنوار، ج۱۰، ص۷/ الخصال، ج۲، ص۴۵۶
26. الصّادق (علیه السلام): إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ وَ جَمَعَ اللَّهُ الْخَلَائِقَ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ خَلَعَ قَوْلَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مِنْ جَمِیعِ الْخَلَائِقِ إِلَّا مَنْ أَقَرَّ بِوَلَایَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ هُوَ قَوْلُهُ تَعَالَی یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَةُ صَفًّا لا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ قالَ صَواباً.

امام صادق (علیه السلام): آنگاه که روز قیامت فرا رسد و خدای عزّوجلّ تمامی مخلوقات، از پیشینیان و پسینیان را در یک جا گرد آورد، گفتن لا إله إلاّ الله از تمامی مخلوقات گرفته می‌شود، مگر کسانی که به ولایت علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) اعتراف کرده باشند و این همان سخن خداوند عزّوجلّ است که فرمود: یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَالْمَلَائِکَةُ صَفًّا لَّا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرحْمَنُ وَقَالَ صَوَابًا.

بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۶۲

27. الکاظم (علیه السلام): عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْفُضَیْل عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ‌الْمَاضِی (علیه السلام) قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَل ... یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَةُ صَفًّا لا یَتَکَلَّمُونَ الْآیَهًَْ قَالَ نَحْنُ وَ اللَّهِ الْمَأْذُونُ لَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ الْقَائِلُونَ صَوَاباً قُلْتُ مَا تَقُولُونَ إِذَا تَکَلَّمْتُمْ قَالَ نُمَجِّدُ رَبَّنَا وَ نُصَلِّی عَلَی نَبِیِّنَا وَ نَشْفَعُ لِشِیعَتِنَا فَلَا یَرُدُّنَا رَبُّنَا.

امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن‌فضیل گوید: به امام کاظم (علیه السلام) عرض کردم: «منظور از یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَالْمَلَائِکَةُ صَفًّا لَّا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرحْمَنُ وَقَالَ صَوَابًا چیست»؟ فرمود: «به خدا سوگند! ما هستیم که در روز قیامت به آن‌ها اجازه داده می‌شود و سخن راست می­گویند». به ایشان عرض کردم: «آنگاه که سخن خواهید گفت، چه می‌گویید»؟ فرمود: «پروردگارمان را حمد می‌گوییم و بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) درود می‌فرستیم و برای شیعه‌ی خویش شفاعت می‌کنیم که پروردگارمان بر سینه‌ی ما دست رد نمی­زند (شفاعت ما را می‌پذیرد)».الکافی، ج۱، ص۴۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۸/ المحاسن، ج۱، ص۱۸۳/ نورالثقلین/

 

28. الباقر (علیه السلام):  عَنْ أَبِی الْجَارُودِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (علیه السلام) {فِی عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی} یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَةُ صَفًّا لا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ قالَ صَواباً قَالَ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ خُطِفَ قَوْلُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مِنْ {عَنْ} قُلُوبِ الْعِبَادِ فِی الْمَوْقِفِ إِلَّا مَنْ أَقَرَّ بِوَلَایَهًِْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) وَ هُوَ قَوْلُهُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ مِنْ أَهْلِ وَلَایَهًِْ عَلِیٍّ فَهُمُ الَّذِینَ یُؤْذَنُ لَهُمْ بِقَوْلِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ.

امام باقر (علیه السلام):  از ابوالجارود آمده است: امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی سخن خداوند عزّوجلّ: یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَةُ صَفًّا لا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ، فرمود: «چون روز قیامت شود، گفتن لا اله الا اللَّه از دل‌های بندگان در موقف، فراموش می‌شود جز کسانی که به ولایت علی (علیه السلام) اقرار کرده باشند و این است معنای سخن خداوند: إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ یعنی از اهل ولایت علی (علیه السلام)، آنان هستند که به آن‌ها اجازه داده می‌شود که بگویند: لا اله الا اللَّه». شواهدالتنزیل، ج۲، ص۴۲۱/ بحارالأنوار، ج۷، ص۲۰۶/ فرات الکوفی، ص۵۳۴

 

29. الباقر (علیه السلام):عَنْ أَبِی‌حَمْزَهًَْ الثُّمَالِیِّ قَال دَخَلْتُ عَلَی مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ قُلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حَدِّثْنِی بِحَدِیثٍ یَنْفَعُنِی قَالَ یَا أَبَاحَمْزَهًَْ کُلٌّ یَدْخُلُ الْجَنَّهًَْ إِلَّا مَنْ أَبَی قَالَ قُلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَحَدٌ یَأْبَی یَدْخُلُ الْجَنَّهًَْ قَالَ نَعَمْ قَالَ قُلْتُ مَنْ قَالَ مَنْ لَمْ یَقُلْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ قَالَ قُلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَا أَرْوِی هَذَا الْحَدِیثَ عَنْکَ قَالَ وَ لِمَ قُلْتُ إِنِّی تَرَکْتُ الْمُرْجِئَهًَْ وَ الْقَدَرِیَّهًَْ وَ الْحَرُورِیَّهًَْ وَ بَنِی أُمَیَّهًَْ کُلٌّ یَقُولُونَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ قَالَ أَیْهَاتَ أَیْهَاتَ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ سَلَبَهُمُ اللَّهُ تَعَالَی إِیَّاهَا لَا یَقُولُهَا إِلَّا نَحْنُ وَ شِیعَتُنَا وَ الْبَاقُونَ بُرَآءُ أَ مَا سَمِعْتَ اللَّهَ یَقُولُ یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَةُ صَفًّا لا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ قالَ صَواباً قَالَ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ.

امام باقر (علیه السلام): ابوحمزه ثمالی گوید: نزد امام باقر (علیه السلام) رفتم و عرض کردم: «ای پسر پیامبر (صلی الله علیه و آله)! برای من حدیثی بگو که مرا سودمند باشد». گفت: «ای ابوحمزه! همه‌ی مردم وارد بهشت خواهند شد مگر کسی که از آن خودداری کند»! گفتم: «آیا کسی پیدا می‌شود که از رفتن به بهشت خودداری کند»؟ گفت: «آری! هرکس که نگوید: لا اله الا اللَّه محمّد رسول اللَّه». گفتم: «من مرجئه و قدریّه و خوارج و بنی‌امیّه را ترک کردم درحالی‌که همگی می‌گفتند: لا اله الا اللَّه محمّد رسول اللَّه». پس گفت: «هیهات هیهات! چون روز قیامت شود خداوند آن را از ایشان سلب می‌کند و آن کلمات را جز ما و شیعیان ما نمی‌گویند و بقیّه از آن بیزارند، آیا سخن خداوند را نشنیدی که می‌گوید: یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَةُ صَفًّا لا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ قالَ صَواباً یعنی هرکس که بگوید لا اله الا اللَّه محمّد رسول اللَّه».

بحارالأنوار، ج۷، ص۲۰۶/ فرات الکوفی، ص۵۳۴/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۴۲۰

 

30. الرّسول (صلی الله علیه و آله): إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ الْمُکَنَّی أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) أَبُو تُرَاب. پیامبر (صلی الله علیه و آله): این رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بود که کنیه‌ی امیرالمؤمنین (علیه السلام) را ابوتُراب گذاشت. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۳۴

 

31.  الصّادق (علیه السلام): عَنْ سَعِیدٍ السَّمَّانِ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ قَوْلُهُ تَعَالَی یَوْمَ یَنْظُرُ الْمَرْءُ ما قَدَّمَتْ یَداهُ وَ یَقُولُ الْکافِرُ یا لَیْتَنِی کُنْتُ تُراباً یَعْنِی عَلَوِیّاً أَتَوَالَی أَبَا تُرَابٍ. امام صادق (علیه السلام): منظور از: یَوْمَ یَنظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ یَدَاهُ وَیَقُولُ الْکَافِرُ یَا لَیْتَنِی کُنتُ تُرَابًا این است که ای کاش علوی بودم که به ولایت ابوتراب علی (علیه السلام) ایمان داشته باشد. بحارالأنوار، ج۷، ص۱۹۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۶۲

 

32. الرّسول (صلی الله علیه و آله): عَنْ عَبَایَهًَْ‌بْنِ‌رِبْعِیٍّ قَال قُلْتُ لِعَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌عَبَّاسٍ لِمَ کَنَّی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلِیّاً أَبَا تُرَابٍ قَالَ لِأَنَّهُ صَاحِبُ الْأَرْضِ وَ حُجَّهًُْ اللَّهِ عَلَی أَهْلِهَا بَعْدَهُ وَ بِهِ بَقَاؤُهَا وَ إِلَیْهِ سُکُونُهَا وَ لَقَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَقُولُ إِنَّهُ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ وَ رَأَی الْکَافِرُ مَا أَعَدَّ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِشِیعَهًِْ عَلِیٍّ (صلی الله علیه و آله) مِنَ الثَّوَابِ وَ الزُّلْفَی وَ الْکَرَامَهًِْ یَقُولُ یَا لَیْتَنِی کُنْتُ تُرَابِیّاً أَیْ یَا لَیْتَنِی مِنْ شِیعَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ یَقُولُ الْکافِرُ یا لَیْتَنِی کُنْتُ تُراباً. پیامبر (صلی الله علیه و آله): عبایه ربعی گوید: از عبدالله‌بن‌عبّاس پرسیدم: «چرا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) کنیه‌ی علی (علیه السلام) را ابوتراب قرار داده است»؟ گفت: «چون ایشان صاحب زمین است و حجّت خداوند بر روی زمین و برای ساکنان آن است و بقا و دوام زمین به خاطر ایشان است و سکون و آرامش زمین از رهگذر ایشان است». و شنیده­ام رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «هنگامی‌که روز قیامت فرا رسد و کافر، آن همه پاداش و قرب الهی و کرامتی را که خداوند عزّوجلّ برای شیعه‌ی علی (علیه السلام) مهیّا کرده است ببیند، می‌گوید: یَا لَیْتَنِی کُنْتُ تُرَابِیّاً یعنی اینکه از شیعه‌ی علی (علیه السلام) بودم و این همان سخن خداوند عزّوجلّ است که می­فرماید: وَیَقُولُ الْکَافِرُ یَا لَیْتَنِی کُنتُ تُرَابًا». بحارالأنوار، ج۳۵، ص۵۱/ بشارهًْ المصطفی، ص۹/ علل الشرایع، ج۱، ص۱۵۶/ البرهان/ نورالثقلین

 

 

10. دعای متناسب سوره نباء کتاب قرآن

 

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان

 

خداوندا! ای که چنان نموده ای که با آگاهی بخشی و بصیرت متعالیِ کتابهای آسمانیت بخصوص کتاب کامل و بی نظیر قرآن، انسانهای سپاسگزار با خواندن آیات نورت سر بر سجاده گذارند و  همواره حمد و ثنایت گویند و با طلب استغفار و آمرزش و با استعانت از هدایت و یاری و محافظتت در صراط مستقیم دینت به تعالی کمالات احسان و رحمت و بخشندگی الهی، به تعالی سپاسگزاری خداوند نمایند و ممنون از خالق و پروردگارا بی همتای خویش باشند، بر محمد و آل محمد رحمت فرست و چنان نما تا همۀ انسانها با بندگی خداوند نمودنشان، نگرشها و گفتار و اعمال خود را میزان به صراط مستقیم دینت نمایند و از نظریات و رهنمودهای خالق خویش و حجتهای معصومش بخصوص از حجت بر حقت دوازدهمین امام حضرت مهدی موعود قائم آل محمد سلام الله علیهم اطاعت نمایند تا همواره موجب  رضایتمندی خالقِ یکتای هستی بخش و یگانه و بی همتای خود باشند.

پروردگارا! به الطاف عمیمت، چنان نما که آنگاه که مردم در مورد روز مهم و بزرگِ قیامت سخن می گویند و نظرات مختلف می دهند، به رُشد و بصیرت و آگاهی و منزهی از عیبها و نقصها چنان رسیده باشند که به انکار آیات حقت که از آن خبر داده ای، نپردازند و کتاب اعمال خود را با تلاش برای انجام اعمالی که به رضایتمندی خالق خود و حجتهای معصوم بخصوص خاتم الانبیاء حضرت محمد سلام الله علیهم و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و امامان معصوم، بخصوص قائم آل محمد حضرت محمد بن الحسن، مهدی موعود سلام الله علیهم چنان نمایند، که همه به تعالی اندوخته های رفتار صالح خداپسندانه و جبران کارهای اشتباه و شفاعت حجتهای معصومت نجات یابند تا در این دنیا و به وقت مرگ و به وقت قیامت از سعادتمندان باشند و مجوز ورود بهشت را برای همیشه دریافت نمایند.

خداوندا! بر محمد و آل محمد رحمت فرست و چنان نما که انسانها به توانمندیها و اعجاز آفرینشت بنگرند و همواره سپاسگزار و قدرشناس نعمتها و محبتهایت باشند. نعمتهائی چون مهدآسایش زمین برای مخلوقات و عماد و نگهبان بودن کوهها و آفرینش مخلوقات زوج و مایه آسایش و قوام بودن استراحت و خواب شبانگاهان و روز را زمان فعالیت و معاش و تحصیل علم و کسب درآمد نمودن و برافراشتن بنای هفت آسمان بی ستون محکم و متعالی و درخشان بودن خورشید و بارش باران بر اثر تراکم ابرها و سرد شدن هوا و آبیاری و روئیدن دانه ها و گیاهان و پدید آمدن باغها و انواع میوهها همه و همه نعمتهای بی شمارت همه گواه درایت و رحمانیت و بخشندگی و رزاق بودن و علم و حکمت و صفات مُتعالیۀ بی نهایتِ خداوند، خالق هستی بخش و مهربان است، که دوستدارِ همۀ مخلوقات می باشد، که جا دارد انسانها، بی نهایت به توان بی نهایت به اندازه ذرات هستی به بی نهایت به توان بی نهایت همواره سپاسگزارش باشند و با دیدن آیات نورش شکرگویان و ثناگویان سر بر سجده گذارند و حمدگویان سپاسگزار خالقِ هستی بخش تا بی نهایت باشند.

پروردگارا! به الطاف عمیمت، چنان نما که در روز فصل وعده گاهِ قیامت، آن روزی که در صور بدمند تا مردگان فوج فوج زنده شوند و به محشر درآیند و درهای آسمان به ابواب مختلف گشوده شود تا هر فوجی از دری شتابند و کوهها را به گردش آرند تا به مانند سراب گردد، کمینگاه انسانها دوزخ نباشد و انسانها چنان منزه از عیبها و نقصها شوند و به رُشد و تعالی و کمالات در این دنیا برسند و به تعالی اعتقادات و نگرشها و نیّات و گفتار و رفتار و فضائل و منزهی و آگاهیها و دانش و توانمندیها و مهارتهایشان مطابق صراط مستقیم دین خودت و دینِ چهارده معصوم بخصوص قائم آل محمد سلام الله علیهم به تقوای الهی به تعالی متّقی به احسن تقویم و حیات طیبه باشند و چنان به رضایتمندی خداوند خالق هستی بخش عمل نمایند تا عذاب جهنم حتی یک لحظه شاملشان نگردد و نگویند کاش خاک بودیم بلکه شایسته سعادتمندی در دو دنیا شوند و سزاوار و شایستۀ اخذ مجوز ورود به بهشت و بهره مندی از نعمتهای خداوند گردند.

خداوندا! بر محمد و آل محمد درود فرست و به الطاف عمیمت، چنان نما تا در روزی که آن فرشته بزرگ روح القدس با همه فرشتگان صف زده و به نظم برخیزند و هیچ کس سخن نگوید جز آن کسی که خدای مهربانش به سخن اذن دهد و او سخن به صواب گوید و به اذن خدا شفاعت گنهکاران نماید، انسانها اعمالشان چنان منزه و به تعالی باشد که به کمالات بدرخشند و به کمالات موجب خشنودی خالق هستی بخش خود شوند و به کمالات از اطاعت و بندگی خداوند و اطاعت و یاری حجت بر حقت قائم آل محمد حجت بن الحسن مهدی موعود سلام الله علیهم، خودت و همۀ حجتهای معصومت سلام الله علیهم خشنود و راضی باشند.

الهی آمین یا ارحم الراحمین، به برکت و حرمت محمداٍ و آله طاهرین. اللهم صل علی محمد وآل محمد و عجل فرجهم. اللهم عجل لولیک الفرج صاحب الزمان وجعلنا من خیر انصارهی و اعوانهی و شیعته

گل افشان گل محمدی

11.  فضيلت خواندن سوره نباء از نظر بزرگان جهان آفرینش

 

1. پيامبر اسلام(ص)فرمودند:«كسي كه سوره نباء را بخواند و حفظ كند حساب او در روز قيامت سريع انجام گيرد به مقدار خواندن يك نماز خواهد بود». قرآن عظيم ترجمه و خلاصه تفسير-  فيض الاسلام. آشنايي با سوره هاي قرآن- ص 108- جعفر شيخ الاسلامي.
2.  حضرت صادق(ع)فرموده:هر كه سوره عم يتساءلون(النباء)را هر روز بخواند به سال نمی گذرد تا اينكه بيت الحرام و خانه خدا را زيارت و ديدار كند. تفسير مجمع البيان

3ـ امام صادق(ع)فرمود:هر كس سوره«عم يتساءلون»را بخواند و هر روز بدان مداومت نمايد به سال نگذرد كه به زيارت خانه خدا موفق شود ان شاء الله. ثواب الاعمال ص 109. وسائل ج ٤ ص ٨٩٤.

4. الرّسول (صلی الله علیه و آله) مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ عَمَّ یَتَسَاءَلُونَ سَقَاهُ اللَّهُ بَرْدَ الشَّرَابِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) هرکس سوره‌ی عم یتساءلون را بخواند، خداوند آن را در روز قیامت با نوشیدنی خنک گوارا می‌کند. مستدرک الوسایل، ج۴، ص۳۵۵

 

12. راهکارهای تعلیم و تربیّتی و فرهنگی:

1-  مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد  شود را، در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت ( از جمله انتشارات و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و مبلغین و رسانه ها)، برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، قرار دهند.

2. عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، و تولید کنندگان محتوای ادبیّات و بسترهای تبلیغاتی و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها ( رسانه ها، مطبوعات، فضای مجازی تبلیغات و بسترهای تکنولوژیهای مختلف) و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف و دانش و مهارتها و توانمندیهای لازم زندگی)، به رشد رساند، باید متناسب با سن و به اندازه لازم هماهنگ با دیدگاههای قرآن و چهارده معصوم سلام الله علیهم، به تهیه مطالب تعلیم و تربیتی اهمیّت لازم را بدهند و به مطالب  به اندازه پرداخته شود و محصولات را به جامعۀ هدف به تعالی لازم عرضه نمایند.
3. طرحها و برنامه های گفتمان و برنامه ریزی با زبانهای مختلف بین المللی و مردم دنیا بطور جهانی، با محصولات متناسب و بهره مندی از همه بسترها و سازوکارها و ساختارهای تعلیم و تربیتی برای بهره مندی از ولایت خداوند و پیامبران و حجتهای عالم و دانشمند و فاضل و معصوم سلام الله علیهم نهضتی نرم افزاری و عملیاتی برای تعالی نگرشی و نفسانی به تعالی توسط همه افراد توانمندی که در نهادها و سازمانهای دولتی و بخش خصوصی نقش آفرینی می نمایند، برای نشر و ترویج فرهنگ والای الهی نقش آفرینی های مفید و مؤثر و خداپسندانه صورت پذیرد تا رنگ استثمار استعمار شرک و کفر و نفاق و استکبار و جهلها و رزیلتها و احاطه طاغوتهای مختلف از جهانیان زدوده شود و تعالی و رشد و آگاهی و علم و دانش مفید و اعتقادات و نگرشها و تفکّر و گفتار و رفتار و تمایلات و روحیات و اخلاق خداپسندانه در جهان توسعه یابد.

13. الگوی سوره نباء در راهبردها و راهکارهای سیاستگذاریها و قانونگذاریها و قضاوتها و برنامه ریزیها
    1. خداوند برای اینکه انسانها به آفریدههای خداوند توجّه و تامّل و تدبّر نمایند در مورد آفریدههایش پرسش و تذکر و یادآوری و بیان می نماید. 

2- خداوند برای آسایش مخلوقاتش زمین را آفریده است و قبل از آفرینش انسانها بستر راحتی و زندگی انسانها را فراهم نموده است، پس می توان گفت که خداوند خالقی حکیم و مدیر و مدبّر و آینده نگر می باشد و خداوند همه مستلزمات و فرآیند زندگی انسانها را بخوبی دیده است و خداوند تحقق ارادت و دوستداری انسانها را با تدبیر و اقدامی متعالی عینیت بخشیده است و برای بزرگواریهای خداوند سرایش سرود تبارک الله احسن الخالقین و تبارک الله رب العالمین در سپاسگزاری و ثنا و ستایش خداوند برای انسانها همواره ضروری می باشد.

3. خداوند به سلامتی و قوام بدن انسانها اهمیّت داده است و خداوند خواب را برای انسانها مایۀ ( قوام حیات ) و استراحت قرار داد.
4. خداوند با سورههای انذار و بشارت مردم را از کارهای بد باز داشته است و به کارهای خوب و پسندیدۀ هدایت نموده است و خداوند برای پاداش انجام کارها به رضایتمندی خداوند سعادتمندی و رستگاری انسانها و عطایای الهی از جمله بهشت را مرحمت نموده است.
5. خداوند نعمتهای بسیاری را با درایت و آینده نگری و حکمت و توانمندی و علم و قدرت بی نظیر معجزه آسا برای آسایش مخلوقات آفریده است، بدین سبب انتظار دارد که انسانها دستورات و رهنمودهای صراط مستقیم دین خودش که دین چهارده معصوم سلام الله علیهم می باشد را، بپذیرند و عمل نمایند و به تعالی بندگی خداوند نمایند و به کمالات یاری حضرت امام مهدی قائم آل محمد سلام الله علیهم دهند.
6. لازم است آیاتی که در رابطه با آفریدههای خداوند است متناسب با سن در ادبیات و محتوای کتابهای مختلف درسی آورده شود و فرصت تدبر برای دانش پژوهان فراهم گردد و امر خواندن سورههائی که هر روز توسط بزرگان جهان ائمه معصومین توصیه شده است متناسب باسنین مختلف آموزش و تبلیغ و ترویج شود و مطالعه و خواندن و تفکر و تدبّر در رابطه با سورههای فوق جدی گرفته شود.
7. لازم است در کتابهای درسی و غیر درسی متناسب با سنین مختلف آیات معاد در کنار آیات توانمندیهای خلقت خداوند آورده شود.
8. لازم است دانش پژوهان به تعالی با انتظارات خداوند و رهنمودها و احکام صراط مستقیم دینِ خداوند و چهارده معصوم سلام الله علیهم متناسب با سن آشنا شوند و مطابق با آن عوامل قانونگذاران و تعلیم و تربیّت و تبلیغ دین و فرهنگ سازی و هنر و مطبوعات و رسانه ها ایفای نقش متناسب و به قدر لازم داشته باشند.

گل افشان گل محمدی