بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام
نظریات اخلاقی و تعلیم و تربیتی امام جعفر صادق سلام الله علیه
1- امام جعفر صادق ( ع ): انسان عاقل از يك سوراخ مار دوبار گزيده نمي شود يعني انسان عاقل همواره تجربيّات خود را به خاطرمي سپارد و عملا بكار مي بندد و اگر يك بار اشتباه كرد دوباره آنرا تكرار نمي كند. تحف العقول، ص96
1-1- از نشانه های انسان عاقل عبارت است از اینکه انسان عاقل همواره تجربيّات خود را به خاطرمي سپارد و عملا بكار مي بندد و اگر يك بار اشتباه كرد دوباره آنرا تكرار نمي كند.
2-1- ضرب المثل انسان عاقل از يك سوراخ مار دوبار گزيده نمي شود، در رابطه با عبرت از تجربه تلخ خود و دیگران می باشد، که موجب می شود فرد عاقل یک اشتباه را دوبار تکرار ننماید و یا از شکستها و ضربه خوردنهای خود و دیگران عبرت بگیرد و تجربه تلخ خود و دیگران را تکرار ننماید.
3-1- انسان عاقل از يك سوراخ مار دوبار گزيده نمي شود، گواه هوشیاری و دقت نظر و تدبیر و دور اندیشی و عبرت آموزی فرد عاقل می باشد که همواره تجربيّات خود و دیگران را به خاطرمي سپارد و عملا بكار مي بندد و اگر يك بار اشتباه كرد دوباره آنرا تكرار نمي كند.
2- حضرت امام جعفر صادق ( ع ) : مؤمني نيست كه مؤمن ستمديده اي را ياري دهد، جز آن كه ( پاداش آن ) برتر باشد از يك ماه روزه داري و اعتكاف در مسجدالحرام. البحار 75 / 20
1-2- پاداش یاری مؤمن ِ ستمدیده برتر باشد از يك ماه روزه داری و اعتكاف در مسجدالحرام می باشد.
2-2- یاری دادن به ستمدیدگان و مؤمنین در اسلام بسیار تأکید شده است.
3-2- باید طرحها و برنامه های فرهنگ سازی و اقتصادی و حقوقی مختلفی باشد که در روستاها و شهرها و مناطق مختلف مملکت باشد که در تعاون و کمک به برادر مؤمن و ستمدیده را بطور اجتماعی، حاکمیتی نهادینه نماید.
3- حضرت امام جعفرصادق ( ع ): قوّت و ضعف فال بد در روان تو با وضع روحي و عقيده قلبيت بستگي دارد، اگر آن را سست و نا چيز بگيري اثر آن هم سست و نا چيز خواهد بود، اگر آن را يك امر مهمّ و مؤثر تلقي كني اثرش نيز در تو شديد و مهم خواهد شد، اگر اساساً آن را به هيچ بگيري، غير واقعي بداني و به آن ترتيب اثر ندهي هيچ و بي اثر خواهد بود. روضه كافي، ص 197
1-3- قوّت و ضعف فال بد در روان انسان با وضع روحی و عقيده قلبی بستگي دارد.
2-3- روان و نگرش و روحیه انسان بر نتیجه کارها مؤثر است و در اسلام به مسائل علوم روان و روح در کنار بدن جسمانی به تعالی و حکیمانه بدان پرداخته است.
3-3- نگرش و میزان روحیه و روان انسان در جدی گرفتن و جدی نگرفتن فال بد مؤثر است، اگر فکر کنی خیلی فال بدی هست، فال نتیجه اش خیلی بد اثر می کند و اگر فکر کنی نتیجه بدی ندارد، نتیجه اش بد نمی شود، هر طور فکر کنی همانطور می شود.
4- حضرت امام جعفرصادق ( ع ) : كسی كه بدون بصيرت و دانائی، به كاری دست می زند مانند مسافری است كه در بيراهه می رود، او هر قدر بر سرعت سير خود می افزايد به همان نسبت از جادّه دورتر می شود.
كافی 1، ص 43
1-4- بصیرت و دانائی در انجام موفق کارها مؤثر است.
2-4- اگر در انجام کاری دانش و بصیرت لازم را نداشته باشید، هر چه به کار ادامه دهید، از مقصود و اهداف خود دورتر می شوید، مانند داننده ای که از بیراهه برود ، هر چه بر سرعتش بیافزاید از مقصد خود دورتر می شود.
3-4- انسانها با دانش و بصیرت متناسب کارهایشان می توانند به اهداف و مقاصدشان برسند.
5- امام صادق(ع)، به نقل از حكمتهاي آل داوود: بر عاقل فرض و واجب است كه به زمان خويش آگاه باشد و به شان و ارزش خود روي آورد، و زبان خويشتن را نگاه دارد. بحارالانوار، ج71، ص307
1-5- بر عاقل فرض و واجب است که به مسائل و مقتضیات و دانش و توانمندیها و مهارتها و معارف و علوم زمان خویش آگاه باشد و این از احکام واجبات زندگی می باشد.
2-5-دین اسلام دینی پویا و همچنین به روز است و فعالیتهای زندگی و اجتماعی و کار و عبادات همگی باید متناسب مقتضیات روز تنظیم شود بطور که هم مورد رضایتمندی خداوند باشد و هم امکان حیات و زندگی متناسب با رشد زمانه وجود داشته باشد.
3-5- تعالی شخصیت انسانی نیازمند حفظ شأن و نگاه داشتن زبان خویشتن است.
6- امام جعفرصادق(ع): انسان مغرور، در دنيا بيچاره و در آخرت مغبون است، چه آنكه او آخرت جاودانه را به دنياي فاني و بي ارزش فروخته است. مواظب باش كه از ( بسياري ) مال و سلامتي بدن خويش در شگفت نشده، مغرور نگردي، به گمان آنكه ماندگار خواهي بود. مصباح الشريعه و مفتاح الحقيقه، باب سي و ششم
1-6- انسان مغرور و متکبر در دنیا بیچاره و در آخرت مغبون می شود، چون انسان مغرور و متکبر آخرت جاودانه را به دنیای فانی و بی ارزش فروخته است.
2-5- باید مواظب بود که دارائیهائی مانند سلامتی و ثروت انسانها را دچار غرور و تکبر ننماید.
3-5- سلامتی و ثروت و دارائیها امکان دارد ماندگار نباشد، پس نباید موجب تکبر و غرور انسان شود.
7- امام صادق(ع) در توصیف راه رفتن جد پدری خود امام سجاد(ع) میفرمایند: «چنان آرام و با وقار حرکت مىکرد که گویى بر سرش پرندهای نشسته است و سمت راستش به سمت چپش پیشى نمىگرفت. (گونهاى راه نمىرفت که شانههایش را به شدت حرکت داده و تکبر و سبکى کند). وسائل الشیعه، ج 15، ص 382، مؤسسه آل البیت، قم، 1409ق.
1-7- امام سجاد بسیار باوقار و آرام راه می رفت.
2-7- مثل راه رفتن امام سجاد سلام الله علیه چنان آرام و با وقار حرکت مىکرد که گویى بر سرش پرندهای نشسته است و سمت راستش به سمت چپش پیشى نمىگرفت.
3-7- فرد مؤمن و عالم باید برای همۀ کارهایش آرامش و تعادل لازم داشته باشد.
8- كان أميرالمؤمنين صلوات الله عليه يقول : أفضل العبادة العفاف .امام جعفر صادق (ع) : اميرالمؤمنين عليه السلام می فرمود : بهترين عبادت عفت است .اصول كافی ، ج 3 ، ص 125
1-8- بهترین عبادت عفت است.
2-8- رفتارهائی که با تقوا و عفاف و پاکی همراه هست خود نیز عبادت است، چون در تعالی و سلامت جامعه تاثیرگذار است.
3-8- عفاف در نزد خداوند از ارزشمندی متعالی برخوردار است.
9- قال الله تبارك و تعالي : ما تحبب إلي عبدي بأحب مما افترضت عليه .امام جعفر صادق (ع) : خداوند متعال فرموده است : بنده من با چيزي محبوبتر از انجام واجبات به من دوستي نكند. اصول كافي ، ج 3 ، ص 129
1-9- انسان اگر بخواهد محبوب خداوند باشد باید به انجام واجبات مقید باشد.
2-9- ضرورت دارد انسان برای به کمالات بندگی نمودن واجبات رهنموده و احکام خداوند متعال را انجام دهد.
3-9- غایت انسان از اهداف زندگی بندگی نمودن خداوند انجام دادن واجبات و پرهیز از انجام کارهای حرام می باشد.
10- 10- إنما خلد أهل النار في النار لأن نياتهم كانت في الدنيا أن خلدوا فيها أن يعصوا الله أبدا . و إنما خلد أهل الجنة في الجنة لأن نياتهم كانت في الدنيا أن لو بقوا فيها أن يطيعوا الله أبدا ، فبالنيات خلد هؤلاء و هؤلاء . ثم تلا قوله تعالي : " قل كل يعمل علي شاكلته " قال : علي نيته .امام جعفر صادق (ع) : اهل دوزخ از اينرو در دوزخ جاودان باشند كه نيت داشتند اگر در دنيا جاودان باشند هميشه نافرماني خدا كنند و اهل بهشت از اينرو در بهشت جاودان باشند كه نيت داشتند اگر در دنيا باقي بمانند هميشه اطاعت خدا كنند پس اين دسته و آن دسته به سبب نيت خويش جاوداني شدند ، سپس قول خداي تعالي را تلاوت نمود : بگو هركس طبق طريقه خويش عمل مي كند . فرمود : يعني طبق نيت خويش .اصول كافي ، ج 3 ، ص 135 - 136
1-10- اهل دوزخ از اينرو در دوزخ جاودان باشند كه نيت داشتند اگر در دنيا جاودان باشند هميشه نافرماني خدا كنند.
2-10- و اهل بهشت از اينرو در بهشت جاودان باشند كه نيت داشتند اگر در دنيا باقي بمانند هميشه اطاعت خدا كنند پس اين دسته و آن دسته به سبب نيت خويش جاوداني شدند.
3-10- هركس برای خود راه و طریقی انتخاب نموده است، که آنرا برای انجام کارهای خود انتخاب می نماید. ( اگر طریق صراط مستقیم را انتخاب نموده باشد، خود را با نظریات چهارده معصوم سلام الله علیه و قرآن میزان می نماید و برای انجام کارها میزانش معیارها و شاخص ها و راهبردها و راهکارهای علمی دین است.
11- راهکارهای تعلیم و تربیّتی و فرهنگی:
1- مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد می شود را، باید در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت و در اختیار انتشارات و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و رسانه ها برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، بگذارند.
2- عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، ادبیّات، بستر تبلیغات و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف لازم و دانش لازم زندگی)، به رشد رساند، متناسب با سن و به اندازه لازم پرداخته شود و آنرا به جامعۀ هدف عرضه نمایند.
گل افشان گل محمدی
96
1-1- از نشانه های انسان عاقل عبارت است از اینکه انسان عاقل همواره تجربيّات خود را به خاطرمي سپارد و عملا بكار مي بندد و اگر يك بار اشتباه كرد دوباره آنرا تكرار نمي كند.
2-1- ضرب المثل انسان عاقل از يك سوراخ مار دوبار گزيده نمي شود، در رابطه با عبرت از تجربه تلخ خود و دیگران می باشد، که موجب می شود فرد عاقل یک اشتباه را دوبار تکرار ننماید و یا از شکستها و ضربه خوردنهای خود و دیگران عبرت بگیرد و تجربه تلخ خود و دیگران را تکرار ننماید.
3-1- انسان عاقل از يك سوراخ مار دوبار گزيده نمي شود، گواه هوشیاری و دقت نظر و تدبیر و دور اندیشی و عبرت آموزی فرد عاقل می باشد که همواره تجربيّات خود و دیگران را به خاطرمي سپارد و عملا بكار مي بندد و اگر يك بار اشتباه كرد دوباره آنرا تكرار نمي كند.
2- حضرت امام جعفر صادق ( ع ) : مؤمني نيست كه مؤمن ستمديده اي را ياري دهد، جز آن كه ( پاداش آن ) برتر باشد از يك ماه روزه داري و اعتكاف در مسجدالحرام. البحار 75 / 20
1-2- پاداش یاری مؤمن ِ ستمدیده برتر باشد از يك ماه روزه داری و اعتكاف در مسجدالحرام می باشد.
2-2- یاری دادن به ستمدیدگان و مؤمنین در اسلام بسیار تأکید شده است.
3-2- باید طرحها و برنامه های فرهنگ سازی و اقتصادی و حقوقی مختلفی باشد که در روستاها و شهرها و مناطق مختلف مملکت باشد که در تعاون و کمک به برادر مؤمن و ستمدیده را بطور اجتماعی، حاکمیتی نهادینه نماید.
3- حضرت امام جعفرصادق ( ع ): قوّت و ضعف فال بد در روان تو با وضع روحي و عقيده قلبيت بستگي دارد، اگر آن را سست و نا چيز بگيري اثر آن هم سست و نا چيز خواهد بود، اگر آن را يك امر مهمّ و مؤثر تلقي كني اثرش نيز در تو شديد و مهم خواهد شد، اگر اساساً آن را به هيچ بگيري، غير واقعي بداني و به آن ترتيب اثر ندهي هيچ و بي اثر خواهد بود. روضه كافي، ص 197
1-3- قوّت و ضعف فال بد در روان انسان با وضع روحی و عقيده قلبی بستگي دارد.
2-3- روان و نگرش و روحیه انسان بر نتیجه کارها مؤثر است و در اسلام به مسائل علوم روان و روح در کنار بدن جسمانی به تعالی و حکیمانه بدان پرداخته است.
3-3- نگرش و میزان روحیه و روان انسان در جدی گرفتن و جدی نگرفتن فال بد مؤثر است، اگر فکر کنی خیلی فال بدی هست، فال نتیجه اش خیلی بد اثر می کند و اگر فکر کنی نتیجه بدی ندارد، نتیجه اش بد نمی شود، هر طور فکر کنی همانطور می شود.
4- حضرت امام جعفرصادق ( ع ) : كسی كه بدون بصيرت و دانائی، به كاری دست می زند مانند مسافری است كه در بيراهه می رود، او هر قدر بر سرعت سير خود می افزايد به همان نسبت از جادّه دورتر می شود.
كافی 1، ص 43
1-4- بصیرت و دانائی در انجام موفق کارها مؤثر است.
2-4- اگر در انجام کاری دانش و بصیرت لازم را نداشته باشید، هر چه به کار ادامه دهید، از مقصود و اهداف خود دورتر می شوید، مانند داننده ای که از بیراهه برود ، هر چه بر سرعتش بیافزاید از مقصد خود دورتر می شود.
3-4- انسانها با دانش و بصیرت متناسب کارهایشان می توانند به اهداف و مقاصدشان برسند.
5- امام صادق(ع)، به نقل از حكمتهاي آل داوود: بر عاقل فرض و واجب است كه به زمان خويش آگاه باشد و به شان و ارزش خود روي آورد، و زبان خويشتن را نگاه دارد. بحارالانوار، ج71، ص307
1-5- بر عاقل فرض و واجب است که به مسائل و مقتضیات و دانش و توانمندیها و مهارتها و معارف و علوم زمان خویش آگاه باشد و این از احکام واجبات زندگی می باشد.
2-5-دین اسلام دینی پویا و همچنین به روز است و فعالیتهای زندگی و اجتماعی و کار و عبادات همگی باید متناسب مقتضیات روز تنظیم شود بطور که هم مورد رضایتمندی خداوند باشد و هم امکان حیات و زندگی متناسب با رشد زمانه وجود داشته باشد.
3-5- تعالی شخصیت انسانی نیازمند حفظ شأن و نگاه داشتن زبان خویشتن است.
6- امام جعفرصادق(ع): انسان مغرور، در دنيا بيچاره و در آخرت مغبون است، چه آنكه او آخرت جاودانه را به دنياي فاني و بي ارزش فروخته است. مواظب باش كه از ( بسياري ) مال و سلامتي بدن خويش در شگفت نشده، مغرور نگردي، به گمان آنكه ماندگار خواهي بود. مصباح الشريعه و مفتاح الحقيقه، باب سي و ششم
1-6- انسان مغرور و متکبر در دنیا بیچاره و در آخرت مغبون می شود، چون انسان مغرور و متکبر آخرت جاودانه را به دنیای فانی و بی ارزش فروخته است.
2-5- باید مواظب بود که دارائیهائی مانند سلامتی و ثروت انسانها را دچار غرور و تکبر ننماید.
3-5- سلامتی و ثروت و دارائیها امکان دارد ماندگار نباشد، پس نباید موجب تکبر و غرور انسان شود.
7- امام صادق(ع) در توصیف راه رفتن جد پدری خود امام سجاد(ع) میفرمایند: «چنان آرام و با وقار حرکت مىکرد که گویى بر سرش پرندهای نشسته است و سمت راستش به سمت چپش پیشى نمىگرفت. (گونهاى راه نمىرفت که شانههایش را به شدت حرکت داده و تکبر و سبکى کند). وسائل الشیعه، ج 15، ص 382، مؤسسه آل البیت، قم، 1409ق.
1-7- امام سجاد بسیار باوقار و آرام راه می رفت.
2-7- مثل راه رفتن امام سجاد سلام الله علیه چنان آرام و با وقار حرکت مىکرد که گویى بر سرش پرندهای نشسته است و سمت راستش به سمت چپش پیشى نمىگرفت.
3-7- فرد مؤمن و عالم باید برای همۀ کارهایش آرامش و تعادل لازم داشته باشد.
8- كان أميرالمؤمنين صلوات الله عليه يقول : أفضل العبادة العفاف .امام جعفر صادق (ع) : اميرالمؤمنين عليه السلام می فرمود : بهترين عبادت عفت است .اصول كافی ، ج 3 ، ص 125
1-8- بهترین عبادت عفت است.
2-8- رفتارهائی که با تقوا و عفاف و پاکی همراه هست خود نیز عبادت است، چون در تعالی و سلامت جامعه تاثیرگذار است.
3-8- عفاف در نزد خداوند از ارزشمندی متعالی برخوردار است.
9- قال الله تبارك و تعالي : ما تحبب إلي عبدي بأحب مما افترضت عليه .امام جعفر صادق (ع) : خداوند متعال فرموده است : بنده من با چيزي محبوبتر از انجام واجبات به من دوستي نكند. اصول كافي ، ج 3 ، ص 129
1-9- انسان اگر بخواهد محبوب خداوند باشد باید به انجام واجبات مقید باشد.
2-9- ضرورت دارد انسان برای به کمالات بندگی نمودن واجبات رهنموده و احکام خداوند متعال را انجام دهد.
3-9- غایت انسان از اهداف زندگی بندگی نمودن خداوند انجام دادن واجبات و پرهیز از انجام کارهای حرام می باشد.
10- 10- إنما خلد أهل النار في النار لأن نياتهم كانت في الدنيا أن خلدوا فيها أن يعصوا الله أبدا . و إنما خلد أهل الجنة في الجنة لأن نياتهم كانت في الدنيا أن لو بقوا فيها أن يطيعوا الله أبدا ، فبالنيات خلد هؤلاء و هؤلاء . ثم تلا قوله تعالي : " قل كل يعمل علي شاكلته " قال : علي نيته .امام جعفر صادق (ع) : اهل دوزخ از اينرو در دوزخ جاودان باشند كه نيت داشتند اگر در دنيا جاودان باشند هميشه نافرماني خدا كنند و اهل بهشت از اينرو در بهشت جاودان باشند كه نيت داشتند اگر در دنيا باقي بمانند هميشه اطاعت خدا كنند پس اين دسته و آن دسته به سبب نيت خويش جاوداني شدند ، سپس قول خداي تعالي را تلاوت نمود : بگو هركس طبق طريقه خويش عمل مي كند . فرمود : يعني طبق نيت خويش .اصول كافي ، ج 3 ، ص 135 - 136
1-10- اهل دوزخ از اينرو در دوزخ جاودان باشند كه نيت داشتند اگر در دنيا جاودان باشند هميشه نافرماني خدا كنند.
2-10- و اهل بهشت از اينرو در بهشت جاودان باشند كه نيت داشتند اگر در دنيا باقي بمانند هميشه اطاعت خدا كنند پس اين دسته و آن دسته به سبب نيت خويش جاوداني شدند.
3-10- هركس برای خود راه و طریقی انتخاب نموده است، که آنرا برای انجام کارهای خود انتخاب می نماید. ( اگر طریق صراط مستقیم را انتخاب نموده باشد، خود را با نظریات چهارده معصوم سلام الله علیه و قرآن میزان می نماید و برای انجام کارها میزانش معیارها و شاخص ها و راهبردها و راهکارهای علمی دین است.
11- راهکارهای تعلیم و تربیّتی و فرهنگی:
1- مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد می شود را، باید در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت و در اختیار انتشارات و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و رسانه ها برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، بگذارند.
2- عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، ادبیّات، بستر تبلیغات و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف لازم و دانش لازم زندگی)، به رشد رساند، متناسب با سن و به اندازه لازم پرداخته شود و آنرا به جامعۀ هدف عرضه نمایند.
گل افشان گل محمدی