فرهنگ اقتصادی
با سلام خدمت شما مخاطب گرامی و تشکر از سوال خوب شما، در پاسخ باید عرض کنیم که در نگاه حضرت امام خمینی(س) اختلافات طبقاتی مغایر با نظر اسلام و اهل بیت (علیهم السلام) است. ایشان به صراحت به مخالفت اسلام با اختلافات طبقاتی و سرمایه داری آن چنان که در دنیای سیاست و اقتصاد امروز شناخته می گردد، اشاره می کنند و بر لزوم مقابله با اقتصاد بیمار سرمایه داری غرب و اشتراکی شرق تاکید می نمایند.
1 - طرح ضرورت نظام سازی در اقتصاد اسلامی
1 - 1 - دیدگاهها
انقلاب اسلامی بر پایۀ این اعتقاد صحیح و قطعی شکل گرفته که اسلام، دارای نظامی اجتماعی است، و انقلاب روش و منش جدیدی را برای ادارۀ جوامع و تنظیم امور مردم نوید می دهد، و سعادت و بهروزی جوامع را در گروی عمل به چنین روش و منشی می داند.
در این میان، نظام اقتصاد اسلامی، که اصل وجود و ضرورت آن به عنوان بخشی از این اعتقاد خدشه ناپذیر، نزد همۀ معتقدین به اسلام و انقلاب اسلامی مسلم و قطعی تلقی می شود پس از پیروزی انقلاب و نفی حاکمیت جور می بایست طرح، تبیین و تشریح می گردید. لذا متفکرینی که انجام این رسالت فرهنگی خطیر را به عنوان اقدامی در جهت تثبیت و تداوم انقلاب وظیفۀ خویش می دانستند کار بحث و بررسی در زمینۀ تدوین و ارائه نمونه هایی از نظام اقتصادی اسلامی را آغاز نمودند؛ و رفته رفته، جریان این بحث و بررسیها، علیرغم انگیزه و اهداف مشترک و انجام تکلیف به عنوان یک امت واحد شیفته و پیرو اسلام، به ارائه دو الگوی اقتصادی و پیشنهاد و توصیه دو روش در تنظیم امور اقتصادی جامعه منجر گردید.
جمعی از ما با تکیه بر این باور صحیح که؛ نظام اقتصاد اسلامی باید زمینه ساز عدالت اجتماعی گردد، و این موهبتی است که جز در پرتو حکومت الهی برای جوامع حاصل نخواهد شد، بر این مهم اصرار نموده و مجموعۀ مطالب و مباحث خود را به نحوی تنظیم و مطرح نمودند که سرانجام وصول به «عدالت اجتماعی» ممکن گردد. تلاش به منظور طرح این مباحث و اموری که به چنین هدف مقدسی منجر می گردید، عملاً ما را در این رابطه به ارائه طریق و بیان مکانیزمهایی کشاند که تبعیت و اجرای کامل «احکام» در آن به کمرنگی و ضعف می گرایید و بعضاً نیز مغایر می نمود.
مقاله از دو بخش تشکیل شده است: بخش اول درباره تعریف و قلمروی علم اقتصاد اسلامی است. نویسنده در این بخش، به تحلیل و نقد تعریف های ارائه شده به وسیله اقتصاددانان اسلامی میپردازد و سرانجام دیدگاه خود را بیان میکند. به عقیده وی، علم اقتصاد به صورت بخشی از مطالعه تمدن و جامعه بشر عبارت است از: مطالعه رفتار فردی و اجتماعی بشر درباره استفاده از منابع در جهت تامین اهداف مادی بشر. وی مخالف افزودن قید اسلامی به علم اقتصاد است و در عین حال اعتقاد دارد که این علم، قسمتی از چیزی است که خداوند متعال به ما دستور داده در این جهان یاد بگیریم تا حکمت عظیم او را درک کنیم. بر این اساس، قلمرو علم اقتصاد چنانچه دوباره از دیدگاه اسلامی تعریف شود، عبارت است از رفتار بشر با همه جوانب آن و تحت هر نوع از ارزش های اخلاقی و مذهبی و در داخل تمام چارچوب های اجتماعی، سیاسی و قانونی. بخش دوم درباره روش شناختی است و به این پرسش پاسخ میدهد که آیا علم اقتصاد اسلامی روش ویژه ای را میطلبد یا در جایگاه اقتصاد فراگیر، چارچوب کلی و روش های علمی اقتصاد غرب را میپذیرد. نویسنده در این بخش با تفکیک نظام اقتصادی اسلام از علم اقتصاد بحث را در دو محور ادامه میدهد: ا. روش استخراج نظام
به طور کلی فعالیت در بورس جمهوری اسلامی ایران با رعایت قوانین مربوطه، اشکال ندارد و در بورس‌های خارج از ایران، اگر با رعایت مقررات مربوطه و طبق موازین شرعی باشد (مثلاً ربوی نباشد، سهام شرکت‌های دارای فعالیت حرام، مانند شراب و خوک نباشد)، اشکال ندارد.
از دیدگاه شهید مطهری، انجام معاملات در بورس و کسب سود از آن، با توجه به اینکه عرضه و تقاضا تعیین کننده ارزش است، مانعی ندارد و کاملاً مشروع است. بنابراین اگر شخص سهامی را خریداری کند و پس از افزایش قیمت اقدام به فروش کند، سود حاصل از این معامله صحیح است.
بنابراین خرید و فروش سهام به منظور کسب درآمد از تغییرات قیمت و استفاده از فرصت‌های موجود در بازارهای مالی اسلامی جایز است اگرچه ملزم تولید خدمت نیز نباشد.
تمایز بازار سهام با قمار از دیدگاه فقهی چیست؟
قمار به خطر انداختن سرمایه با هدف کسب سود و منفعت در محلی است که بر پایه شانس و اتفاقات غیرمطمئن باشد و ریسک کردن به خودی خود ضرورتی نداشته باشد. در واقع قمار یک نوع بازی با جمع صفر است. یعنی یک طرف بازنده است و طرف دیگر به همان اندازه سود کسب میکند. در حالیکه در بازار سهام با توجه به زمان خرید و فروش سهام، ممکن است هم خریدار و هم فروشنده سود کسب نمایند و یا بالعکس.
ضمناً در قمار طرفین رهن و گرو می‌گذارند در حالیکه در بازار سهام گرویی وجود ندارد و شرط بندی صورت نمی‌گیرد. حتی اگر با شانس و اقبال همراه باشد. قمار و شرط‌بندی عملی نامشروع است و در قالب معاملات مشروع اسلامی قرار نمی‌گیرد درحالیکه خرید و فروش در بازار سهام یک معامله در قالب بیع است و به طور کلی با قمار متفاوت است.
صُکوک جمع کلمه عربی «صَک» به معنی سند و برگردان عربی واژه انگلیسی Cheque (چک) است. اوراق صکوک از ابزارهای تامین مالی مورد استفاده در کشورهای اسلامی است که بر اساس اصول و مبانی مورد تایید اسلام طراحی شده است. مالکیت مشاع در یک یا چند دارایی و منافع حاصل از آن، مهم‌ترین ویژگی این اوراق به شمار می‌رود.
از دیدگاه اسلام ربا حرام است و از آنجا که اوراق قرضه مبتنی بر یک سود ثابت است، مورد قبول اسلام نیست. راه‌حل این مشکل در کشورهای اسلامی انتشار اوراق مشارکت برای تامین مالی یک طرح فیزیکی است؛ اما زمانی که تامین مالی به‌منظور خرید یک دارایی یا تامین نقدینگی یک بنگاه اقتصادی باشد، اوراق مشارکت کاربردی نداشته و صکوک به میان می‌آید.
چکیدهبازارهای پولی و مالی توسعه‌یافته مقدمه افزایش تولید و اشتغال، توسعه اقتصادی و ارتقاء رفاه اجتماعی هستند. هدف این پژوهش رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر گسترش سرمایهگذاری بر روی صکوک در بورس اوراق بهادار تهران بوده است. عوامل مختلف براساس مطالعه پیشینه تحقیق شناسایی شده و با استفاده از نظرات خبرگان پرسشنامه طراحی شده و به وسیله تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی اولویت‌بندی گردیده است. نتایج پژوهش نشان داد که عوامل فرهنگی دارای بیشترین اهمیت بوده در مراتب بعدی به ترتیب عوامل مربوط به سرمایهگذاران، عوامل فقهی، عوامل ساختاری و فنی و عوامل قانونی قرار دارند. در میان عوامل فرعی نیز بازدهی مناسب صکوک برای جلب توجه سرمایهگذاران، تبلیغات رسانههای گروهی در مورد صکوک، افزایش اعتقادات دینی و مذهبی و افزایش آگاهی‌های سرمایهگذاران در مورد صکوک جز مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر به کارگیری اثربخش و گسترش سرمایهگذاری بر روی صکوک در بورس اوراق بهادار تهران میباشند. گسترش اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی عمومی در مورد وجود و مزایای صکوک در میان آحاد جامعه ایران که به طور عمده معتقد به مبانی دینی و اسلامی هستند، کمک فراوانی به گسترش سرمایهگذاری عمومی و تأمین مالی بنگاههای اقتصادی و رفع بسیاری از مشکلات مالی آنها کرده و در نهایت منجر به افزایش تولید و اشتغال و رفاه عمومی میگردد.کلیدواژه‌هاصکوک؛ سرمایهگذاری؛ اوراق بهادار اسلامی؛ رتبه‌بندی عواملعنوان مقاله [English]
سرمایهگذاری برای تولید ترجمان اصول اقتصادی قانون اساسی است
مشرق | سیاسی | پنجشنبه، 30 اسفند 1403 - 22:06
به گزارش مشرق،طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان در توئیتی نوشت:
سرمایهگذاری برای تولید ترجمان اصول اقتصادی قانون اساسی است.
هر سرمایه‌ای که در تولید سرمایهگذاری شود، قدمی است در راه ایجاد اقتصاد مولد و بهبود معیشت مردم.
امید که این شعار با همکاری جدی و همدلانه دولت و ملت در سال۱۴۰۴ به واقعیتی ملموس و پایدار تبدیل شود.
مهر | دین و اندیشه | دوشنبه، 27 اسفند 1403 - 11:12
کتاب «فلسفه دانش اقتصاد اسلامی: مبانی فلسفی» اثر سید حسین میر معزی توسط انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به زیور طبع آراسته شد.
خلاصه خبر
اما بسیاری اندیشمندان اسلامی از ابتدای مواجهه با این علم آن را دستاورد تمدن غرب و مبتنی بر فلسفه غیرتوحیدی و غیراسلامی دانسته و بر تولید علم اقتصاد مبتنی بر فلسفه اسلامی تأکید نموده‌اند.
کتاب فلسفه دانش اقتصاد اسلامی: مبانی فلسفه اثر سید حسین میرمعزی، که هر جلد با قیمت ۷۹۰.۰۰۰ تومان راهی بازار نشر شد.
۶ - منبع
۱ - قلمرو اقتصاد اسلامی
[ویرایش]
محققان و اندیشمندان اسلامی وقتی از قلمرو و آموزه‌های اقتصاد اسلامی بحث می‌کنند از واژه‌هایی استفاده می‌کنند که هم در دامنه استفاده از میزان واژه‌های اساسی و نیز در مفاهیم این واژه‌ها اختلافات فراوانی وجود دارد. این اختلافات حداقل در ظاهر موجب تفاوت برداشت‌هایی در قلمرو و آموزه‌های اقتصاد اسلامی شده است. برخی احکام اقتصادی ثابت و غیرثابت را قلمرو اقتصاد اسلامی معرفی می‌کنند. بعضی افزون بر آنها از واژه مبانی و مکتب اقتصادی استفاده می‌کنند. تعدادی از اندیشمندان معتقدند افزون بر آنها علم اقتصاد اسلامی نیز داریم. صاحب نظرانی نیز بر این باروند که قلمرو اقتصاد اسلامی شامل فلسفه، مکتب، نظام، نهاد و حقوق است. همچنین نظرات دیگر.
برخی صاحب‌نظران نیز در کشف این آموزه‌ها روش‌هایی ارائه داده‌اند. اختلافات در ارائه روش دستیابی به آموزه‌ها هم به نوع روش‌ها و هم در مفاهیم واژه‌ها، و همچنین در جایگاه و نحوه استفاده از این روش‌ها فراوان است. (این دیدگاه و اختلافات آنها در مقالات و گفت‌و‌گوهای کتاب «ماهیت و ساختار اقتصادی اسلامی»، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی آمده است.) بررسی هر یک از محورهای فوق، تحقیقات عمیق و گسترده‌ای را میطلبد.