فرهنگ اقتصادی
تشویق به کار و تلاش به عنوان عامل مهمی در رشد معنوی و تربیتی و سلامت فکری و معیشتی انسان، موضوعی است که قرآن کریم در آیات متعددی انسان رابه آن دعوت و توصیه نموده است. در قرآن کریم حدود 400 آیه در تشویق به کارو تلاش و بیان ارزش و اهمیت و آثار و برکات (کار و تلاش) وارد شده است. درقرآن کریم از کلمات مترادف و هم معنی با کار و تلاش و مشاغل انبیاء و توصیه ها و تشویق های آنان به کار و تلاش یاد شده است. در این مقاله علاوه بر مطالب فوق به نقش کار و تلاش در تعالی معنوی و اخلاقی انسان و کیفیت و کمیت کار و فعالیت و تخصص گرائی و نهی از شغل های کاذب و اشتغال زنان از دیدگاه قرآن و روایات پرداخته شده است. قرآن کریم با ایجاد شناخت از طریق عقل، قلب و قوای حسی و با تحریکمیل و انگیزه و جهت دهی غرائز، انفعالات، عواطف و احساسات و توجه دهیبه قدرت و حرکت گیری به برکت استعانت از قوه و قدرت الهی زمینه را برای شکل گیری کار و تلاش در صحنه عمل برای انسان فراهم آورده است و بر شأناین موجود مختار و انتخاب گر برای کارهائی که کمال و تعالی او را فراهم آوردبا تعلیم و تربیت، با کار آفرینی و توصیه به کسب تخصص در حرفه و کار افزوده است.
بهترین دعاهای مجرب برای گره گشایی کارهای سخت و باز شدن راههای بسته
در زندگی همه ما زمان هایی هست که احساس میکنیم در بن بست قرار گرفته ایم. مشکلات پیچیده، اتفاقات غیر منتظره و سختی هایی که راه حلی برایشان پیدا نمیشود. در چنین شرایطی، توسل به خداوند متعال از طریق دعا و ذکرهای مجرب میتواند نه تنها دل را آرام کند، بلکه گره از کار فرو بسته ما نیز باز کند.
در ادامه، مجموعه ای از بهترین و معتبرترین دعاها برای گره گشایی، باز شدن درهای بسته و رفع سختی ها تقدیم میشود:
امام صادق عليهالسلام:
۰.اَلنّاسُ يَسْتَغْنونَ اِذا عُدِلَ بَيْنَهُمْ وَ تُنْزِلُ السَّماءُ رِزْقَها وَ تُخْرِجُ الاَْرْضُ بَرَكَتَها بِاِذْنِ اللّهِ تَعالى؛۱
۰.اگر در ميان مردم عدالت اجرا شود، بىنياز مىشوند و به اذن خداوند متعال، آسمان روزىِ خود را فرو مىفرستد و زمين بركاتش را بيرون مىريزد.
۲
لقمان عليهالسلام:
۰.يا بُنَيَّ، إنَّ في يَدَيكَ لُؤلُؤا وأنتَ تَزعُمُ أنَّكَ فَقيرٌ؟۲
۰.فرزندم! در دستانت مرواريد است و تو مىپندارى كه نادارى؟
۳
امام صادق عليهالسلام:
۰.اِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْجَمالَ وَ التَّجَمُّلَ وَ يُبْغِضُ البُؤْسَ وَ التَّباؤُسَ؛۳
۰.خداوند زيبايى و آراستگى را دوست دارد و با فقر و تظاهر به فقر دشمن است.
متن کامل دعا:
اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی مِنْ فَضْلِکَ الْوَاسِعِ الْحَلالِ الطَّیِّبِ رِزْقاً وَاسِعاً حَلالاً طَیِّباً بَلاغاً لِلدُّنْیَا وَالآخِرَةِ صَبّاً صَبّاً هَنِیئاً مَرِیئاً مِنْ غَیْرِ کَدٍّ وَلا مَنٍّ مِنْ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ، إِلَّا سَعَةً مِنْ فَضْلِکَ الْوَاسِعِ، فَإِنَّکَ قُلْتَ: «وَسْئَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ»، فَمِنْ فَضْلِکَ أَسْأَلُ، وَمِنْ عَطِیَّتِکَ أَسْأَلُ، وَمِنْ یَدِکَ الْمَلَأَی أَسْأَلُ
منبع: مصباح کفعمی، صفحه ۱۷۱
مهر | دین و اندیشه | یکشنبه، 14 اردیبهشت 1404 - 06:00
سید اکبر سیدینیا گفت: تأسیس فروشگاههای زنجیرهای،تأسیس شرکتهای چند ملیتی و جهانی، تبدیل خرید و مصرف به هنجار و ارزش، ظهور مدگرایی و اشاعه نیازهای کاذب از ابزارهای مهم مصرف گرایی نوین است.
خلاصه خبر
مصرفگرایی عبارت است از اصالت دادن به مصرف و هدف قرار دادن رفاه و داراییهای مادی.
مصرفگرایی با تغییر اندیشه مردم درباره مصرف پدید میآید.
در این تغییر اصل اساسی این بود که مصرف تبدیل به یک ارزش و هنجار شد و مصرفگرایی دیگر نکوهیده نبود.
این وسایل، سلیقهها و فرهنگ مصرف را تغییر میدهند.
یعنی با تغییر فرهنگ، الگوهای جدید مصرف شکل میگیرند یا الگوهای پیشین اصلاح میشوند.
برای مدیریت مصرفگرایی باید فرهنگ و تغییرات آن کنترل شود و با اصول، باورها و سیاستهای جامعه خودمان سنجیده و مقایسه شود.
برای مدیریت و اصلاح مصرفگرایی باید مانند زمان ترویج آن، بر روی تغییر فرهنگ و باور افراد جامعه درباره مصرف برنامهریزی کرده و بر آن پافشاری کنیم.
دولتها باید سیاست میانه را در پیش بگیرند به این معنا که با پیشگرفتن سیاستهای اقتصادی مناسب رفاه و قدرت خرید مردم را افزایش دهند و مردم را به مصرف تولیدات داخلی ترغیب کنند و از طرف دیگر، فرهنگ مصرف درست و بدون اسراف و تبذیر را و عدم مصرفگرایی بیرویه را از طریق ابزارهای فرهنگسازی مانند رسانه، فضای مجازی، استفاده از نظرات اندیشمندان، رفتار و سیاست صحیح خود دولت و نهادهای دولتی، جلوگیری از تبلیغات بیرویه و ترویج خرید از بنگاههای خرد اقتصادی مانند فروشگاههای کوچک محلی و … در جامعه ترویج و جاری سازد.
رئیس مذهب شیعه در کنار توجه ویژه به توسعه دانش در جهان تشیع، بر افزایش قدرت اقتصادی شیعیان تاکید ویژهای داشته و همواره بر تحقق این هدف از راه های مشروع تاکید مینمود و آثار زیانبار و خطرناک افزایش شدید قیمتها و گسترش فقر را یادآور شده بود؛ بخشی مهم از سیره امام صادق که کمتر به آن توجه شده است.
به گزارش «تابناک»؛ امام صادق ـ علیه السلام ـ که ششمین امام معصوم است و مذهب شیعه را با نام او به عنوان مذهب جعفری میشناسند، در سال ۸۰ یا ۸۳ قمری در مدینه به دنیا آمد و پس از رحلت پدر، رهبری فکری و سیاسی شیعیان اصیل پیرو مذهب امامیه را بر عهده گرفت. آن حضرت تا سال ۱۴۸ قمری در قید حیات بود. در این مدت هزاران شاگرد در محفل درسش حاضر میشدند و مورد ستایش تمامی عالمان عصر خویش بود. در متون دینی شیعه، چندین هزار روایت از آن حضرت در تفسیر، اخلاق و به ویژه فقه، رسیده که باعث عظمت حدیث شیعه و موجب تقویت بنیه علمی آن است.
-۱ -۷ ) مبانی ارزش شناختی اقتصادی (۱)
در یک نگاه اجمالی و استقرایی ناقص، می توان به اصول زیر به عنوان نمونه هایی از مبانی ارزش شناختی اقتصادی مورد نظر امام صادق (علیه السّلام) اشاره داشت:
الف ) اصل تلاش:
در باب تلاش و اهمیت آن از نگاه حضرت صحبت شد اما در این مجال هم با ذکر روایتی از ایشان به این مهم اشاره می کنم که تلاش و کوشش و کار از مبانی مهم ارزش شناسی اقتصادی حضرت می باشند. ایشان در رد بیکاری و فراغت می فرمایند:
ان الله عزوجل یبغض کثره النوم و کثره الفراغ ( وسائل الشیعه ج۱۲ ص ۳۶ )
الکسل یضر بالدین و الدنیا ( تحف العقول ص ۲۱۹ )
علاء بن کامل یکی از یاران آن حضرت روزی به محضرش شتافت و التماس دعا گفت، و اضافه نمود که: ای پسر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم )! از خداوند متعال بخواه که زندگی راحت و مرفهی داشته باشم! امام صادق (علیه السّلام) پاسخ داد: « لا ادعولک، اطلب کمال امرک الله عزوجل؛ ( الکافی ج۵ ص ۷۸ ) من برایت دعا نمی کنم، تو [ زندگی مرفه و راحت را ] از همان راهی بخواه که خداوند متعال به تو فرمان داده است [ یعنی از راه تلاش و کوشش ]. »
۴-۳ ) کالبد و کارکرد اقتصادی
۱-۳-۴ ) تخصیص منابع جهت تولید
کارکرد هر چارچوب معرفتی اقتصادی، چه در گفتمان مدرنیته و چه غیر آن، در پنج سوال اساسی خلاصه می شود که اولین آنها سوال از نحوه، و سازوکار تخصیص منابع است. بنحوی که موجب فساد، افساد و اتلاف نشود. حضرت تخصیص نابهینه ی مال را یکی از موارد عدم استجابت دعا معرفی می کنند:
اربع لایستجاب لهم الدعاء: … و رجل کان له مال فافسده فیقول: یا رب ارزقنی فیقول له الم آمرک بالاتقصاد، الم آمرک بالاصلاح… ( بحارالانوار ج۱۰۳ ص ۱۲ ).
منطقا در مساله تخصیص منابع، و حسب مورد و موضوع تولیدی و افق زمانی درون نسلی و بین نسلی (۱) ) که منابع بدان سمت سوق داده می شوند، موضوعات ذیل مورد سوال و مداقه خواهد بود که ذیلا ضمن ارائه آنها به نمونه هایی از فرمایشات شریف امام اشاره خواهیم داشت:
الف ) تخصیص در افق زمان
حضرت در آنچه به موقع کار و استفاده از فرصت ها و بهره گیری شایسته از آنها برای بهبودی دین و دنیا تاکید دارند. در روایتی می فرمایند نکته ای مورد اشاره قرار می دهند که پایه مدیریت زمان از نظر ایشان محسوب می شود: الایام ثلاثه: فیوم مضی لا یدرک و یوم الناس فیه فینبغی ان یغتنموه و غدا انما فی ایدیهم امله؛ ( تحف العقول، ص ۳۲۲ ) روزها سه گونه اند: یا روزی است که گذشته و دیگر به دست نمی آید و یا روزی است مردم در آن به سر می برند و شایسته است که آن را غنیمت شمارند و یا آینده ای است که آرزوی رسیدن به آن را دارند. انجام امور در بازه زمانی مشخص و مناسب مایه موفقیت و عزت است: قال معلی بن خنیس رآنی ابو عبدا… ( علیه السلام )، و قد تاخرت عن السوق فقال: اغد الی عزک ( وسائل الشیعه ج۱۲ ص۳ الحدیث ۲ ).
پرداختن به تمام اندیشه های شخصیتی چون امام صادق(ع) که جامع تمام علوم است از حوصله یک مقاله خارج است. آنچه ما در مقام بیان آن هستیم، بیان برخی از اندیشه امام صادق (ع)، متناسب با نیازهای زمان است. یک فرد دوراندیش در طول زندگی خود تلاش می کند که با بهره گیری از اصول کاربردی اقتصادی بر رفاه و آسایش جامعه و خود و خانواده اش بیفزاید و زندگی آرام و راحتی را برای پیمودن راه سعادت داشته باشد. امام صادق(ع) برخی از این اصول را چنین مطرح می کنند. کار و تلاش دوری از حرص، دوراندیشی برای آینده انصاف و اجتناب از احتکار، مبارزه با محتکر، امید که بتوانیم آنچه رضایت الهی است بیان کنیم.