به گزارش روابط عمومی مؤسسه بوستان کتاب، کتاب «خداشناسی» اثر علیرضا رمضانیان به همت مؤسسه بوستان کتاب در ۲۹۶ صفحه منتشر شد.
بشر همواره به موجود برتر خداوند و مفاهیم دینی و نقطه مقابل آن یعنی انکار وجود خدا می‌اندیشد.
بحث درباره نظام آفرینش و کیفیت تبیین آن، اینکه «مبدا عالم چیست؟» و «آیا خدا صاحب جهان است؟»، «آیا هستی معلول تصادف است؟»، «آیا جهان غایت و هدفی دارد یا سیر به سوی ناکجاآباد دارد؟» و ده‌ها پرسش دیگر، اموری است که قرآن کریم و روایات معصومان (ع) پاسخ منطقی و فهم پذیری به آنها داده اند.
در این کتاب نیز موضوع خداشناسی و بیان روان و دسته بندی شده، تبیین گردیده، به گونه‌ای که در زیر هر بحث مهم‌ترین آیات و روایات همان بحث آورده شده است.
ساختار اثر
این اثر در ۱۹ فصل تهیه و تدوین شده است؛ اولین فصل این اثر تحت عنوان «جایگاه و اهمیت خداشناسی» تنظیم شده که در این فصل، خداشناسی به عنوان نقطه آغاز دین و نخستین واژه اعتقادی عنوان شده و تعالی بخش اخلاق انسانی، بالاترین آرامش و لذت، و عامل وحدت بخشی و عدالت گستری تبیین شده است.
دومین فصل از این اثر با عنوان «منابع و راه‌های معرفت از نظر قرآن کریم» تألیف شده که در این فصل پس از بیان لزوم معرفت، احساس و تجربه (طبیعت)، عقل و خِرد، تاریخ و آثار تاریخی، فطرت و وجدان، وحی آسمانی، و کشف و شهود به عنوان منابع و راه‌های آن برشمرده شده است.
«برترین شناخت ها» عنوان سومین فصل از کتاب «خداشناسی» است که در ابتدا پس از بیان این نکته که خداشناسی سرآمد همه معرفت هاست، شناخت انسان معیار ارزش عنوان شده و در ادامه نقش خداشناسی در جامعه تشریح گردیده است.
نویسنده در فصل چهارم، به مقایسه راه‌های شناخت خداوند می‌پردازد و در ادامه به سطوح مختلف خداشناسی و راه‌های شناخت خدا اشاره می‌کند.
فصل پنجم این اثر به شناخت خداوند با آیات پرداخته و آیات خداشناسی تبیین شده است.
ششمین فصل از این اثر که با عنوان «جایگاه نفس» تألیف شده، به جایگاه معرفت نفس (آیات و روایات) پرداخته شده و در ادامه، معرفت نفس بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی (ره) بیان گردیده است.
نویسنده در فصل هفتم که با عنوان «قرآن و راه‌های شناخت خداوند» تدوین شده، راه‌های «آفاقی»، «انفسی» و «از مقصد به مقصود» را به عنوان طرق خداشناسی معرفی و تشریح کرده است.
هشتمین فصل از کتاب مذکور، به «دلایل اثبات خداوند متعال» پرداخته و پس از بیان خداشناسی از راه فطرت، نشانه‌های تشخیص امور فطری از امور غیرفطری و عادی تشریح شده است که این نشانه‌ها عبارتند از: برهان فطرت، برهان نظم، برهان وجوب و امکان، برهان معلولیت، برهان حدوث و تغییر، برهان تدبیر و هدایت، برهان ضرورت و وجوب، و برهان محدودیت.
در فصل نهم به خداشناسی قلبی و مراتب آن و همچنین تفاوت آن با خداشناسی عقلی پرداخته شده است.
«توحید و یگانگی خداوند» به عنوان فصل دهم کتاب «خداشناسی» است که در این فصل پس از اشاره به یگانگی خداوند، دلایل عقلی و فلسفی بر یگانگی پروردگار تبیین شده و ابعاد توحید تشریح و به توصیف خداوند نیز اشاره گردیده است.
نویسنده در فصل یازدهم «مراحل توحید از نگاه کلام، فلسفه و عرفان» را مورد اشاره قرار داده و اقسام توحید نظری و توحید عملی را تشریح کرده و در ادامه، تفاوت توحید نظری و عملی و رابطه آن دو از دیدگاه شهید مطهری را آورده است.
فصل دوازدهم این اثر در خصوص «توحید ذاتی» است که در ابتدا پس از بیان معانی توحید ذاتی، به تفاوت توحید احدی و واحدی اشاره شده و مطلبی در خصوص عدم امکان دسترسی به حقیقت ذات مورد بررسی قرار گرفته و صفات ذات اعم از حیات، علم و قدرت مورد تبیین قرار گرفته است.
در فصل بعد که به «توحید صفاتی» اختصاص یافته، به صفات ثبوتیه یا جمالیه حق تعالی (قادر، عالِم، حی، مرید، مُدرک، متکلم، صادق، قدیم ازلی و باقی ابدی) پرداخته شده و سپس صفات سلبیه یا صفات جلالیه بیان شده است.
در فصل چهاردهم، اقسام توحید افعالی (توحید در خالقیت، مالکیت، ربوبیت، رازقیت، ولایت) تشریح شده و در پایان توحید افعالی در قرآن و سنت مورد اشاره قرار گرفته است.
«توحید عملی» عنوان پانزدهمین فصل از کتاب «خداشناسی» است که در ابتدای این فصل پس از بیان اهمیت توحید عملی، گستره توحید عملی بیان شده و در پایان جلوه‌های توحید عملی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
در فصل بعد «مراتب و نصاب توحید» بیان گردیده که از جمله آنها می‌توان به توحید در وجوب وجود، توحید در ذات، توحید در خالقیت، توحید در ربوبیت و الوهیت، در استعانت، توحید در خوف و خشیت، توحید در رجا، توحید در ملک، توحید در توکل، و توحید در دعا اشاره کرد.
«ریشه های ایمان به خداوند» عنوان هفدهمین فصل از اثر مذکور است که در ابتدای این فصل به پیدایش مذهب از نظر مادی گراها پرداخته شده و سپس ریشه‌های ایمان به خدا، مقاصد انسان‌ها و همچنین ویژگی‌های ایمان مقبول تبیین گردیده و در ادامه ایمان‌های انتقاد شده و همچنین علل انحراف از توحید و علل بی توجهی به دین و گریز از آن بررسی گردیده و در پایان مطلبی تحت عنوان «علل و معلولات نامتناهی باطل است» مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
فصل هجدهم این اثر با عنوان «الله نور السماوات و الارض» تعریف شده و پس از تعریف معنای کلمات آیه نور (الله، نور، السماوات، الارض، مَثَل، مشکوه، المصباح، الزجاجه و…) اقوال مفسران درباره صدر آیه نور بیان شده است.
در فصل نوزدهم و آخرین فصل از این کتاب به «رؤیت خداوند» پرداخته شده است و اقسام رؤیت (ظاهری، مفهومی و شهودی) بررسی شده و دلایل قائلان رؤیت خداوند بیان گردیده و در ادامه انواع معرفت، و مقصود از دیدار خدا، رمز دیدار خدا و همچنین سیر تکاملی انسان در پرتو نور ذکر تا مقصد لقاءالله از سخنان معصومان (ع) (ذکر عشق، عشق و انقطاع، و انقطاع و لقاء) بیان گردیده است.