ایسنا/خراسان رضوی اندیشه‌های اجتماعی محمدرضا حکیمی در نشست بزرگداشت این عالم عدالت‌خواه در مشهد نقد و بررسی شد.
امیرمهدی حکیمی، مدیر موسسه فرهنگی الحیاة، در این نشست که شامگاه سه‌شنبه، ۲۱ دی‌ ماه، در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: ما در این نشست از انسانی سخن می‌گوییم که تمام زندگی اندیشه‌ای خود را وقف اصلاح، رشد و ارتقای جامعه کرد و همواره از عدالت و توحید سخن گفت و بر همین اساس به عنوان فیلسوف یا مرزبان عدالت شناخته شد.
وی عنوان کرد: علامه حکیمی از نخستین روزهایی که به عالم طلبگی وارد شد یا حتی پیش از آن دغدغه انسانیت داشت و در طول دوران طلبگی به دلیل توجه ویژه او به روایات تحت تأثیر استاد خود، شیخ مجتبی قزوینی، قرار گرفت و همین آشنایی باعث شد که نگاه او به آیات و روایات متفاوت شود و نوعی تفکر و اندیشه اجتماعی و اصلاحی در او شکل گیرد.
مدیر موسسه فرهنگی الحیاة افزود: این نگاهی که آیا دین امری فردی است و برای فردیات آمده و یا اینکه امری اجتماعی است و آمده تا انسان را در گستره روابط اجتماعی و فردی به کمال برساند، در آغاز در ذهن او شکل گرفت و همین نگاه اجتماعی به دین از همان‌جا در ذهن او نقش بست.
بر همین اساس در تمام طول زندگی فکری و اندیشه‌ای خود به این نگاه پرداخت؛ به گونه‌ای که می‌توان در کتاب‌های او فریاد عدالت‌خواهی، اخلاق و اجتماع را شاهد بود و در هر حوزه‌ای که او قلم می‌زد و می‌نوشت، می‌توان این نگاه را شاهد بود.
حکیمی بیان کرد: این انسان با چنین تفکراتی از سویی با مطالعات گسترده روایی، علوم انسانی و اسلامی به روزی که داشت، در سن ۲۷ سالگی ۳۰ هزار جلد کتاب را مطالعه کرده بود و به حوزه‌های علوم انسانی و تفکرات جامعه روز خود تسلط کافی داشت و از سویی دیگر با دغدغه‌های اجتماعی، نسل‌های جوان، توده‌های مردمی و دانشگاهی و...
در ارتباط بود و همواره جامعه را به صورت کامل و دقیق می‌شناخت؛ سراغ روایات رفت و به جست‌وجوی منابع روایی پرداخت و در نهایت کتاب الحیاة را به نگارش در آورد.
برادرزاده مرحوم حکیمی عنوان کرد: مرحوم حکیمی کسی بود که اندیشه‌های خود را می‌زیست و صرفا اصلاح‌گری اجتماعی در آثار او مشهود نبود بلکه این موضوع در زیست اجتماعی و فردی او کاملا مشهود بود و افرادی که با او ارتباط داشتند، تمام دغدغه‌های سرسختانه‌ای که در آثار او وجود داشت را در زندگی او مشاهد می‌کردند و می‌دیدند که او به نوعی در دایره این اندیشه‌ها زندگی کرد.
در تمام سال‌هایی که با او ارتباط داشتم، ندیدم که چیزی را بنویسد و خلاف آن عمل و رفتار کند؛ به عبارتی او آموزه‌های خود جامه عمل می‌پوشاند.
وی اظهار کرد: مجموعه الحیاة بارزترین اتفاقی است که در اندیشه اجتماعی افتاده است.
الحیاة دایرة‌المعارفی برای زیست اجتماعی انسان امروز است و از تربیت فردی تا اجتماعی در یک دایره کامل و جامعی در ۴۰ باب به این مقوله پرداخته است.
عدالت از نگاه مرحوم علامه حکیمی
مدیر موسسه فرهنگی الحیاة بیان کرد: در تمام این سال‌ها نگاه عدالت‌خواهانه او در حوزه‌های اقتصادی بسیار پررنگ شده و همواره توجه او به کلیدواژه عدالت از جایگاه خاصی برخوردار بوده است.
این عدالت‌خواهی او باز هم برگرفته از آیات و روایات است اما با این وجود تمام حرف او تنها شامل عدالت اقتصادی و اجتماعی نبود بلکه گسترده‌تر از این دایره را شامل می‌شده است.
حکیمی خاطرنشان کرد: اگر به فهرست الحیاة مراجعه کنیم، شاهد توجه مرحوم حکیمی به مباحثی چون عدل، عمل، قرآن، ویژگی‌های حاکم اسلامی، ویژگی‌های رهبران راستین می‌شویم که در چهار جلد الحیاة گنجانده شده است.
بعدها در سایر جلدهای این مجموعه نیز به مباحثی چون اخلاق، خانواده و...
اشاره کرده و تمام این مباحث را از منظر همان ابعاد مختلفی که در ساخت و زیرساخت یک جامعه مهم می‌دید و بستر این اتفاقات را نیز انسان می‌دانست، پرداخت.
وی اضافه کرد: همچنین او بر این باور بود که خشت خشت این جامعه را انسان‌ها تشکیل می‌دهند و ما اگر مواجه درستی با انسان‌ها نداشته باشیم و این عدالت اجتماعی و بستر زیست درست اسلامی نیز برای انسان‌ها وجود نداشته باشد، انسان‌ها از درون سست خواهند شد و با این انسان‌های سست نمی‌توان جامعه‌ای را که باید ساخت که در حقیقت این نگاه اجتماعی از نگاه فردی جدا نیست و فرد است که این جامعه استوار را می‌سازد و جامعه اسلامی را به سمت رشد و تعالی سوق می‌دهد.
برادرزاده مرحوم علامه حکیمی خاطرنشان کرد: در واقع هدف او این بود که جامعه باید بستری را برای کمال انسانی فراهم کند و این رشد و کمال انسانی در بستر فضای عینی اجتماعی رخ می‌دهد.
بنابراین این نگاه اجتماعی او زاییده آن چیزی است که در روایات به صورت گسترده وجود دارد و در تمام احکام ما نیز به این پیوند اجتماعی اشاره شده و بر این اساس ما انسان منقطع از اجتماع نداریم.
این موضوع در تمام اندیشه‌های او نفوذ پیدا کرده بود.
حکیمی اظهار کرد: اگر کسی فهرست مجموعه الحیاة را مروری اجمالی کند، گرچه که در این مجموعه مطالبی همچون مسائل اجتماعی، عدالت، خانواده، ویژگی‌های حکومت صالح و فاسد، جامعه صالح و...
را خواهد دید.
در ۱۲ جلد الحیاة نگاه انسان به انسان که در راستای شناخت خداوند تعریف می‌شود، شامل تمام عرصه‌های زندگی اجتماعی است.
غفلت طلاب و دانشجویان از مجموعه الحیاة
وی غفلت اهل اندیشه از مجموعه گسترده و گرانبهای الحیاة را نکته مهم و تأسف‌باری دانست و افزود: متأسفانه دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه که باید کتاب الحیاة را مورد توجه قرار می‌دادند و بر اساس آن پیش می‌رفتند، چنین نکرده‌اند و ما ندیده‌ایم که مباحثی که استاد حکیمی در ابعاد مختلفی مطرح کرده‌اند را مورد استفاده قرار گیرد.
مدیر موسسه فرهنگی الحیاة افزود: در حقیقت مجموعه الحیاة گنجینه‌ای است که در آن به ابعاد مختلفی پرداخته و یک نظامی برای آن ایجاد کرده‌اند؛ این موضوع مسئولیت جدی‌تری برای اهل اندیشه، طلاب و دانشجویان رقم می‌زند که چرا تا کنون به این مجموعه مراجعه و روی آن‌ نظریه‌پردازی نکرده‌اند تا بتوانند در نهایت به مدل‌سازی برسند و سپس این مدل‌ها را در سطح جامعه عملیاتی کنند.
انتهای پیام