به گزارش خبرنگار مهر، ۱۶ آذر بیشتر به عنوان یک نماد سیاسی شناخته می شود و یادآور مقاومت تاریخی دانشگاه تهران در حادثه سال ۱۳۳۲ است اما به نظر می رسد در سال های اخیر چیزی که بیشتر از همه در روز دانشجو بر آن تاکید شده، مشارکت دانشجو به عنوان عنصری تاثیرگذار در دغدغه ها و چالش های کشور است.
با توجه به چالش هایی که سال های اخیر گریبان گیر کشور بوده و هست، این انتظار از قشر دانشجو می رود که ضمن آگاه بودن و کنشگر بودن در فضای سیاسی در سایر دغدغه های کشور نیز شریک باشد و در حل بحران های اساسی نیز نقش آفرینی و حس مسئولیت داشته باشند.
همین موضوع بارها و بارها مورد تاکید مسئولان قرار گرفته و حتی رهبری در فرمایشات اخیر خود در دیدار با نخبگان بر مسئله‌محوری در زمینه‌ کارهای علمی تاکید و آن را موضوعی مهم و لازم عنوان کردند.
موضوع ترغیب نخبگان به مهاجرت و انتقاد از آن، آفرینش علمی و مساله محوری نیز برخی دیگر از تاکیدات ایشان در این دیدار بود.
از آنجا که می توان دانشجو را به عنوان قشر نخبه و از سوی دیگر اثرگذار و کنشگر در کشور قلمداد کرد، به بهانه «روز دانشجو» که اثرگذاری تاریخی این قشر در جامعه را به اثبات رسانده، محورهای اصلی دیدار رهبری با نخبگان را دستمایه گفتگو با تشکلهای دانشجویی قرار دادیم و با تنی چند از دانشجویان در این رابطه گفتگو کردیم.
عرفان غلامعلی زاده دبیر جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره تاکیدات رهبری بر ایجاد فضای امیدآفرینی در دانشجویان و ترغیب آن ها برای ماندن در کشور اظهار کرد: برای تزریق امید و ایجاد انگیزه برای دانشجویان نخبه در دو سطح می توان کار کرد؛ نخست از حیث درونی، انگیزه های درونی و باورها و ارزش ها و دوم از حیث بیرونی، یعنی فضای دانشگاه، همت و عزم مسئولین، ساختارهای مناسب و ...
با توجه به این دو حیث از موضوع، هم دانشجو دارای حقوق و تکالیفی است و هم مسئولین یا در نگاه کلان تر جمهوری اسلامی.
دبیر جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران افزود: دانشجو در عین اینکه در جایگاه مطالبه و درخواست از مسئولان قرار دارد، خودش نیز تکالیفی نسبت به نظام دارد که باید آن ها را به دوش بکشد و این نگاه دو طرفه به شدت حائز اهمت است؛ چرا که در برخی موارد تمرکز بیش از حد بر حقوق دانشجویان و نخبگان باعث می شود که مسئولیت پذیری نخبگان کاهش پیدا کند و به علت این نگاه نامتعادل، امید و انگیزه برای خدمت به کشور از بین می رود.
فقدان برنامه راهبردی-عملیاتی برای پرورش نخبگان
این فعال دانشجویی با اشاره به اینکه از حیث بیرونی، یکی از خلاهای اساسی عدم وجود سیر آموزشی و عملیاتی نخبگان یا به عبارت دیگر فقدان برنامه راهبردی-عملیاتی برای پرورش و استفاده از نخبگان است، خاطرنشان کرد: این سیر آموزشی باید از دوران کودکی شروع شود و در مسیر دبستان، دبیرستان و دانشگاه استعدادها را کشف، تربیت و جهت دهی و در نهایت پس از اتمام تحصیل در دانشگاه، به کارگیری کند.
وی افزود: به عنوان مثال شاهد هستیم که بسیاری از فارغ التحصیلان دانشگاه شغل متناسب با رشته خودشان را انتخاب نمی کنند پس بدیهی است که هرگونه اشکال یا نقص در این سیستم بلند مدت گسترده، باعث اتلاف هزینه و سرمایه انسانی کشور خواهد شد؛ لذا اگر مسئولین به دنبال حل ریشه ای این مسئله هستند معتقدم که باید یک کار جدی و اساسی در این زمینه صورت گیرد، البته ناگفته نماند که بخشی از این سیستم در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و سایر اسناد بالادستی علمی کشور طراحی شده است اما نیاز است که اولا این سیر تکمیل شود و ثانیا به صورت عملیاتی برنامه ریزی و اجرا شود.
غلامعلی زاده تصریح کرد: کلید واژگانی چون سند تحول آموزش و پرورش، دانشگاه اسلامی، وحدت حوزه و دانشگاه، ارتباط صنعت با دانشگاه و ...
همگی جزئی از این برنامه راهبردی-عملیاتی هستند و باید هر مسئول متناسب با جایگاه خود برای تحقق این اهداف تلاشی جهادگونه داشته باشد.
عدم استقبال و حمایت مسئولین از ایده های دانشجویان
دبیر جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران بیان کرد: این مباحث کلان باید پیگیری جدی بشود اما در شرایط کنونی برای بهبود این شرایط باید به برخی نکات توجه کرد؛ نخست اینکه بسیاری از راهکارها و راه حل ها را رهبر معظم انقلاب در دیدار های گوناگون با مسئولین یا دانشجویان یا نخبگان مطرح کرده اند و مسیر روشن و واضح است، برای مثال اهمیت توجه به شرکت های دانش بنیان و علوم دانش بنیان، مراحل رسیدن به قله های علمی (کاهش فاصله با مرزهای علم ، آفرینش علمی و ...) ، جنبش نرم افزاری و ...
.
وی ادامه داد: نکته دوم، بر حسب تجربه این سال ها دلیل بخش قابل توجهی از نخبگان برای مهاجرت عدم استقبال و حمایت مسئولین از ایده ها و طرح های آنان و یا سنگ اندازی و مانع تراشی در راه آنان بوده است پس اگر مسئولین رفتار و طرز نگاه خودشان را به جوانان و نخبگان تغییر دهند کمتر شاهد این موارد خواهیم بود.
جهاد تبیین شاه کلید حل ناامیدی در دانشجویان
این فعال دانشجویی در ادامه خاطرنشان کرد: نکته سوم اینکه با توجه به هجمه و تبلیغات وسیع و مسموم دشمنان در بستر جنگ نرم، یکی از مهم ترین عوامل برای امید آفرینی، که شاه کلید حل مشکلات کشور است، جهاد تبیین است.
واقعیت ها همانگونه که هست بیان شود.
نه خارج از کشور بهشت برین است و نه در داخل کشور هیچ فرصتی وجود ندارد.
بله واقعا نقدهایی جدی وارد است اما باید به همه ابعاد نگاه کرد و این عدم تبیین درست باعث سردرگمی دانشجو و نخبه و ناامیدی او می شود.
فرصت ها و چالش های موجود در کشور به طور شفاف مطرح شود و حمایت های لازم هم از سمت دولت و سایر دستگاه ها انجام شود.
با توجه به هجمه و تبلیغات وسیع و مسموم دشمنان در بستر جنگ نرم، یکی از مهم ترین عوامل برای امید آفرینی، که شاه کلید حل مشکلات کشور است، جهاد تبیین است.
واقعیت ها همانگونه که هست بیان شود.
نه خارج از کشور بهشت برین است و نه در داخل کشور هیچ فرصتی وجود ندارد
دبیر جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران گفت: اما از حیث درونی، از آنجا که همه اعمال و گرایش های انسان ریشه در تفکرات او دارد اگر واقعا می خواهیم که به صورت کامل این مسئله حل شود باید در زمینه اندیشه و فکر جوانان و علی الخصوص نخبگان بسیار سرمایه گذاری کرد.
آن چیزی که از آن به عنوان فرهنگ یاد می شود همین است.
فرهنگ یعنی مجموعه باور ها و ارزش ها و اگر فرهنگ درست و اسلامی، به معنای واقعی خود به نسل کنونی کشور منتقل شود جدا می توان ادعا کرد که بسیاری از مشکلات کشور رفع خواهد شد.
همانطور که حضرت اقا هم در دیدار اخیر با نخبگان در بحث موانع تولید فرمودند که مهم ترین مانع تولید، مانع فرهنگی است.
محمد امین جعفری فعال دانشجویی در گفتگویی که با خبرنگار مهر داشت، اعتماد و میدان دادن به نخبگان را مهمترین فاکتورهای ماندگاری دانشجویان نخبه در کشور مطرح کرد و گفت: یعنی ما تنها در صورتی که اعتماد کنیم به جوانان و به آن ها برای کار کردن فضا دهیم، می توانیم یک فضای امیدآفرینی ایجاد کنیم در این شرایط آن جوان نخبه درک می کند که اگر بماند و استعداد و ظرفیتش را برای کشور هزینه کند، قطعا دیده می شود و آن شانی که باید داشته باشد را خواهد داشت.
چالش بر سر ترغیب جوانان به فضای میهن دوستی
این فعال دانشجویی افزود: دانشجویان دانشگاه های دولتی و طراز یک کشور با توجه به اینکه از اموال دولتی و بیت المال استفاده می کنند، باید با کارهای فرهنگی و صحبت های متقن و متین این ها را به سمت فضای میهن دوستی تقویت کرد اما متاسفانه سر این مبحث چالش داریم و ما هنوز به جمع بندی نرسیدیم که پاسخمان در قبال شعارهای میهن دوستی به چه صورت است و تمدن ایرانی اسلامی هنوز به آن صورت نتوانسته به زبان مردم بیان شود.
می طلبد حوزه و دانشگاه و مراکز فرهنگی و حتی تشکل های دانشجویی برنامه هایی در قالب های مختلف از جمله تربیون آزاد، نشست، میزگرد، دورهمی دانشجویی در خوابگاه ها و دانشکده ها برگزار شود تا آرمان های میهن پرستانه با رویکرد اسلامی مذهبی در دانشگاه ها نشر داده شود و انشالله با تعمیق این مساله بتوانیم رویکرد بسیار خوبی را برای جلوگیری از مهاجرت داشته باشیم.
مباحث اقتصادی و شان کارکردی علت اول مهاجرت نخبگان
جعفری با اشاره به اینکه باغ سبزی در خارج از کشور پیش روی جوانان نخبه وجود ندارد و دانشجویان در آنجا نیز همراه با تلاش و سخت کوشی بسیار زیاد می توانند زندگی موفق و راحتی داشته باشند، گفت: اکثر نخبگانی که به فکر مهاجرت می افتند، به علت مباحث اقتصادی و شان کارکردی به این فکر می افتند لذا دولت و مجلس باید کاری کنند که با رونق اقتصاد و تولید بتوانیم چالش های اقتصادی را پشت سر بگذاریم و از استعداد جوانان بهتر استفاده کنیم.
محمد حسین کاظمی دبیر کل اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان نیز با اشاره به موضوع مسئله محوری به خبرنگار مهر گفت: زمانی که علم نخبه علم نافع باشد و به درد جامعه بخورد و مساله ای را حل کند، آن موقع می توانیم بگوییم نخبه در جامعه اثرگذاری داشته و علم و عملکرد او علم نافعی بوده است.
وی افزود: مساله بعدی بحث مهاجرت نخبگان است؛ در این رابطه دلایل زیادی وجود دارد یکی از آن ها مشکلات اقتصادی و حقوق و درآمد نخبگان است، دلیل دیگر بروکراسی سنگین اداری و عدم شناخت کارشناسان از فضای نخبگانی است.
نخبه ای که علم، استعداد و خلاقیتی برای ارائه دارد وقتی در داخل کشور تامین نیست و حداقل های زندگی برای او فراهم نیست تا استعداد خود را پرورش دهد، ترجیح می دهد به کشور دیگری که رفاه بیشتری دارد کوچ کند.
سربازی و تلف شدن ۲ سال از زندگی جوانان
کاظمی ضمن بیان این مطلب که موضوع دیگری که سد راه دانشجویان و مستعدان علمی است، بحث سربازی است، گفت: جوان نخبه به نتایج علمی و کشفیاتی می رسد و زمان آن می رسد که علم او شکوفا شود، معضلی به اسم سربازی و تلف شدن ۲ سال از زندگی فرد پیش می آید.
متاسفانه آن چیزی که در حال حاضر شاهد هستیم قوانین دست و پاگیر پیش روی نخبگان است تا جایی که فرد رفتن را به جای ماندن ترجیح می دهد.
قوانین دست و پاگیر در مسیر ثبت اختراع نخبگان
وی در ادامه بروکراسی سنگین حاکم بر ادارات و سازمان ها را دلیل دیگر عدم رغبت نخبگان به ماندن در کشور عنوان کرد و گفت: به طور مثال وقتی دانشجوی مستعدی اختراعی دارد و می خواهد آن را ثبت کند، قوانین دست و پاگیر و پاسکاری او از این اتاق به آن اتاق در سازمان ها و ادارات او را دلسرد می کند.
این جوان وقتی فکر می کند خیلی راحت تر در خارج از کشور بدون این بروکراسی هاو دلخوری ها اختراعش را می تواند به ثبت برساند، مهاجرت را بر ماندن ارجح می داند.
معروفخانی دبیر جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی می گوید اینکه یک نخبه کشور را ترک می کند از چند جهت قابل بررسی است؛ در درجه اول میلیاردها تومان پول دولت و ملت به هدر می رود؛ این فرد ۱۲ سال در مدرسه و ۴ سال در دانشگاهاز حق تحصیل رایگان برخوردار بوده است و طی این ۱۶ سال منابع عظیمی از بیت المال هزینه شده است.
مساله دوم خالی شدن کشور از عنصر متخصص است که به شدت جبران ناپذیر است.
اینکه پزشک یا مهندسی از کشور خارج شود و قصد بازگشت هم نداشته باشد، کشور را با بحران و بن بست اجرایی مواجه می کند.
مساله سوم هم این است که خروج نخبه در زمان فعلی قوه تعقل او را از کشور خارج می کند و در درجه دوم ژن نخبگی او را هم خارج می کند.
دانشجوی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی افزود: در نگاه رهبری نخبگان نور چشمی ملت هستند چرا که اساسا پیشرفت به دست همین افراد اتفاق می افتد و تمام حرف هایی که در زمینه علمی اقتصادی و هسته ای در سطح جهانی داریم به دست نخبگان در واقع محقق می شود.
اینکه رهبری تشویق به خروج را خیانت می دانند ناظر به همین مساله است و این موضوع از دو منظر قابلیت بررسی دارد؛ نخست اینکه این تشویق می تواند توسط عناصر ضدانقلاب یا توسط مسئولان انجام شود که هر دو مصداق بارز خیانت است.
وی افزود: خیلی کم پیش می آید مردم ما به خصوص قشر نخبه به وطن خود عرق نداشته باشند، اما اینکه فرد هیچ روندی را برای بروز و ظهور توانمندی نبیند و شاهد موفقیت و پیشرفت دوستان مهاجرت کرده خود باشد و از طرفی شاهد مسئولیت گرفتن افراد ناتوان در مسئولیت های مختلف باشد او را ناچار به مهاجرت می کند.
نقش اساتید در خروج دانشجویان از کشور
وی خاطر نشان کرد: برخی اساتید در این شرایط بی تاثیر نیستند چرا وقتی یک استادی متخصص و با سواد به آن جایگاهی که انتظارش را داشته نرسیده باشد و در سیستم به کار گرفته نشود، بالاطبع این پیشنهاد را به دانشجویان خود می دهد که عمر خود را اینجا هدر ندهید و از کشور خارج شوید.
برخی اساتید در این شرایط بی تاثیر نیستند چرا وقتی یک استادی متخصص و با سواد به آن جایگاهی که انتظارش را داشته نرسیده باشد و در سیستم به کار گرفته نشود، بالاطبع این پیشنهاد را به دانشجویان خود می دهد که عمر خود را اینجا هدر ندهید و از کشور خارج شوید دبیر جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی با تاکید بر اینکه نقش دانشگاه و ساختار استفاده از توانایی ها و استعدادهای نخبگان را موثر از نقش نخبگان می دانم، گفت: یک نخبه حداقل ۲۵ سال سن دارد و بسیار تعلق به کشور دارد و به صورت عامه اگر بخواهیم نگاه کنیم مردم ما به شدت از لحاظ فرهنگی و عرق به میهن وابسته هستند.
به نظر بنده سازمان ها و پژوهشگاه های مختلفی برای استفاده از ظرفیت نخبگان داریم و باید مشخص شود که مرکز پژوهش های مجلس یا هر وزارتخانه ای که مرکز پژوهش دارند، تا چه حد از نخبگان کشور استفاده می کنند؟
مساله دوم خود دانشگاه ها هستند وقتی به خوبی نمی توانند با صنعت ارتباط برقرار کنند، خب افراد با استعداد در دانشگاه ها کجا قرار است به کار گرفته شوند؟
رویکردهای قدیمی دانشگاه ها باید مورد بازبینی قرار گیرد
وی افزود: متاسفانه دانشجویان دانشگاه های شریف و امیرکبیر به صورت پیش فرض اینطور فکر می کنند که سرنوشتان گره خورده به مهاجرت از کشور که باید به شکلی توسط خود دانشجویان این حلقه قطع شود و این نگاه از بین برود.
این فعال دانشجویی در پایان به موضوع نوآوری اشاره کرد و گفت: نوآوری اگر بخواهد به صورت پیش فرض و گسترده ای در سطح کشور محقق شود، مستلزم پیش زمینه هایی است؛ اول اینکه سیاستگذاری های ویژه ای توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجلس و دستگاه های متولی تدوین شود یعنی جلساتی گذاشته شود که رویکرد های قدیمی دانشگاه ها خصوصا در حوزه آموزش که خروجی خاصی ندارند را مورد بازبینی قرار دهند و نگاه دانشجو را به سمت نوآوری و آفرینش علمی ببرد.
مساله بعدی بها دادن به شرکت های خصوصی و دانش بنیان هایی است که خود نخبگان آن ها را تاسیس می کنند.
آنچه از برآیند صحبت های فعالان دانشجویی قابل توجه و بررسی است، این است که همچنان موانعی بر سر راه دانشجویان و نخبگان علمی قرار دارد که ماندگاری آن ها در کشور مستلزم برداشتن این موانع است.
با توجه به تاکیدات رهبری درباره موضوع خروج نخبگان از کشور که در نهایت منجر به خروج ژن نخبگی می شود، نیاز به تشکیل حلقه ای منجسم در میان دستگاه های متولی است تا سرنوشت جوانان این مرز و بوم به گونه ای دیگر در وطنشان رقم بخورد.