خبرگزاری مهر-گروه دین و آئین- نگار احدپور اقبلاغ: فردا سالروز میلاد باسعادت امام جعفر صادق علیه السلام امام ششم شیعیان و آخرین روز از هفته وحدت است.
موضوع وحدت امت اسلامی و تقریب مذاهب اسلامی، یکی از مسائل مهم جهان اسلام به شمار می‌آید و از نظر تاریخی به خوبی روشن است که پیشرفت مسلمانان در پرتو همدلی و وحدت آنها و عقب ماندگی و شکست آنان در عرصه‌های گوناگونی سیاسی، علمی، اجتماعی، اقتصادی و … نتیجه اختلافات و پراکندگی میان ایشان بوده است.
تاکید قرآن کریم به ضرورت وحدت مسلمانان «واعتصموا بحبل الله جمیعاً ولا تفرقوا» (سوره آل عمران، آیه ۱۰۳) و تاکید پیشوایان دین بر برادری مسلمانان بر کسی پوشیده نیست.
در آستانه سالروز میلاد حضرت ختمی مرتبت، محمد مصطفی (ص)، میلاد امام صادق علیه السلام به عنوان منادی بزرگ وحدت اسلامی و هفته وحدت بر آن شدیم تا روش‌های تحکیم وحدت و تقریب مذاهب اسلامی را از منظر اهل بیت عصمت و طهارت (ع) بررسی نمائیم، بر این اساس با محمدمهدی مؤمنی‌ها دبیرکل بنیاد بین‌المللی تکریم ادیان و مذاهب به گفت و گو پرداختیم که مشروح آن در ادامه می‌آید.
یکپارچگی و پیوستگی در اعتقادات؛ وحدت مدنظر قرآن و اهل بیت
مؤمنی‌ها با اشاره به وحدت و واژه نام آشنای «تقریب مذاهب اسلامی» عنوان کرد: وحدت میان مسلمین آرمانی بلند و امیدی دیرینه است که گذشته از دلایل عقلی، ادله نقلی فراوانی نیز لزوم آن را روشن می‌سازند.
وحدت موضوعی است که اهل بیت (ع) بسیار به آن اهتمام داشته و جایگاه بالایی از منظر حتی شخص رسول گرامی اسلام (ص) و اهل بیت و اسلام دارد.
وی افزود: اگر بخواهیم به موضوع وحدت از منظر لغت شناسی قرآن کریم بپردازیم، باید بدانیم که یکپارچگی و اتحاد مدنظر است و نیز اهل بیت (ع) نیز به دنبال همین امر بوده که بین اقوام و ادیان و مذاهب مختلف یکپارچگی و پیوستگی ایجاد کند.
دبیرکل بنیاد بین‌المللی تکریم ادیان و مذاهب تصریح کرد: و اما وحدت در معنای سلبی آن، به معنی عدم تفرق و اتحاد ملت و امت اسلامی است.
و مسلمانان باید با وجود اینکه ممکن است در بسیاری از موضوعات دینی اختلاف نظر داشته و هم عقیده نباشند، اما موضوعاتی نظر توحید و حدانیت خداوند، ایمان به کتاب آسمانی، رسالت پیامبر (ص) و....
و همچنین موضوعاتی از جمله قرآن قبله مشترک، معاد، حج، زکات و… موضوعات مشترکی است که می‌تواند وحدت بین فرق مختلف اسلامی را به ارمغان آورد.
به عبارت دیگر مراد از وحدت، برداشتن موانع مصنوعی و پیشگیری از اموری است که باعث جدایی، کینه و دشمنی میان مؤمنان می‌شود.
اهمیت و جایگاه وحدت مذاهب اسلامی درنگاه ائمه معصومین (ع)
وی خاطر نشان کرد: اگر روایات مختلف و سیره اهل بیت (ع) را مورد بررسی قرار دهیم، در می‌یابیم که اتحاد و پرهیز از کینه توزی و دشمنی میان مسلمین چه در مسائل سیاسی و چه در مسائل اجتماعی، تنها در گرو یکپارچگی و هم بستگی میان آن هاست و این امر محقق نمی‌شود مگر با اتفاق نظر در خصوص متن کلی اسلام و کنار گذاشتن عقاید شخصی، سلیقه‌ای، نظری و فرهنگی و توجه به مشترکات دین و طبق توصیه اهل بیت (ع) اختلافات هم باید از مجرای صحیح پیگیری و بررسی شود تا موجب اختلاف و تفرقه نشود.
پرهیز از دامن زدن به اختلافات، سیره اهل بیت (ع)
مؤمنی‌ها در ادامه عنوان کرد: با نگاهی به سیره اهل بیت (ع) در می‌یابیم که ایشان نیز تلاش می‌کردند حتی المقدور اختلافات را وارد متن جامعه و میان مردم نکشانند، حتی در مواقعی که تحت فشار حکام بودند، دودستگی میان مردم ایجاد نمی‌کردند و مردم را به سمت همدلی با یکدیگر سوق می‌دادند و نوع رفتار این بزرگواران در جهت دوستی بین مسلمین بوده است.
محورهای مختلف تحکیم وحدت
وی با تشریح سیره اهل بیت (ع) در خصوص وحدت خاطرنشان کرد: و بحث وحدت میان مسلمین محورهای دارد که ما در براساس سیره اهل بیت مواردی را ارائه خواهیم کرد.
دبیرکل بنیاد بین‌المللی تکریم ادیان و مذاهب گفت: وحدت بین مسلمین شامل چندین محور است از جمله بحث ایمان به وحدانیت خداوند و پرستش او، ایمان به رسولان الهی و خاتمیت پیامبر اسلام (ص)، باور به معاد و روز رستاخیز، اشتراک در کتاب آسمانی قرآن کریم و باور به حقانیت و صدق گفتار قرآن، اشتراک در بسیاری از اعمال از جمله نماز، روزه و حج که تماماً در سیره اهل بیت (ع) و زندگی آنها جاری و ساری بوده است.
سکوت امیرالمومنین علی (ع)، نمونه بارز سیره اهل بیت در تحکیم وحدت مسلمین
وی با اشاره به ماجرای خلافت حضرت علی (ع) گفت: امیرالمومنین (ع) که بعد از پیامبر (ص) شایسته‌ترین فرد برای امور جامعه اسلامی بودند، از نظر فضیلت، تقوا، جهاد در راه خداوند و سایر صفات عالی انسانی در جایگاه بسیار بالایی بودند، قاعدتاً ایشان باید زمام جامعه اسلامی را در دست می‌گرفتند و رهبری و هدایت مسلمین را تداوم می‌بخشیدند، اما در عمل این امر محقق نشد، خلافت و جانشینی پیامبر (ص) از مسیر اصلی خود منحرف شد و حضرت علی (ع) از صحنه سیاسی و مرکز قدرت و رهبری جامعه اسلامی دور ماندند.
در این حال چون این انحراف قابل تحمل نبوده و سکوت هم جایز نبود، امام بارها با استدلال‌های خود، خلیفه و هوادارانش را مورد اعتراض قرار دادند، اما ایشان هیچگاه اختلافات را به سطح جامعه و میان مردم نشر ندادند و با این اقدام از دودستگی در جامعه اسلامی جلوگیری کردند.
یکی از موضوعاتی که متأسفانه در جامعه ما بسیار به چشم می‌خورد و از سوی اهل بیت (ع) و به ویژه امام صادق (ع) مورد تاکید قرار گرفته، لزوم پرهیز از توهین به مقدسات دیگران، پرهیز از تفرقه و جدایی و سفارش به جلب محبت دیگران است
مؤمنی‌ها افزود: طبیعتاً حضرت علی (ع) در جریان این موضوع باید یا در برابر حکومت نامشروع قیام می‌کردند و حق خود را می‌گرفتند و یا باید وضع موجود را تحمل می‌کردند و به وحدت جامعه نوپای اسلامی و حل مشکلات جامعه می‌پرداختند.
لذا تغییر شرایط سیاسی و اجتماعی آن روزگار باعث شد امام (ع) گزینه دوم و سکوت در برابر این اتفاقات و کمک به وحدت و اتحاد جامعه اسلامی را انتخاب کنند.
وی با اشاره به تصمیم حضرت علی (ع) در مقابل انحراف جامعه اسلامی عنوان کرد: حضرت علی (ع) علی رغم سکوت در برابر موضوع خلافت و انحرافی که در این خصوص در جامعه اسلامی اتفاق افتاد، اما هیچگاه نسبت به مسائل و مشکلات مردم و جامعه اسلامی، بی تفاوت نبودند و در مقام پاسخگویی و رفع مشکلات جامعه حاضر می‌شدند.
اگر بخواهیم کارنامه اهل بیت (ع) را در موضوع اتحاد اسلامی بررسی کنیم، اهتمام حضرات را به همدلی، همفکری و همکاری بر اساس توحید می‌بینیم.
سیره امام صادق (ع) در تحکیم روابط امت اسلامی
مؤمنی‌ها در ادامه با اشاره به سیره امام صادق (ع) در حوزه اتحاد مسلمین، تصریح کرد: امام صادق (ع) توصیه‌های را در خصوص تقیه به شیعیان داشتند و در حل اختلافات فکری پیروان اهل بیت (ع) بسیار تلاش کردند.
ارائه راهکارهای حل اختلافات حقوقی تشیع و تاکید بر اصل هم زیستی و مدارا با اهل سنت و همه فرق اسلامی نیز از دیگر اقدامات امام صادق (ع) در این خصوص بود که در جامعه نمود عینی داشت.
ایشان همچنین بر حضور در نماز جمعه و اعیاد اسلامی تاکید بسیار داشتند.
دبیرکل بنیاد بین‌المللی تکریم ادیان و مذاهب افزود: امام صادق (ع) برخورد هوشیارانه ای با کارگذاران و نمایندگان دولت داشتند و زمینه‌های جهاد فرهنگی را به خوبی فراهم کردند.
ایشان در جهت عبادت الهی و عدالت اجتماعی، تحکیم روابط امت اسلامی و هدایت جامعه بشری گام‌های بسیار ارزشمندی برداشتند.
در بحث وحدت، تاکید ایشان بر همزیستی مسالمت امیز و مدارا با اهل سنت وسایر فرق، یکی از موضوعاتی بود که به عنوان وظیفه شرعی شیعیان توسط امام صادق (ع) مطرح می‌شد.
تاکید بر مدارا و دوستی میان مسلمین
وی تصریح کرد: ایشان در پاسخ به سوالی که از ایشان در خصوص ارتباط با مردم پرسیده شد، بر مدارا و دوستی با مردم دیگر مذاهب تاکید داشته و فرمودند، در ارتباط با مردم و همچنین کسانی که بر اعتقاد ما باور ندارند، نباید اقدامی کنیم که باعث برانگیخته شدن حساسیت آنها شویم، به گفته «معاویه بن وهب» ایشان سفارش می‌کردند که از بیماران سایر مذاهب عیادت کنید، اگر در دادگاه و محکمه‌ای نیاز به شهادت شما داشتند، شهادت درست دهید، امانت‌های آنان را محافظت و به آنها بازگردانید».
پرهیز از توهین به مقدسات سایر مذاهب
مؤمنی‌ها در پایان گفت: با توجه به نکات اخلاقی سیره سبک زندگی اهل بیت (ع) در می‌یابیم که اگر از دستورات ایشان پیروی کنیم، اختلافات موجود در جامعه رفع خواهد شد و تنها در این صورت است که می‌توانیم تعامل خوبی با سایر فرق اسلامی و حتی دیگر ادیان جهان داشته باشیم.
یکی از موضوعاتی که متأسفانه در جامعه ما بسیار به چشم می‌خورد و از سوی اهل بیت (ع) و به ویژه امام صادق (ع) مورد تاکید قرار گرفته، لزوم پرهیز از توهین به مقدسات دیگران، پرهیز از تفرقه و جدایی و سفارش به جلب محبت دیگران است.
خداوند در سوره اسرا نیز در این خصوص می‌فرماید «به بندگانم بگو، سخنی بگویند که بهترین باشد، چراکه شیطان به وسیله سخنان ناموزون میان آن‌ها فتنه و فساد می‌کند و دشمنی شیطان، دشمنی آشکار برای انسان است».
ما اگر واقعاً دستورات اهل بیت (ع) را در جامعه پیاده کنیم، بسیاری از مشکلات و مسائل دنیای ما مرتفع خواهد شد و می‌توانیم بر دشمنان اسلام چیره شویم، چراکه دشمن می‌داند با اختلاف و فتنه میان مسلمین می‌تواند به اهداف شوم خود برسد.