روز کودک در تقویم ملی ایران ۱۶ مهر است و هفته ملی کودک فرصتی برای یادآوری جایگاه حقوق کودکان و نوجوانان است.
به گزارش ایمنا روز جهانی کودک در سراسر جهان انگیزه‌ای برای توجه به حقوق کودکان است. کشورهای جهان بنا بر سنت و فرهنگ خود، این روز را به گونه‌های مختلف برگزار می‌کنند. این روز در ایران ۱۶ مهر جشن گرفته می‌شود.
تاریخ روز کودک در ایران
۱۶ مهر ۱۳۹۹ روز ملی کودک در ایران است.
تاریخچه روز کودک در ایران
در سال ۱۳۷۲ جلسه‌ای با حضور نمایندگان وزارت آموزش و پرورش، سازمان بهزیستی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و برخی دیگر از نهادها در ایران تشکیل شد که در نهایت ابتدا منجر به انتخاب روز ۹ اکتبر به عنوان روز ملی کودک می‌شود و در ادامه این تاریخ، به ۸ اکتبر برابر با ۱۶ مهرماه تغییر می‌کند.
تصمیم این گروه به دفتر یونیسف در ایران اطلاع و به عنوان روز جهانی کودک در ایران به رسمیت شناخته می‌شود. در ادامه نیز شورای فرهنگ عمومی این روز را تصویب می‌کند که به تقویم رسمی کشور اضافه می‌شود. مصوبه‌ی شورای فرهنگی عمومی نیز در تاریخ ۳۰ تیر ۱۳۷۶ و در جلسه‌ی ۴۰۴ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب این شورا رسید و بعد از برگزاری جلسه‌هایی، مسؤولیت دبیرخانه این ستاد از سال ۱۳۹۳ به عهده کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سپرده می‌شود.
روز جهانی کودک ۲۰ نوامبر است اما هر کشوری یک روز خاص را به عنوان روز کودک نامگذاری کرده و جشن می‌گیرد. این روز در ایران هر ساله ۸ نوامبر و ۱۶ مهرماه برگزار می‌شود و برای این مناسبت یک هفته را به عنوان هفته ملی به کودکان اختصاص داده‌اند.
برنامه‌های روز کودک در ایران
برنامه‌های هفته و روز کودک در سال ۱۳۹۹ به دلیل شیوع کرونا به صورت مجازی برگزار می‌شود، روابط عمومی شورای کتاب کودک اعلام کرد هفته ملی کودک از روز ۱۶ مهر با شعار «سوار بر قایق کودکی» آغاز می‌شود و تا روز ۲۳ مهر ۱۳۹۹ ادامه دارد. در این هفته نشست و برنامه‌های کتابخوانی، قصه‌گویی، معرفی فرهنگنامه، بازی‌های بومی و سرگرمی‌های هنری، کودکی نویسنده، شاعر و تصویرگر از زبان آنان، کتابشناسی‌های موضوعی، تور مجازی و غیره برای کودکان و نوجوانان، بزرگسالان و علاقمندان ادبیات کودک از سوی این شورا تدارک دیده شده است.
بر این اساس روزهای هفته ملی کودک با نام‌های زیر اعلام شده است:
- ۱۶ مهر: کودک و خیال پردازی
- ۱۷ مهر: اربعین تعطیل
- ۱۸ مهر: کودک و کتاب
- ۱۹ مهر: کودک و جامعه
- ۲۰ مهر: کودک و بازی
- ۲۱ مهر: کودک و محیط زیست
- ۲۲ مهر: کودک و تجربه و یادگیری
- ۲۳ مهر: کودک و احساساتش
بیشتر بخوانید: سوار بر قایق کودکی در هفته ملی کودک
بیانیه مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک
در بیانیه سال ۹۹ مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک آمده است: «در حقیقت آینده هر ملت بستگی به چگونگی رشد و تعالی کودکان و نوجوانان دارد. اینکه گفته می‌شود کودکان امروز مدیران فردای کشورند سخنی حکمت‌آمیز است و بر همین مبنا هر میزان هزینه برای سلامت، رفاه، آموزش، تأمین اجتماعی و تربیت این بخش از جمعیت صورت گیرد در واقع نوعی سرمایه گذاری بلند مدت تلقی می‌شود.»
در بخشی از این بیانیه تصریح شده است: فرارسیدن هفته ملی کودک، فرصتی است برای یادآوری جایگاه حقوق کودکان و نوجوانان؛ این پیام‌آوران کوچک آشتی، مهربانی و راستی و فرصتی است تا یک بار دیگر به یاد بیاوریم در کنار ما انسان‌های معصوم و کوچکی زندگی می‌کنند که آینده آنها در گرو تصمیم گیری‌های امروز ماست که وظیفه داریم همواره در جهت ارتقا حقوق آنها تلاش نمائیم.
تاریخ روز جهانی کودک
روز جهانی کودک در حدود ۵۰ کشور جهان در تاریخ اول ژوئن جشن گرفته می‌شود اما این روز از سوی یونیسف ۲۰ نوامبر تعیین شده است. این روز در برخی از کشورها از جمله نیوزلند در اولین یکشنبه ماه مارچ، تایوان و هنگ گنگ چهارم آوریل، بنگلادش ۱۷ مارچ، فلسطین پنجم آوریل، ترکیه ۲۳ آوریل، کره جنوبی و ژاپن پنجم مِی، اسپانیا و انگلیس دومین یکشنبه ماه مِی برگزار می‌شود.
پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک
پیمان‌نامه حقوق کودک یک کنوانسیون بین‌المللی است که حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کودکان را بیان می‌کند. دولت‌هایی که این معاهده را امضا کرده‌اند موظف به اجرای آن هستند و شکایت‌های راجع به آن به کمیته حقوق کودک ملل متحد تسلیم می‌شود. این کنوانسیون در ۲۰ نوامبر ۱۹۸۹ مورد پذیرش مجمع عمومی سازمان ملل متحد قرار گرفت و از ۲ سپتامبر ۱۹۹۰ (سی روز پس از تودیع بیستمین سند تصویب یا الحاق) لازم‌الاجرا شده‌است. تاکنون ۱۹۳ کشور (تمام اعضای ملل متحد به جز ایالات متحده آمریکا و سومالی) این سند را امضا کرده‌اند و در ۱۴۰ کشور اجرا می‌شود و به این ترتیب مقبول‌ترین سند حقوق بشر در تاریخ است.
محتوای پیمان‌نامه حقوق کودک
کودک بر اساس ماده یک پیمان‌نامه حقوق کودک به هر انسان کمتر از ۱۸ سال گفته می‌شود. مگر آنکه قانون قابل اعمال در مورد کودک سن قانونی کمتری را تعیین کرده باشد. این کنوانسیون شامل ۵۴ ماده و دو پروتکل اختیاری بوده که چهار اصول پایه‌ای آن را جهت می‌دهد:
- هیچ کودکی نباید از تبعیض رنج ببرد.
- زمانی‌که در رابطه با کودکان تصمیم‌گیری می‌شود، باید منافع عالیه آنان در رأس قرار گیرد.
- کودکان حق حیات داشته و باید رشد کنند.
- کودکان حق دارند آزادانه عقاید و نظرات خود را ابراز کنند و این نظرات در تمامی اموری که به آنها مربوط می‌شود، باید مورد توجه قرار گیرد.