سخنانی کوتاه و پرمحتوا از امام حسن مجتبی علیه السلام
1. از امام حسن (ع) سؤال شد : زهد چيست ؟ فرمود : رغبت به تقوى و بى رغبتى به دنيا.
(تحف العقول ، ص 227)
------------------------------------
2. از امام حسن (ع) سؤال شد : مروت چيست ؟ فرمود : حفظ دين ، عزت نفس ، نرمش ، احسان ، پرداخت حقوق و اظ‌هار دوستى نسبت به مردم .
(تحف العقول ، ص 227)
------------------------------------
3. از امام حسن (ع) سؤال شد : كرم چيست ؟ فرمود : بخشش پيش از خواهش و اطعام در قحطى .
(تحف العقول ، ص 227)
------------------------------------
4. از امام حسن (ع) سؤال شد : بخل چيست ؟ فرمود : آنچه در كف دارى شرف بدانى ، و آنچه انفاق كنى تلف شمارى .
(تحف العقول ، ص 227)
------------------------------------
5.از امام حسن (ع) سؤال شد: بى نيازى چيست ؟ فرمود : رضايت نفس به آنچه برايش قسمت شده ، هر چند كم باشد .
(تحف العقول ، ص 228)
------------------------------------
6 . از امام حسن (ع) سؤال شد: فقر چيست ؟ فرمود : حرص به هر چيز .
(تحف العقول ، ص 228)
------------------------------------
7. از امام حسن (ع) سؤال شد: شرف چيست ؟ فرمود : موافقت با دوستان و حفظ همسايگان .
(تحف العقول ، ص 228)
------------------------------------
8. از امام حسن (ع) سؤال شد: پستى و ناكسى چيست ؟ فرمود : به خود رسيدن و بى‌اعتنايى به همسر .
(تحف العقول ، ص 228)
------------------------------------
9. پناهنده به خدا آسوده و محفوخ است ، و دشمنش ترسان و بى‌ياور
(تحف العقول ، ص 229)
------------------------------------
10. از خدا بر حذر باشيد با زيادى ياد او ، و از خدا بترسيد به وسيله تقوى ، و به خدا نزديك شويد با طاعت ، به درستى كه او نزديك است و پاسخگو .
(تحف العقول ، ص 229)
------------------------------------
11.بزرگى كسانى كه عظمت خدا را دانستند اين است كه تواضع كنند ، و عزت آنها كه جلال خدا را شناختند اين است كه برايش زبونى كنند ، و سلامت آنها كه دانستند خدا چه قدرتى دارد اين است كه به او تسليم شوند .
(تحف العقول ، ص 229)
------------------------------------
12. بدانيد كه خدا شما را بيهوده نيافريده و سر خود رها نكرده ، مدت عمر شما را معين كرده ، و روزى شما را ميانتان قسمت كرده ، تا هر خردمندى اندازه خود را بداند و بفهمد كه هر چه برايش مقدر است به او مى‌رسد ، و هر چه از او نيست به او نخواهد رسيد ، خدا خرج دنياى شما را كفايت كرده و شما را براى پرستش فراغت بخشيده و به شكرگزارى تشويق كرده ، و ذكر و نماز را بر شما واجب كرده و تقوى را به شما سفارش كرده ، و آن را نهايت رضايت‌مندى خود مقرر ساخته .
(تحف العقول ، ص 234)
------------------------------------
13. اى بندگان خدا ، از خدا بپرهيزيد ، و بدانيد كه هر كس از خدا بپرهيزد ، خداوند او را به خوبى از فتنه‌ها و آزمايشها برآورد و در كارش موفق سازد و راه حق را برايش آماده كند .
(تحف العقول ، ص 234)
------------------------------------
14. هيچ مردمى با هم مشورت نكند مگر اينكه به درستى هدايت شوند .
(تحف العقول ، ص 236)
------------------------------------
15. پستى و ناكسى اين است كه شكر نعمت نكنى .
(تحف العقول ، ص 236)
------------------------------------
16. در طلب مانند شخص پيروز مكوش ، و مانند كسى كه تسليم شده به قدر اعتماد نكن چون به دنبال كسب و روزى رفتن سنت است ، و ميانه‌روى در طلب روزى از عفت است ، و عفت مانع روزى نيست ، و حرص موجب زيادى رزق نيست . به درستى كه روزى قسمت شده و حرص زدن ، موجب گناه مى‌شود .
(تحف العقول ، ص 236)
------------------------------------
17. انسان تا وعده نداده ، آزاد است . اما وقتى وعده مى‌دهد زير بار مسؤوليت مى‌رود ، و تا به وعده‌اش عمل نكند رها نخواهد شد .
(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 113)
------------------------------------
18. آن كس كه بر حسن اختيار خداوند توكل و اعتماد كند ( و به قضا و قدر الهى خوشنود باشد ) آرزو نمى‌كند در غير حالى باشد كه خداوند برايش اختيار كرده است .
(تحف العقول ، ص 236)
------------------------------------
19.خيرى كه هيچ شرى در آن نيست ، شكر بر نعمت و صبر بر مصيبت و ناگوار است .
(تحف العقول ، ص 237)
------------------------------------
20. آن حضرت - عليه السلام - به مردى كه از بيمارى شفا يافته بود ، فرمود : خدا يادت كرد پس يادش كن ، و از تو گذشت پس شكرش كن .
(تحف العقول ، ص 237)
------------------------------------
21. هر كس كه پيوسته به مسجد رود يكى از اين هشت فايده نصيبش شود :
آيه محكمه ، دست‌يابى به برادرى سودمند ، دانشى تازه ، رحمتى مورد انتظار ، سخنى كه او را به راه راست كشد يا او را از هلاكت برهاند ، ترك گناهان از شرم مردم و ترس از خدا .
(تحف العقول ، ص 238)
------------------------------------
22. به درستى كه پر ديدترين ديده‌ها آن است كه در خير نفوذ كند ، و شنواترين گوشها آن است كه تذكرى را بشنود و از آن سود برد ، سالمترين دلها آن است كه از شبه‌ها پاك باشد .
(تحف العقول ، ص 238)
------------------------------------
23. مردى به امام حسن - عليه السلام - عرض كرد : دخترى دارم ، به نظر شما با چه كسى وصلت كنم . فرمود : با كسى كه متقى و باايمان باشد .
چون اگر او را دوست بدارد ، مورد احترامش قرار مى‌دهد ، و اگر از او نفرت داشته باشد ، به او ظ‌لم نمى‌كند.
(مستظ‌رف ، ج 2 ، ص 218)
------------------------------------
24. به درستى كه نعمت دنيا پايدار نيست ، نه از آسيبش آسودگى هست ، و نه از بديهايش جلوگيرى ، فريبى است حايل سعادت ، و تكيه گاهى است خميده .
(تحف العقول ، ص 239)
------------------------------------
25. اى بندگان خدا از عبرتها پند گيريد ، و از اثر گذشتگان متوجه شويد ، و به وسيله نعمتها از نافرمانى خدا باز ايستيد ، و از پندها سود بريد .
(تحف العقول ، ص 239)
------------------------------------
26. به درستى كه خداوند ماه رمضان را ميدان مسابقه خلق خود ساخته تا به وسيله طاعتش به رضاى او سبقت گيرند.
(تحف العقول ، ص 239)
------------------------------------
27. به خدا سوگند اگر پرده برگيرند ، معلوم مى‌شود كه نيكوكار مشغول كار نيك خود است و بدكار گرفتار بدكردارى خود.
(تحف العقول ، ص 240)
------------------------------------
28. اى پسرم با هيچكس برادرى مكن تا بدانى كجا مى‌رود و از كجا مى‌آيد و چه ريشه‌اى دارد ، پس چون خوب از حالش آگاه شدى و معاشرتش را پسنديدى با او برادرى كن به شرط گذشت از لغزش و كمك در تنگى.
(تحف العقول ، ص 236)
------------------------------------
29. از آن حضرت سؤال شد : ترس چيست ؟ فرمود : دليرى بر دوست و گريز از دشمن.
(تحف العقول ، ص 227)
------------------------------------
30. ننگ كشيدن آسانتر از دوزخ رفتن است.
(تحف العقول ، ص 237)
------------------------------------
31. سفاهت ، به پستى گراييدن و با گمراهان نشستن است .
(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 115)
------------------------------------
32. آن حضرت در وصف برادر ( دوست ) نيكوكارش فرمود : از همه مردم در چشم من بزرگتر بود و سر بزرگوارى او در نظر من كوچكى دنيا در چشم او بود ، جهل و نادانى بر او تسلط نداشت ، اقدام نمى‌كرد مگر بعد از اطمينان به سودمند بودن آن . نه شكايتى داشت و نه خشم و دلتنگى .
بيشتر عمرش خاموش بود ، و چون لب به سخن مى‌گشود بر همه گوينده‌ها چيره بود ، ضعيف و ناتوان مى‌نمود ، اما هنگام نبرد شيرى درنده بود . چون با دانشمندان مى‌نشست به شنيدن شيفته‌تر بود تا گفتن.
به هنگام ضرورت سخن ، سكوت خود را مى‌شكست. نمى‌گفت آنچه را عمل نمى‌كرد و عمل مى‌كرد آنچه را نمى‌گفت ، چون در برابر دو كار قرار مى‌گرفت كه نمى‌دانست كدام خداپسندانه‌تر است آن را در نظر مى‌گرفت كه پسند نفسش نبود ، هيچكس را به خاطر كارى كه مى‌توان از آن عذرى آورد سرزنش نمى‌كرد .
(تحف العقول ، ص 237)
------------------------------------
33. كسى كه عقل ندارد ادب ندارد ، و كسى كه همت ندارد مروت ندارد ، و كسى كه دين ندارد حيا ندارد. و خردمندى موجب معاشرت نيكو با مردم است ، و به وسيله عقل سعادت هر دو عالم به دست مى‌آيد .
(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 111)
------------------------------------
34. تعجب مى‌كنم از كسانيكه در غذاى جسم خود فكر مى‌كنند ولى در امور معنوى و غذاى جان خويش تفكر نمى‌كنند. شكم را از طعام مضر حفظ مى‌كنند ولى در روح و روان خويش افكار پليد و پستى را وارد مى‌كنند.
(بحار الانوار، ج 1 ، ص 218)
بیشتر بخوانید: احادیث اخلاقی از امام حسن مجتبی علیه السلام
------------------------------------
35.حضرت مجتبى - عليه الاسلام - بهترين جامه‌هاى خود را در موقع نماز مى‌پوشيد ، كسانى از آن حضرت سبب اين كار را سؤال كردند ، در جواب فرمود : خداند جميل است و جمال و زيبايى را دوست دارد به اين جهت خود را در پيشگاه الهى زينت مى‌كنم ، خداوند امر فرموده كه با زينت‌هاى خود در مساجد حاضر شويد.
(تفسير عياشى ، ج 2 ، ص 14)
------------------------------------
36. تنها چيزى كه در اين دنياى فانى ، باقى مى‌ماند قرآن است ، پس قرآن را پيشوا و امام خود قرار دهيد ، تا به راه راست و مستقيم هدايت شويد.
همانا محق ترين مردم به قرآن كسانى هستند كه بدان عمل كنند اگر چه آن را حفظ نكرده باشند ، و دورترين افراد از قرآن كسانى هستند كه به دستورات آن عمل نكنند گرچه قارى و خواننده آن باشند.
(ارشاد القلوب ، ص 102)
https://www.beytoote.com/religious/ahadis-asal/short2-speech1-hassan.html