تاریخ روز جهانی سالمندان

در تقویم جهانی یک اکتبر هر سال به عنوان روز جهانی سالمندان نامگذاری و گرامی داشته می‌شود. یکم اکتبر ۲۰۲۰ برابر است با ده مهرماه ۱۳۹۹.

تاریخچه روز جهانی سالمندان

سازمان ملل در سال ۱۹۸۲ شورای جهانی سالمندی را تشکیل داد و در همان سال طرحی را برای تعیین یک روز جهانی برای سالمندان ارائه داد تا اینکه در سال ۱۹۹۰ این شورا اول اکتبر را روز جهانی سالمندان تعیین کرد. به همین مناسبت همه ساله در ایران هفته‌ای تحت عنوان هفته ملی سالمند تعیین و برنامه‌های متنوعی برگزار می‌شود. روز جهانی سالمندان مشابه روز ملی مادربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها در ایالات متحده و کانادا و همچنین جشنواره‌ای در چین و احترام به روز پیری در ژاپن است.

هدف روز جهانی سالمندان

روز جهانی سالمندان با هدف آگاه‌سازی و با تمرکز سازمان‌های پیری و برنامه سازمان ملل متحد در زمینه پیری و سالمندی نامگذاری شده است.

شعار روز جهانی سالمند ۲۰۲۰

هر ساله از طرف سازمان جهانی شعاری برای روز سالمندان در نظر گرفته می‌شود که شعار امسال این است؛ «کرونا، فرصتی برای تغییر نگاه به سالمندان»

عناوین و شعارهای روز سالمندان

• ۱۹۹۸ و ۲۰۰۰: به سوی جامعه‌ای برای همه سنین
• ۲۰۰۴: افراد مسن در یک جامعه بین نسلی
• ۲۰۰۵: پیری در هزاره جدید
• ۲۰۰۶: بهبود کیفیت زندگی برای افراد مسن: پیشبرد استراتژی‌های جهانی سازمان ملل
• ۲۰۰۷: پرداختن به چالش‌ها و فرصت‌های پیری
• ۲۰۰۸: حقوق افراد مسن
• ۲۰۰۹: تجلیل از دهمین سالگرد سال جهانی بین سالمندان: به سوی جامعه‌ای برای همه سنین
• ۲۰۱۰: افراد مسن و دستیابی به اهداف توسعه هزاره
• ۲۰۱۱: فرصت‌های رو به رشد و چالش‌های سالمندی جهانی
• ۲۰۱۲: طول عمر: شکل‌دادن به آینده
• ۲۰۱۳: آینده‌ای که می‌خواهیم: آنچه افراد مسن می‌گویند
• ۲۰۱۴: ترک هیچ‌کس در پشت: ارتقا جامعه برای همه
• ۲۰۱۵: پایداری و شمول سن در محیط شهری
• ۲۰۱۶: در برابر پنداریسم موضع بگیرید
• ۲۰۱۷: قدم به آینده: ضربه زدن به استعدادها، مشارکت‌ها و مشارکت افراد مسن در جامعه
• ۲۰۱۸: جشن قهرمانان حقوق بشر قدیمی تر
• ۲۰۱۹: سفر به برابری سن

هفته سالمند در ایران

هفته سالمند امسال با رویکرد گرامیداشت تکریم و منزلت سالمندان، از هفتم تا سیزدهم مهرماه ۱۳۹۹ تعیین شده است و عناوین روزهای آن عبارتند از:

• دوشنبه ۷ مهر: رسانه، آگاهی بخشی، مطالبهگری، فرهنگ و گفتمان سازی
• سه شنبه ۸ مهر: محیط دوستدار سالمند
• چهارشنبه ۹ مهر: حمایت‌های اجتماعی، رفاهی و اقتصادی
• پنج شنبه ۱۰ مهر: مراقبت و سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی
• جمعه ۱۱ مهر: سرمایه و مشارکت اجتماعی، خانواده و جامعه
• شنبه ۱۲ مهر: قانونگذاری، سیاستگذاری و راهبری امور سالمندان
• یکشنبه ۱۳ مهر: آموزش و توانمندسازی

سالمند کیست؟

تعریف پیری و سالخوردگی در کشورهای مختلف با توجه به شرایط فرهنگی متفاوت است. در ایران سن پیری تعریف نشده است ولی اگر شروع دوره پیری را زمان بازنشستگی کامل از خدمت محسوب کنیم طبق قانون تأمین اجتماعی سن پیری برای مردان ۶۰ سالگی و برای زنان ۵۵ سالگی و طبق قانون استخدام کشوری سن بازنشستگی برای مردان و زنان ۶۵ سالگی است.

در تعریف سالمندی نمی‌توان زمان خاصی را مشخص کرد، بلکه سالمندی را می‌توانیم با ویژگی‌های خاصی که فرد در زمانی از زندگی خود پیدا می‌کند بشناسیم؛ معمولاً سالمندی با شناخته می‌شود. برخی از این تغییرات در جسم روی می‌دهد به عنوان مثال در سالمندی ۵۰ درصد از سلول‌های قشر مخ تحلیل می‌رود، به خصوص نورون‌های عصبی که ارتباط مستقیمی با بینایی، شنوایی و اعصاب حرکتی دارند.
در سالخوردگان قلب با نیروی کمتری پمپاژ می‌کند و بیماری‌های قلبی و عروقی نیز پیش می‌آید. ضعف دستگاه ایمنی نیز باعث می‌شود سالمندان نسبت به جوانان زودتر بیمار شوند و دیرتر بهبود یابند، سالمندان از نظر اجتماعی و ر وحی با تحولاتی از جمله بازنشستگی، یائسگی، سپرده شدن به خانه سالمندان و فوت همسر رو به رو می‌شوند.

انواع سالمندان

• امکانات به اندازه کافی دارند و مایلند به استراحت بپردازند
• به علت احتیاج به درآمد، به کار خود ادامه می‌دهند یا حداقل اگر کاری باشد، مایلند ادامه دهند
• امکانات مالی دارند ولی چون نمی‌خواهند «از کار افتاده» محسوب شوند، مایلند کار کنند
• از کار افتاده و بیمارها

نیازهای سالمندان

• احتیاجات عاطفی
• احتیاجات معیشتی
• احتیاج به تفریح
• احتیاج به شرکت در زندگی اجتماعی
• امنیت

علل سالمندی

دانشمندان در مورد علل تکامل جسمی بشر با هم توافق ندارند. در گردهمایی جمعیت پیشرفت علوم آمریکا که در سال ۱۹۷۴ برگزار شد چهار نظریه ارائه شد:

• اختلال در کنش دستگاه ایمنی
• مکانیسم پیر شدن سلولی
• اختلال در دستگاه غدد مترشحه داخلی
• عوامل توارثی

احترام به سالمندان در دین اسلام

تکریم سالمندان و احترام ویژه آنان از آموزه‌های روشن فرهنگ اسلامی است.
در آیه ۲۳ سوره اسرا آمده است: «به پدر و مادر نیکی کنید. هرگاه یکی از آن دو، یا هر دو آنها نزد تو به سن پیری رسند، کمترین اهانتی به آنها روا مدار و بر آنها فریاد مزن و گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو.»
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز فرمود: «احترام به پیران امّت من، گرامی داشت من است.» امام علی علیه السلام، بزرگداشت سالمندان را زمینه ساز احترام خود انسان می‌داند و می‌فرماید: «به بزرگانتان احترام کنید تا کوچک‌ترها شما را محترم شمارند.» امام صادق علیه السلام نیز فرموده است: «پیران خویش را تکریم کنید.»