خبرگزاری مهر-گروه دین و آئین-فاطمه ضیافتی فرامرزی: امروز اول ذی الحجة سالروز پیوند آسمانی حضرت امیرالمومنین علی (ع) و فاطمه زهرا (س) دختر نبی مکرم اسلام است.
ازدواجی که بی گمان هر بخشی از آن برای جوانان امروز می‌تواند درس‌آموز و الگو باشد.
از آداب خواستگاری، تهیه جهیزیه، رفتار با همسر تا تعاملی که میان این دو بزرگوار در مقام پدر و مادر برای فرزندان وجود داشت.
بر آن شدیم به مناسبت فرارسیدن روز ازدواج و به منظور بررسی بایسته‌های ازدواج علوی و فاطمی با حجت الاسلام «فاضل حسامی» پژوهشگر مسائل خانواده، استاد همکار جامعه المصطفی (ص) العامیه و مدیر حوزه علمیه خواهران استان مرکزی به گفت‌وگو بنشینیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:
حجت‌الاسلام فاضل حسامی با بیان اینکه ازدواج در دین مبین اسلام از جایگاه رفیع و مهمی برخوردار بوده و همواره مورد تشویق قرار گرفته است، اظهار کرد: خداوند در آیه ۳۲ سوره «نور» در این رابطه می‌فرماید: «وَأَنْکِحُوا الْأَیَامَی مِنْکُمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ وَإِمَائِکُمْ إِنْ یَکُونُوا فُقَرَاءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ» (بی همسران خود و غلامان و کنیزان درستکارتان را همسر دهید اگر تنگدست‌اند خداوند آنان را از فضل خویش بی ‏نیاز خواهد کرد و خدا گشایشگر داناست).
این نکته قابل تأمل و توجهی است که خداوند وعده داد که به امر ازدواج کمک کنید که بعد از آن به فضل الهی بی نیاز خواهند شد.
علاوه بر این در سیره پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت عصمت و طهارت همواره نسبت به این موضوع تاکید شده است چنانکه رسول گرامی اسلام فرمود: «النِّکَاحُ سُنَّتِی فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی‏» (ازدواج سنت و طریقه‌ای در زندگی من است، پس هر کس از این طریقه روی گرداند، از من نیست).
وی ادامه داد: در سیره پیامبر اکرم (ص) و خاندان مطهرش همواره تاکید به ازدواج و فراهم کردن شرایط این امر به عنوان عاملی که نصف دین را کامل می‌کند، دیده می‌شود، چنانچه که رسول خدا فرمود: «مَنْ تَزَوَّجَ فَقَدْ أَحْرَزَ نِصْفَ دِینِهِ- فَلْیَتَّقِ اللَّهَ فِی النِّصْفِ الْبَاقِی‏» (هر کسی ازدواج کند، نصف دینش را از خطر سقوط حفظ می‌کند، نصف دیگرش از راه تقوا و پرهیزگاری حفظ نماید).
بنابراین از موضع کتاب و سنت مساله ازدواج از مهمترین مولفه‌هایی زندگی یک مسلمان به شمار می‌رود.
در سیره پیامبر اکرم (ص) و خاندان مطهرش همواره تاکید به ازدواج و فراهم کردن شرایط این امر به عنوان عاملی که نصف دین را کامل می‌کند، دیده می‌شود
حجت‌الاسلام و المسلمین حسامی تصریح کرد: سیره عملی علما و بزرگان ما نیز به همین شکل بوده است که زمینه ازدواج را فراهم می‌کردند و به اصطلاح انجام مقدمات این مهم از توصیه‌های آنان بوده است که البته اجر و پاداش فراوانی نیز در روایات نسبت به این مساله بیان شده است که اگر کسی زمینه ازدواج دو نفر را فراهم کند بهشت بر او واجب می‌شود.
تأثیر سبک زندگی بر ازدواج
مدیر حوزه علمیه خواهران استان مرکزی در بخش دیگری از مباحث خود در مورد سبک زندگی و تأثیر آن نسبت به مؤلفه‌های مختلف از جمله مساله ازدواج جوانان افزود: این موضوع تأثیر محوری ازدواج دارد، البته منظور قطعاً سبک زندگی یا همان لایف استایل وارداتی که امروز با آن مواجهیم نیست که این سبک زندگی بیشتر ناظر بر ابعاد مادی است، اما همین واژه سبک زندگی در معنای عام و در ادبیات بومی و دینی ما بسیاری از جهات را در بر می‌گیرد، شاید بهترین مثال در وصف این مساله زندگی حضرت امیر (ع) و صدیقه طاهره (س) باشد، چه در بُعد همسرگزینی، چه خواستگاری حضرت امیر (ع)، چه اجابت حضرت زهرا (س)، مراسم ازدواج این دو بزرگوار تماماً قابل الگوبرداری است؛ همچنین بعد از ازدواج و نوع رفتار این دو با یکدیگر، احترام متقابل میان حضرت امیر (ع) و صدیقه طاهره (س) نیز مثال‌زدنی است.
وی ادامه داد: اما امروز با توجه به مسائل و مشکلات متعددی که جامعه با آن مواجه است شاهد آن هستیم که انتظارات از ازدواج بالا رفته است، این مواردی است که در حیطه فرهنگ یک جامعه می‌گنجد، البته که در تعامل‌های اجتماعی در دوره‌های مختلف شکل و شمایل هر مراسم تفاوت‌هایی نسبت به دوران گذشته دارد اما مساله آن است که در امر ازدواج نباید سخت‌گیری شود و اساساً از بایسته‌های ازدواج اسلامی این مساله است که زمینه ازدواج آسان فراهم شود.
این پژوهشگر خانواده تصریح کرد: دو نفر را در نظر بگیرید که در فرآیند انتخاب همسر و خواستگاری قرار دارند، اما گاهی این روند به اندازه‌ای طولانی می‌شود که ممکن است هرکدام از دو طرف شانه خالی کنند، به عبارت بهتر هم از ناحیه پسر و هم از ناحیه دختر مخالفت آغاز می‌شود، در حالی که بسیاری از این مسائل به آسانی حل می‌شود؛ باید در نظر داشته باشیم بالا بردن
سطح انتظارات در هر زمینه‌ای چه در زمینه روابط عاطفی و ازدواج و چه در روابط مادی و هرچیز دیگری اثر معکوس دارد، البته در این میان خواسته‌های شخصی افراد نیز مطرح است اما به نظر می‌آید که این موانع بیشتر تابع شرایط بیرونی باشند و زمینه‌های فرهنگی که برای ما تعریف می‌کنند.
چه در بُعد همسرگزینی، چه خواستگاری حضرت امیر (ع)، چه اجابت حضرت زهرا (س)، مراسم ازدواج این دو بزرگوار تماماً قابل الگوبرداری است
استاد همکار جامعه المصطفی (ص) العالمیه تصریح کرد: پیامبر اکرم (ص) فرمود: «از نشانه‌های برکت زن آن است که خواستگاریش بی تکلف و آسان انجام گیرد»، حال تصور کنید که امروز جوانان در چه شرایطی هستند و یک ازدواج تا رسیدن به سرانجام باید چه مراحل و مخارجی را طی کند، طبیعتاً همه این موارد چیزی به جز سبک زندگی اسلامی و بایسته‌های یک ازدواج بر اساس اصول دین مبین اسلام است.
حجت‌الاسلام حسامی گفت: به یاد می‌آورم که دهه اول انقلاب زمانی که به خواستگاری می‌رفتند و اگر دختر یا پسری گزینه ازدواج خصوصاً خانواده دختر، فرزند خود را به این شکل وصف می‌کردند که او کدبانو است و از هر انگشت‌اش یک هنر زنانه می‌بارد؛ شوهرداری و خانه داری می‌داند، آشپزی و خیاطی می‌داند و در مقابل خانواده پسر می‌گفتند که فرزند ما مرد شده است؛ البته که در جامعه امروز انتظارات تغییر کرده است و ما نمی‌توانیم مؤلفه‌های فرهنگی این دوره را نادیده بگیریم اما آنچه که اشاره شد در هر خانواده‌ای با هر سطح فرهنگی از پایه‌های زندگی است که یک زن اعم از شاغل یا غیر شاغال به معنای عام خانه داری بداند و پسری که قصد ازدواج دارد توانایی اداره زندگی و مسئولیت آن را داشته باشد.
اکنون شرایط معکوس است و به اعتقاد من این وضعی ناشی از هسته‌ای شدن خانواده است.
یکی از عوارض هسته‌ای شدن خانواده‌ها آن است که بسیاری از کارکردهای درونی خانواده به خارج از خانواده منتقل شده است.
وی با بیان اینکه هسته‌ای شدن امور در خانواده به معنای عدم توقع اعضای خانواده از یکدیگر در هر موضوع و مسأله‌ای است، افزود: برای مادر و پدر در خانواده وظایفی تعریف شده است، امروز اما بابت جزئی‌ترین مسائل دختر و پسری که تازه ازدواج کردند و حتی خانواده‌ای که چند فرزند دارند به بیرون از محیط خانواده مراجعه می‌کنند و در این میان فرزندان دیگر معنای تعاون و همکاری در محیط خانواده را درک نمی‌کنند.
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: مساله این است که حتی روابط هم هسته‌ای شده است و با ورود ابزراهای ارتباطی نوین افراد حتی از دیدار یکدیگر اجتناب می‌کنند، این روزها که کرونا گریبان جامعه را گرفته است یک کفه ترازو قرار دارد، اما در شرایطی جز این نیز وضعیت تفاوتی نداشت، کافی است افراد به یک مهمانی یا جمع خانوادگی دعوت شوند، به محض حضور گوشه‌ای را انتخاب کرده و می‌نشینند و مشغول تلفن همراه می‌شوند.
ما باید به دنبال واقعیات باشیم، باید مسائل را حل کنیم، زمانی که حتی در لطیفه‌ها و کلیپ‌های مجازی، طنز از نوع رفتار زن و مرد در مواجهه با یکدیگر می‌سازند خود حکایت از وضعیت ما دارد، برای مثل یک زن و شوهر کنار یکدیگر نشسته‌اند، تلفن همراه به دست دارند و با یکدیگر کلامی سخن نمی‌گویند و اگر هم بگویند در فضای مجازی برای هم پیام ارسال می‌کنند.
وی با بیان اینکه تعامل، همراهی و همکاری و سخن گفتن زوجین با یکدیگر از جمله مؤلفه‌های یک ازدواج بر اساس سبک زندگی اسلامی است، افزود: برای حل این اتفاقات هنوز می‌توان قدم برداشت، کلیت مساله فرهنگ در خانواده امری اکتسابی و تغییرپذیر و قابل برنامه ریزی و مهندسی است.
البته مهم آن است که سیاست‌های کلان، چشم اندازها و برنامه‌ها در این راستا باشد به بیان دیگر نباید چنین باشد که روابط مجازی را تبدیل به روابط حقیقی کنیم.
فرهنگ سازی در گرو همراهی نهاد خانواده، نهاد آموزش و رسانه است.
حجت‌الاسلام حسامی تصریح کرد: یکی از مسائلی که در این روزگار منجر به شرایط فعلی شده است شکاف میان بلوغ بیولوژیک و بلوغ اجتماعی است.
این شکاف به دلیل بسیاری از آسیب‌ها در نظام تربیتی ما ایجاد شده است، فرآیند اجتماعی کردن فرزندان در خانواده، رسانه، و مهمتر در آموزش و پرورش صورت نمی‌گیرد و همه این موارد دست به دست هم داده تا جامعه پذیری به شکل ناقص اتفاق بیفتد و علت چیزی نیست جز این شکاف میان بلوغ بیولوژیک و بلوغ اجتماعی، این شکاف چیزی حدود ۱۰ تا ۱۵ سال است که اگر بیشتر نباشد کمتر هم نیست و آسیب جدی در مساله ازدواج به شمار می‌رود چراکه پسران و دختران در اوج دورانی که نیاز به همسر و ارتباط با جنس مخالف را به صورت مشروع و قانونی دارند به بلوغ اجتماعی نرسیدند و نتیجه همین روند زود از هم پاشیدن ازدواج‌ها و طلاقی های زودرس است.
در واقع نه دختران را اصطلاحاً زنِ خانه و مادر بار آوردیم و نَه پسران را مرد بار آورده‌ایم، یک دختر می‌تواند ازدواج کند، بیرون از منزل شاغل باشد و در عین حال زن خانه و مادر فرزندانش باشد، اما همان طور که گفتم خانواده‌ها هسته‌ای شدند و هر مسأله‌ای را به بیرون از منزل حواله می‌دهند، پسران نیز به گونه‌ای دیگر در این چرخه دچار آسیب شده‌اند و این چنین است که می‌بینیم ازدواج در جامعه ما با مسائل متعددی مواجه شده است، مسائلی که هرگز در سیره پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) جایی نداشته است.
وی ادامه داد: وظیفه امروز ما آن است که علاوه بر فرهنگی و فراهم کردن شرایط ازدواج آسان، فرزندان را از نظر اجتماعی تقویت کنیم.