روز قدس

روز قدس (قدس نام عربی اورشلیم است) که به‌طور رسمی روز جهانی قدس نامیده می‌شود، یک رویداد سالانه است که در آخرین جمعه ماه رمضان برگزار می‌شود که به منظور ابراز حمایت از فلسطینیان و مخالفت با صهیونیسم و دولت اسرائیل توسط جمهوری اسلامی ایران یک سال پس از انقلاب اسلامی ایران آغاز شد، است.^[۱][۲] به‌طور کلی، این رویداد در مخالفت با جشن روز اورشلیم در اسرائیل در ماه مه ۱۹۶۸ است، این روز به مناسبت تجدید اتحاد اورشلیم و استقرار کنترل کامل اسرائیل بر شهر قدیمی اورشلیم پس از جنگ شش روزه در ژوئن ۱۹۶۷ می‌باشد. و طبق قانون کنست (پارلمان اسرائیل) در سال ۱۹۹۸ این روز به یک تعطیلی ملی در تقویم دولت اسرائیل تغییر یافت.

روز قدس همچنین با اعتراض به اشغال بیت‌المقدس توسط اسرائیل در چندین کشور دیگر، عمدتاً در جهان عرب و مسلمان برگزار می‌شود.^[۳] اجتماعات مسلمانان و غیرمسلمانان در سراسر جهان در شهرهای مختلف برگزار می‌شود.^[۴]

منتقدان روز قدس استدلال می‌کنند که این روز ذاتاً ضد یهود است.^[۵] در رویدادهای روز قدس در ایران تظاهرات علیه دیگر رقبای ایران، از جمله ایالات متحده و عربستان سعودی نیز برگزار و شعار مرگ سر داده می‌شود.^[۶][۷]

هم‌چنین در این روز، گروه‌هایی از مسلمانان در نقاط مختلف جهان حمایت خودشان را از مردم فلسطین به نمایش می‌گذارند.^[۸] گروه‌هایی از صهیونیست‌ها و طرفداران کشور اسرائیل نیز در کشورهای اروپایی و آمریکا، تظاهراتی را علیه این مراسم به راه می‌اندازند.^{[۹][۱۰][۱۱][۱۲]}

روز قدس روزی رسمی در تقویم جمهوری اسلامی ایران است. با وجود این که رسماً گفته می‌شود روز قدس در آخرین جمعهٔ رمضان برگزار می‌شود، به این دلیل که در ایران عید فطر (و پایان رمضان) معمولاً یک یا دو روز دیرتر از دیگر کشورهای مسلمان برگزار می‌شود، در صورتی که روز آخر ماه رمضان جمعه یا شنبه باشد روز قدس معمولاً یک هفته زودتر برگزار می‌شود.^{[نیازمند منبع]}

قدس نام عربی اورشلیم است. هم‌چنین روز قدس با یوم یروشالاییم در اسرائیل، (به معنای: روز اورشلیم) که تعطیل رسمی و روز جشن یک‌پارچه‌شدن شهر اورشلیم است، متفاوت است.

رویدادهای روز قدس

در ایران، رژه‌های روز قدس توسط دولت حمایت و سازماندهی می‌شود.^[۱۳][۱۴] رویدادها شامل راهپیمایی‌ها و تجمعات گسترده‌ای است. رهبران ارشد ایران در محکومیت اسرائیل و همچنین دولت ایالات متحده سخنرانی‌های آتشین دارند. پاسخ مردم با شعارهای «مرگ بر اسرائیل» و «مرگ بر آمریکا» است.^[۱۵][۱۶] به گفته راجر هاوارد، بسیاری از ایرانیان زیر ۳۰ سال همچنان در رویدادهای روز قدس شرکت می‌کنند، البته به نسبت کمتر از کسانی که در خیابان ها هستند. وی اضافه می‌کند که بسیاری از دانشجویان ایرانی در محوطه خصوصی می‌گویند درگیری اعراب و اسرائیل «هیچ ارتباطی با ما ندارد».

اعتراضات روز قدس در مناطقی از خاورمیانه و لندن و برلین و ایالات متحده برگزار شده‌است. در راهپیمایی‌های لندن ۳۰۰۰ نفر شرکت کرده‌اند، در حالی که در برلین ۱۶۰۰ معترض در سال ۲۰۱۸ مشاهده شد. در سال ۲۰۱۷ حداقل ۱۸ شهر در سراسر ایالات متحده تجمع برگزار شد.^{[۱۷][۱۸][۱۹]}

در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ با دنیاگیری کووید-۱۹ برای اولین بار از زمان آغاز رویداد روز قدس در چهار دهه پیش، عملاً راهپیمایی روز قدس در ایران برگزار نشد.^[۲۰]

تاریخچه

این تاریخچه برخی قسمت ها به هیچ منبع و مرجعی استناد نمی‌کند. لطفاً با افزودن یادکرد به منابع قابل اعتماد برطبق اصول تأییدپذیری و شیوه‌نامهٔ ارجاع به منابع، به بهبود این نوشتار کمک کنید. مطالب بدون منبع ممکن است به چالش کشیده شوند و حذف شوند.

سید روح‌الله خمینی، در روز ۱۳ رمضان ۱۳۹۹ق (۱۶ مرداد ۱۳۵۸ش) در پیامی خطاب به مسلمین ایران و جهان، آخرین جمعه ماه رمضان را روز قدس نامید و از مسلمانان جهان و دولت‌های اسلامی خواست برای کوتاه کردن دست دولت اسرائیل و پشتیبانان آن به هم بپیوندند.^[۲۱]

ابراهیم یزدی، وزیر خارجه دولت موقت مهدی بازرگان، نام‌گذاری آخرین جمعه ماه رمضان به نام روز قدس به پیشنهاد او مطرح گردیده‌است.^{[نیازمند منبع]} بازرگان پیرامون چگونگی مطرح شدن روز قدس و اهداف ان می‌گوید:

سال‌ها قبل از پیروزی انقلاب کشورهای عربی و در راس آن سازمان آزادی‌بخش فلسطین روزی را در ماه اکتبر که یادآور پیروزی فلسطنیان در دره کرامه بود را روز فلسطین عنوان کردند.

وی در توضیح چگونگی نام‌گذاری روز فلسطین نزد فلسطینیان گفت: بعد از جنگ چند روز سال ۱۹۶۷ و شکست مصر و سوریه برای اولین بار فلسطینی‌ها توانستند با یک سلسله عملیات نظامی در دره کرامه که مرز اردن و سوریه بود ارتش اسرائیل را به داخل آن منطقه بکشانند و با عملیات چریکی لطمات بسیاری شدیدی علیه اسرائیل وارد کردند.^{[نیازمند منبع]}

وزیر خارجه دولت مهدی بازرگان افزود: به دنبال این پیروزی آن روز تاریخی به «معرکه کرامه» و «روز جهانی فلسطین» عنوان گردید که در ماه اکتبر مراسمی در این روز در همه جا برگزار می‌شد. وی با بیان اینکه نامگذاری روز فلسطین هویت عربی داشت و مورد استقبال مسلمانان و کشورهای اسلامی قرار نگرفت، اظهارداشت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در وزارت امور خارجه با دوستانی از جمله آقایان کمال خرازی و علی صادقی تهرانی معاونان سیاسی و بین‌الملل اینجانب، بحث و تبادل نظر کردیم و در نتیجه پیشنهادی به بنیانگذار انقلاب ارائه کردیم که روز قدس به جای روز فلسطین در آخرین روز جمعه ماه مبارک رمضان قرار گیرد. وی تصریح کرد: علت این که جمعه آخر ماه رمضان را مطرح کردیم به این دلیل بود که دهه آخر ماه رمضان یعنی از ۱۹ تا ۲۷ این ماه در خصوص شب قدر اختلاف‌هایی وجود دارد به همین دلیل جمعه آخر ماه رمضان پیشنهاد شد.^{[نیازمند منبع]}

در ۱۶ مرداد ۱۳۵۸،^[۲۲] پس از بمباران جنوب لبنان توسط نیروهای دفاعی اسرائیل، سید روح‌الله خمینی بدون اشاره به ابراهیم یزدی، از مسلمانان جهان خواست تا آخرین جمعهٔ ماه رمضان را به عنوان «روز قدس» انتخاب کنند و در این روز همبستگی خود را در حمایت از «حقوق قانونی مردم مسلمان فلسطین» به نمایش بگذارند.

ابراهیم یزدی البته در همان ایام در گفتگوی خود با محمدمهدی جعفری که در کتاب خاطرات وی درج شده از اینکه خمینی بدون اشاره به ابراهیم یزدی از این پیشنهاد استفاده کرد گله می‌کند^{[نیازمند منبع]}:

.... محسن رفت، من بیرون سالن منزل آقای حاج سید جوادی با دکتر یزدی شروع کردم به صحبت کردن، دکتر یزدی گله می‌کرد و می‌گفت: روز قدس را من در نماز جمعه پیشنهاد کردم که آخرین جمعه ماه مبارک رمضان باشد، من به امام این پیشنهاد را کردم، اما وقتی اعلام شد اصلاً اسمی از من نبردند.

من به او گفتم: تو برای اسم این کار را کردی یا برای خدا؟

دکتر یزدی گفت: نه، برای خدا و به خاطر فلسطینی‌ها این کار را کردم.

من گفتم: حالا به نام هر کس که می‌خواهد تمام بشود، اسم در اینجا مهم نیست…

سید روح‌الله خمینی در مورد روز قدس گفته بود: «روز قدس فقط روز فلسطین نیست، روز اسلام است؛ روز حکومت اسلامی است. روزی است که باید جمهوری اسلامی در سراسر کشورها بیرق آن برافراشته شود. روزی است که باید به ابرقدرتها فهماند که دیگر آن‌ها نمی‌توانند در ممالک اسلامی پیشروی کنند. من روز قدس را روز اسلام و روز رسول اکرم می‌دانم، و روزی است که باید ما تمام قوای خودمان را مجهز کنیم.»^[۲۳][۲۴] همچنین او در شرح جهانی بودن این روز گفت: «روز قدس، جهانی است، و روزی نیست که فقط اختصاص به قدس داشته باشد. روز مقابله مستضعفین با مستکبرین است، روز مقابله ملتهایی است که در زیر فشار ظلم آمریکا و غیر آمریکا بودند، روزی است که باید مستضعفین مجهز بشوند، در مقابل مستکبرین، و دماغ مستکبرین را به خاک بمالند… روز قدس، روزی است که باید سرنوشت ملتهای مستضعف معلوم شود باید ملتهای مستضعف در مقابل مستکبرین اعلان وجود بکنند، باید همان‌طور که ایران قیام کرد، و دماغ مستکبرین را به خاک مالید، و خواهد مالید، تمام ملتها قیام کنند، و این جرثومه‌های فساد را به زباله‌دانها بریزند.»^[۲۵] پس از دعوت سید روح‌الله خمینی، این روز در ایران به عنوان روز جهانی قدس نامگذاری شد.^{[۲۶][۲۶][۲۷][۲۸]} همه ساله در ایران گروه‌هایی از مردم قبل از اقامه نماز جمعه به راهپیمایی در حمایت از مردم فلسطین می‌پردازند. در شماری از کشورهای اسلامی نظیر ترکیه، اندونزی، بحرین، لبنان و پاکستان و حتی برخی از کشورهای غیر اسلامی نظیر ایالات متحده آمریکا و انگلستان نیز، تظاهراتی در برخی از مراکز اسلامی و با حضور گروهی از مسلمانان و غیرمسلمانان برگزار می‌شود.^{[۲۹][۳۰][۳۱][۳۲][۳۳][۳۴][۳۵]}

تظاهرات روز قدس در ایران (۱۳۸۸)

تظاهرات روز قدس سال ۱۳۸۸ در روز ۲۷ شهریور برگزار شد. در این روز طرفداران جنبش سبز اعلام کردند که در تظاهرات روز قدس شرکت می‌کنند، با وجود بیانیه سپاه پاسداران علیه این تصمیم، ده‌ها هزارتن از گروه‌های طرفدار جنبش سبز در تظاهراتی در تهران شرکت کردند.^[۳۶] در راهپیمایی‌های مشابه در شهرهای شیراز، اصفهان، اهواز، مشهد، تبریز، کرمانشاه و رشت، شعارهایی به نفع میرحسین موسوی و مهدی کروبی سر داده شد.^[۳۷]

نگارخانه

• 

   
• 

   
• 

   
• 

   
• 

   

منابع

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به روز قدس در ویکی‌گفتاورد موجود است.

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ روز قدس موجود است.

• رفسنجانی خواستار حضور مردم در راهپیمایی روز قدس, بی‌بی‌سی فارسی
•  
• «Iran's 'Jerusalem Day': Behind the rallies and rhetoric» (به انگلیسی). BBC News. ۲۰۱۳-۰۸-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
•  
• Chambers، Bill (۲۰۱۵-۰۷-۱۲). «Al-Quds Day Commemorated in Chicago». Chicago Monitor (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
•  
• «Gale - Institution Finder». galeapps.gale.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
•  
• "This is why people are burning effigies of Donald Trump in Iran today". The Independent. 2018-06-12. Retrieved 2021-05-04.
•  
• "Chants against Israeli occupation in Palestine, Saudi and US as Iran marks Al Quds Day". Hindustan Times. 2017-06-23. Retrieved 2021-05-04.
•  
• https://en.mehrnews.com/news/134627/Today-s-Quds-rallies-in-opposition-of-Israel-US-Saudi-Arabia
•  
• روز جهانی قدس بایگانی‌شده در ۱۷ اکتبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine - islamicdigest.net
•  
• Right-wing protesters fail to disrupt pro-Palestinian march, Times of London
•  
• City prepares for race riot, Daily Star
•  
• Gegen den "Al-Quds Tag", Indymedia
•  
• Israel supporters charge German police with excessive force at rally, The Jerusalem Post
•  
• "Breaking News, World News and Video from Al Jazeera". www.aljazeera.com. Retrieved 2021-05-04.
•  
• «Iran eyewitness: protest videos» (به انگلیسی). ۲۰۰۹-۰۹-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
•  
• «Jerusalem Day». web.archive.org. ۲۰۰۹-۰۹-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
•  
• http://www.terrorism-info.org.il/malam_multimedia/English/eng_n/html/iran_e023.htm
•  
• «Heavy turnout at al-Quds rally in Berlin calls for Israel's destruction». The Jerusalem Post | JPost.com (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
•  
• "This is why people are burning effigies of Donald Trump in Iran today". The Independent. 2018-06-12. Retrieved 2021-05-04.
•  
• "ADL Raises Concern About Potential For Hate Speech at Anti-Israel Protests Taking Place in 18 U.S. Cities". Anti-Defamation League. Retrieved 2021-05-04.
•  
• Fassihi، Farnaz (۲۰۲۰-۰۵-۲۳). «Virus Lockdown Forces Iran Into Its First Virtual Quds Day» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
•  
• صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۹، ص۲۶۷.
•  
• «پیام به مسلمین ایران و جهان دربارهٔ انتخاب «روز قدس»». سایت جامع امام خمینی.
•  
• سخنرانی در جمع مردم (ویژگیهای روز جهانی قدس) صحیفه امام، جلد ۹، صفحهٔ ۲۷۸
•  
• صوت سخنرانی در جمع مردم (ویژگیهای روز جهانی قدس) صحیفه امام، جلد ۹، صفحهٔ ۲۷۸
•  
• صحیفه امام، جلد ۹، صفحهٔ ۲۷۷
•  
• «روز قدس در بیانات امام خمینی (ره)». خبرگزاری تسنیم. ۲ تیر ۱۳۹۶.
•  
• «روز قدس؛ نماد وحدت ملی». ایران آنلاین. ۱ تیر ۱۳۹۶.
•  
• «روز قدس؛ نماد وحدت ملی». روزنامه ایران. ۱ تیر ۱۳۹۶.
•  
• «روز قدس در بحرین». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئن ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۰۷.
•  
• «روز قدس در ترکیه». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۰۷.
•  
• «روز قدس در پاکستان». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۰۷.
•  
• روز قدس در لبنان^{[پیوند مرده]}
•  
• «روز قدس در آمریکا» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۷ سپتامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۰۷.
•  
• تصاویر روز قدس در کشورهای اسلامی
•  
• روز قدس در انگلستان
•  
• Despite Warning, Thousands Rally in Iran
•