غزوه بنی‌مصطلق
| غزوه بنی‌مصطلق | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 موقعیت قبیله بنی مصطلق |
|||||||||
|
|||||||||
| جنگندگان: | |||||||||
| مسلمانان | قبیله بنی مصطلق | ||||||||
| فرماندهان: | |||||||||
| حضرت محمد(ص) | حارث بن ابی‌ضِرار | ||||||||
| تلفات: | |||||||||
| فرار عده‌ای از بنی‌مُصْطَلِق و کشته‌شدن عده‌ای دیگر از آنان و اسارت زنان و فرزندان. | |||||||||
غزوه بنی‌مُصْطَلِق یا مُرَیسیع، از غزوات پیامبر (ص) با قبیلهٔ بنی‌مصطلق. این غزوه درسال ۵ قمری یا ششم قمری، در ناحیه قُدَید، میان مدینه و مکه، روی داد. بنی مصطلق در نزدیکی مکه ساکن بودند و پس از ظهور اسلام، مانند مشرکان مکه، با مسلمانان دشمنی می‌کردند. مسلمانان در غزوه بنی‌مصطلق، این قبیله را شکست دادند.
از نکات قابل توجه در این جنگ، کارشکنی و تفرقه‌افکنی برخی از منافقان بود. سوره منافقون به علت همین تفرقه‌افکنی‌ها، پس از این جنگ بر پیامبر (ص) نازل شد.
محتویات
قبیله بنی‌مصطلق
طایفه‌ای از خزاعه بودند که در نزدیکی آب‌های مُرَیسیع در ناحیه قُدَید، سکونت داشتند.[۱] پس از اسلام از آنجا که بنی‌مصطلق روابط نزدیکی با قریش داشت و نیز حفظ مصالح تجاری خود، از پذیرش اسلام خودداری کرد. پیامبر نیز به دلایلی با آنان مدارا کرد.[۲]
دلیل وقوع جنگ
غزوة بنی مُصْطَلِق یا غزوه مریسیع در شعبان سال پنجم[۳] و یا ششم هجری[۴] روی داد. به پیامبر اکرم خبر رسید که حارث بن ابی ضِرار، رئیس طایفة بنی مُصْطَلِق، قوم خود و گروه‌هایی از طوایف عرب را گردآورده و برای جنگ با مسلمانان آماده شده است.[۵] پیامبر (ص) پس از آگاهی و اطمینان از درستی خبر به سوی آنان لشکرکشی کرد. عده‌ای از منافقان نیز به دلیل نزدیکی محل جنگ و برای به دست آوردن غنایم به سپاه پیامبر پیوستند. کشته شدن یکی از جاسوس‌های بنی مُصْطَلِق به فرمان حضرت محمد (ص) در محل بَقْعاء، نزدیک مدینه، سبب وحشت کافران و پراکندگی عده‌ای از آنان شد. پیامبر در کنار آب مریسیع آماده جنگ شد. در این جنگ پرچمدار انصار، سعد بن عُباده و پرچمدار مهاجران، ابوبکر، یا عَمّار یاسر، بود.
سرنوشت جنگ
همین که جنگ به فرمان پیامبر(ص) درگرفت، بنی مُصْطَلِق گریختند. عده‌ای از آنان کشته شدند و زنان و فرزندان و اموالشان به دست سپاه اسلام افتادند.[۶] پس از پایان جنگ، پیامبر دستور داد با اسیران با عطوفت و نرمی رفتار کنند.[۷] جُوَیریه دختر حارث بن ابی‌ضرار که از اسیران بود، به عنوان کنیز، به ثابت بن قیس (یا پسرعموی او) داده شد. جویریه با وی قراری گذاشت که پولی بدهد و آزاد شود. جویریه برای آزادی خویش از پیامبر یاری خواست. پیامبر نیز بهای آزادی او را پرداخت. پس از آن، پیامبر با جویریه ازدواج کرد.[۸] مسلمانان پس از این ازدواج، به احترام پیامبر، اسیران بنی مُصْطَلِق را آزاد کردند.[۹]
نزول سوره منافقون
ماجرای منافقان پس از پایان این جنگ اتفاق افتاد. در این ماجرا، عبداللّه بن اُبی با طعنه‌های خود بین مهاجران و انصار اختلاف انداخت و پیامبر اکرم را خشمگین کرد. البته وی به خاطر انکار ظاهری سخنانش عفو شد. سوره منافقون به همین مناسبت بر پیامبر نازل شد.[۱۰] خبر اِفک نیز در بازگشت از این سفر روی داد.[۱۱]
پانویس
- یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۱۱۸.
- قریبی، مرویات غزوة بنی المصطلق، عمادة البحث العلمي بالجامعة الإسلامية،ص۶۳
- واقدی، کتاب المغازی، ج۱، ص۴۰۴.
- ابن هشام، السیره النبویه، قسم۲، ص۲۸۹.
- واقدی، کتاب المغازی، ج۱، ص۴۰۴.
- واقدی، کتاب المغازی، ج۱، ص۴۰۴ به بعد.
- واقدی، کتاب المغازی، ج۱، ص۴۱۰.
- ابن اسحاق، کتاب السیر، ص۲۶۳
- واقدی، کتاب المغازی، ج۱، ص۴۱۱.
- ابن هشام، السیره النبویه، قسم۲، ص۲۹۱ـ۲۹۲
- ابن هشام، السیره النبویه، قسم۲، ص۲۹۷ به بعد
منابع
- ابن اسحاق، کتاب السیروالمغازی، چاپ سهیل زکار، دمشق، ۱۳۹۸/ ۱۹۷۸، چاپ افست قم، ۱۳۶۸ش.
- ابن دُرَید، کتاب الاشتقاق، چاپ عبدالسلام محمدهارون، بغداد، ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
- ابن هشام، السیرة النبویة، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری و عبدالحفیظ شلبی، بیروت، بی‌تا.
- ابوعبید، قاسم بن سلام، کتاب النسب، چاپ مریم محمد خیرالدرع، بیروت، ۱۴۱۰/۱۹۸۹.
- قريبی، ابراهیم، مرویات غزوة بنی المصطلق وهی غزوة المریسیع، مدینه، عمادة البحث العلمي بالجامعة الإسلامية، عربستان سعودی، بی‌تا.
- واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، چاپ مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶.
- یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
جستارهای وابسته
پیوند به بیرون
- منبع مقاله : دانشنامه جهان اسلام
