خبرگزاری مهر؛ یادداشت مهمان - اکرم باقریان: رهبر انقلاب در بیان توصیه‌ای مهم در دیدار اخیرشان با بانوان، رسانه‌ها را از ترویج تفکر غلط سرمایه‌داری غرب درباره زن بر حذر داشتند و افزودند: وقتی درباره حجاب و پوشش زنان و همکاری زن و مرد بحث می‌شود نباید رسانه داخل کشور، حرف غربی‌ها را تکرار و برجسته کند بلکه باید نگاه عمیق و کارسازِ اسلام در داخل و مجامع جهانی مطرح و بزرگ شود که این بهترین راه ترویج اسلام است و باعث گرایش بسیاری از مردم دنیا بخصوص زنان به آن خواهد شد.
تحولات فناورانه دهه اخیر، الگوهای تازه‌ای از حکمرانی پدید آورده که دیگر در انحصار دولت‌ها و رسانه‌های رسمی نیست.
فضای مجازی امروز زیست‌جهان فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بشر است و حکمرانی را از مدل نظارت سنتی به تنظیم‌گری چندلایه و پلتفرمی ارتقا داده است.
در چنین زیست‌بومی، جایگاه زنان در حکمرانی دیجیتال، شاخص عدالت و مشروعیت است.
در سطح بین‌الملل، نهادهایی چون UN Women، UNESCO و OECD بر مشارکت سیاستی زنان و مقابله با خشونت فناورانه تأکید دارند.
در منظومه‌ی رهبر انقلاب نیز فضای مجازی «ساحتی واقعی و تمدن‌ساز» دانسته می‌شود و زن مسلمان ایرانی بازیگر هدایت روایت و قانون‌مندی است.
ایشان در دیدار اخیرشان (۲۲ آذرماه ۱۴۰۴) با بانوان، تأکید کردند: «عدالت در رفتار اجتماعی و خانوادگی» نخستین حق زنان است و «حفظ امنیت، حرمت و کرامت» نیز از حقوق اصلی آنان است؛ برخلاف نظام سرمایه‌داری غرب که کرامت زن را لگدمال می‌کند.
اسلام بر رعایت کامل احترام زن تأکید دارد.
یادداشت حاضر با تکیه بر این دو بُعد، سطح جهانی حکمرانی دیجیتال و منشور راهبردی رهبر انقلاب در حکمرانی فضای مجازی، می‌کوشد هندسه‌ی لایه‌های حکمرانی در فضای مجازی را بازخوانی کند و نشان دهد که چگونه حضور معنادار زنان می‌تواند حلقه‌ی اتصال بین عدالت جنسیتی دیجیتال و حکمرانی قانون‌مند باشد.
بررسی حاضر در چهار محور اصلی دنبال می‌شود:
۱.
رویکردهای حکمرانی
سه رویکرد جهانی شامل مدل دولت‌محور، مدل چندذی‌نفعی و مدل حقوق‌محور است که در الگوی سوم، زنان کنشگر shaping‑policy محسوب می‌شوند.
در اندیشه‌ی رهبر انقلاب نیز زن باید «عنصر مؤثر تنظیم‌گری و نظارت» باشد.
ایشان تصریح دارند: «حکمرانی قانون‌مند باید بر اساس قانون، و در صورت نبود قانون، مبتکر قانون جدید باشد.» نتیجه آنکه الگوی مطلوب، حکمرانی مشارکتی و عدالت‌محور با حضور فعال زنان است.
۲.
جریان‌شناسی
در جهان سه مرحله طی شده: حفاظت (۲۰۰۰–۲۰۱۰)، مشارکت (۲۰۱۵–۲۰۲۲) و هم‌زیستی سیاستی زنان (۲۰۲۳ به بعد).
در ایران نیز طبق بیانات رهبری، سه دوره شکل گرفته: دوره‌ی «ول بودن» فضای مجازی، دوره‌ی تنظیم‌گری با تأسیس شورای عالی فضای مجازی، و دوره‌ی مشارکت اجتماعی زنان که رهبر انقلاب فرمودند: «شما باید حقیقت را از دروغ تشخیص دهید و هدایت کنید.» مرحله کنونی، دوره‌ی بازنمایی و اقتدار نرم ایرانی است که زن مسلمان ایرانی یکی از اضلاع آن است.
۳.
حکمرانی روایت‌ها
روایت ابزار قدرت نرم است؛ زنان هم سوژه و هم کنشگر روایت‌اند.
رهبر انقلاب فضای مجازی را میدانی می‌دانند که «چند برابر از زندگی حقیقی بزرگ‌تر شده و محل تنفس فکری جامعه است».
ایشان در دیدار اخیرشان با بانوان، پیشرفت علمی، ورزشی، فکری و جهادی زنان و «بی‌سابقه بودن» این رشد را یادآور شدند.
بر اساس بیانات ایشان، حضور زنان در سه سطح ضروری است: تولید روایت اصیل، انتقال آن به جامعه و پالایش روایت در نظام آموزشی.
نمونه‌های میدانی این روایت‌گری عبارتند از: روایت «زن مرهم» در زلزله کرمانشاه، «روایتگران داوطلبانه» در سیل ۹۸، پویش زن پشت ماسک در کرونا، و تلاش زنان تبیینی در ۱۴۰۱ برای بازنمایی «زن ناظر و روشنگر».
در غیربحران نیز کارزارهایی چون دختر ایرانی دانش می‌سازد و آثار فیلم‌سازان زن، هویت زن روایت‌گر در تمدن نوین اسلامی را تقویت کرده‌اند.
۴.
حکمرانی محتوا
بر پایه گزارش UN Women (2025) درباره‌ی خشونت فناورانه، زنان هدف اصلی حملات نفرت‌محور آنلاین‌اند و نظام‌های گزارش و پاسخ پلتفرم‌ها در برابر این خشونت‌های فناورانه ناکافی و غیرشفاف هستند.
رهبر انقلاب تأکید می‌کنند که حکمرانی در فضای مجازی بدون قانون، ناقص و منقطع است و باید «زمام کار را با قانون به دست گرفت.» این محور، به‌ویژه برای موضوع محافظت از کرامت و امنیت زنان در بستر محتواهای دیجیتال اهمیت مضاعف دارد.
ایشان در بیان توصیه‌ای مهم در دیدار اخیرشان با بانوان، رسانه‌ها را از ترویج تفکر غلط سرمایه‌داری غرب درباره زن بر حذر داشتند و افزودند: وقتی درباره حجاب و پوشش زنان و همکاری زن و مرد بحث می‌شود نباید رسانه داخل کشور، حرف غربی‌ها را تکرار و برجسته کند بلکه باید نگاه عمیق و کارسازِ اسلام در داخل و مجامع جهانی مطرح و بزرگ شود که این بهترین راه ترویج اسلام است و باعث گرایش بسیاری از مردم دنیا بخصوص زنان به آن خواهد شد.
مطابق با بیانات ایشان درباره‌ی تقنین و تنظیم‌گری، تصویب قوانین شفاف برای حمایت از زنان در برابر خشونت فناورانه یکی از محورهای اصلی حکمرانی می‌تواند باشد.
باتوجه به آنچه که بیان شد، منظومه‌ی حکمرانی فضای مجازی در بیانات رهبر انقلاب، بُعدی عمیق از «حکمرانی عدالت‌محور» را ترسیم می‌کند که حضور زنان، لازمه‌ی تحقق آن است.
این حضور، از سه بُعد معنا دارد:
۱.
درک واقعیت فضای مجازی به مثابه میدان زیست و ایمان اجتماعی؛
۲.
کنشگری در جریان تصمیم‌سازی و قانون‌گذاری با رویکرد عدالت؛
۳.
تولید روایت‌های تمدنی و ناظر بر کرامت انسانی در فضای مجازی.
بدین‌ترتیب، هم‌پوشانی «نگاه انقلاب اسلامی» با «معیارهای حکمرانی جهانی با عدسی جنسیتی» تصویری از حکمرانی دیجیتال قانون‌مند و کرامت‌محور را شکل می‌دهد؛ نقش زنان در حکمرانی فضای مجازی باید از سطح حمایت به سطح مشارکت و از سطح مخاطب به سطح تصمیم‌ساز ارتقا یابد.
حضور آنان شاخص کارآمدی و مشروعیت حکمرانی قانون‌مند است.
حکمرانی‌ای که در آن زن، نه مفعول محتوا، بلکه فاعل معنا و قانون است.