با همسر خود چگونه رفتار کنیم. نظریات و رهنمودهای بزرگان جهان در رابطه با رفتار با همسر

زندگی مشترک یکی از مهم ترین ارکان زندگی اجتماعی در اسلام است که به عنوان مایه آرامش و تکامل انسان معرفی شده است.

خداوند در قرآن کریم می فرماید: «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً» (روم/21)؛ «و از نشانه های او این است که از جنس خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در کنارشان آرامش یابید و میان شما دوستی و مهربانی قرار داد.»

با این حال، زندگی مشترک همواره خالی از چالش نیست و گاهی یکی از طرفین ممکن است رفتارهایی نشان دهد که نیازمند صبر، مدارا و مدیریت عاقلانه باشد. احادیث اسلامی راهکارهای ارزشمندی برای برخورد با همسر بداخلاق ارائه می دهند که می تواند به حفظ آرامش و استحکام خانواده کمک کند.

اهمیت مدارا در زندگی زناشویی

مدارا به معنای تحمل، نرم خویی و برخورد با ملایمت در برابر رفتارهای نامناسب است. در فرهنگ اسلامی، مدارا یکی از صفات برجسته پیامبران و اولیای الهی بوده و در روابط خانوادگی نیز به عنوان یک اصل اخلاقی مورد تأکید قرار گرفته است.

پیامبر اکرم (ص) فرمودند:

«أَکْمَلُ الْمُؤْمِنِینَ إِیمَانًا أَحْسَنُهُمْ خُلُقًا وَخِیَارُکُمْ خِیَارُکُمْ لِنِسَائِهِمْ» (وسائل الشیعه، ج20، ص23)؛

«کامل ترین مؤمنان از نظر ایمان، خوش اخلاق ترین آن هاست و بهترین شما کسانی هستند که برای همسرانشان بهترین باشند.» این حدیث نشان دهنده اهمیت خوش رفتاری با همسر، حتی در شرایط دشوار است.

همسرداری در قرآن

خداوند در توصیف مؤمنان می فرماید:

«وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَمَنْ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ وَلَمْ يُصِرُّوا عَلَىٰ مَا فَعَلُوا وَهُمْ يَعْلَمُونَ»

آنان خشم خود را فرو می برند، لغزشهای مردم را عفو می کنند و خداوند، نیکوکاران را دوست دارد.( آل عمران/ 135)

احادیث ائمه با مدارا با همسر بداخلاق

در ادامه، به برخی از احادیث کلیدی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم به موضوع مدارا با همسر بداخلاق اشاره دارند، پرداخته می شود:

در برخی روایات آمده است كه عذاب قبر از سه دسته از زنان بر داشته شده و آنان با حضرت فاطمه سلام الله علیها محشور می شوند. یك دسته از آنان كسانی هستند كه در برابر بد اخلاقی شوهران شان از خود صبر و بردباری نشان می دهند.

در پایان این حدیث آمده است: يُعْطِی اللَّهُ كُلَّ وَاحِدَةٍ مِنْهُنَّ ثَوَابَ أَلْفِ شَهِیدٍ وَ يَكْتُبُ لِكُلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهُنَّ عِبَادَةَ سَنَةٍ (1) یعنی خداوند به هر یك از این سه گروه از زنان به خاطر صبر و بردباری ثواب هزار شهید را می دهد، و برای هر یك از آنان ثواب یك سال عبادت در نامه عمل شان نوشته می شود.

در حدیث دیگری از پیامبر اكرم(ص) آمده است. هر مردی بر بد اخلاقی زنش صبر و بردباری از خود نشان دهد، خداوند پاداشی را كه به حضرت داود - یا حضرت ایوب (2)- علیهما السلام به خاطر تحمل بلاها داده است به آن مرد می دهد. و اگر زنی بد اخلاقی شوهرش را تحمل كند و صبور باشد خداوند به او ثواب و پاداشی را كه به جناب آسیه یعنی یكی از چهار زن برتر بهشتی داده است، عنایت می كند.

صبر در برابر بداخلاقی همسر

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «مَنْ صَبَرَ عَلَى سُوءِ خُلُقِ زَوْجَتِهِ أَعْطَاهُ اللَّهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلَ مَا أَعْطَى أَیُّوبَ عَلَى بَلَائِهِ» (وسائل الشیعه، ج20، ص171)؛ «هر کس بر بداخلاقی همسرش صبر کند، خداوند به او پاداشی مانند پاداش حضرت ایوب (ع) در برابر بلایش عطا می کند.»

این حدیث نشان می دهد که صبر در برابر بداخلاقی همسر نه تنها یک فضیلت اخلاقی است، بلکه پاداشی عظیم در پی دارد.

خوش رفتاری با همسر به عنوان صدقه

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «مَا مِنْ رَجُلٍ یَصْبِرُ عَلَى سُوءِ خُلُقِ امْرَأَتِهِ إِلَّا أَعْطَاهُ اللَّهُ أَجْرَ شَهِیدٍ» (بحارالانوار، ج100، ص240)؛ «هیچ مردی نیست که بر بداخلاقی همسرش صبر کند، مگر اینکه خداوند به او پاداش شهید بدهد.»

این حدیث نشان دهنده ارزش والای صبر و تحمل در برابر رفتارهای نامناسب همسر است و آن را با پاداش عظیم شهادت مقایسه می کند.

مدارا به عنوان یک اصل کلی در روابط

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «رَحِمَ اللَّهُ امْرَأً أَوْ امْرَأَةً رَفَقَ بِصَاحِبِهِ» (کنزالعمال، حدیث 44112)؛ «خداوند رحمت کند مرد یا زنی را که با همسرش با ملایمت رفتار کند.»

این حدیث به طور کلی بر اهمیت مدارا و ملایمت در روابط زناشویی تأکید دارد.

اجر تحمل همسر بدخلق

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند:

انَّما مَثَلُ الْمَرْأَةِ مِثْلُ الضِّلْعِ الْمُعْوَجِّ انْ تَرَکتَهُ انْتَفَعْتَ بِهِ وَانْ اقَمْتَهُ کسَرْتَهُ.

مثل زن چون دنده کج قفسه سینه است و همانطور که زیبایی سینه آدمی و تعادل آن به کج بودن و خمیده بودن دنده های وی بستگی دارد و راست بودن دنده ها شکلی ناموزون در وی ایجاد می کنند زن نیز به همین حالت که هست موزون می باشد لذا اگر او را به همین حال باقی بگذاری از او نفع می بری ولی اگر او را راست کنی غیر از اینکه عملی غیرصحیح انجام داده ای، او را ناموزون خواهی ساخت و موجب شکستن آن خواهی شد.( وسایل الشیعه، حدیث 25343.)

تأکید بر اصلاح رفتار به جای مقابله به مثل

حضرت محمد (ص) فرمودند: «مَن كانَت لَهُ امرأةٌ تُؤذیهِ لَم يَقبَلِ اللّه ُ صَلاتَها و لا حَسَنَةً مِن عَمَلِها حتّى تُعینَهُ و تُرضِيَهُ ؛ و إن صامَتِ الدَّهرَ و قامَتِ اللَّیلَ و أعتَقَتِ الرِّقابَ و أنفَقَتِ الأموالَ فی سَبیلِ اللّه ِ ، و كانَت أوّلَ مَن يَرِدُ النّارَ .»

هر گاه زنى شوهرش را آزار دهد، اگر تمام عمرش را روزه بگیرد و شب ها به عبادت پردازد و بنده ها آزاد كند و مال ها در راه خدا انفاق نماید، خداوند هیچ نماز و كار نیكى را از او نپذیرد تا آنگاه كه شوهرش را كمك و از خود راضى كند و گر نه آن زن نخستین كسى است كه به دوزخ مى رود.

بهترین پاداش برای مردان صبور

طبق روایتی که در جلد دوم کتاب وسائل الشیعه نوشته شده، پیامبر فرموده اند:

کسی که بر بداخلاقی زنش صبر کند خداوند متعال برای صبری که می کند ثوابی مانند صبر ایوب علیه السلام بر بلایی که به او رسید، اعطا می کند و گناهان آن زن در هر روز و شب مانند جمع شدن شن انباشته می شود و اگر قبل از اینکه با مرد همدلی کند و او را راضی کند بمیرد، در روز قیامت همواره با منافقین در حالی که واژگون است محشور شده و به پایین ترین درجه جهنم روانه می شود.

حدیث درباره بداخلاقی مرد

در صدمین جلد از کتاب بحارالانوار آمده که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند:

من صبر علی سوء خلق زوج ها اعطا ها مثل ثواب آسیه بنت مزاحم.

هر زنی که بر بداخلاقی شوهرش صبر کند خداوند مانند پاداش آسیه دختر مزاحم (همسر فرعون) به او عطا خواهد کرد.

پاداش صبر بر بداخلاقی شوهر

بر اساس روایتی است که از امام صادق علیه السلام در کتاب وسائل الشیعه نقل شده است. آن حضرت فرموده اند که:

"سه گروه از زنان هستند که خداوند عذاب قبر را از آنان برداشته و در روز قیامت، با فاطمه دختر پیامبر صلوات الله علیه محشور خواهند شد: اول، زنی که بر غیرت ورزی شوهرش صبر پیشه کند. دوم، زنی که بداخلاقی شوهرش را تحمل کند. سوم، زنی که مهریه اش را به شوهرش ببخشد. خداوند به هر کدام از این زن ها ثواب هزار شهید را عنایت می فرماید و در نامه اعمال هر کدام از آنها عبادت یک سال نوشته خواهد شد."

پاداش صبر مرد در برابر بداخلاقی همسر

امام صادق علیه السلام فرمودند: عن آبائه فی حدیث المناهی عن رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم قال:

وَمَنْ صَبَرَ عَلی خُلِقَ امْرَأَتِهِ سَیئَةِ الْخُلْقِ وَاحْتَسَبَ فِی ذلِک الْاجْرِ اعْطاهُ اللَّهُ ثَوابَ الشَّاکرین.

از آباء طاهرینش در بیان حدیث مناهی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند:

آن حضرت فرمودند: هرمردی بربدی اخلاق زن بدخلقش صبر کند و آن را به گمان اجر و پاداش تحمل نماید، خداوند به او ثواب شاکرین عطا خواهد کرد. (وسایل الشیعه، حدیث 25348)

زن بد اخلاق در روایات و پاداش صبر مرد

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

انَّ ابْراهیمَ شَکی الی اللَّهِ تَعالی ما یلْقی مِنْ سُوءِ خُلْقِ سارَة، فَاوْحَی اللَّهُ الَیهِ انَّما مَثلٌ الْمَرأَةِ مِثْلُ الضِّلْعِ الْمُعْوَج انْ اقَمْتَهُ کسَرْتَهُ وَانْ تَرَکتَهُ اسْتَمْتَعْتَ بِهِ، اصْبِرْ عَلَیها.

ابراهیم نبی علیه السلام از بدی اخلاق همسرش ساره به خداوند شکوه نمود، خدا به او وحی نمود که مثل زن چون دنده کج است اگر او را راست کنی می شکند و اگر او را رها کنی از او بهره می بری، پس بر او صبر کن. (وسایل الشیعه، حدیث 25346)

سخن آخر :

مدارا با همسر بداخلاق یکی از توصیه های مهم در احادیث اسلامی است که نه تنها به حفظ آرامش و استحکام خانواده کمک می کند، بلکه پاداشی عظیم در پی دارد. صبر، نرم خویی، دعا و امید به اصلاح رفتار همسر، از جمله راهکارهایی هستند که در روایات معصومین (ع) به آن ها اشاره شده است.

با عمل به این تعالیم، می توان چالش های زندگی مشترک را به فرصتی برای رشد معنوی و تقویت رابطه تبدیل کرد. در نهایت، همان طور که پیامبر اکرم (ص) فرمودند، بهترین افراد کسانی هستند که برای همسرانشان بهترین باشند، و این بهترین بودن در گرو صبر، محبت و مداراست.

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته

https://www.beytoote.com/religious/ahadis-asal/hadiths-tolerating2-immoral1-spouse.htmlپ

چگونه با همسر رفتار کنیم