در میان فرائض دینی «نماز» همواره مورد تاکید بوده و همانا ستون دین است. در این مجال به صورت روزانه چهل حدیث نماز که از کتاب «چهل حدیث نماز در کلام امام امیرالمومنین علی علیه السلام» به اهتمام «غلامرضا راه پیما» اقتباس شده را منتشر کرده و در اختیار مخاطبان نوید شاهد قرار می دهیم. امید است مطالعه این احادیث بستری برای اُنس بیشتر و متعالی تر با نماز که همانا میعادگاه روزانه به خداست، باشد.
حدیث روز اول:
امام علی علیه السلام:
اُوصیکُمْ بِالصَّلاةِ وَ حِفْظِها، فَاِنَّها خَیْرُالْعَمَلِ وَ هِىَ عَمُودُ دینِکُمْ.
«شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش مى کنم زیرا نماز برترین عمل و اساس دین شماست.»
بحارالأنوار: ج 82، ص 209
حدیث روز دوم:
امام علی علیه السلام:
وَ إِنَّهَا لَتَحُتُّ الذُّنُوبَ حَتَّ الْوَرَقِ
«نماز گناهان را مانند ریزش برگ درختان فرو می ریزد.»
(نهج البلاغه، خطبه 199)
حدیث روز سوم:
امام علی علیه السلام:
اَلصّلاةُ حِصْنُ الرَّحْمنِ وَ مَدْحَرَةُ الشَّیطانِ
«نماز قلعه خدای بسیار مهربان و وسیله ای برای دورکردن شیطان است.
(غررالحکم، ج 2، ص 166)
مَا أَهَمَّنِي ذَنْبٌ أُمْهِلْتُ بَعْدَهُ، حَتَّى أُصَلِّيَ رَكْعَتَيْنِ وَ أَسْأَلَ اللَّهَ الْعَافِيَةَ.
از آن گناهان پروایی ندارم که پس از آن فرصت یابم دو رکعت نماز گزارم و از خدا عافیت و سلامتی بطلم.
(نهج البلاغه، فیص الاسلام، ص 1230)
حدیث روز پنجم:
امام علی علیه السلام:
إنّ أسرَقَ النّاسِ مَن سَرقَ صَلاتهُ
«دزدترین مردم کسی است که از نمازش کم بگذارد.»
(بحارالانوار، ج 82، ص 222)
حدیث روز ششم:
امام علی علیه السلام:
إنّ الإنسانَ إذا كانَ في الصَّلاةِ فإنّ جَسَدَهُ و ثيابَه و كُلَّ شَيءٍ حَولَهُ يُسَبِّحُ
«هنگامی که انسان درحال نماز است، اندام و جامه او و هرچه پیرامون اوست، خدا را تسبیح می گویند.»
(میزان الحکمه، ج 5، ص 377)
حدیث روز هفتم:
لَو یَعلَمُ المُصَلّى ما یَغشاهُ مِنَ الرَّحمَةِ لَما رَفَعَ رَأسَهُ مِنَ السُّجودِ
«اگر نمازگزار بداند که چقدر از رحمت (خداوند تعالی) او را فرا گرفته است، سرش را از سجده بر نمی دارد.»
(غرر الحکم، ص 261)
حدیث روز نهم:
امام علی علیه السلام:
أقْرَبُ مَا يَكُونُ العَبْدُ مِنَ اللهِ اذا سَجَد
«نزدیک ترین چیزی که بنده را به خدا نزدیک می کند سجده است.»
(بحارالانوار، جلد 82، ص 223)
حدیث روز یازدهم:
امام علی علیه السلام:
طُولُ الْقُنُوتِ وَ السُّجُودِ يُنْجِي مِنْ عَذَابِ النَّارِ
«قنوت و سجده طولانی در نماز، نمازگزار را از عذاب آتش نجات می دهد.»
(تصنیف غررالحکم، ص 175، حدیث 3353)
حدیث روز سیزدهم:
امام علی علیه السلام:
النَّظيفُ مِن الثِّيابِ يُذهِبُ الهَمَّ والحُزنَ ، وهُو طَهورٌ للصَّلاةِ
«لباس تمیز غم و ناراحتی را برطرف کرده و آن لباس پاک (مناسب) نماز است.»
(وسائل الشیعه، ج 3، ص 346)
حدیث روز پانزدهم:
امام علی علیه السلام:
اِذا قامَ اَحَدُکُمْ اِلَى الصَّلوةِ فَلْیُصَلُّ صَلوةَ مُوَدّعٍ
«هرگاه یکى از شما به نماز ایستد، باید مانند کسى که با نماز وداع مى کند، نمازبخواند.»
(غررالحکم، ص 129)حدیث روز هفدهم:
امام علی علیه السلام:
لایُقْبِلُ اللّهُ الصَّلاةَ مِمَّنْ مَنَعَ الزَّکاةَ
«هرکس مانع دادن زکات شود, نمازش قبول نمى شود.»
(بحارالانوار, ج 96 ص 29)
حدیث روز بیستم:
امام علی علیه السلام:
لَا قُرْبَةَ بِالنَّوَافِلِ إِذَا أَضَرَّتْ بِالْفَرَائِضِ
«نوافل و مستحبات اگر به واجبات ضرر برسانند موجب تقرب به درگاه خدای تعالی نخواهد بود.»
(غررالحکم، ص 325)
حدیث روز بیست و یکم:
امام علی علیه السلام:
إیاکم و البِطنهَ فَإِنها مَقساهٌ ِللقَلبِ وَ مَکسَلَهٌ عَنِ الصلوهِ وَ مَفسَدهٌ ِللجسدِ
«از پرخوری دوری کنید که موجب قساوت قلب و باعث کسالت از اقامه نماز و سبب تباهی بدن است.»
(غرر الحکم، ص 80)
یا کمیل! انْظُرْ فِيمَا تُصَلِّی وَ عَلَى مَا تُصَلِّی إِنْ لَمْ يَكُنْ مِنْ وَجْهِهِ وَ حِلِّهِ فَلَا قَبُول.
«حضرت علی (ع) خطاب به کمیل فرمود: ای کمیل! نگاه کن ببین که در چه چیزی نماز می گزاری و بر روی چه چیز نماز ایستادی، اگر آن چیزی را که برای نمازت استفاده می کنی، حلال و مباح نباشد، نمازت قبول نیست.»
(تحف العقول، ص 187)
حدیث روز بیست و سوم:
امام علی علیه السلام:
لا يَقُومَنَّ أحَدُكُم في الصَّلاةِ مُتَكاسِلاً و لا ناعِسا، و لا يُفَكِّرَنَّ في نفسِهِ فإنّهُ بينَ يَدَي رَبِّهِ و إنّما لِلعَبدِ مِن صلاتِهِ ما أقبَلَ علَيهِ مِنها بقَلبِهِ .
«در حال کسالت وچرت زدن نماز نخوانید و در حال نماز به فکر خودتان نباشید زیرا در محضر خدا ایستاده اید. به درستی که آن مقدار از نماز بنده قبول می شود که قلبا به خدا توجه داشته باشد.»
(بحارالانوار، ج 84، ص 239، وسائل الشیعه، ج 4، ص 687)
حدیث روز بیست و چهارم:
امام علی علیه السلام:
أَلَا تَسْمَعُونَ إِلَى جَوَابِ أَهْلِ النَّارِ حِینَ سُئِلُوا« ما سَلَکَکُمْ فِی سَقَر؟َ قالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّین».
آیا به پاسخ اهل دوزخ گوش فرا نمی دهید که وقتی از آنها می پرسند: «چه چیز شما را گرفتار دوزخ ساخت؟ می گویند: ما از نمازگزاران نبودیم.»
بحار الانوار، ج 82، ص 224، نهج البلاغه، خطبه 190)
صَلِّ الصَّلاةَ لِوَقتِها المُؤَقَّتِ لَها، ولا تُعَجِّل وَقتَها لِفَراغٍ، ولا تُؤَخِّرها عَن وَقتِها لِاشتِغالٍ، واعلَم أنَّ کلَّ شَی ءٍ مِن عَمَلِک تَبَعٌ لِصَلاتِک.
«نماز را در وقت مقرر آن به جای آور، و به خاطر فراغت عجله مکن و به علت اشتغال آن را به تاخیر میفکن، و بدان که همه اعمال تو بسته به نماز تو است.»
(نهج البلاغه، نامه 27)
حدیث روز بیست و ششم:
امام علی علیه السلام:
من سَمعَ النداءَ فَلَم یجبه مِن غیر علةٍ فلا صلاةَ لَه؟
«هر که بانگ (اذان) را بشنود و بدون علت بدان پاسخ ندهد، پس نمازی برای او نیست.»
(وسائل الشیعه، ج 55، ص 275)
حدیث روز بیست و هفتم:
امام علی علیه السلام:
مَنْ سَمِعَ اَلنِّدَاءَ و هو فِي اَلْمَسْجِدِ ثم َخَرَجَ فَهُوَ مُنَافِقٌ إِلاَّ أَنْ رجلُ يُرِيدَ اَلرُّجُوعَ إِلَيْهِ، اَو یکونُ علی غیرِ طهارۀٍ فیخرج لِیتطهَّر.
«کسی که صدای اذان را از مسجد بشنود و بدون خواندن نماز (جماعت) از مسجد خارج شود، منافق است مگر این که قصد برگشت برای نماز خواندن دارد، یا وضو ندارد و برای گرفتن وضو از مسجد خارج شود.»
«بحارالانوار، ج 84، ص 161)
حدیث روز بیست و هشتم:
امام علی علیه السلام:
اذا صَلَّیْتَ فَاَسْمِعْ نَفْسَکَ الْقِراءَةَ وَ التَّکْبیرَ وَ التَّسْبیحَ
حدیث روز بیست و نهم:
امام علی علیه السلام:
اَفْضَلُ الصُّفُوفِ اَوَّلُها وَ هُوَ صَفُّ الْمَلائِكَةِ وَ اَفْضَلُ الْمُقَدَّمِ مَيامِنُ الاِْمامِ.
«بهترين صفهاي نماز جماعت، صف اول است و آن صف ملائكه است و بهترين جاي صف اول سمت راست امام است.»
(بحارالانوار، ج 88، ص 18)
حدیث روز سی ام:
ضَمِنْتُ لِسِتَّةٍ علی الله اَلْجَنَّةَ منهم رَجُلٌ خَرَجَ الی الجمعهِ فماتَ فَلَهُ اَلْجَنَّةُ
از حضرت علی (ع) نقل شده که فرمود: «برای شش نفر بهشت را ضامن هستم که خداوند به آنها عطا کند: از آنها مردی است که در راه رفتن به نماز جمعه بمیرد.»
(وسائل الشیعه، ج 5، ص 11)
حدیث روز سی و یکم:
امام علی علیه السلام:
أطِيلُوا السُّجودَ فما مِن عَمَلٍ أشَدَّ على إبليسَ مِن أن يَرَى ابنَ آدَمَ ساجِدا لأنّهُ اُمِرَ بالسُّجودِ فَعَصى
«سجده را طولانی کنید که هیچ عملی بر ابلیس گران تر از این نیست که انسان را درحال سجده ببیند زیرا خداوند او را امر به سجده کرد و او سربرتافت.»
(بحارالانوار، ج 85، ص 161)
حدیث روز سی و دوم:
امام علی علیه السلام:
«اِذا قامَ الرَّجُلُ اِلَى الصَّلاةِ اَقْبَلَ اِلَيْهِ اِبْليسُ يَنْظُرُ اِلَيْهِ حَسَدا لِمايَرى مِنْ رَحْمَةِ اللّهِ اَلتَّى تَغْشاهُ.
«هنگامی که کسی به نماز برمی خیزد، شیطان می آید و به نظر حسادت به او نگاه می کند زیرا می بیند که رحمت خدا او را فرا گرفته است.»
(بحارالانوار، ج82، ص 207)
حدیث روز سی و سوم:
امام علی علیه السلام:
«تَعَاهَدُوا أَمْرَ الصَّلَاةِ وَ حَافِظُوا عَلَيْهَا وَ اسْتَكْثِرُوا مِنْهَا وَ تَقَرَّبُوا بِهَا فَإِنَّهَا كانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتاباً مَوْقُوتاً»
«امر نماز را مراعات کنید و آن را محافظت نمایید و بسیار به جا آورید و با آن به خدا تقرب جویید زیرا نماز بر مومنین فریضه است و نوشته شده و وقت آن تعیین گردیده است.»
(نهج البلاغه، خطبه 199)
حدیث روز سی و چهارم:
امام علی علیه السلام:
«مَن صَلی بِاذانٍ و اِقامةٍ صَلی خَلفَه صفٌ مِنَ الملائکهِ، لایُری طَرَفاهُ و من صَلی بِاقامَةٍ صَلی خَلفهُ مَلَک»
هر کس نمازش را با اذان و اقامه بخواند، صفی از فرشتگان پشت سر او به نماز می ایستند که دو طرف آن صف دیده نمی شود و هر کس که نماز خود را با اقامه تنها بخواند یک فرشته پشت سر او نماز می گذارد.»
(ثواب الاعمال، ص ۵۸)
حدیث روز سی و پنجم:
امام علی علیه السلام:
«مَنْ صَلَّى اَلْفَجْرَ فِي جَمَاعَةٍ رُفِعَتْ صَلاَتُهُ فِي صَلاَةِ اَلْأَبْرَارِ وَ كُتِبَ يَوْمَئِذٍ فِي وَفْدِ اَلْمُتَّقِينَ.»
«کسی که نماز صبح را به جماعت بخواند، نمازش در میان نماز نیکان بالا برده می شود و آن روز در جرگه پارسایان نوشته شود.»
«دعائم الاسلام، ج 1، ص 152)
حدیث روز سی و ششم:
امام علی علیه السلام:
عَلِّموا صِبيانَكُمُ الصَّلاةَ، و خُذوهُم بها إذا بَلَغوا ثمانی سنین.
«نماز را به فرزندان خویش تعلیم دهیم و چون به سن بلوغ رسیدند، آنان را وادار به خواندن این فریضه الهی نمایید.»
(وسائل الشیعه، ج 3، ص 12)
حدیث روز سی و هفتم:
امام علی علیه السلام:
قیامُ اللیلِ مُصَحَحه لِلبدنِ و تَمَسک بِاَخلاقِ النبیینَ و رِضی رَبُّ العالمینَ
«برخاستن برای نماز شب موجب تندرستی و پایبندی به اخلاق پیغمبران است و خدا را خشنود می کند.»
(میزان الحکمه، ج 5، ص 424)
حدیث روز سی و هشتم:
امام علی علیه السلام:
اَلمُنتَظِرُ وَقتَ الصَّلاهِ بَعدَ العَصرِ، زائِرُ اللهِ وَ حَقُّ عَلَی اللهِ – عَزَّ وَ جلَّ - اَن یُکرِمَ زائِرَهُ وَ یُعطِیَهُ ما سَاَلَ؛
«هر مسلمانی که منتظر وقت نماز ، بعد از عصر است، زائر پروردگار می باشد و بر عهده خداوند عزیز و جلیل است که زائر خود را گرامی بداردو به او هر چه را که می خواهد عطا فرماید.»
(الخصال باب الثلاثه، حدیث 127، جامع احادیث الشیعه، ج 4 ،ص 78)
حدیث روزسی و نهم:
امام علی علیه السلام:
وَکَم مِن قائِمٍ لَیسَ لَهُ مِن قِیامِهِ اِلّا السَّهَرَ وَالعَناءَ حَبّذا نَومُ الاکیاسِ
«چه بسا شب زنده داری که از عبادت شبانه خود، جز رنج و بی خوابی بهره ای نبرد. خوشا خواب عارفان زیرک.»
(نهج البلاغه، ج 145)
حدیث روز چهلم:
امام علی علیه السلام:
کانَ رَسُولَ اللهِ – صَلَّی اللهٌ عَلَیهِ وَ الِهِ – لا یوثِرٌ عَلَی الصَّلواتِ عِشاءً وَ لا غَیرَهٌ وَ کانَ اِذا دَخَلَ وَقتُها کَاَنّهُ لا یَعرِفُ اَهلاً وَ لا جَمیعاً؛
«رسول خدا (ص) هیچ چیز را نه شام و نه غیر آن را، بر نماز مقدم نمیداشت ؛ هرگاه وقت نماز فرا می رسید، رسول خدا (ص) دیگر نه خانواده می شناخت و نه دوست.»
(سنن نبوی، ص 14)