سید عباس رفیعیپور در مقالهای با عنوان «حضرت زهرا علیهاالسلام از منظر امام صادق علیهالسلام: ولادت تا شهادت» به تبیین گوشههایی از شخصیت آن حضرت از لسان امام صادق علیهالسلام پرداخته است. در ادامه، بخشی از این مقاله را از نظر میگذرانید. مقدمه
ابراز عشق و ارادت به ساحت مقدس کوثر ولایت، دخت نبوت، همسر امامت، حضرت صدیقه طاهره، فاطمه مرضیه سلاماللهعلیها، نهتنها از ناحیه شیعیان و شیفتگانش واجب است، که هرکدام از معصومین علیهمالسلام با سخنان خویش درباره آن بزرگوار اظهار ارادت نموده و نقش به سزایی را ایفا کردهاند. از همه مهمتر، ابراز علاقه رسولالله صلیاللهعلیهوآله به حضرت زهرا علیهاالسلام است که فاطمه علیهاالسلام را فرشتهای در سیمای انسان و پاره تن خود میدانست و هرگاه نگاهش به او میافتاد، شادمان و مسرور میشد. در اینجا اوج عشق و محبت حضرت امام صادق علیهالسلام به مادرش را در کلامش میخوانیم.
ولادت حضرت فاطمه علیهاالسلام
مفضل بن عمر گوید: به امام صادق علیهالسلام عرض کردم: ولادت فاطمه زهرا سلاماللهعلیها چگونه بوده است؟ حضرت فرمود: وقتی خدیجه سلاماللهعلیها با پیامبر صلیاللهعلیهوآله ازدواج کرد، زنان مکه او را ترک کردند. هیچ فردی بر او وارد نمیشد و بر او سلام نمیکرد و هیچ زنی اجازه نداشت تا با حضرت خدیجه ملاقات داشته باشد. همسر رسول خدا صلیاللهعلیهوآله از این وضعیت رنج میبرد تا زمانی که فاطمه علیهاالسلام را باردار شد. حضرت زهرا علیهاالسلام در رحم مادر، شریک غم و غصههای او بود و ایشان را به صبر و بردباری دعوت میکرد؛ مونس تنهایی مادر بود و با او سخن میگفت.
حضرت خدیجه، موضوع مکالمه با جنین را با پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله ابراز نمیکرد. تا اینکه روزی حضرت رسول صلیاللهعلیهوآله وارد منزل شد و سخن گفتن حضرت فاطمه علیهاالسلام با مادرش را شنید. پیامبر پرسید: چه کسی با تو سخن میگفت؟ حضرت خدیجه فرمودند: جنینی که در رحم دارم. پیامبر صلیاللهعلیهوآله فرمودند: جبرئیل به من بشارت داد که این جنین، دختر است و او دختری پاک و بسیار مبارک است. خداوند نسل مرا از او به وجود میآورد و از نسل او پیشوایانی برای این امت به وجود آمده و بعد از انقطاع وحی، خلفای خداوند در زمین خواهند بود.
حضرت خدیجه، موضوع مکالمه با جنین را با پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله ابراز نمیکرد. تا اینکه روزی حضرت رسول صلیاللهعلیهوآله وارد منزل شد و سخن گفتن حضرت فاطمه علیهاالسلام با مادرش را شنید. پیامبر پرسید: چه کسی با تو سخن میگفت؟ حضرت خدیجه فرمودند: جنینی که در رحم دارم. پیامبر صلیاللهعلیهوآله فرمودند: جبرئیل به من بشارت داد که این جنین، دختر است و او دختری پاک و بسیار مبارک است. خداوند نسل مرا از او به وجود میآورد و از نسل او پیشوایانی برای این امت به وجود آمده و بعد از انقطاع وحی، خلفای خداوند در زمین خواهند بود.
هنگام ولادت
امام صادق علیهالسلام میفرماید: هنگامی که فاطمه علیهاالسلام متولد شد و روی زمین قرار گرفت، نوری از چهرهاش درخشید و وارد همه خانههای مکه شد و در شرق و غرب زمین جایی نماند مگر آنکه آن نور بر او تابید.
اسامی ویژه فاطمه علیهاالسلام
امام صادق علیهالسلام میفرماید: حضرت فاطمه در پیشگاه خداوند نُه اسم (مخصوص) دارد: فاطمه، صدیقه، مبارکه، طاهره، زکیه، راضیه، مرضیه، محدثه و زهرا سلاماللهعلیها.
انتخاب نام فاطمه علیهاالسلام
امام صادق علیهالسلام میفرماید: فاطمه را برای آن فاطمه نامیدند که مردم نمیتوانند حقیقت او را درک کنند.
امام صادق علیهالسلام میفرماید: فاطمه را بتول نامیدند، زیرا بینظیر است.
امام صادق علیهالسلام میفرماید: برای آن [زهرا نامیدند] که هرگاه در محراب عبادت میایستاد، نور او بر اهل آسمانها میتابید؛ همچنان که نور ستارگان بر اهل زمین میتابد.
باز فرمود: زیرا که خداوند او را از نور عظمتش بیافرید. او چون طلوع کرد، آسمان و زمین به نورش پرتوافکن شد و چشمان فرشتگان توانایی دیدن نورش را نداشتند. آنان گفتند: پروردگارا! معبودا! این چه نوری است؟ خداوند به آنها وحی کرد: این نور از نور من است که در آسمان جای دادم و از عظمتم آفریدم. او را از صلب پیامبری از پیامبرانم -که بر تمامی آنها برتری دارد- خارج میکنم. از این نور رهبرانی به وجود میآید که امر مرا بهپای میدارند و مردم را بهسوی حق هدایت میکنند. من این پیشوایان را بعد از سپری شدن وحی، جانشینان خود بر روی زمین میگردانم.
امام صادق علیهالسلام در مورد محدثه بودن حضرت زهرا علیهاالسلام میفرماید: از این جهت یکی از نامهای فاطمه علیهاالسلام، محدثه بود که ملائکه به حضور او میآمدند و مانند مریم با وی سخن میگفتند. از جمله به او میگفتند: ای فاطمه! همانا خداوند تو را برگزید و تو را پاکیزه گردانید و بر زنان دیگرِ جهان برتری داده است. همچنین ملائکه به سخنان او گوش میدادند و با وی سخن میگفتند. فاطمه علیهاالسلام یکشب از ملائکه پرسید: مگر مریم برترینِ زنان جهان نیست؟ ملائکه گفتند: مریم سرور زنان زمان خود بود؛ ولی خداوند سبحان تو را سرور زنان زمان خود، سرور زنان عصر مریم و حتی سرور زنان از اولین تا آخرین قرار داده است.
امام صادق علیهالسلام میفرماید: فاطمه را بتول نامیدند، زیرا بینظیر است.
امام صادق علیهالسلام میفرماید: برای آن [زهرا نامیدند] که هرگاه در محراب عبادت میایستاد، نور او بر اهل آسمانها میتابید؛ همچنان که نور ستارگان بر اهل زمین میتابد.
باز فرمود: زیرا که خداوند او را از نور عظمتش بیافرید. او چون طلوع کرد، آسمان و زمین به نورش پرتوافکن شد و چشمان فرشتگان توانایی دیدن نورش را نداشتند. آنان گفتند: پروردگارا! معبودا! این چه نوری است؟ خداوند به آنها وحی کرد: این نور از نور من است که در آسمان جای دادم و از عظمتم آفریدم. او را از صلب پیامبری از پیامبرانم -که بر تمامی آنها برتری دارد- خارج میکنم. از این نور رهبرانی به وجود میآید که امر مرا بهپای میدارند و مردم را بهسوی حق هدایت میکنند. من این پیشوایان را بعد از سپری شدن وحی، جانشینان خود بر روی زمین میگردانم.
امام صادق علیهالسلام در مورد محدثه بودن حضرت زهرا علیهاالسلام میفرماید: از این جهت یکی از نامهای فاطمه علیهاالسلام، محدثه بود که ملائکه به حضور او میآمدند و مانند مریم با وی سخن میگفتند. از جمله به او میگفتند: ای فاطمه! همانا خداوند تو را برگزید و تو را پاکیزه گردانید و بر زنان دیگرِ جهان برتری داده است. همچنین ملائکه به سخنان او گوش میدادند و با وی سخن میگفتند. فاطمه علیهاالسلام یکشب از ملائکه پرسید: مگر مریم برترینِ زنان جهان نیست؟ ملائکه گفتند: مریم سرور زنان زمان خود بود؛ ولی خداوند سبحان تو را سرور زنان زمان خود، سرور زنان عصر مریم و حتی سرور زنان از اولین تا آخرین قرار داده است.
ازدواج حضرت زهرا علیهاالسلام
امام صادق علیهالسلام درباره قول خداوند سبحان که دو دریای ژرف را پیوست تا به هم برسند (الرحمن: ۱۹)، فرمودند: علی و فاطمه دو دریایی ژرفاند، هیچکدام بر دیگری نمیخروشند. از آن دو، لؤلؤ و مرجان یعنی حسن و حسین علیهماالسلام آید.
فدک
حضرت صادق علیهالسلام فرمود: وقتی که آیه «وَآتِ ذَا الْقُرْبَیٰ حَقَّهُ وَالْمِسْکِینَ ...» (اسراء: ۲۶) نازل شد، پیغمبر اکرم صلیاللهعلیهوآله به جبرئیل فرمود: مسکین را میشناسم ولی ذوالقربی چه کسانی هستند؟ عرض کرد: نزدیکان تو میباشند. پس رسول خدا صلیاللهعلیهوآله حسن و حسین و فاطمه علیهمالسلام را نزد خویش فراخواند و فرمود: خدا به من دستور داده که حق شما را بدهم. بدینجهت فدک را به شما واگذار کردم.
نماز زهرا علیهاالسلام
امام صادق علیه السلام فرمود: هرکس چهار رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت پس از سوره حمد پنجاه مرتبه «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» را بخواند، این نماز، نماز فاطمه علیهاالسلام است.
سرور زنان بهشتیان
مفضل گوید: به امام صادق علیهالسلام عرض کردم: اینکه پیامبر صلیاللهعلیهوآله فرموده است، فاطمه سرور زنان بهشتیان است، آیا سرور زنان روزگار خود بود؟ حضرت فرمودند: آن مریم بود که سرور زنان روزگار خود بود؛ ولی فاطمه سرور زنان اهل بهشت از اولین و آخرین است.
تسبیح حضرت زهرا علیهاالسلام
امام صادق علیهالسلام میفرماید: تسبیح فاطمه زهرا علیهاالسلام در هر روز بعد از هر نمازی در نزد من محبوبتر است از هزار رکعت نماز (مستحبی) که در هر روز خوانده شود و ما فرزندانمان را به گفتن تسبیح فاطمه علیهاالسلام امر میکنیم؛ چنانکه آنان را به نماز فرمان میدهیم. درجای دیگر میفرماید: هرکس پس از نماز واجب با صد بار تسبیح فاطمه زهرا سلاماللهعلیها خداوند را به پاکی یاد کند و به دنبال آن «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» بگوید، خداوند او را میآمرزد. باز فرموده است: هرکس تسبیح فاطمه علیهاالسلام را بعد از نماز واجب و قبل از اینکه برخیزد بهجا آورد، خدا بهشت را بر او واجب میکند.
مصحف فاطمه علیهاالسلام
امام صادق علیهالسلام میفرماید: وقتی که خدای متعال روح پیامبرش را قبض کرد، فاطمه علیهاالسلام بهشدت محزون شد و جز خدا کسی از درد دل وی خبر نداشت. بعد از آن، فرشتهای را بهسوی او فرستاد تا وی را تسلیت گفته و با او گفتگو کند. حضرت فاطمه علیهاالسلام این موضوع را به اطلاع امیرالمؤمنین علیهالسلام رسانید. آن حضرت فرمود: هرگاه چنین احساسی کردی، مرا خبر کن. بدین ترتیب علی علیهالسلام گفتگوها را مینوشت و از این طریق، مصحف فاطمه علیهاالسلام به وجود آمد.
باز در این خصوص امام صادق علیهالسلام فرمودهاست: همانا مصحف فاطمه علیهاالسلام نزد ماست و مردم نمیدانند که این مصحف چیست و آن از نظر حجم سه برابر قرآن است و یک کلمه از این قرآن در آن مصحف نیست؛ بلکه مندرجات آن عبارت است از اموری که پروردگار بزرگ بر مادرمان املاء و وحی فرموده است.
باز در این خصوص امام صادق علیهالسلام فرمودهاست: همانا مصحف فاطمه علیهاالسلام نزد ماست و مردم نمیدانند که این مصحف چیست و آن از نظر حجم سه برابر قرآن است و یک کلمه از این قرآن در آن مصحف نیست؛ بلکه مندرجات آن عبارت است از اموری که پروردگار بزرگ بر مادرمان املاء و وحی فرموده است.
تولای حضرت زهرا علیهاالسلام
حضرت صادق علیه السلام فرمود: دوستی و قبول ولایت اولیای خدا و بیزاری از دشمنان آنها و از کسانی که به آلمحمد صلیاللهعلیهوآله ستم کردند و هتک حرمت آنان نمودند، فدک را از فاطمه علیهاالسلام گرفتند و از میراثش بازداشتند، حقوق او و همسرش را غصب کردند و به سوختن خانهاش همت گماشتند، واجب است.
حضرت صدیقه طاهره علیهاالسلام
مفضل گوید به امام صادق علیهالسلام عرض کردم: چه کسی فاطمه علیهاالسلام را غسل داد؟ فرمودند: غسلدهنده امیرالمؤمنین علیهالسلام بود. گویی از فرموده امام ششم مطلب بر من گران آمد. ایشان فرمودند: گویا آنچه به تو گفتم، بر تو گران آمد؟ عرض کردم: فدایتان شوم، چنین است. حضرت فرمودند: پذیرش این مطلب بر تو دشوار نیاید؛ زیرا که فاطمه صدّیقه بود و کسی جز صدّیق را نشاید که صدیّقه را غسل دهد. مگر نمیدانی که مریم را کسی جز عیسی علیهالسلام غسل نداد؟
شهادت حضرت زهرا علیهاالسلام
امام صادق علیهالسلام میفرماید: چون وفات فاطمه علیهاالسلام نزدیک شد، شروع به گریه کرد. امیرالمؤمنین علیهالسلام به او گفت: همسر عزیزم! چرا گریه میکنی؟ حضرت فاطمه علیهاالسلام فرمود: برای مظلومیت تو گریه میکنم. مولی علی علیهالسلام فرمودند: گریه نکن، این مسئله در راه خدا برای من آسان است. امام صادق علیهالسلام میفرمایند: زهرا علیهاالسلام وصیت کرد که علی به آن دو خلیفه اجازه ندهد که در تشییع او شرکت کنند و حضرت علی علیهالسلام نیز چنین کرد.
* حضرت زهرا علیهاالسلام از منظر امام صادق علیهالسلام: ولادت تا شهادت؛ سید عباس رفیعیپور علویجه؛ نشریه فرهنگ کوثر، شهریور ۱۳۷۹، شماره ۴۲، صص ۴۲-۴۴.
* حضرت زهرا علیهاالسلام از منظر امام صادق علیهالسلام: ولادت تا شهادت؛ سید عباس رفیعیپور علویجه؛ نشریه فرهنگ کوثر، شهریور ۱۳۷۹، شماره ۴۲، صص ۴۲-۴۴.
دفعات مشاهده: ۲۳۶۶ بار | دفعات چاپ: ۲۲۶ بار | دفعات ارسال به دیگران: ۰ بار | ۰ نظر
تهران، دانشگاه امام صادق(علیهالسلام)، ساختمان آیت الله مهدوی کنی قدس سره، اداره کل روابط عمومی و امور بینالملل
صندوق پستی: ۱۵۹-۱۴۶۵۵
کدپستی: ۱۴۶۵۹۴۳۶۸۱
پست الکترونیک: info@isu.ac.ir
تلفن: ۸۸۰۹۴۹۱۴
دورنگار: ۸۸۰۹۴۹۱۴
https://isu.ac.ir/content/11641/