امامزاده لازم التعظیم حضرت عبدالعظیم علیه السّلام که نسب شریفش به چهار واسطه به سبط جلیل حضرت خیرالوری امام حسن مجتبی علیه السّلام منتهی میشود بدین طریق عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن الحسن بن زیدبن الحسن بن علی بن ابی طالب علیهم السّلام و قبر شریفش در ری معلوم و مشهور و ملاذ و معاز عامة مخلوقست و علوّ مقام و جلالت شأن آن حضرت اظهر من الشمس است چه آن جناب بعلاوه آنکه از دودمان حضرت خاتم النبیین است از اکابر محدّثین و اعاظم علماء و زهّاد و عبّاد و صاحب ورع و تقوی است و از اصحاب حضرت جواد و حضرت هادی علیهماالسّلام است و نهایت توسّل و انقطاع بخدمت ایشان داشته و احادیث بسیار از ایشان روایت کرده و اوست صاحب کتاب خطب امیرالمؤمنین علیه السّلام و کتاب یوم و لیله و اوست که دین خود را بر امام زمانش حضرت هادی علیه السّلام عرض کرد و حضرت تصدیق او نمود و فرمود : یا اباالقاسم هذا و الله دین الله الذی ارتضاه لعباده فاثبت علیه ثبتک الله بالقول الثابت فی الدنیا و الاخره و صاحب بن عبّاد رسالة مختصره در احوال آن جناب نوشته که شیخ ما مرحوم ثقه الاسلام نوری در خاتمة مستدرک آن را نقل فرموده و در آنجا و در رجال شیخ نجاشی است .
که حضرت عبدالعظیم از سلطان زمان خویش ترسید و گریخت و در شهرها گردش میکرد بعنوان آنکه قاصد و پیک است تا به ری آمد و مخفی شد در ساربانان و به روایت نجاشی در سردابی درخانة مردی از شیعیان در سکه الموالی و در آنجا عبادت خدا میکرد و روزها روزه می داشت و شبها به نماز می ایستاد و پنهان بیرون می آمد و زیارت میکرد قبری را که در مقابل قبر اوست و راه در میان است و می گفت: این قبر مردی از فرزندان حضرت امام موسی علیه السّلام است و پیوسته در آنجا می بود و یک و دو از شیعه خبر می شدند از احوال او تا آنکه اکثر مردم ری او را شناختند پس شخصی از شیعه حضرت رسالت پناه را در خواب دید که فرمود مردی از فرزندان مرا از سکه الموالی برخواهند داشت و مدفون خواهند کرد نزد درخت سیب در باغ عبدالجبارین عبدالوهاب و اشاره کرد به همان مکان که در آنجا مدفون شد پس آن شخص رفت که آن درخت و مکان را از صاحب باغ بخرد صاحب باغ گفت که از برای چه میخری این درخت و جای آن را ، آن شخص خواب خود را نقل کرد صاحب باغ گفت من نیز چنین خواب دیده ام و موضع این درخت را با جمیع باغ وقف کرده ام بر آن سید و سایر شیعیان که در آنجا مرده های خود را دفن کنند پس عبدالعظیم بیمار شد و به رحمت ایزدی واصل گشت چون او را برهنه کردند که غسل بدهند در جیبش رقعه ای یافتند که در آنجا نسب شریف خود را نوشته بود که منم ابوالقاسم عبدالعظیم پسر عبدالله پسر علی پسر حسن پسر زید پسر امام حسن پسر علی بن ابی طالب علیهم السّلام و نیز صاحب بن عباد در وصف علم عبدالعظیم گفته که روایت کرده ابوتراب رویانی که گفت شنیدم از ابوحماد رازی که می گفت وارد شدم بر حضرت امام علی نقی علیه السّلام در سر من رای پس سؤال کردم از آن حضرت جمله ای از مسائل حلال و حرام خود و جواب فرمود مسائل مرا پس زمانی که وداع کردم با آن حضرت برای بیرون آمدن از آنجا به من فرمود ای حماد هرگاه مشکل شد بر تو چیزی از امور دینت در ناحیة خود یعنی در بلد ری پس سؤال کن آن را از عبدالعظیم بن عبدالله حسنی و سلام مرا به او برسان و محقّق داماد در کتاب رواشح گفته که احادیث بسیار در فضیلت زیارت عبدالعظیم علیه السّلام روایت شده و وارد شده که هر که زیارت کند قبر او را بهشت بر او واجب شود شیخ شهید ثانی (ره) در حواشی خلاصه همین روایت را از بعضی نسابین نقل فرموده و ابن بابویه و ابن قولویه به سند معتبر روایت کرده اند که مردی از اهل ری بخدمت حضرت امام علی نقی علیه السّلام رفت . حضرت از او پرسید که کجا بودی عرض کرد که به زیارت امام حسین علیه السّلام رفته بودم فرمود که اگر زیارت میکردی قبر عبدالعظیم را که نزد شما است هر آینه مثل کسی بودی که زیارت امام حسین علیه السّلام کرده باشد . علماء از برای آن بزرگوار زیارتی نقل کرده اند مگر آنکه فخرالمحقّقین آقا جمال الدّین در مزار خود زیارت حضرت را به نحوی که در مفاتیح ذکر شده مناسب دیده است .
مفاتیح الجنان ص 1309
با آنکه جوّ اختناق و ستم دوران عبدالعظیم ، امکان استفاده از امام را بسیار محدود می ساخت . در عین حال برخی از مشتاقان معارف قرآن و اهل بیت علیه السّلام توانستند به قدر ظرفیت خویش از حضرت امام هادی علیه السّلام کسب فیض نمایند و به مراتب عالی ایمان و معرفت نائل شوند . شیخ طوسی 185 نفر از کسانی را که از امام هادی علیه السّلام روایت کرده اند نام می برد که در میان آنها چهره های درخشان بچشم می خورند و ما ذیلاً برخی را به اختصار به رشته تحریر در می آوریم .
حضرت عبدالعظیم حسنی از بزرگان ، راویان و دانشمندان بود و در زهد و تقوی مقام والایی داشت ، برخی از اصحاب بزرگ امام ششم و هفتم و هشتم علیهم السّلام او را درک کرده بودند و خود از شاگردان و راویان نام آور امام جواد و امام هادی علیهم السّلام محسوب می شدند . ابوحمّاد رازی می گوید :
خدمت امام هادی علیه السّلام شرفیاب شدم و مسائلی پرسیدم ، هنگامی که خواستم از خدمت امام مرخّص شوم ، فرمودند ، هر وقت مشکلی برایت پیش آمد از عبدالعظیم حسنی بپرس و سلام مرا نیز به او برسان .
صاحب بن عبّاد می گوید : عبدالعظیم حسنی در امور دین آگاه و به مسائل مذهبی و احکام قرآن کاملاً آشنا بود . در مدارج ایمان و معرفت بدان جایگاه رسید که امام هادی علیه السّلام به او فرمود : « تو از دوستان حقیقی مائی » .
یک بار عقاید خویش را به امام عرضه داشت ، و امام هادی علیه السّلام عقاید او را تصدیق فرمود ، چنانکه خود می گوید : بر مولای خود امام هادی علیه السّلام وارد شدم ، چون نظرش بر من افتاد ، فرمود : مرحبا بر تو ای ابوالقاسم ! تو براستی دوست مایی . عرض کردم : ای فرزند رسول خدا ، می خواهم دینم را به شما عرضه دارم چنانکه مورد رضایت شما بود بر آن ثابت قدم باشم تا خدای متعال را ملاقات کنم . فرمود : بگو . عرض کردم : اعتقاد من آن است که خدای تبارک و تعالی یکتاست و هیچ چیز شبیه او نیست ، و او از «ابطال» و «تشبیه» بیرون است (ابطال : یعنی خدا را هیچ انگاشتن ، و تشبیه : یعنی او را با مخلوقات شبیه و همانند دانستن) و خدای متعال نه «جسم» است و نه «صورت» و نه «عرض» و نه «جوهر» ، بلکه او پدیدآورندة اجسام و صورتگر صورتها و آفریدگار اعراض و جواهر و مربّی و مالک و قراردهنده و پدیدآورندة هر چیز است ، و معتقدم که « محمّد صلّی الله علیه و آله » بنده و پیامبر او و آخرین سفیر الهی است و تا قیامت پیامبری نخواهد آمد . و معتقدم امام و جانشین و سرپرست پس از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلم امیرالمؤمنین علی علیه السّلام و سپس حسن و بعد حسین ، علی بن الحسین ، محمد بن علی ، جعفربن محمد ، موسی بن جعفر ، علی بن موسی ، محمد بن علی و آنگاه تو مولای من هستی . امام فرمود : بعد از من فرزندم « حسن» امام است . پس مردم را نسبت به فرزند حسن چگونه می بینی؟ عرض کردم : مولای من مگر او چگونه است ؟ فرمود : زیرا شخص او دیده نمی شود و بردن نامش جایز نیست تا آنگاه که قیام کند، و زمین را از عدل و داد پر می سازد همچنانکه از ظلم و جور پر شده باشد . آنگاه گفتم : و اعتراف می کنم که دوست آنان دوست خدا و دشمن آنان دشمن خداست ، و اطاعت از آنان اطاعت خدا و نافرمانی آنان نافرمانی خداست . معتقدم : معراج ، سؤال و جواب در قبر ، بهشت ، دوزخ ، صراط و میزان ، درست و برحق است و روز قیامت آمدنی است و هیچ تردیدی در آن نیست و خداوند مردگان را زنده می کند و معتقدیم واجبات دین پس از ولایت ، نماز ، زکات ، روزه ، حج ، جهاد ، امر به معروف ونهی از منکر است .
امام فرمود : ای ابوالقاسم ، به خدا سوگند این همان دینی است که خدای متعال برای بندگانش پسندیده است ، بر آن ثابت باش . خداوند ترا در دنیا و آخرت بر گفتار ثابت ، استوار بدارد .
آنطور که از تاریخ و روایات بر می آید حضرت عبدالعظیم علیه السّلام مورد تعقیب حکومت وفت قرار می گیرد و برای مصونیت از خطر به ایران می آید و در شهر ری پنهان می شود .
وفات حضرت عبدالعظیم در دوران امامت هادی علیه السّلام بوده است ، و اوج شخصیت الهی آن بزرگوار را در روایتی که «محمد بن یحیی عطار» نقل می کند باید دید . حضرت عبدالعظیم از موفّق ترین علماء و راویان شیعه در زمان ائمه علیهم السّلام محسوب می شود ، آن گرامی از جمله مؤلفان نیز بوده و نقل می کنند کتابی درباره خطبه های امیرالمؤمنین علیه السّلام و کتاب دیگری به نام « یوم و لیله » نوشته است.
سخن کوتاه ؛ به شما خواننده عزیز توصیه میشود در هرکجا که هستید به شهرری رفته و به زیارت حضرت عبدالعظیم علیه السّلام و سایر امامزاده ها ، ابن بابویه و شیخ صدوق رضوان الله تعالی علیهم بروید تا سعادتمند و اهل نجات و بهشت شوید و دیگران را توصیه به زیارت آن بزرگواران کنید و بسیار بجاست هر زمان عازم تهران باشید به نیت زیارت سفر را آغاز کنید تا حوائجتان برآورده و مشمول ثواب زیارت امام حسین (علیه السّلام) گردید.
https://www.abdulazim.com/fa/node/1094