تفکر حقوقی امام سجاد (علیه‌السلام) که در قالب «رساله حقوق» تجلی یافته است، به بیان حقوق متقابل افراد در جامعه و تکالیف و وظایف آنها نسبت به یکدیگر می‌پردازد. این رساله، یک نظام حقوقی جامع و کامل را ارائه می‌دهد که تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی را در بر می‌گیرد و بر اساس آن، انسان‌ها می‌توانند در پرتو رعایت حقوق یکدیگر، به سعادت و کمال دست یابند.
مهمترین ابعاد تفکر حقوقی امام سجاد (علیه‌السلام):
-
حقوق متقابل:امام سجاد (علیه‌السلام) در رساله حقوق، به حقوق متقابل افراد در جامعه اشاره می‌کنند. ایشان بیان می‌کنند که هر فردی نسبت به دیگران حقوقی دارد که باید رعایت شوند. این حقوق شامل حقوق فردی، حقوق خانوادگی، حقوق اجتماعی و حقوق سیاسی می‌شود.
-
تکالیف و وظایف:در کنار حقوق، امام سجاد (علیه‌السلام) به تکالیف و وظایف افراد نیز اشاره می‌کنند. ایشان بیان می‌کنند که هر فردی در مقابل دیگران وظایفی دارد که باید آنها را به درستی انجام دهد. این تکالیف نیز در ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی مطرح می‌شوند.
-
رعایت حقوق و تکالیف:امام سجاد (علیه‌السلام) معتقدند که اگر افراد حقوق و تکالیف خود را نسبت به یکدیگر رعایت کنند، جامعه‌ای سالم و متعادل شکل خواهد گرفت. ایشان بیان می‌کنند که رعایت این حقوق و تکالیف، موجب ایجاد صلح، آرامش و پیشرفت در جامعه می‌شود.
-
تاکید بر اخلاق:یکی از مهمترین ویژگی‌های تفکر حقوقی امام سجاد (علیه‌السلام)، تاکید بر اخلاق است. ایشان معتقدند که رعایت حقوق و تکالیف باید همراه با اخلاق و معنویت باشد. در غیر این صورت، این حقوق و تکالیف ممکن است به صورت ظاهری و بدون اثر مثبت در جامعه اجرا شوند.
-
تاثیرگذاری بر جامعه:رساله حقوق امام سجاد (علیه‌السلام) تأثیر عمیقی بر جامعه اسلامی داشته است. این رساله به عنوان یک منبع حقوقی و اخلاقی، همواره مورد توجه علما، فقها و اندیشمندان اسلامی بوده است. همچنین، این رساله در تربیت و هدایت افراد و شکل‌گیری جامعه‌ای سالم و متعادل نقش بسزایی داشته است.
در مجموع، تفکر حقوقی امام سجاد (علیه‌السلام) به عنوان یک نظام جامع حقوقی و اخلاقی، بر پایه رعایت حقوق متقابل، انجام تکالیف و وظایف، اخلاق‌مداری و تاثیرگذاری بر جامعه استوار است. اندیشه ما به عنوان نمونه، در این رساله به حقوق پدر و مادر، فرزندان، همسران، خویشاوندان، همسایگان، معلمان، شاگردان، زمامداران و شهروندان اشاره شده است.