امام سجاد(ع) در دعای ۲۷ صحیفه سجادیه، روش‌های مختلفی را برای حضور در صحنه نبرد با دشمنان بیان کرده است. روش‌هایی که فراتر از حضور نظامی، اما دارای اجری هموزن با کوشش آنان در صحنه نبرد مستقیم است.
به گزارش مشرق، امام سجاد(ع) در دعای ۲۷ صحیفه سجادیه، برای هر فردی از افراد جامعه، با هر توان و امکان وظایفی را تعیین کرده که انجام آن وظایف، این شخص را در «صف عابدین» قرار داده و در «ثواب مجاهدین» شریک کرده و او را در «صف شهیدان و صالحان» قرار می‌دهد.
کمترین وظیفه برای شرکت در این نبرد، «اهتمام به کار مسلمانان و نگرانی از اتحاد دشمنان» است.
روشن است که این نگرانی، صرفا یک غم باطنی نیست و باید ظهور و بروز عینی آن در جامعه مسلمانان نمایان شود و این یعنی شخص، با استفاده از هر ظرفیت و توانی، باید این اهتمام را نشان دهد، اهمیت آن را به خود و دیگران گوشزد کند و این حالت را نمایان سازد و این نگرانی را آشکار کند.
بدون شک مهمترین هدف این «اهتمام و نگرانی»، نشان دادن «همیاری و همدلی» میان مسلمانان در هنگام مقابله با دشمنان است.
بنابراین، نباید هیچگونه ترس یا نگرانی در میان مسلمانان ایجاد کند، زیرا ایجاد هر کدام از این موارد، ولو به مقدار اندک می‌تواند به تضعیف توان مجاهدان و مسلمانان در این مقابله منجر شود.
در این میان، هیچ تقاوتی میان فضای مجازی یا حقیقی نبوده و هر فرد باید با هر ابزار ممکن، علاوه بر آنکه اهتمام میان مسلمانان برای مقابله با دشمنان را نمایان می‌کند، باید از بیان هر مطلب یا انتشار هر فیلم، عکس، خبر یا جمله‌ای که به کاهش موضوع اهتمام مردمی می‌پردازد، اجتناب کند.
ایجاد، توسعه و گسترش اعتماد به نفس عمومی، جلوگیری از انتشار شایعات و اخبار جعلی، اهتمام به حفظ آرامش در سطح عمومی جامعه، کمک به رفع موانع برای ارائه خدمات عمومی، تلاش برای توجیه کردن افکار عمومی و رفع شبهات می‌تواند بخشی از فعالیت‌هایی باشد که امام سجاد(ع) آن را با این عبارت بیان کرده‌اند: «اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ، وَ أَحْزَنَهُ تَحَزُّبُ أَهْلِ الشِّرْکِ عَلَیْهِمْ، فَنَوَی غَزْواً أَوْ هَمَّ بِجِهَادٍ، خدایا!
هر مسلمانی که کار اسلام او را نگران کند و گردآمدن مشرکین علیه مسلمین او را به اندوه دچار کند، پس قصد جنگ یا آهنگ جهاد کند.»
حال اگر شخصی با همه توان خود، این «اهتمام» را داشت و با درک وضعیت جهادی و جنگی، همه تلاش خود را برای این موضوع با اهمیت نشان داد و «اهتمام جهادی و واقعی» به کار برد، اما در اجرای برخی از وظایف خود، دچار ضعف شد یا به دلایلی امکان اجرای آن را نیافت و یا به بیان امام سجاد(ع) «فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ، أَوْ أَبْطَأَتْ بِهِ فَاقَةٌ، أَوْ أَخَّرَهُ عَنْهُ حَادِثٌ، أَوْ عَرَضَ لَهُ دُونَ إِرَادَتِهِ مَانِعٌ ، ولی ناتوانی و سستی او را نشاند و [توان فعالیت را از او گرفت] و تنگدستی و حاجت او را وادار به کندی و درنگ کند، یا پیش‌آمدی او را از رفتن به تأخیر اندازد، یا مانعی در برابر اراده‌اش قد علم کند.»
برای انسانی اینگونه که هم اهتمام مجاهدانه دارد و هم محدودیت‌هایی در اجرای این اهتمام را داراست، امام سجاد(ع) اینگونه دعا می‌کند و از خداوند می‌خواهد که:«فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ، وَ أَوْجِبْ لَهُ ثَوَابَ الُْمجَاهِدِینَ، وَ اجْعَلْهُ فِی نِظَامِ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ.
نامش را در زمرۀ عبادت‌کنندگان بنویس و ثواب مجاهدان را بر او واجب کن و وی را در سلک شهیدان و شایستگان قرار ده.»
*در بخش دیگر این نوشته، فراگیرترین راه حضور در نبرد با دشمنان برای «همه مردم، با هر توانایی» بیان می‌شود.
از نگاه امام سجاد(ع) در دعای ۲۷ صحیفه سجادیه که به‌عنوان دعای مرزداران شناخته می‌شود، روش‌های مختلفی برای حضور در صحنه‌های نبرد با دشمنان، برای همه افراد یک جامعه وجود دارد.
به عبارت دیگر، در نگاه ایشان، صحنه نبرد، فراتر از «زمین جنگ» است و هر فردی، با توجه به توانمندی‌ها و نیت‌های خود، می‌تواند در این نبرد مشارکت داشته باشد، ولو آنکه امکان محدودیت‌ها و معذوریت‌ها، امکان حضور فیزیکی او را در صحنه نبرد فراهم نکرده باشد و فاصله او تا زمین جنگ، هزاران کیلومتر باشد.
طبیعی است که شرط اساسی در این مشارکت، تلاش مخلصانه و مجاهدانه برای حضور در جبهه جنگ است.
اخلاص، شرط قبول اعمال است و امری باطنی بدون نشانه‌ای و علامتی است، ولی جهاد، این نیت الهی را در انجام فعالیت‌هایی مرتبط برای مقابله با دشمنان در هر عرصه‌ای که مورد نیاز نظام اسلامی باشد، به ظهور می‌رساند.
ترکیب اخلاص و جهاد در وجود انسان، شخصیتی را می‌سازد که در وجودش تمایل به نبردی ابدی و نامحدود با دشمنان دارد، اما تدبیر و توجه به شرایط زمانی و مکانی را نیز به‌خوبی درک می‌کند و محدودیت‌ها او را مجبور کرده است تا شرایط را بپذیرد و با توجه به آن، جهاد خود را ادامه دهد.
در میان همه این محدودیت‌ها، به نظر می‌رسد فراگیرترین عمل برای حضور همه افراد یک جامعه در این نبرد، که امکان آن در هر زمان و مکان و موقعیت و برای هر شخصی ممکن است، «رعایت حرمت مجاهدان» است.
فعالان در فضای حقیقی و مجازی که به تبیین این جهاد می‌پردازند، به دشمنان جبهه مقاومت پاسخ می‌دهند و به شبهات جواب می‌دهند تا حرمت این مجاهدان محفوظ بماند، نمادی روشن از این گروه هستند.
حال تفاوتی ندارد که در یک جمع دوستانه، در یک تاکسی بین‌راهی، یا هنگام خرید وسایل منزل باشد، اما در هر حال باید شبهه‌ای را برطرف کرد یا سؤالی را پاسخ داد تا «حرمت مجاهدان در میدان نبرد» حفظ شود.
از دیدگاه امام سجاد (ع)، رعایت حرمت مجاهدان و حفظ اعتبار و جایگاه آنان در میان مردم، از چنان جایگاهی برخوردار است که تلاش برای آن، اجری هموزن و معادل مجاهد در میدان دارد: «رَعَی لَهُ مِنْ وَرَائِهِ حُرْمَةً، فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ»، {خدایا} هرکس که حرمت و آبروی مجاهدان را حفظ کند، به او نیز اجر همان رزمنده و مرزدار را، وزن به وزن و مثل به مثل عنایت فرما.
حال، راحت‌تر می‌توان مفهوم «جهاد تبیین» را دریافت.
هر شخصی در هر جایگاهی، باید با هرگونه اقدام برای تضعیف مجاهدان از طریق ایجاد شبه یا بیان ابهامات را، در حد توان و امکانات خویش، هوشمندانه و مدبرانه پاسخ دهد و برای حفظ مجاهدان در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، رسانه‌ای، فرهنگی و نظامی، همه تلاش خود را به کار گیرد تا خداوند اجری معادل و هموزن مجاهد در میدان برای او قرار دهد.
*سید علی‌اصغر حسینی / ابنا