دفاع مشروع در اسلام به معنای حق و وظیفه ای است که هر فرد یا جامعه ای در برابر حملات و تجاوزات دشمنان دارد. این مفهوم به ویژه در شرایطی که جان، مال، و ناموس افراد در خطر باشد، اهمیت بیشتری پیدا می کند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دفاع مشروع و اهمیت آن در آموزه‌های اسلامی، به ویژه در قرآن و احادیث اهل بیت (ع) مورد تأکید قرار گرفته است.
این موضوع را در سیره و سبک زندگی پیامبر(ص) و اهل بیت علیهم السلام نیز می‌توان به وضوح مشاهده کرد که در شرایطی که در مورد حمله و تعدی دشمنان خدا قرار می‌گرفتند به دفاع مشروع برخواسته و از امت اسلامی و مظلومان دفاع می‌کردند.
خبرگزاری تسنیم در گفت‌وگو با دکتر محمدرضا قائم مقامی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل دینی، به بررسی موضوع دفاع مشروع و اهمیت آن در آموزه‌های اسلامی، به ویژه در قرآن و احادیث اهل بیت (ع) پرداخته است.
مفهوم دفاع مشروع در اسلام چیست و چگونه در قرآن به آن اشاره شده است؟
دفاع مشروع در اسلام به معنای حق و وظیفه‌ای است که هر فرد یا جامعه‌ای در برابر حملات و تجاوزات دشمنان دارد.
این مفهوم به‌ویژه در شرایطی که جان، مال، و ناموس افراد در خطر باشد، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
در قرآن کریم به‌طور واضح به این موضوع اشاره شده است.
به عنوان مثال خداوند در آیه 192 سوره بقره می‌فرماید: «وَ أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ» این آیه به کسانی که مورد ظلم قرار گرفته‌اند، اجازه می‌دهد که از خود دفاع کنند و نشان می‌دهد که خداوند در حمایت از آن‌ها قادر است.
همچنین در آیه 241 سوره آل عمران می‌فرماید: «وَ لَا تَهِنُوا فِی ابْتِغَاءِ الْقَوْمِ» این آیه نیز به مؤمنان توصیه می‌کند که در جستجوی دفاع و حمایت از خود و جامعه‌شان تردید نکنند.
این آیات نشان‌دهنده این است که دفاع از خود و جامعه در برابر ظلم و تجاوز، نه تنها مجاز است بلکه یک وظیفه دینی نیز محسوب می‌شود.
اسلام به پیروان خود می‌آموزد که در برابر ظلم و بی‌عدالتی باید ایستادگی کنند و از حقوق خود دفاع نمایند.
با توجه به اینکه خداوند در قرآن به این موضوع مهم اشاره فرموده، آیا در تاریخ اسلام هم نمونه‌هایی از دفاع مشروع وجود دارد که بتوان به آن‌ها اشاره کرد؟
بله، تاریخ اسلام پر از نمونه‌های دفاع مشروع است.
یکی از بارزترین این نمونه‌ها، جنگ‌های صدر اسلام است که مسلمانان در برابر حملات قریش و دیگر قبایل قرار گرفتند.
جنگ بدر و جنگ احد نمونه‌هایی از این دفاع‌ها هستند که مسلمانان با ایمان و اراده قوی در برابر دشمنان ایستادگی کردند.
همچنین، دفاع از حرمین شریفین و سرزمین‌های اسلامی در طول تاریخ نیز نمونه‌های دیگری از دفاع مشروع هستند.
این جنگ‌ها به عنوان دفاع از حق و آزادی‌های دینی مسلمانان تلقی می‌شوند و در تاریخ اسلام به عنوان نمونه‌های بارز از دفاع مشروع شناخته می‌شوند.
در عین حال قیام عاشورا یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین رویدادهای تاریخ اسلام است که در سال 61 هجری در کربلا رخ داد.
این قیام به رهبری امام حسین (ع) به عنوان یک عمل دفاع مشروع و مبارزه با ظلم و فساد شناخته می‌شود.
امام حسین (ع) به دلیل بی‌عدالتی و فساد حکومت یزید، تصمیم به قیام گرفت و به دنبال حفظ اصول اسلامی و دفاع از حقوق مردم بود.
در عاشورا، امام حسین (ع) و یارانش با وجود نابرابری قوا و شرایط سخت، به دفاع از اصول خود پرداختند و جان خود را فدای حق و عدالت کردند.
این قیام نه تنها به عنوان یک عمل دفاعی، بلکه به عنوان نمادی از ایستادگی در برابر ظلم و ستم نیز شناخته می‌شود.
قیام عاشورا به مسلمانان یادآوری می‌کند که در برابر ظلم و بی‌عدالتی باید ایستاد و برای حق و حقیقت مبارزه کرد.
این رویداد تأثیر عمیقی بر تاریخ اسلام و فرهنگ شیعه گذاشته و هر ساله با برگزاری مراسم‌های عزاداری، یاد و خاطره آن گرامی داشته می‌شود.
آموزه‌های اهل بیت علیهم السلام در مورد دفاع از سرزمین و مردم چگونه است؟
اهل بیت علیهم‌السلام همواره بر اهمیت دفاع از سرزمین و مردم تأکید کرده‌اند.
امام علی (ع) در نهج البلاغه به اهمیت جهاد و دفاع از حق و حقیقت اشاره می‌کند و می‌فرماید: «جهاد در راه خدا بهترین اعمال است.» همچنین، همان طور که اشاره شد امام حسین (ع) در عاشورا با قیام خود نشان داد که دفاع از حق و عدالت حتی در برابر ظلم و ستم، واجب است.
این آموزه‌ها به ما می‌آموزد که باید در برابر ظلم و تجاوزات ایستادگی کنیم.
به عبارت دیگر آموزه‌های اهل بیت علیهم‌السلام در مورد دفاع از سرزمین و مردم، بر اصولی چون عدالت، حق‌طلبی و ایستادگی در برابر ظلم تأکید دارند.
به عنوان مثال بر دفاع از حق و عدالت تأکید کرده‌اند و امام علی (ع) در نهج‌البلاغه به این موضوع اشاره می‌کند که باید در برابر ظلم و فساد ایستاد و از حقوق مردم دفاع کرد.
قیام امام حسین (ع) در عاشورا هم نمونه‌ای بارز از ایستادگی در برابر ظلم و بی‌عدالتی است.
ایشان نشان دادند که حتی در شرایط سخت، باید برای حفظ اصول و ارزش‌ها مبارزه کرد.همچنین اهل بیت همواره بر اهمیت محبت و همدلی با مردم تأکید داشته‌اند.
آن‌ها معتقد بودند که دفاع از سرزمین و مردم باید با عشق و احترام به انسانیت همراه باشد.
آن بزرگان در عین حال به آموزش و آگاهی مردم اهمیت می‌دادند.
آن‌ها بر این باور بودند که آگاهی از حقوق و وظایف، مردم را در برابر ظلم و ستم قوی‌تر می‌کند.
این آموزه‌ها به ما یادآوری می‌کند که دفاع از سرزمین و مردم نه تنها یک وظیفه ملی، بلکه یک وظیفه دینی و اخلاقی هم هست.
با توجه به شرایط کنونی و حملات رژیم صهیونیستی، چگونه می‌توانیم این آموزه‌ها را در زندگی روزمره خود به کار ببریم؟
برای به کارگیری این آموزه‌ها در زندگی روزمره ابتدا باید به شناخت عمیق‌تری از مفاهیم اسلامی بپردازیم و سپس در برابر ظلم و بی‌عدالتی‌ها واکنش نشان دهیم.
این واکنش می‌تواند به صورت آگاهی‌بخشی، حمایت از مظلومان و حتی شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی باشد.
همچنین، باید به تقویت روحیه دفاع از حق و حقیقت در خود و دیگران بپردازیم و از آموزه‌های اهل بیت در زندگی روزمره خود الهام بگیریم.
با توجه به شرایط کنونی و حملات رژیم صهیونیستی، می‌توان آموزه‌های اهل بیت (علیهم‌السلام) را در زندگی روزمره به شکل‌های مختلف به کار بردیکی از راه‌ها آگاهی و اطلاع‌رسانی است و با مطالعه و آگاهی از تاریخ و آموزه‌های اهل بیت، می‌توانیم به دیگران اطلاعات درست و مفیدی ارائه دهیم.
این آگاهی به ما کمک می‌کند تا در برابر تبلیغات نادرست و بی‌عدالتی‌ها ایستادگی کنیم.
همچنین با الهام از قیام عاشورا، می‌توانیم در برابر ظلم و بی‌عدالتی‌ها ایستادگی کنیم.
این ایستادگی می‌تواند به شکل‌های مختلفی از جمله حمایت از حقوق بشر، شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی و یا حتی کمک به نیازمندان باشد.
نکته دیگر این است که در شرایط سخت، محبت و همدلی با دیگران بسیار مهم است.
می‌توانیم با کمک به یکدیگر و ایجاد فضایی از همدلی و همکاری، به تقویت روحیه جمعی بپردازیم.
حفظ وحدت هم موضوع بسیار مهم دیگر است، چون اهل بیت همواره بر اهمیت وحدت مسلمانان تأکید داشته‌اند.
در شرایط کنونی، حفظ وحدت و همبستگی میان اقشار مختلف جامعه می‌تواند به تقویت قدرت دفاعی و اجتماعی ما کمک کند.
با ترویج فرهنگ صلح و دوستی، می‌توانیم به کاهش تنش‌ها و ایجاد فضایی مثبت در جامعه کمک کنیم.
این امر می‌تواند به تقویت روحیه همبستگی و همکاری میان مردم منجر شود.
انتهای پیام/