کعبه یک نماد است؛ نمادی هویتی برای اسلام و مسلمانان؛ نمادی که مردم را گرد هم می آورد، متحد می کند و از پراکندگی و آسیب پذیری در برابر دشمنان نجات می دهد. نمادی که خدای متعال در قرآن کریم، از آن به عنوان نشانه ای روشن برای هدایت جهانیان یاد کرده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، در تمام ادیان و آیین‌ها، نمادها نقش اساسی و محوری ایفا می‌کنند، چراکه زبان نمادها از قدرت بالایی در انتقال مفاهیم و ایجاد هویت برخوردار است.
دین اسلام نیز از این قاعده مستثنا نیست و کعبه را به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین و اصلی‌ترین نمادهای خود معرفی کرده است؛ نمادی که نه‌تنها قبله مسلمانان در عبادت روزانه بلکه عامل تمایز هویتی آنان از سایر ادیان است.
گزارش‌های قرآنی از جمله آیه 144 سوره بقره نشان می‌دهد که پیامبر اکرم (ص) مدت‌ها در انتظار فرمان الهی برای تغییر قبله از بیت‌المقدس به سوی کعبه بود؛ تغییری که علاوه بر اثبات یکی از نشانه‌های پیامبر آخرالزمان، استقلال شریعت اسلام را از شرایع پیشین مانند یهودیت و مسیحیت تثبیت کرد.
در اسلام، نمادهایی مانند اذان، مسجد، حج، و به ویژه کعبه، نقش مهمی در شکل‌گیری هویت اسلامی ایفا می‌کنند.
مسلمانان در جوامعی که با پیروان سایر ادیان زندگی می‌کنند، از طریق پوشش، محاسن و علائم ظاهری نیز تلاش می‌کنند تا تمایز هویتی خود را حفظ کنند.
برخی تلاش کرده‌اند هلال ماه را به عنوان نماد جایگزین معرفی کنند، اما در حقیقت، کعبه همچنان مهم‌ترین نماد توحید و وحدت در اسلام باقی مانده است.
در دوره‌ای که مسلمانان در مکه زندگی می‌کردند، به دلیل آکنده بودن خانه خدا از بت‌ها، به سوی بیت‌المقدس نماز می‌گزاردند.
اما با هجرت به مدینه و تقابل با یهودیان، نیاز به نماد مستقل قبله‌ای احساس شد.
انتظار پیامبر برای تغییر قبله، بیانگر اهمیت قبله به عنوان یک نماد وحدت‌ساز و هویت‌بخش بود.
علامه طباطبایی در تفسیر آیه 144 سوره بقره تاکید می‌کند که قبله بودن کعبه یا بیت‌المقدس، صرفاً به خواست الهی و با هدف هدایت مردم است، نه به ویژگی ذاتی اشیاء یا مکان‌ها.
در کنار این جایگاه هویتی، کعبه از منظر قرآن و سنت، نخستین معبد یکتاپرستی برای بشر معرفی شده است.
آیات مختلفی مانند آیه 96 آل‌عمران، به سابقه تاریخی این مکان اشاره دارند و آن را معبدی توحیدی می‌دانند که پیش از حضرت ابراهیم (ع) وجود داشته و توسط او و فرزندش اسماعیل (ع) بازسازی شده است.
روایاتی نیز وجود دارد که این خانه در عصر نوح (ع) نیز پابرجا بوده است.
دراین باره مردی از امیرمومنان (ع) پرسید که آیا کعبه اولین خانه است؟
و حضرت (ع) فرمود: نه، پیش از آن خانه‌هائی بوده، لیکن کعبه اولین بیت است که برای مردم وضع شده، مبارک است و در وجودش هدایت، رحمت و برکت است.
اول کسی که آن را بنا کرده ابراهیم (ع) است، سپس گروهی از قبیله جرهم از عرب آن را بنا کرده‌اند، آن گاه منهدم شد و عرب‌های عمالقه آن را ساختند، بار دیگر خراب شد، قریش آن را بنا کرد.
در روایت بالا، مراد از «اولین کسی که آن را بنا کرد، ابراهیم بود»، تجدید بناست، همان‌طور که در قرآن کریم آمده است: «و عهدنا الی ابراهیم و اسماعیل اَن طهّرا بیتی» به ابراهیم و اسماعیل گفتیم که خانه من را تطهیر کنید، یعنی بیت قبلاً بوده و آن دو بزرگوار، به تطهیر و تعمیر آن مامور می‌شوند.
در حدیثی به نقل از امام صادق (ع) به این موضوع اینگونه تصریح شده است: خداوند به ابراهیم اذن داد که به حج برود و کعبه را بنا کند، عرب‌ها به زیارت کعبه می‌رفتند، در‌حالی که منهدم بود، ولی جای پایه‌های آن شناخته می‌شد، وقتی که مردم (زائران) رفتند، اسماعیل (ع) سنگ‌ها را جمع کرد و در داخل کعبه گذاشت.
در چند حدیث آمده که وجه تسمیه مکه به «ام القری» علاوه بر این که اولین محل پیدایش قریه است و اولین خانه مردمی (بیت‌الناس) در آن ساخته شده، اولین نقطه از کره زمین است که به خشکی گرائیده است؛ زمین یک کرۀ مذاب و مایع مواج بود که دوران دوم عمر زمین شروع شد و خشکی در روی آن پدید آمد و اولین خشکی در جایگاه مکه پدیدار شد.
کعبه؛ نشانه‌ای روشن برای هدایت جهانیان
خداوند در قرآن، از کعبه به عنوان نشانه‌ای روشن برای هدایت جهانیان یاد کرده است (آل عمران، آیات 96 و 97) و احترام به آن را راهی برای کسب رضایت الهی دانسته است (مائده، آیه 2).
این مکان مقدس، تنها محل عبادت نیست، بلکه عاملی برای اجتماع، آموزش، و تقویت ایمان در میان مسلمانان است.
در ادامه، نقش کعبه در هدایت بشریت از طریق آیات متعدد قرآن مورد تأکید قرار گرفته است.
کعبه مکانی است که مردم را گرد هم می‌آورد و آنان را از پراکندگی و آسیب‌پذیری در برابر دشمنان دین نجات می‌دهد.
قرآن از این ویژگی با تعبیر «مثابةً للناس» یاد کرده است، جایی برای بازگشت مکرر و پناه معنوی مردم.
همچنین، بر اساس روایات، حضور در کعبه و انجام اعمال عبادی مانند طواف، رکوع و سجود، آموزش عملی عبادت و زندگی اجتماعی را در پی دارد.
مسلمانان در این مکان با فرهنگ‌های گوناگون آشنا شده، تجربه می‌آموزند و از همدیگر در مسیر کمال و تعالی یاری می‌گیرند.
در نهایت، کعبه فقط یک مکان فیزیکی نیست، بلکه نمادی بزرگ از توحید، هویت اسلامی و وحدت جهانی مسلمانان است؛ نمادی که حضور در کنار آن، راه هدایت را برای انسان هموار می‌سازد.
انتهای پیام/
