مجموعه: احادیث و سخنان بزرگان

حقوق کارگر در اسلام:
در احادیث و روایات اسلامی از کار کردن به عنوان عملی دنیوی و اخروی که دارای اجر و ثواب بسیار است یاد و نسبت به آن توصیه های بسیار شده است به طوری که عنوان جهاد کننده در راه خدا بر کارگری که برای اداره زندگی خانواده اش سعی و تلاش میکند اطلاق شده است.

 

کارگر در دیدگاه اسلام بسیار محترم و ارزشمند است، بطوری که رسول گرامی اسلام (ص) و امیر المومنین (ع) و سایر امامان معصوم (ع) از کار و کارگر تجلیل کرده و خود نیز کار میکردند و خود را کارگر می دانستند، و در تاریخ منقول است که حضرت علی (ع) باغهای دیگران را آبیاری میکرد ودر ازای آنها دستمزد میگرفت.

و چون چنین است در معارف و احکام اسلامی، حقوق برای کارگر معین شده و نسبت به اجرای دقیق آن تأکید بسیار شده است، تا جایی که امام سجاد (ع) در رساله حقوق خود می فرماید:
حق زیر دستان بر تو آن است که بدانی ضعف آنها و قدرت تو (از نظر مالی، بدنی و فکری) دلیل تسلط تو بر آنها شده است.
پس باید با آنها به عدالت رفتار کنی و مانند پدری مهربان برای آنها باشی، از نادانی و جهل و اشتباه آنها در گذری و در عقوبت آنها تعجیل نکنی و بر این کار فرمایی که خدا به تو داده است سپاسگذار باشی»

و در سخنی دیگر از اذیت و آزار کردن نسبت به کارگران نهی فرموده است و صریحاً دستور مراعات حق آنها را صادر کرده، می فرماید:
«حق کسی که کارهای (خانه، مغازه، کارگاه، کارخانه) تو را انجام میدهد، آن است که بدانی او را خدا خلق کرده و در حقیقت از پدر و مادر تو است(آدم و حوا) تو مالک و خالق او نیستی و روزی او نیز در دست تو نیست. پس به او نیکی کن و آزارش مده.»

 

و یا در روایتی دیگر:
انس بن مالک گوید: موقعی که رسول‌اکرم صلی‌الله علیه و آله از جنگ تبوک مراجعت می کرد سعد انصاری به استقبال آمد.
حضرت با او مصافحه کرد، و دست سعد را زبر و خشن دید، فرمود: چه صدمه و آسیبی به دستت رسیده است عرض کرد: یا رسول الله من با وسایل کشاورزی کار می‌کنم و درآمدم را خرج معاش خانواده ام می‌نمایم.
رسول الله صلی الله علیه و آله دست او را بوسید و فرمود: این دستی است که آتش با آن تماس ندارد.
 

احادیث درباره کارگر:
قال الصّادقُ علیه‌السلام:
الکادُّ عَلی عَیالِهِ کَالمُجاهِد فی سَبیلِ الله
کسی که برای تأمین معاش و مایحتاج زندگی خانواده‌اش تلاش کند، مانند رزمنده‌ای است که در راه خدا می‌جنگد. (وسایل الشیعه جلد ۱۷ صفحه‌ی ۶۷)

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله:
«العِبادَةُ سَبعُونَ جُزء افضَلُِها طَلَبُ الحَلالِ»
عبادت هفتاد جزء است که بهترین آن، کوشش در به دست آوردن مال حلال است. (الکافی، ج 5، ص 78)

پیامبر اکرم (ص) فرمود:
«کسی که از راه حلال در طلب دنیا باشد و قصد او ( کار کردن) توسعه دادن زندگی زن و بچه، و بی نیازی از تقاضا کردن از دیگران، و نیز رسیدگی به همسایگان و مستمندان باشد در حالی که صورتش چون ماه شب چهارده درخشندگی دارد به دیدار خداوند می شتابد.»
و نیز فرمود: خداوند بنده ای را که سختی بکشد تا درامدی کسب کند و بی نیاز از دیگران شود دوست دارد.

پیامبر اکرم (ص) فرمود:
«خداوند تبارک و تعالی از هر گناهی میگذرد (با توبه) جز اینکه کسی مهریه زنی را منکر شود و یا حقوق کارگری را غصب کند و ادا ننماید»

رسول خدا (ص) میفرماید:
خداوند آن کارگری را دوست دارد که چون کاری به وی محول شود آن را نیکو انجام دهد» 

 

داستان امام رضا (ع) و دستمزد کارگر:
امام رضا (ع): تعيين اُجرت قبل از كار مرحوم كلينى به نقل از سليمان بن جعفر حكايت كند:
روزى به همراه حضرت ابوالحسن، امام علىّ بن موسى الرّضا (ع) جهت انجام كارى از منزل بيرون رفته بوديم. پس از پايان آن كار، هنگامى كه خواستم به منزل خود مراجعت نمايم، حضرت فرمود: امشب همراه من بيا تا به منزل ما برويم و شب را ميهمان ما باش.

من نيز دعوت حضرت رضا عليه السلام را پذيرفتم، وقتى خواستيم وارد منزل شويم، يكى ديگر از اصحاب به نام مُعتّب نيز همراه ما آمد.

همين كه داخل منزل رفتيم، متوجّه شديم كه غلامان حضرت مشغول ساختن جايگاهى آغول براى حيوانات هستند و در بين آن ها مردى سياه چهره، به عنوان كارگر گِل تهيّه مى كند و به دست ديگران مى دهد.

امام رضا (ع) سؤال نمود: اين شخص كيست؟
جواب دادند: اين شخص ما را كمك مى كند؛ و ما نيز آخر كار چيزى به او مى دهيم.
حضرت فرمود: آيا براى او معيّن كرده ايد، كه مزدش چقدر باشد؟
در پاسخ به حضرت گفتند: خير، هر چه به او بدهيم ، قبول دارد و راضى است.
حضرت با شنيدن اين پاسخ، بسيار عصّبانى و خشمناك گرديد و خواست با آن ها برخورد نمايد.
من جلو رفتم و عرض كردم: ياابن رسول اللّه! چرا ناراحت شُديد، چرا اين چنين برخورد مى كنى ؟!
امام عليه السلام فرمود: چندين مرتبه به آن ها تذكّر داده ام كه اين چنين عمله و كارگر نياورند، مگر آن كه قبل از شروع به كار، با او تعيين اُجرت نمايند.
پس از آن، حضرت افزود: چنانچه با كارگر قبل از شروع كار تعيين اجرت نكنى ، اگر چه چند برابر مزدش را هم به او بدهى ، باز هم ناراضى است و ممكن است خود را طلبكار بداند.
ولى چنانچه با او تعيين اجرت شد، وقتى مزد خود را بگيرد، تشكّر مى كند از اين كه تمام مزد خود را بدون كم و كاستى گرفته ؛ و اگر مختصرى هم بر مزدش اضافه كنى آن را محبّت و لطف مى داند و اين محبّت را هرگز فراموش نمى كند.
 كافى : ج 5، ص 288، ح 1.

 

 

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته

 

https://www.beytoote.com/religious/ahadis-asal/hadiths1-about-worker.html