خبرگزاری مهر-گروه دین و اندیشه: دهم و یازدهم فروردین سال ۱۳۵۸ یعنی تنها ۴۸ روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، رفراندوم تغییر نظام برگزار شد.رفراندوم جمهوری اسلامی ایران در دهم و یازدهم فروردین ۱۳۵۸، یکی از مهم‌ترین و سرنوشت‌سازترین رویدادهای تاریخ معاصر ایران به شمار می‌رود.
این رفراندوم به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی و سقوط رژیم پهلوی برگزار شد و هدف آن تعیین نوع نظام حکومتی کشور پس از تغییرات بنیادینی بود که در ساختار سیاسی و اجتماعی ایران به وجود آمده بود.
در نیمه دوم سال ۱۳۵۷، ایران با بحران‌های سیاسی و اجتماعی متعددی مواجه شد.
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، تعیین نوع نظام حکومتی بود.
با توجه به تنوع نظرات و دیدگاه‌ها در میان گروه‌های سیاسی، ضرورت برگزاری رفراندوم برای تعیین نوع نظام احساس می‌شد.
این اقدام می‌توانست به یکپارچگی ملی و مشروعیت بخشی به نظام نوپا کمک کند.
در این مقطع زمانی، فشارهای داخلی و خارجی بر روی دولت موقت انقلاب اسلامی به ریاست مهندس مهدی بازرگان و رهبران انقلاب افزایش یافته بود.
گروه‌های مختلف سیاسی از جمله مجاهدین خلق، چپ‌گرایان و ملی‌گرایان هر کدام خواستار نوع خاصی از نظام بودند.
از سوی دیگر، کشورهای غربی و به ویژه ایالات متحده، نگران از گسترش ایدئولوژی اسلامی و تأثیرات آن بر منطقه بودند.
این فشارها ضرورت برگزاری یک رفراندوم سریع را افزایش می‌داد.امام خمینی (ره) به عنوان رهبر انقلاب اسلامی، بر لزوم تعیین سریع نوع نظام تأکید داشتند.
ایشان با دعوت از مردم برای شرکت در رفراندوم، سعی در جلب حمایت عمومی و مشروعیت بخشی به نظام جدید داشتند.
این موضوع به تقویت وحدت ملی و کاهش تنش‌های سیاسی کمک می‌کرد.
رفراندوم جمهوری اسلامی در دهم و یازدهم فروردین ۱۳۵۸ برگزار شد.
این دو روز به رغم شرایط بحرانی و ناامنی‌های موجود، با مشارکت گسترده مردم همراه بود.
در روز دهم فروردین، مردم با شور و شوق برای شرکت در رفراندوم به پای صندوق‌های رأی آمدند.
در این روز، رأی‌گیری از ساعت ۸ صبح آغاز شد و تا ساعت ۱۰ شب ادامه داشت.
مردم با حضور گسترده خود، نشان دادند که خواهان نظام جمهوری اسلامی هستند.
در این روز، بسیاری از مردم با شور و شوق و انگیزه‌های ملی و مذهبی به رأی‌گیری پرداختند و این موضوع نشان‌دهنده حمایت قاطع مردم از نظام جمهوری اسلامی بود.
در روز یازدهم فروردین، روند رأی‌گیری ادامه یافت و مردم همچنان به پای صندوق‌های رأی مراجعه کردند.
در این روز نیز، مانند روز نخست، حضور مردم چشمگیر بود و رأی‌دهندگان با احساس مسئولیت و با آگاهی از اهمیت این رفراندوم، به انتخاب خود پرداختند.
پس از دو روز رأی‌گیری، در روز دوازدهم فروردین ۱۳۵۸، نتایج رفراندوم اعلام شد.
با توجه به آمارها، بیش از ۹۸ درصد از شرکت‌کنندگان به نظام جمهوری اسلامی رأی مثبت داده بودند.
این نتایج نشان‌دهنده حمایت قاطع مردم از نظام جدید و رهبری امام خمینی (ره) بود.
در روز دوازدهم فروردین، شورای انقلاب نتایج رفراندوم را اعلام کرد و این نتایج به سرعت در رسانه‌ها و مطبوعات منتشر شد.
اعلام این نتایج باعث شادی و ابراز خوشحالی مردم شد و به نوعی جشن ملی برای آنان تبدیل گردید.
مردم با برگزاری جشن‌ها و تجمعات، حمایت خود از نظام جمهوری اسلامی را ابراز کردند.
نتایج رفراندوم نه تنها مشروعیت نظام جمهوری اسلامی را تأمین کرد، بلکه به تثبیت و تقویت موقعیت امام خمینی (ره) در رهبری کشور کمک شایانی نمود.
این موفقیت باعث افزایش امید و اعتماد به نفس در میان مردم و همچنین تقویت روحیه انقلابی آن‌ها شد.
از سوی دیگر، این نتایج به عنوان یک پیام قوی به گروه‌های مخالف و همچنین قدرت‌های خارجی تلقی شد که مردم ایران خواهان استقلال و حق تعیین سرنوشت خود هستند.
جایگاه مردم در اندیشه سیاسی امام انقلاب
امام خمینی (ره) تأکید زیادی بر مبانی اسلامی در تبیین جایگاه مردم در نظام سیاسی داشتند.
ایشان بر این باور بودند که اسلام به عنوان یک دین جامع، به مردم حق انتخاب و رأی می‌دهد.
در اندیشه امام، مردم نه تنها به عنوان شهروندان بلکه به عنوان “ولی‌نعمت” نظام اسلامی محسوب می‌شوند.
ایشان در سخنرانی‌های خود بارها به اهمیت رأی مردم در تعیین سرنوشت سیاسی اشاره کرده و آن را امری الهی و انسانی دانسته‌اند.
امام خمینی (ره) با تأکید بر حق تعیین سرنوشت، به مردم این امکان را دادند که خود را در تعیین نوع نظام سیاسی و اجتماعی دخیل کنند.
این دیدگاه به ویژه در زمان پیروزی انقلاب و برگزاری رفراندوم جمهوری اسلامی در فروردین ۱۳۵۸ به وضوح نمایان شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به تصویب رسید که در آن به صراحت به حق رأی و نظر مردم اشاره شده است.
اصل ۵۶ قانون اساسی تصریح می‌کند: «حاکمیت مطلق بر جهان و انسان از آن خداست و هم او، انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم ساخته‌است.
هیچ‌کس نمی‌تواند این حق الهی را از انسان سلب کند یا در خدمت منافع فرد یا گروهی خاص قرار دهد و ملت این حق خداداد را از طرقی که در اصول بعد می‌آید اعمال می‌کند.» این اصل به وضوح نشان‌دهنده اعتقاد به مردم‌سالاری و حق تعیین سرنوشت از سوی مردم است.
در نظام جمهوری اسلامی، برگزاری انتخابات آزاد و شفاف به عنوان یکی از ارکان اصلی مردم سالاری دینی تأسیس شده است.
از زمان پیروزی انقلاب تا کنون دهها انتخابات ریاست‌جمهوری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا به‌طور منظم برگزار شده و مردم همواره در تعیین سرنوشت سیاسی خود مشارکت داشته‌اند.
این موضوع به تقویت حس مسئولیت اجتماعی و سیاسی در میان مردم کمک کرده است.
امام خمینی (ره) با تأکید بر مشارکت عمومی و رأی مردم، فرهنگی را در جامعه ایران ایجاد کردند که مردم را به عنوان بازیگران اصلی در عرصه سیاسی معرفی می‌کرد.
این فرهنگ باعث شد که نسل‌های جدید نیز به اهمیت رأی‌گیری و مشارکت در امور سیاسی توجه کنند.
اندیشه امام خمینی (ره) در مورد اهمیت رأی و نظر مردم به شکل‌گیری نهادهای مدنی و اجتماعی کمک کرد.
نهادهایی چون شوراهای اسلامی شهر و روستا و تشکل‌های مردمی در راستای تقویت مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌های محلی و ملی شکل گرفتند.
این نهادها به مردم این امکان را دادند که صدای خود را در مدیریت محلی و ملی به گوش مسئولان برسانند.
با وجود تأکید بر رأی و نظر مردم، برخی محدودیت‌ها و چالش‌ها نیز وجود داشته است که در مقاطعی به کاهش مشارکت عمومی منجر شد.
می‌توان گفت تأسیس نهادهای مدنی و برگزاری منظم انتخابات، نشان‌دهنده تلاش برای تحقق آرمان‌های مردم‌سالاری در جمهوری اسلامی ایران است.
این اندیشه، با گذشت زمان، همچنان در راستای تقویت مشارکت مردم و تقویت نظام سیاسی کشور اهمیت دارد و می‌تواند به عنوان الگویی برای سایر کشورهای اسلامی مورد توجه قرار گیرد.