نظریات و پیامها و راهبردها و راهکارهای شرحی بر انشراح سوره قیامت کتاب قرآن

 

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان

1. نظریات و رهنمودهای آیه اول و دوم سوره قیامت کتاب قرآن در عبارتهایِ"( لَا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَامَةِ ﴿۱﴾ سوگند به روز قيامت. (۱) وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ ﴿۲﴾ و سوگند به نفس لوامه، وجدان بيدار و ملامتگر، (كه رستاخيز حق است). (۲))"، دلالت دارد بر اینکه:   1- خداوند برای بیان حقایق به عظمت خلایق و فرآیند برنامه هایش سوگند یاد نموده است. 2- در آیه اول سوره قیامت کتاب قرآن خداوند برای بیان حقایق به عظمت برنامه و خلقت فرآیند قیامت سوگند یاد نموده است. 3- در آیه دوم سوره قیامت کتاب قرآن خداوند برای بیان حقایق به نفس لوامه انسانها که وجدان بیدار انسانهاست و انسان را از انجام کار اشتباه و نادرست باز می دارد، سوگند یاد نموده است.4- موضوع آیات اول و دوم سوره قیامت سوگند درباره قیامت و نفس لوامه انسان است و از نظر اصول دین اسلام به مبحث معاد انسانها مربوط می شود.
2. نظریات و رهنمودهای آیه سوم و چهارم سوره قیامت کتاب قرآن در عبارتهایِ"( أ َيَحْسَبُ الْإِنْسَانُ أَلَّنْ نَجْمَعَ عِظَامَهُ ﴿۳﴾ آيا انسان مي‏پندارد كه استخوانهاي او را جمع نخواهيم كرد؟ (۳)بَلَى قَادِرِينَ عَلَى أَنْ نُسَوِّيَ بَنَانَهُ ﴿۴﴾ آري قادريم كه (حتي خطوط سر) انگشتان او را موزون و مرتب كنيم. (۴))"، دلالت دارد بر اینکه:   1- خداوند زمانی که انسانها را در شک و تردید دیده است، از آنها پرسش نموده است تا آنها را به خود بیاورد تا حقیقت را از زبان آیاتِ حقِ کتاب قرآن دریابند.2- در آیه سوم سوره قیامت کتاب قرآن خداوند از انسانها پرسیده است که آیا می پندارند که خداوند قادر نیست که استخوانهای انسانها را بعد از مرگ جمع نماید؟ 3- در آیه چهارم سوره قیامت خداوند با روشنگری، انسانها را آگاه  نموده است که خداوند نه تنها استخوانهای انسانها را برای هر فردی جمع می نماید بلکه خداوند قادر است خطوط سر انگشتان انسانها را موزون و مرتب نماید. 4- توانمندی و علم خداوند و قدرت و نظم خداوند از صفات بسیار بی نظیر و متعالی خداوند است و هیبت توانمندیهای خداوند بسیار باشکوه هست. 5- موضوع آیات سوم و چهارم سوره قیامت به ذهنیت بعضی از انسانها در رابطه با مسائل قیامت انسانها بعد از مرگ مربوط می شود و از نظر اصول دین به مسائل معاد مربوط می شود.
3. نظریات و رهنمودهای آیه پنجم تا نهم سوره قیامت کتاب قرآن در عبارتهایِ"(بَلْ يُرِيدُ الْإِنْسَانُ لِيَفْجُرَ أَمَامَهُ ﴿۵﴾ (انسان شك در معاد ندارد) بلكه او مي‏خواهد (آزاد باشد و) مادام العمر گناه كند. (۵) َسْأَلُ أَيَّانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ ﴿۶﴾ (لذا) مي‏پرسد قيامت كي خواهد آمد. (۶) فَإِذَا بَرِقَ الْبَصَرُ ﴿۷﴾ در آن هنگام چشمها از شدت وحشت به گردش در مي‏آيد. (۷) وَخَسَفَ الْقَمَرُ ﴿۸﴾ و ماه بي نور گردد. (۸) وَجُمِعَ الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ ﴿۹﴾ و خورشيد و ماه يكجا جمع شوند. (۹))"، دلالت دارد بر اینکه:1- در آیه پنجم سوره قیامت کتاب قرآن علت اینکه انسانها قیامت را باور ندارند بخاطر تمایل به بی بندوباری و آزاد بودن است برای اینکه هر چه بخواهند گناه نمایند وعظمت آفرینش آنقدر هست که باور نمایند که خداوند می خواهد می تواند قیامت را به تعالی برپا نماید.2- به دلیل اینکه انسانها در مورد زمان وقوع قیامت پرسش می نمایند و می پرسند قیامت کی خواهد آمد، نسان دهند و دلیل این است که انسانها به قیامت باور دارند. 3- از جمله وقایع زمان وقوع قیامت عبارت است از : 1- در آن هنگام چشمها از شدت وحشت به گردش در مي‏آيد. 2- ماه بي نور گردد. 3- خورشيد و ماه يكجا جمع شوند. 4- موضوع آیات پنجم تا نهم سوره قیامت در رابطه با انسانها و مسائل قیامت است و از نظر اصول دین به اصل معاد و قیامت انسانها مربوط می شود.
4. نظریات و رهنمودهای آیه دهم تا پانزدهم سوره قیامت کتاب قرآن در عبارتهایِ"(َقُولُ الْإِنْسَانُ يَوْمَئِذٍ أَيْنَ الْمَفَرُّ ﴿۱۰﴾ آن روز انسان مي‏گويد: راه فرار كجاست ؟ (۱۰) كَلَّا لَا وَزَرَ ﴿۱۱﴾ هرگز چنين نيست، راه فرار و پناهگاهي وجود ندارد. (۱۱)إِلَى رَبِّكَ يَوْمَئِذٍ الْمُسْتَقَرُّ ﴿۱۲﴾ و قرارگاه نهائي تنها به سوي پروردگار تو است. (۱۲)يُنَبَّأُ الْإِنْسَانُ يَوْمَئِذٍ بِمَا قَدَّمَ وَأَخَّرَ ﴿۱۳﴾ و در آن روز انسان را از تمام كارهائي كه از پيش يا پس فرستاده، آگاه مي‏كنند. (۱۳) بَلِ الْإِنْسَانُ عَلَى نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ ﴿۱۴﴾ بلكه انسان خودش از وضع خود آگاه است. (۱۴) وَلَوْ أَلْقَى مَعَاذِيرَهُ ﴿۱۵﴾ هر چند (در ظاهر) براي خود عذرهائي بتراشد. (۱۵))"، دلالت دارد بر اینکه:   1- آیه ده سوره قیامت متذکر این مسئله است که حال بعضی از انسانها در قیامت این است که به دنبال پیدا نمودن راه فرارو پناهگاهی برای نجات خود از قیامت هستند، در حالی که راه فرار و پناهگاهی برای نجات به جز اعمال انسانها وجود ندارد. ( انسانها باید بدانند آنچه که در قیامت با خود خواهند برد و راه نجاتشان است اعمال آنهاست که باید مطابق صراط مستقیم دین خداوند و رضایتمندی دین خداوند اسلامِ شیعۀ چهارده معصوم سلام الله علیه باید باشد. )2- قرارگاه نهائی انسانها بسوی خداوند است که قیامت برای رفتن بسوی خداوند، زمان انتهائی انسانهاست به همین دلیل انسانها در این دنیا باید خود را آماده نمایند تا به تعالی و رضایتمندی خداوند حجتهای معصوم خداوند پیش خداوند حاضر شوند. 3- انسانها به اذن خداوند در قیامت از اعمال تمام عمر خود که از پیش تلاش نموده اند، بصیرت پیدا می کنند و آگاه می شوند . 4- انسانها بعد از آگاه شدن از کار خود برای اشتباهات کارشان عذرهائی می آورند ولی با این وجود نسبت به اشتباه انجام دادن کارهای خود بصیر و آگاه می شوند. 5- آیات دهم تا پانزدهم سوره قیامت به موضوع انسانها و مسائل قیامت مربوط می شود و از نظر اصول دین اسلام به اصل معاد و قیامت انسانها مربوط می شود.

 

5. نظریات و رهنمودهای آیه شانزدهم تا نوزدهم سوره قیامت کتاب قرآن در عبارتهایِ"(لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ ﴿۱۶﴾ زبانت را به خاطر عجله براي خواندن آن (قرآن) حركت مده. (۱۶)

إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ ﴿۱۷﴾ چرا كه جمع و خواندن آن بر عهده ماست. (۱۷) فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ ﴿۱۸﴾ و هنگامي كه ما آن را خوانديم از آن پيروي كن. (۱۸) ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنَا بَيَانَهُ ﴿۱۹﴾ سپس بيان (و توضيح) آن نيز بر عهده ماست. (۱۹))"، دلالت دارد بر اینکه:   1- انسانها نباید خود را جلوتر از فرمان و آیات خدا جلوتر بدانند بلکه ولایت خداوند ایجاب می نماید که حتی پیامبر حضرت محمد سلام الله علیه منتظر نزول آیات وحی خداوند بماند و حتّی کمیّت و کیفیّت توضیح آیات خداوند را بر اساس وحی الهی میزان نماید، بنابراین حجتهای معصوم تحت ولایت الهی کارهای خود در امر رسالت تبلیغ دین خداوند و احکام و فرامین الهی انجام می دادند و جز به اذن خداوند و به تعالی هدایت الهی، خود از خود تصمیمی نمی گرفتند و بنابراین همۀ انسانها باید تحت ولایت خداوند و حجتهای معصوم خداوند چنان قرار گیرند که کارهای خود را تحت الامر حجتهای معصوم خداوند انجام دهند تا از خواست نفسانیات خود بر خود و دیگران ولایت نداشته باشند بلکه تحت ولایت خداوند و حجتهای بر حق خداوند، ( پیامبر اکرم حضرت محمد سلام الله علیه و "حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها دختر پیامبر اکرم و همسر و مادر امام "و دوازده جانشین بر حق حضرت محمد سلام الله علیهم)، خود را قرار دهند و دستورات و رهنمودها و نظریات آنان را با فقاهت در دین خداوند بدست آورند و یا تحت ولایت فقیه دینی که تحت ولایت چهارده معصوم سلام الله علیهم حضرت محمد سلام الله علیه و حضرت زهرا سلام الله علیها و دوازده امام معصوم ( که اولینشان حضرت علی سلام الله علیه می باشد و آخرینشان حضرت مهدی موعود قائم آل محمد سلام الله علیهم می باشد)، به تعالی اعمال بندگی نمودنِ خداوند را انجام دهند آن چنان که هم در این دنیا که زندگی می کنند، سعادتمند شوند و هم در دنیای دیگر که بعد از برپائی قیامت است سعادتمند و رستگار شوند. 2- توضیح آیات حق خداوند که بزرگان آفرینش حجتهای معصومش را هدایت می نماید، بر عهدۀ خداوند می باشد تا انسانها را هدایت نمایند.  3- همۀ کیفیت و کمیّت آیات قرآن بر عهدۀ خداوند بوده است. 4- خداوند در آیات شانزدهم تا نوزدهم سورۀ قیامت ولایت پذیری الهی را به انسانها و بخصوص پیامبر خداوند و حجتهای معصومش متذکر شده است و در واقع خداوند بطور جدی رسول خود را و حجتهای معصومش را آموزش داده است و تربیّت الهی نموده است و به حق که پیامبر خداوند حضرت محمد سلام الله علیه و حجتهای معصوم خداوند کاری بدون اجازۀ خداوند انجام نمی دهند و همۀ کارهایشان با مجوز و اذن خداوند صورت می پذیرد. 5- موضوع آیات شانزدهم تا نوزدهم در رابطه با امر ولایت پذیری خداوند توسط حجتهای معصوم می باشد و از نظر اصول دین و اعتقادات اسلامی به اصل توحید و نبوت و امامت مربوط می شود.

6. نظریات و رهنمودهای آیه بیستم و بیست و یکم سوره قیامت کتاب قرآن در عبارتهایِ"(كَلَّا بَلْ تُحِبُّونَ الْعَاجِلَةَ ﴿۲۰﴾ چنين نيست كه شما مي‏پنداريد (و دلايل معاد را مخفي مي‏شمريد) بلكه شما دنياي زودگذر را دوست داريد (و هوسراني بيقيد و شرط را). (۲۰) وَتَذَرُونَ الْآخِرَةَ ﴿۲۱﴾ و آخرت را رها مي‏كنيد. (۲۱))"، دلالت دارد بر اینکه:    1- یکی از دلایل غفلت از قیامت و آخرت تمایلات نفسانی انسانها به بی بندوباری و خوشیهای زودگذر می باشد. 2- انسانها باید برای سعادتمندی خود، به آخرت و دنیای دیگری که محصول میزان ولایت پذیری الهی آنها می باشد، توجّه لازم و کافی را داشته باشند و از رهنمودهای قرآن و حجتهای معصوم خداوند بخصوص چهارده معصوم سلام الله علیهم اطاعت کافی داشته باشند تا در دو دنیا سعادتمند شوند. 3- موضوع آیات بیستم و بیست و یکم مسائل انسانی هست که منجر به تکذیب قیامت و تمایل نداشتن به توجّه به قیامت و دنیای بعد از این دنیا می باشد و از نظر اصول دین اعتقادات اسلامی به امر توحید و نبوت و امامت و قیامت انسانها مربوط می شود.
7. نظریات و رهنمودهای آیه بیست و دوم تا بیست و چهارم سوره قیامت کتاب قرآن در عبارتهایِ"(وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ نَاضِرَةٌ ﴿۲۲﴾ در آن روز صورتهائي شاداب و مسرور است. (۲۲) إِلَى رَبِّهَا نَاظِرَةٌ ﴿۲۳﴾ و به پروردگارش مي‏نگرد! (۲۳) وَوُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ بَاسِرَةٌ ﴿۲۴﴾ و در آن روز صورتهائي درهم كشيده است. (۲۴))"، دلالت دارد بر اینکه:1- در قیامت انسانها به سوی خداوند مراجعه می نمایند و متوجّه اعمال خویش می شوند. 2- در قیامت بعضی چهرهها صورتهایشان شاداب و مسرور و راضی از رضایتمندی خداوند از اعمالشان است و به خداوند نظر می نمایند و بعضی چهرهها صورتهایشان غمگین و در هم کشیده و ناراحت از عدم رضایت خداوند از اعمالشان می باشد.    3- در این دنیا انسانها، لازم است تا دیر نشده، به فکر میزان نمودن اعمال خود به رضایتمندی رهنمودها و فرامین خداوند و چهارده معصوم سلام الله علیهم ( حضرت محمد سلام الله علیه و حضرت فاطمۀ زهرا سلام الله علیها و دوازده امام معصوم ) باشند.  4- موضوع آیات بیست و دوم تا بیست و چهارم سوره قیامت در رابطه با وقایع انسانها در روز قیامت می باشد و از نظر اعتقادی اصول دین اسلام به اصل معاد و قیامت انسانها مربوط می شود.

 

8. نظریات و رهنمودهای آیه بیست و پنجم تا سی و پنجم سوره قیامت کتاب قرآن در عبارتهایِ"(تَظُنُّ أَنْ يُفْعَلَ بِهَا فَاقِرَةٌ ﴿۲۵﴾ زيرا مي‏داند عذابي در مورد او انجام مي‏شود كه پشت را درهم مي‏شكند! (۲۵) كَلَّا إِذَا بَلَغَتِ التَّرَاقِيَ ﴿۲۶﴾ چنين نيست، او هرگز ايمان نمي‏آورد تا جان به گلوگاهش ‍ رسد. (۲۶) وَقِيلَ مَنْ رَاقٍ ﴿۲۷﴾ و گفته شود: آيا كسي هست كه اين بيمار را از مرگ نجات دهد؟! (۲۷)

وَظَنَّ أَنَّهُ الْفِرَاقُ ﴿۲۸﴾ و يقين به فراق از دنيا پيدا كند. (۲۸) وَالْتَفَّتِ السَّاقُ بِالسَّاقِ ﴿۲۹﴾ و ساق پاها (از شدت جان دادن) به هم مي‏پيچيد. (۲۹) إِلَى رَبِّكَ يَوْمَئِذٍ الْمَسَاقُ ﴿۳۰﴾ (آري) در آن روز مسير همه به سوي (دادگاه) پروردگارت خواهد بود. (۳۰) فَلَا صَدَّقَ وَلَا صَلَّى ﴿۳۱﴾ او هرگز ايمان نياورد و نماز نخواند (۳۱)وَلَكِنْ كَذَّبَ وَتَوَلَّى ﴿۳۲﴾ بلكه تكذيب كرد، و روي گردان شد. (۳۲)ثُمَّ ذَهَبَ إِلَى أَهْلِهِ يَتَمَطَّى ﴿۳۳﴾ سپس به سوي خانواده خود بازگشت در حالي كه متكبرانه قدم بر مي‏داشت. (۳۳)أَوْلَى لَكَ فَأَوْلَى ﴿۳۴﴾ عذاب الهي براي تو شايسته تر است، شايسته تر! (۳۴)ثُمَّ أَوْلَى لَكَ فَأَوْلَى ﴿۳۵﴾ سپس عذاب الهي براي تو شايسته تر است، شايسته تر! (۳۵))"، دلالت دارد بر اینکه:   1- دلیل ناراحتی انسانها بر اساس نتایج اعمالشان و عدم رضایتمندی خداوند عبارت است از مسائلی که در قیامت متوجه آن می شوند که از جمله عبارت است از :1- انسان بر اثر اعمال ناپسندش متوجه می شود که عذابي در مورد او انجام مي‏شود كه پشت را درهم مي‏شكند! 2- زمانی انسان متوجه اشتباهاتش می شود که دیر شده است و  جانش به گلوگاه رسیده است. 3- انسان متکبری که هرگز نماز نمی خواند و قیامت را انکار می کند برای اینکه بتواند به طَمعهایِ  نفسانی خود که به اشتباه هست و او را لاآبالی و آزاد از رهنمودهای الهی می نماید جامع عمل بپوشاند حتی اگر به نزد خانواده اش از اعمال بد خود به تکبر بر گشته باشد، عاقبت شایسته و سزاوار عذاب الهی می گردد. 4- میزان نماز صحیح و خداپسندانه از جمله کارهائی هست که تکبر و انکار قیامت و رذائل را در انسانها ضعیف و پاک می گرداند و موجب می شود که انسانها به انجام کارها بر اساس رضایتمندی خداوند توجّه بیشتری داشته باشند. 5- موضوع آیات بیست و پنجم تا سی و پنجم سوره قیامت علل جهنمی شدن انسانهای متکبر و بی نماز و منکر قیامت می باشد و از نظر اصول دین به اصل معاد و قیامت انسانها مربوط می شود.

9. نظریات و رهنمودهای آیه سی و ششم تا چهلم سوره قیامت کتاب قرآن در عبارتهایِ"(أَيَحْسَبُ الْإِنْسَانُ أَنْ يُتْرَكَ سُدًى ﴿۳۶﴾ آيا انسان گمان مي‏كند بيهوده و بيهدف رها مي‏شود؟ (۳۶) أَلَمْ يَكُ نُطْفَةً مِنْ مَنِيٍّ يُمْنَى ﴿۳۷﴾ آيا او نطفه‏ اي از مني كه در رحم ريخته مي‏شود نبود؟ (۳۷)

ثُمَّ كَانَ عَلَقَةً فَخَلَقَ فَسَوَّى ﴿۳۸﴾ سپس به صورت خون بسته در آمد، و او را آفريد و موزون ساخت ؟ (۳۸) فَجَعَلَ مِنْهُ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَالْأُنْثَى ﴿۳۹﴾ و از او دو زوج مذكر و مؤ نث آفريد. (۳۹) أَلَيْسَ ذَلِكَ بِقَادِرٍ عَلَى أَنْ يُحْيِيَ الْمَوْتَى ﴿۴۰﴾ آيا چنين كسي قادر نيست كه مردگان را زنده كند؟! (۴۰))"، دلالت دارد بر اینکه:   1- انسان چگونه می پندارد بی هدف آفریده شده است در حالی که خداوند دارای توانمندیهای زیادی هست و به تعالی انسانها را آفریده است که نشانگر عظمت قدرت و علم و حکمت و توانمندیهای خداوند به نظم و تعالی می باشد و برای خداوند جمع کردن مردهها و زنده کردن انسانها و محشور کردن آنها در قیامت ذره ای مشکل نیست و به راحتی کارهای بزرگ را خداوند دقیق به تعالی و کمالات لازم  انجام می دهد.  2- خداوند در آفرینش انسانها کارهای فوق را به تعالی انجام داده است: 1- خداوند از نطفه ای که از پدر در رحم مادر قرار داده شده است، انسانی آفریده است. 2- خداوند نطفه را به صورت علقه خون بسته درآورد و علقه را به انسانی موزون به تعالی میزان نمود. از علقه زوج مؤنث و مذکر را خلق کرد.

 3-  پس خداوندی که چنین آفرینش متعالی از انسانها آفریده است، جمع کردن مردگان و محشور نمودن آنها در قیامت بسیار آسان است. 4- موضوع آیات سی و ششم تا چهلم سوره قیامت هدایت انسانها از جانب خداوند برای پذیرش امر قیامت می باشد و خداوند با آیات فوق تلاش داشته تا انسانها را از غفلت و انکار قیامت به درآورد و آنها را تسلیم رهنمودها و فرامین حق خودش و حجتهای معصومش بنمایاند و از نظر اصول دین اعتقادات اسلامی به اصل توحید و عدل و معاد و قیامتِ انسانها مربوط می شود.

گل افشان گل محمدی