بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام
الحمدالله رب العالمین
(خداوند مالک و روشنگر و هدایتگر دینِ انسانها می باشد)
شرحی بر انشراح سوره شمس کتاب قرآن
سوره ۹۱: الشمس - جزء ۳۰ - ترجمه انصاریان
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان
وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا ﴿۱﴾ سوگند به خورشید و گسترش روشنی اش ۱
وَالْقَمَرِ إِذَا تَلَاهَا ﴿۲﴾ و به ماه هنگامی که از پی آن برآید ۲
وَالنَّهَارِ إِذَا جَلَّاهَا ﴿۳﴾ و به روزچون خورشید را به خوبی آشکار کند ۳
وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَاهَا ﴿۴﴾ و به شب هنگامی که خورشید را فرو پوشد ۴
وَالسَّمَاءِ وَمَا بَنَاهَا ﴿۵﴾ و به آسمان و آنکه آن را بنا کرد ۵
وَالْأَرْضِ وَمَا طَحَاهَا ﴿۶﴾ و به زمین و آنکه آن را گستراند ۶
وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا ﴿۷﴾ و به نفس و آنکه آن را درست و نیکو نمود، ۷
فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا ﴿۸﴾ پس بزه کاری و پرهیزکاری اش را به او الهام کرد. ۸
قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا ﴿۹﴾ بی تردید کسی که نفس را [از آلودگی پاک کرد و] رشد داد، رستگار شد. ۹
وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا ﴿۱۰﴾ و کسی که آن را [به آلودگی ها و امور بازدارنده از رشد] بیالود [از رحمت حق] نومید شد. ۱۰
كَذَّبَتْ ثَمُودُ بِطَغْوَاهَا ﴿۱۱﴾ قوم ثمود به سبب سرکشی و طغیانش [پیامبرشان را] تکذیب کرد، ۱۱
إِذِ انْبَعَثَ أَشْقَاهَا ﴿۱۲﴾ زمانی که بدبخت ترینشان به پا خاست. ۱۲
فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ نَاقَةَ اللَّهِ وَسُقْيَاهَا ﴿۱۳﴾ پس فرستاده خدا به آنان گفت: ناقه خدا و آبشخورش را [واگذارید] ۱۳
فَكَذَّبُوهُ فَعَقَرُوهَا فَدَمْدَمَ عَلَيْهِمْ رَبُّهُمْ بِذَنْبِهِمْ فَسَوَّاهَا ﴿۱۴﴾ ولی به تکذیب او برخاستند و ناقه را پی کردند، و در نتیجه پروردگارشان به خاطر گناهشان عذاب سختی بر آنان فرو ریخت و همه قوم را با خاک یکسان و برابر ساخت؛ ۱۴
وَلَا يَخَافُ عُقْبَاهَا ﴿۱۵﴾ و خدا از سرانجام آن کار [که نابودی ستمکاران است] پروایی ندارد. ۱۵
اطلاعات عمومي سوره شمس:
91 ـ شمس ـ مكي ـ 15 آيه ـ 54 كلمه ـ 247 حرف
(معني):خورشيد.
(علت نامگذاري):به جهت اهميت قسمتهاي پي در پي در اين سوره كه اولش به خورشيد و فروغ آن مي باشد رستگاري را در تزكيه نفس و خود سازي مي داند. آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 121 – جعفر شيخ الاسلامي.
(مأخذ نامگذاري):سوره شمس به معني آفتاب- خورشيد مأخذ نامگذاري آيه اول سوره است. دانستنيهاي قرآن – ص 183- مصطفي اسرار.
(نامهاي ديگر):الناقه،صالح.
(ترتيب نزول و جمع آوري سوره شمس):
به ترتيب جمع آوري،نود و يكمين سوره است.
به ترتيب نزول،بيست و پنجمين سوره است كه بعد از سوره«قدر»و قبل از سوره«بروج»نازل شده است.
(ترتيب آغاز و پايان سوره شمس):
آغاز:«وَ الشَّمْسِ وَ ضُحيها».
پايان:«وَ لا يَخافُ عُقْبيها». آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 121 – جعفر شيخ الاسلامي.
پرسشهای سوره شمس کتاب قرآن
پنج مورد از ویژگیهای سوره شمس را بنویسید؟
1ـ تنها سوره اي كه 7 سوره پشت سر هم در آن ذكر شده است.
2ـ تنها سوره اي كه بيشترين تعداد سوگندها در آن است(11 سوگند).
3ـ جزء سوره هايي است كه با سوگند آغاز شده اند. آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 18 / 20 و 21 – جعفر شيخ الاسلامي.
4- اين سوره در نظر همه مفسرين، مکي است و در ترتيب نزول بيست و ششمين سوره شمرده شده که بعد از سوره قدر و قبل از سوره بروج نازل شده است.
5- اين سوره در تمام مصحف ها و بسياري از تفاسير، به نام سوره «الشمس» (بدون واو) ناميده شده است. سيوطي در کتاب الاتقان نيز اين سوره را جزو سوره¬هايي که بيشتر از يک اسم دارند، ذکر نکرده است. البته در کتاب صحيح بخاري و برخي از تفاسير به نام سوره «و الشمس و ضحاها» ياد شده است به خاطر اين¬که با سوره «إذا الشمس كوّرت» (تکوير) اشتباه نشود. تفسير سوره شمس كميل فراهاني در منظرگاه مرکز فقهی ائمه اطهار بخش تفسیر
2ـ شمس يعني چه و چند مرتبه در قرآن وارد شده است؟ شمس به معناي خورشيد و 33 مرتبه در قرآن آمده است.
3ـ سوره شمس به چه نام ديگر آمده است؟ ناقه صالح(شتر حضرت صالح) (اين نام از آيه 13 همين سوره اقتباس شده است). پرسش و پاسخ هايي در شناخت تاريخ و علوم قرآني – ص 116 – دكتر مجيد معارف.
4- محتواي سوره شمس در رابطه با چه موضوعاتی می باشد؟
الف- بعد از 7 سوگند مهم مطلبي سرنوشت ساز و حيات بخش را پيام مي دهد: فلاح و رستگاري در سايه تزكيه نفس است و زيان و محروميت در اثر گمراهي نفس است.
ب- مجازات شديد اقوام متمرد و سركشي مانند قوم ثمود در رابطه با(ناقه صالح). آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 121 – جعفر شيخ الاسلامي.
پ- اشاره به تهذيب نفس و تطهير قلب از ناپاكيها و اشاره به اقوام طغيانگر گذشته مانند: قوم ثمود. دانستنيهاي قرآن – ص 64 – مصطفي اسرار.
تدوین: گل افشان گل محمدی