بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام
شرحی بر انشراح سوره انشراح کتاب قرآن
(خداوند مالک و روشنگر و هدایتگر دینِ انسانها می باشد)
سوره ۹۴: الشرح - جزء ۳۰ - ترجمه مکارم شیرازی
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان
أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ ﴿۱﴾ آيا ما سينه تو را گشاده نساختيم ؟ (۱)
وَوَضَعْنَا عَنْكَ وِزْرَكَ ﴿۲﴾ و بار سنگين را از تو بر نداشتيم ؟ (۲)
الَّذِي أَنْقَضَ ظَهْرَكَ ﴿۳﴾ همان باري كه سخت بر پشت تو سنگيني ميكرد. (۳)
وَرَفَعْنَا لَكَ ذِكْرَكَ ﴿۴﴾ و آوازه تو را بلند كرديم. (۴)
فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا ﴿۵﴾ بنابراين مسلما با سختي آساني است. (۵)
إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا ﴿۶﴾ و مسلما با سختي آساني است. (۶)
فَإِذَا فَرَغْتَ فَانْصَبْ ﴿۷﴾ پس هنگامي كه از كار مهمي فارغ ميشوي به مهم ديگري پرداز! (۷)
وَإِلَى رَبِّكَ فَارْغَبْ ﴿۸﴾ و به سوي پروردگارت توجه كن. (۸)
این سوره به ترتیب قرآن سوره نود و چهارم و به ترتیب نزول، دوازدهمین سوره نازل شده بر پیامبر(ص) است و بدیهی است که در مکه نازل شده است.
اطلاعات عمومی سوره انشراح کتاب قرآن
ترتیب و محل نزول:
سوره انشراح به ترتیب قرآن نود و چهارمین سوره قرآن کریم و به ترتیب نزول، دوازدهمین سوره نازل شده بر پیامبر(ص) است و از جمله سوره های مَکّی قرآن است.
تعداد آیات و ترتیب:
در جزء سی ام قرار داشته و دارای ۸ آیه، ۲۷ کلمه و ۱۰۲ حرف است.
نام های دیگر سوره انشراح: “سوره شرح” یا “اَلَم نَشرَح” است.
دلیل نام گذاری سوره انشراح:
هر سه نام سوره انشراح، از آیه اول سوره گرفته شده است که در خصوص شرح صدر (گشایش سینه) پیامبر مکرم اسلام (ص) است.
محتوای سوره انشراح
1- شرح صدر معنایش باز شدن و گستردگی سینه به نور الهی و آرامش و نیروئی معنوی از جانب خداست که مؤمنان را تقویت می کند. شرح صدر یافتن رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در این سوره، کنایه از اعطای قدرت تحمل الهی به آن حضرت است به طوری که ظرفیت پذیرش وحی و برخورد منکران را داشته باشد و بتواند آنچه را که به او وحی می شود به مردم ابلاغ کند و ناملایماتی را که در راه تبلیغ دین می بیند، تحمل کند. این سوره برخی از نعمت های ویژه ای را که خداوند به رسول گرامیش (صلی الله علیه و آله و سلم) عطا فرموده، بر می شمرد.
- سوره انشراح از نعمت های خداوند به رسولش سخن می‌گوید و پیامبر(ص) را تسلی می‌دهد. بیان نعمت‌ها و مواهب سه گانه الهی بر پیغمبر اسلام (در این سوره جنبه معنوی دارد)
- کلمه شرح به معنی گشاده شدن و وسیع شدن است.
- بشارت به پیامبر از نظر برطرف شدن مشکلات دعوت او در آینده
- توجه خداوند به چگونگی یاری حضرت محمد سلام الله علیه در گذشته و حال و آینده برای تحقق امر رسالت و استمرار رسالت و بر طرف نمودن نگرانیهای حضرت محمد سلام الله علیه در رابطه تحقق و استمرار رسالتش و تقویت روحیه حضرت محمد سلام الله علیه توسط خداوند و معجزه عنایات الهی در متعالی نمودن برنامه دعوت به اسلام و تبلیغ دین در طول و عرض تاریخ.
- سوره انشراح به عبارتی سوره نبوت و منصوب شدن ولی و استمرار رسالت نبی اکرم حضرت محمد سلام الله علیه توسط نصب ولی بعد از خود
- در سوره شرح، خداوند برای تسلی خاطر پیامبر(ص)، نعمت‌های خود را از انشراح دل، سبک‌کردن بار و پرآوازه‌کردن نام پیامبر است، یادآور می‌شود و می‌گوید بی‌گمان در کنار دشواری، آسانی خواهد بود. همان‌طور که در سوره ضحی، خداوند نعمت‌ها و الطافش به رسول خدا را برشمرده است، این سوره نیز الطاف و عنایات دیگر الهی را که شامل رسول خداست و مهم‌ترین آنها شرح‌صدر است بیان می‌کند. در واقع، سوره انشراح در دنباله و ادامه سوره ضحی آمده است دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۵
- از نظر ادبیات آیات مشهور این سوره، آیه ۵ است که وعده می‌دهد در کنار دشواری، آسانی است.
- از نظر اعتقادی سوره یاری رسالت نبوت از طرف خداوند و مجوز خداوند به انتصاب ولایت امیرالمومنین حضرت علی سلام الله علیه برای استمرار رسالت پیامبر اکرم حضرت محمد سلام الله علیه می باشد. تدوین: گل افشان گل محمدی