سوره مزمل از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء بیست و نهم جای دارد. این سوره هفتاد و سومین سوره قرآن کریم است که به قرائت قرآن، عبادت شبانه پیامبر (ص) و صبر در برابر کافران می‌پردازد. دلیل نامگذاری سوره مزمل این است که خداوند در آیه اول این سوره رسول خدا (ص) را مزمل خوانده است. آیه ششم این سوره نیز به آیه نماز شب معروف است که به حضور قلب در نماز شب تأکید دارد. در مورد فضیلت قرائت سوره مزمل در روایات به برطرف کردن سختی‌های دنیا و آخرت و زندگی پاک اشاره شده است. از آثار خواندن سوره مزمل نیز گفته شده که برای آشتی میان زن و شوهر و پیدا شدن گمشده مفید است.

 در مورد سوره مزمل

کلمه مزمل «به‌معنی کسی است که لباس یا چیز دیگری به خود می‌پیچد تا بخوابد یا به‌عنوان مثال سرما را از خود دور کند. گویا در برابر دعوت رسول خدا (ص) به اسلام مردم او را اذیت و آزار می‌کردند و آن حضرت برای دور نمودن غم و اندوه لباسی به خود پیچیده بود تا لحظه‌ای استراحت نماید» (۱). همچنین ذکر شده که «این پیچیدن لباس به خود به دلیل ترس از بار مسئولیت رسالت در اوایل بعثت بوده است» (۲). سوره مزمل در «ترتیب نزول سومین سوره‌ای است که بر رسول خدا (ص) نازل شده و ۲۰ آیه، ۳۰۰ کلمه و ۸۵۳ حرف دارد. این سوره از نظر حجمی در گروه سوره‌های مفصلات (سوره‌های دارای آیات کوتاه) قرار می‌گیرد» (۳). محتوای آن به موضوعاتی چون «دعوت پیامبر به احیاء و قرائت قرآن، دعوت او به شکیبایی، بحث از معاد و فرستادن حضرت موسی به سوی فرعون، دعوت به خواندن قرآن و به جا آوردن نماز و زکات و انفاق در راه خدا می‌پردازد» (۴).

فضیلت خواندن سوره مزمل

از فضیلت‌های خواندن سوره مزمل در روایات موارد ذیل آمده است:

برطرف کردن سختی‌های دنیا و آخرت

رسول گرامی اسلام در روایتی فرموده‌اند که «هر کس سوره مزمل را بخواند سختی‌های دنیا و آخرت از او دفع خواهد شد» (۵).

زندگی پاک

از امام صادق (ع) نقل است که «هر کس سوره مزمل را در نماز عشای خود در هنگام آخر شب قرائت کند، شب و روز به عنوان دو شاهد همراه این سوره به نفع قرائت‌کننده سوره مزمل شهادت می‌دهند و خداوند به او زندگی پاک می‌دهد و با مرگ پاک از دنیا می‌رود» (۶).

دیدن رسول گرامی اسلام در خواب

در روایتی دیگر از پیامبر (ص) آمده است که «هر کس سوره مزمل را بخواند پاداشی مانند کسی که در راه خدا بندگانی را به تعداد شیاطین و جنیان آزاد نماید، عطا می‌شود. و سختی دنیا و آخرت از او برداشته خواهد شد و هر فردی بر خواندن سوره مزمل مداومت نماید رسول خدا (ص)را در خواب می‌بیند و می‌تواند آنچه دلش می‌خواهد از ایشان درخواست کند» (۷).

آمرزش گناهان

از امام صادق (ع) روایت است که «هر کسی سوره مزمل را در شب جمعه صد مرتبه بخواند، خداوند مقدار صد گناه از او را می‌بخشد و هزار حسنه به او می‌دهد» (۸).

خواص سوره مزمل

خواندن سوره مزمل خواص بی‌شماری دارد که در ادامه آن‌ها را بیان می‌کنیم.

آشتی میان زن و شوهر

یکی از خواص سوره مزمل آشتی میان زن و شوهر است آمده که «اگر سوره مزمل را برای زن و شوهری که با هم ناسازگار هستند، سه مرتبه بر شربت بخوانند و آن دو بیاشامند با هم مهربان خواهند شد» (۹).

پیدا شدن گمشده

برای پیدا شدن چیز گمشده آمده که «هر گاه چیزی گمشده باشد ده روز و هر روز ۱ مرتبه سوره مزمل را قرائت کنند، پیدا می‌شود» (۱۰).

برای فرزند دار شدن

نقل شده است که «اگر کسی صاحب فرزندی نشد، زن و شوهر هر دو روزه گرفته و زمان افطار غسل کنند و ۱ مرتبه سوره مزمل را بر آب قرائت کنند و از آب آن بخورند صاحب فرزند می‌شوند» (۱۱).

ادای قرض

«اگر کسی قرض داشته باشد بعد از نماز به خواندن سوره مزمل مداومت کند، قرض او ادا خواهد شد» (۱۲).

وسعت رزق و روزی

برای وسعت رزق و روزی آمده که «اگر کسی روزی تنگ داشته باشد، سوره مزمل را هر روز تا چهل روز، روزی ۱ مرتبه بخواند، روزی او زیاد خواهد شد» (۱۳).

باطل کردن سحر

برای باطل کردن سحر آمده که «اگر فردی را سحر کرده باشند در روز یکشنبه این سوره را بنویسد و آن را بشوید و فردی که سحر شده از آن آب بیاشامد سحر او باطل می‌شود» (۱۴).

درمان درد

اگر سوره مزمل را بر بادام تلخ قرائت کنند و بر فردی که دچار درد اندام است، بمالند بیمار بهبود می‌یابد» (۱۵).

برای رفع حاجات

 برای برآورده شدن حاجت ذکر شده که «۱۱ روز و هر روز ۱۱ مرتبه بعد از نماز صبح این سوره را قرائت کند و بعد از ۱۱ مرتبه، ۱۱ بار این دعا را بخواند: «یا مُسَبّبْ سَبّب یا مُفَتّح فَتّح یا مُفَرّجْ فَرِّجْ یا مدبر دبر، یا مسهل سهل، یا میسر یسر، یا متمم تمم، برحمتک یا ارحم الراحمین» (۱۶).

سخن پایانی

یکی از سوره‌های قرآن کریم سوره مزمل است که آیه چهارم آن به‌عنوان یکی از آیات معروف این سوره به خواندن قرآن با تأنی و نظم و تأمل در مفاهیم آن اشاره دارد. از دیگر آیات شناخته شده این سوره آیه دهم است که به صبر در برابر آزار دشمنان پرداخته است. از جمله فضیلت‌های قرائت سوره مزمل که در روایات بیان شده آمرزش گناهان و اعطای پاداش را می‌توان نام برد و از آثار این سوره نیز در روایات ذکر گردیده که برای باطل کردن سحر، وسعت رزق و برآورده شدن حاجت مؤثر است.

پی‌نوشت

1. طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص ۶۰.
2. طبرسی، مجمع‌البیان، ج۱۰، ص ۵۶۷.
3. معرفت، آموزش علوم قرآن، ج۱، ص ۱۶۶. دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص ۱۲۵۹.
4. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۵، ص ۳۱۱.
5. مجمع‌البیان، ج۱۰، ص ۱۵۷.
6. ثواب‌الاعمال، ص ۱۲۰.
7. تفسیر البرهان، ج۵، ص ۵۱۵.
8. همان.
9. درمان با قرآن، ص ۱۳۰.
10. همان.
11. همان.
12. همان.
13. همان.
14. همان.
15. همان.
16. همان.