آرزو رحمت است

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

الأملُ رَحمةٌ لاُِمّتي ، و لَوْ لا الأملُ ما أرْضَعَتْ والِدَةٌ وَلَدَها، و لا غَرَسَ غارِسٌ شَجَرا .
آرزو، براى امت من رحمت است. و اگر آرزو نبود ، هيچ مادرى فرزند خود را شير نمى داد و هيچ باغبانى درختى بر نمى نشاند.

( بحار الأنوار : ۷۷/۱۷۳/۸ )

امام على عليه السلام :

الأملُ رَفيقٌ مُؤْنِسٌ .
آرزو، رفيقى همدم است.

( غرر الحكم : ۱۰۴۲ )

تنبيه الخواطر :

بينما عيسَى بن مريم عليه السلام جالِسٌ و شَيخٌ يَعملُ بِمِسْحاةٍ و يُثيرُ بهِ الأرضَ ، فقالَ عيسى عليه السلام : اللّهُمَّ انْزعْ عنه الأملَ . فَوَضَعَ الشَّيخُ المِسْحاةَ و اضْطَجَعَ، فَلَبِثَ ساعةً فقالَ عيسى عليه السلام : اللّهُمَّ ارْدُدْ إليهِ الأملَ ، فقامَ فَجَعَلَ يَعملُ .
عيسى عليه السلام نشسته بود و پير مردى با بيل زمين را شيار مى كرد، عيسى عليه السلام فرمود: بار خدايا! آرزو (اميد) را از او برگير. آن پير در دم بيل را كنار نهاد و دراز كشيد. ساعتى گذشت و عيسى گفت: بار خدايا! آرزو را به او بازگردان.آن پير بي درنگ برخاست و شروع به كار كرد.

( تنبيه الخواطر : ۱/۲۷۲ )

امام زين العابدين عليه السلام :

اللّهُمَّ ربَّ العالَمِينَ··· أسألُكَ ··· مِنَ الآمالِ أوْفَقَها .
بار خدايا! اى پروردگار جهانيان! ··· از تو مناسبترين آرزو را خواهانم

( بحار الأنوار : ۹۴/۱۵۵/۲۲ )

آرزوها را پايانى نيست

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن كانَ يَأمَلُ أن يَعيشَ غَدا فإنّهُ يَأمَلُ أن يَعيشَ أبَدا .
هر كه پيوسته آرزو داشته باشد كه فردا زنده بماند آرزوى زندگى هميشگى كرده است.

( بحار الأنوار : ۷۳/۱۶۷/۳۱ )

امام على عليه السلام :

الأملُ لا غايةَ لَهُ .
آرزو را پايانى نيست.

( غرر الحكم : ۱۰۱۰ )

امام على عليه السلام :

الآمالُ لا تَنْتَهي .
آرزوها، پايان ناپذيرند.

( غرر الحكم : ۶۳۹ )

امام على عليه السلام :

اعْلَمْ يَقينا أنّكَ لَن تَبْلُغَ أملَكَ ، و لن تَعْدُوَ أجلَكَ ، و أنّكَ في سبيلِ مَن كانَ قَبْلَكَ .
يقين بدان كه تو هرگز به آرزوهايت نمى رسى و هرگز از اجلت فراتر نمى روى و همان راهى را مى پيمايى كه پيشينيان تو پيمودند.

( نهج البلاغة : الكتاب ۳۱)
 

پرهيز دادن از آرزوهاى پوچ و باطل

امام على عليه السلام :

اتَّقُوا باطِلَ الأملِ ، فَرُبَّ مُسْتَقْبِلِ يومٍ ليسَ بِمُسْتَدْبِرِهِ ، و مَغْبُوطٍ في أوَّلِ لَيلِهِحديث قامَتْ بَواكِيهِ في آخِرِهِ .
از آرزوى پوچ و باطل بپرهيزيد؛ زيرا چه بسا كسى كه به اميد فردا بود ، ولى آن را پشت سر نگذاشت و چه بسا كسى كه در آغاز شب به او غبطه مى خورند ولى در پايان آن به حال او مى گريند.

( غرر الحكم : ۲۵۷۲ )

امام على عليه السلام :

اتّقُوا خِداعَ الآمالِ ، فكَمْ مِنْ مُؤَمِّلِ يومٍ لَم يُدْرِكْهُ ، و بانيِ بِناءٍ لَم يَسْكُنْهُ ، و جامِعِ مالٍ لَم يَأكُلْهُ !
از فريبندگى آرزوها بپرهيزيد؛ زيرا، بسا آن كه در آرزوى روزى [ بهتر ]بوده ولى آن را در نيافته و بسا آن كه خانه اى ساخته امّا در آن ننشسته و بسا آن كه مالى گرد آورده و آن را نخورده است.

( غرر الحكم : ۲۵۶۳ )

امام على عليه السلام :

الأملُ كالسَّرابِ : يَغِرُّ مَنْ رَآهُ ، و يُخْلِفُ مَن رَجاهُ .
آرزو چون سراب است كه بيننده اش را مى فريبد و اميدوارش را مأيوس مى سازد.

(غرر الحكم : ۱۸۹۶ )

امام على عليه السلام :

الأملُ خادِعٌ غارٌّ ضارٌّ .
آرزو، گمراه كننده، فريبنده و زيانبار است.

( غرر الحكم : ۱۱۴۵)

امام على عليه السلام :

الأمانِيُّ تُعْمي عُيُونَ البصائرِ .
آرزوها، چشمان بصيرت را كور مى كنند.

( غرر الحكم : ۱۳۷۵ )

امام على عليه السلام :

الأملُ سُلطانُ الشَّياطِينِ على قُلُوبِ الغافِلِينَ .
آرزو، مايه چيرگى شيطانها بر دلِ غافلان است.

( غرر الحكم : ۱۸۲۸ )

امام على عليه السلام :

الأملُ أبَدا في تَكْذِيبٍ .
آرزو، همواره دروغ مى گويد.

( غرر الحكم : ۲۰۱۷ )

امام على عليه السلام :

ثَمَرَةُ الأملِ فَسادُ العَمَلِ .
ثمره آرزو، تباهى كار است.

( غرر الحكم : ۴۶۴۱ )

امام على عليه السلام :

إنّ الأملَ يُسْهي القلبَ ، و يُكْذِبُ الوَعْدَ ، و يُكْثِرُ الغَفْلَةَ ، و يُورِثُ الحَسْرَةَ .
آرزو، دل را به گمراهى مى كشاند، وعده دروغ مى دهد، غفلت بسيار به بار مى آورد، و حسرت بر جاى مى گذارد.

( بحار الأنوار : ۷۸/۳۵/۱۱۷ )

امام على عليه السلام :

إنَّ الأملَ يُذْهِبُ العقلَ ، و يُكْذِبُ الوَعدَ ، و يَحُثُّ علَى الغَفْلَةِ ، و يُورِثُ الحَسْرَةَ . فأكْذِبوا الأملَ ؛ فإنّه غَرُورٌ ، و إنَّ صاحِبَهُ مَأزُورٌ .
آرزو عقل را مى برد، وعده پوچ مى دهد، به غفلت ترغيب مى كند و حسرت به بار مى آورد. پس، آرزو را دروغ شماريد، كه آرزو فريبنده است و آرزومند گناهكار است.

( بحار الأنوار : ۷۷/۲۹۳/۲ )

امام على عليه السلام :

اعْلَمُوا أنّ الأملَ يُسْهي العقلَ ، و يُنْسي الذِّكْرَ . فأكْذِبُوا الأملَ ، فإنّه غَرُورٌ ، و صاحِبُهُ مغْرُورٌ .
بدانيد كه آرزو، خرد را به غفلت و گمراهى مى كشاند و خدا را از ياد انسان مى برد؛ پس، آرزو را دروغين دانيد كه آرزو فريبنده است و آرزومند، فريب خورده.

( نهج البلاغة: الخطبة ۸۶ )

امام صادق عليه السلام :

طُوبى لِمَنْ لَم تُلْهِهِ الأمانِيُّ الكاذِبَةُ .
خوشا كسى كه آرزوهاى پوچ، او را سرگرم و غافل نكرده باشد.

( تحف العقول : ۳۰۱ )

امام صادق عليه السلام :

كَمْ مِنْ نِعمةٍ للّه ِ على عبدِهِ في غَيْرِ أملِهِ ، و كَمْ مِنْ مُؤَمِّلٍ أملاً الخِيارُ في غَيرِهِ .
بسا نعمتى كه خداوند به بنده اش مى دهد بى آن كه آرزويش را كرده باشد و بسا كسى كه آرزوى چيزى داشته و خلاف آن نصيبش شده است.

( بحار الأنوار : ۷۱/۱۵۲/۵۵ )

امام صادق عليه السلام ـ در دعاى خويش در روز عرفه ـ گفت :

 أعُوذُ بكَ مِن دُنيا تَمنعُ خَيْرَ الآخِرةِ ، و مِن حَياةٍ تَمنعُ خيرَ المَماتِ ، و مِن أملٍ يَمنعُ خيرَ العَملِ .
خدايا! به تو پناه مى برم از دنيايى كه مانع خير آخرت مى شود و از زندگانى اى كه مانع نيكو مردن مى گردد و از آرزويى كه مانع كار نيك شود.

( بحار الأنوار : ۹۸/۲۶۰ )

آرزو و اجل

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنّ آدمَ قَبْلَ أن يُصيبَ الذَّنْبَ كانَ أجلُهُ بينَ عَيْنَيْهِ و أملُهُ خَلْفَهُ ، فلمّا أصابَ الذَّنْبَ جَعَلَ اللّه ُ أملَهُ بينَ عَيْنَيْهِ و أجلَهُ خَلْفَهُ ، فلا يَزالُ يُؤَمِّلُ حتّى يَمُوتَ .
آدم عليه السلام پيش از آن كه مرتكب گناه شود اجلش در برابر ديدگان او بود و آرزويش پشت سرش. اما چون گناه ورزيد خداوند آرزويش را جلو چشم او نهاد و اجلش را پشت سرش. اين است كه آدمى تا دم مرگ همچنان آرزو دارد.

( الدرّ المنثور : ۱/۱۴۱ )

تنبيه الخواطر :

 رُويَ أنّهُ [رسول اللّه ] صلى الله عليه و آله أخَذَ ثلاثةَ أعْوادٍ فَغَرَسَ عُودا بين يَدَيْهِ و الآخَرَ إلى جَنْبِهِ ، و أمّا الثّالثُ فأبْعَدَهُ و قالَ : هَل تَدْرُونَ ما هذا ؟ قالوا : اللّه ُ و رسولُهُ أعْلَمُ . قالَ : هذا الإنسانُ ، و هذا الأجلُ ، و هذا الأملُ يَتَعاطاهُ ابنُ آدمَ و يَخْتَلِجُهُ الأجلُ دُونَ الأملِ .
روايت شده كه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله سه قطعه چوب برداشت و يكى را در مقابل خود در زمين فرو برد و ديگرى را در كنار آن و سومى را دورتر قرار داد، آنگاه فرمود: آيا مى دانيد اينها چيست؟ گفتند: خدا و پيامبرش بهتر مى دانند. فرمود: اين انسان است، اين اجل و آن ديگرى آرزوست كه آدميزاده به دنبالش مى رود، اما اجل در مى رسد و او به آرزو نمى رسد.

( تنبيه الخواطر : ۱/۲۷۲ )

امام على عليه السلام :

لو رأَى العبدُ أجلَهُ و سُرْعَتَهُ إلَيهِ أبْغَضَ الأملَ .
اگر انسان اجل و سرعت آن را [به سوى خود ]مى ديد، آرزو را دشمن مى داشت.

( بحار الأنوار : ۷۳/۹۵/۷۹ ، أيضاً: ۱۶۴/۲۲ و ۱۶۶/۲۸ )

امام على عليه السلام :

ما أنْزَلَ الموتَ حَقَّ مَنْزِلَتِهِ مَن عَدَّ غَدا مِنْ أجَلِهِ .
هر كه فردا را از عمر خود بشمارد، مرگ را در جايگاه شايسته اش ننشانده است.

( بحار الأنوار : ۷۳/۱۶۶/۲۸ )

امام على عليه السلام :

مَن جَرى في عِنانِ أملِهِ عَثَرَ بأجلِهِ.
هر كه زمام خويش را به دست آرزو بسپارد، با اجل خود به سر درمى آيد.

( بحار الأنوار : ۷۳/۱۶۶/۲۹ )

امام على عليه السلام :

الأملُ يُنْسي الأجَلَ .
آرزو، اجل را از ياد انسان مى برد.

( غرر الحكم : ۸۷۴ )

امام على عليه السلام :

الأملُ حِجابُ الأجَلِ .
آرزو، حجاب اجل است.

( غرر الحكم : ۹۹۷ )

امام على عليه السلام :

الأملُ يُفْسِدُ العملَ و يُفْني الأجَلَ.
آرزو، عمل را تباه مى كند و عمر را ضايع مى سازد.

( غرر الحكم : ۱۳۵۸ )

امام على عليه السلام :

أصْدَقُ شَيْءٍ الأجلُ ، أكذبُ شيءٍ الأملُ .
راست ترين چيز، اجل (مرگ) است. دروغترين چيز، آرزوست.

( غرر الحكم : ۲۸۴۵ ـ ۲۸۴۶)

امام على عليه السلام :

أقْرَبُ شَيْءٍ الأجلُ، أبْعَدُ شَيْءٍ الأملُ .
نزديكترين چيز [به انسان ]اجل (مرگ) است. دورترين چيز آرزوست.

( غرر الحكم :۲۹۲۰ ـ ۲۹۲۱ )

امام على عليه السلام :

الأجلُ حَصادُ الأملِ .
اجل، درو كننده آرزوست.

( غرر الحكم : ۶۳۸ )

امام على عليه السلام :

الأجلُ يَفْضَحُ الأملَ .
اجل، آرزو را رسوا مى كند.

( غرر الحكم : ۶۳۷ )

امام على عليه السلام :

إنّي مُحارِبٌ أمَلي و مُنتَظِرٌ أجَلي .
من با آرزوى خود در ستيزم و چشم به راه اجل خويشم.

( غرر الحكم : ۳۷۷۴ )

امام على عليه السلام :

لا تَخْلو النَّفْسُ مِنَ الأملِ حتّى تَدْخُلَ في الأجلِ
نفْس از آرزو تهى نمى شود مگر زمانى كه اجل سر رسد

( غرر الحكم : ۱۰۸۴۴ )

امام على عليه السلام :

إنّ المرءَ يُشْرِفُ على أملِهِ فَيَقْطَعُهُ حُضُورُ أجلِهِ .
انسان در آستان رسيدن به آرزوى خويش است كه [ناگهان] فرا رسيدن اجل، مانع رسيدنش مى شود.

( غرر الحكم : ۳۵۶۵ )

 

آفةُ الأملِ الأجلُ .
امام على عليه السلام :آفت آرزو، اجل است.

( غرر الحكم : ۳۹۷۰ )

امام على عليه السلام :

ألاَ و إنّكُمْ في أيّامِ أملٍ مِن وَرائهِ أجلٌ ، فَمَنْ عَمِلَ في أيّامِ أملِهِ قَبْلَ حُضُورِ أجلِهِ فَقَدْ نَفَعَهُ عَمَلُهُ و لَم يَضْرُرْهُ أجلُهُ .
هان! شما در روزگار آرزويى هستيد كه اجل در پى آن است. پس هر كه در روزگار آرزومندى، پيش از در رسيدن اجلش، كار كند، عملش به حال او سودمند مى افتد و اجلش به او زيان نمى رساند.

( بحار الأنوار : ۷۷/۳۳۳/۲۱ . )

امام على عليه السلام :

مَن بَلَغَ أقصى أملِهِ فَلْيَتَوقَّعْ أدنى أجلِهِ .
هر كس به دورترين آرزوى خود برسد ، بايد در انتظار نزديكترين اجل خود باشد.

( تنبيه الخواطر : ۱/۵۰ )

امام على عليه السلام :

ما أقرَبَ الأجَلَ مِنَ الأملِ .
چه نزديك است اجل به آرزو.

( غرر الحكم : ۹۴۹۱ )

امام على عليه السلام :

إذا بَلَغْتُمْ نِهايةَ الآمالِ فاذكُروا بَغَتاتِ الآجالِ .
هرگاه به نهايت آرزوهاى خود رسيديد، به ياد شبيخون اجل باشيد.

( غرر الحكم : ۴۰۰۸ )

امام على عليه السلام :

إذا حَضَرتِ الآجالُ افتَضَحَتِ الآمالُ .
هرگاه اجلها فرا رسند، آرزوها رسوا مى شوند.

( غرر الحكم : ۴۰۰۷ )

امام كاظم عليه السلام :

لَو ظَهَرتِ الآجالُ افتَضَحَتِ الآمالُ .
اگر اجلها (مدت عمرها) معلوم شود آرزوها رسوا مى شوند.

( أعلام الدين : ۳۰۵ )

نتايج آرزوى دراز

الكافى :

فيما ناجَى اللّه ُ عزّ و جلّ بهِ موسى عليه السلام : يا موسى ، لا تُطَوِّلْ في الدُّنْيا أملَكَ فَيَقْسُوَ قَلْبُكَ ، و القاسِي القلبِ منّي بَعِيدٌ .
در نجواهاى خداوند با موسى آمده است : اى موسى! در دنيا آرزوى دراز نكن كه دلت سخت مى شود و انسان سخت دل از من بدور است.

 ( الكافي : ۲/۳۲۹/۱)

امام على عليه السلام :

ما أطالَ عَبْدٌ الأملَ إلاّ أساءَ العَمَلَ .
هيچ بنده اى آرزو را دراز نكرد، مگر آن كه كردار را بد ساخت.

( بحار الأنوار : ۷۳/۱۶۶/۲۸ )

امام على عليه السلام :

أكْثَرُ النّاسِ أملاً أقلُّهُمْ لِلموتِ ذِكْرا .
كسى كه از همه بيشتر آرزو دارد، از همه كمتر به ياد مرگ است.

( غرر الحكم : ۳۰۵۳ )

امام على عليه السلام :

أطْوَلُ النّاسِ أملاً أسْوَأُهُمْ عَمَلاً .
آرزومندترين مردم، بد كردارترين مردم است.

( غرر الحكم : ۳۰۵۴ )

امام على عليه السلام :

مَنِ اتَّسَعَ أملُهُ قَصُرَ عَمَلُهُ .
هر كه آرزويش دور و دراز شود عملش كم و كوتاه مى گردد.

( بحار الأنوار : ۷۷/۴۲۱/۴۰ )

امام على عليه السلام :

أمّا طُولُ الأملِ فَيُنْسي الآخِرَةَ .
اما آرزوى دراز، آخرت را از ياد آدمى مى زدايد.

( الكافي : ۲/۳۳۶/۳ ، تمام حديث در باب ۱۳۶ )

امام على عليه السلام :

مَن يَأمَلُ أن يعيشَ غَدا فإنّهُ يأمَلُ أن يَعيشَ أبَدا ، و مَن يأمَلُ أن يَعيشَ أبَدا يَقْسو قَلْبُهُ و يَرْغَبُ في دُنْياهُ .
هر كه آرزو داشته باشد كه فردا زنده بماند، در حقيقت، آرزوى زندگى جاودان كرده است و هر كه آرزوى زندگى جاودانه داشته باشد، دلش سخت مى شود و به دنيا روى مى آورد.

( الجعفريّات : ۲۴۰ )

كوتاهى آرزو

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ به ابن مسعود ـ فرمود :

 قَصِّرْ أمَلَكَ ، فإذا أصْبَحْتَ فَقُلْ : إنّي لا اُمْسِي ، و إذا أمْسَيْتَ فَقُلْ : إنّي لا اُصْبِحُ ، و اعْزِمْ على مُفارَقَةِ الدُّنْيا ، و أحِبَّ لِقاءَ اللّه ِ .
 آرزويت را كوتاه گردان و چون صبح شد [پيش خود ]بگو: من روز را به شب نخواهم رساند. و چون شب درآمد بگو: من تا صبح زنده نخواهم بود، و بر جدا شدن از دنيا مصمّم باش و ديدار خدا را دوست بدار.

( بحار الأنوار: ۷۷/۱۰۱/۱ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

و الّذي نَفْسُ مُحمّدٍ بِيَدِهِ ،ما طَرَفَتْ عَيْنايَ إلاّ ظَنَنْتُ أنّ شَفْرَيّ لا يَلْتَقِيانِ حتّى يَقْبِضَ اللّه ُ رُوحي .
سوگند به آن كه جان محمّد در دست اوست، هيچ گاه چشم به هم نزدم مگر آنكه پنداشتم هنوز پلكهايم به هم نرسيده خداوند جانم را مى ستاند.

( بحار الأنوار : ۷۳/۱۶۶/۲۷)

امام على عليه السلام :

مَنْ أيْقَنَ أنّهُ يُفارِقُ الأحبابَ، و يَسكُنُ التُّرابَ، و يُواجِهُ الحِسابَ، و يَسْتَغْنِي عَمّا خَلَّفَ، و يَفْتَقِرُ إلى ما قَدَّمَ ، كانَ حَرِيّا بِقِصَرِ الأملِ و طُولِ العَملِ .
هر كه يقين كند كه از دوستان جدا خواهد شد و در دل خاك خواهد خفت و حساب و كتابى در پيش رو دارد و آنچه بر جاى مى نهد به كارش نخواهد آمد و به آنچه پيش فرستاده نيازمند است، سزاوار است كه رشته آرزو را كوتاه و دامنه عمل را دراز گرداند.

( بحار الأنوار : ۷۳/۱۶۷/۳۱ )

امام على عليه السلام :

خُذْ بِالثِّقَةِ مِنَ العَملِ ، و إيّاكَ و الاغْتِرارَ بالأملِ ، و لا تُدْخِلْ عَلَيْكَ اليومَ هَمَّ غَدٍ ··· و لو أخْلَيْتَ قَلْبَكَ مِنَ الأملِ لَجَدَدْتَ في العَملِ . و الأملُ المُمَثَّلُ في اليومِ ، غَدا أضَرَّكَ في وَجْهَيْنِ : سَوَّفْتَ بِه العملَ، و زِدْتَ بهِ في الهَمِّ و الحُزْنِ .
كار را بر پايه اى استوار بنه و فريب آرزو را مخور و غم فردا را امروز مخور ··· اگر دل خود را از آرزو تهى مى كردى، هر آينه در عمل جدّيت مى ورزيدى، آرزوى امروز، از دو جهت در فرداى روزگار به تو زيان مى رساند: [اولاً ]به سبب آن عمل را به امروز و فردا مى افكنى و [ثانيا] بر غم و اندوه خود مى افزايى.

( بحار الأنوار : ۷۳/۱۱۲/۱۰۹ )

امام باقر عليه السلام :

تَزَوَّدْ مِنَ الدُّنْيا بِقِصَرِ الأملِ .
با كوتاه كردن آرزو ، از دنيا[براى آخرتت ]توشه برگير.

( تحف العقول : ۲۸۶ )

امام باقر عليه السلام :

اِسْتَجْلِبْ حَلاوةَ الزَّهادَةِ بِقِصَرِ الأملِ
با كوتاه كردن آرزو، شيرينى پارسايى را به دست آر.

( تحف العقول : ۲۸۵ )

نهى از اميد بستن به غير خدا

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 لَأقْطَعَنَّ أملَ كُلِّ مُؤمنٍ أمَّلَ دُوني بالإياسِ .
خداوند عزّ و جلّ مى فرمايد: بى گمان ، اميد هر مؤمنى را كه به غير من اميد بندد، قطع مى كنم.

( صحيفة الإمام الرضا : ۲۷۶/۲۰ )

امام على عليه السلام :

انْقَطِعْ إلَى اللّه ِ سُبحانَهُ ، فإنَّهُ يَقولُ : وَ عِزَّتي و جَلالي لَأقْطَعَنَّ أملَ كُلِّ مَنْ يُؤَمِّلُ غَيْري بِاليَأْسِ .
تنها به خداوند سبحان دل ببند، كه او مى فرمايد: به عزّت و جلال خودم سوگند كه اميد هر كس را كه به غير من اميد بندد به نوميدى مى كشانم.

( بحار الأنوار : ۹۴ / ۹۵ / ۱۲ )

امام على عليه السلام :

مَنْ أمَّلَ إنسانا فَقَدْ هابَهُ .

هر كس به انسانى اميد بندد، او را تكريم كرده است .

( بحار الأنوار : ۷۸/۷۹/۶۱ )

---

منبع: میزان الحکمه،ج 1.

مجموعه حدیث درباره آرزو ( در قالب پوستر و پاورپوینت)