کسی که قدرت بر انجام کفاره گناهان خویش را ندارد فراوان «صلوات» و درود بر پیامبر و آل او بفرستد زیرا این عمل گناهان را نابود می‌سازد.
1- اعتقادات صحیح
1- قال رسول الله(ص): والّذی بعثنی به الحق بشیراً و نذیراً لا یعذِّب الله بالنّار موحّداً أبداً و إنّ أهل التّوحید یشفعون فیُشفّعون.(1)
پیامبر اکرم(ص) فرمود: قسم به خدائی که مرا به عنوان بشیر و نذیر جهت و هدایت انسان‌ها مبعوث ساخت، خدا شخص موحّد را در جهنم به طور دائم جای نمی‌دهد بلکه آنان مورد شفاعت قرار می‌گیرند.
2- استغفار و اعتذار
2- عن النّبیّ(ص) قال: التّائبُ حبیبُ اله و التّائبُ مِنش الذنبِ کمن لا ذنبَ له.(2)
پیامبر اکرم(ص) فرمود: تائب محبوب خدا است و کسی که توبه کرد چنان است که گناهی را انجام نداده است.
3- ذکر
3- عن النّبیّ (ص) قال: ما جلس قومٌ یذکرون الله إلاّ نادی بهم منادٍ بِهم مُنادٍ مِنَ السّماء قوموا فقد بدّل الله سیّئاتکم حسناٍ و غفر لکم جمیعاً.(3)
پیامبر اکرم(ص) فرمود: هیچ گروهی در (یاد خدا) به سر نمی‌برند جز آنکه به آنان از سوی خداوند متعال ندا می‌رسد، برخزید! که البته خداوند سیئات و گناهان شما را مبدل به حسنات نموده و از همه گناهان شما درگذشت.
4- نماز شب
4- فی تفسیر علیّ بن إبراهیم: «أقِم الصّلوة طرفی النّهار و زلفاً مِنَ اللّیل إنّ الحسنات یذهب السِّیّئات» فانّ صلاة المؤمن فی الیل تذهب ما عملدا بالنّهار من السّیّئات و الذّنوب.(4)
در تفسیر علی بن ابراهیم در ذیل (آیه أقم الصلوة) این حدیث به چشم می‌خورد نماز شب گناهانی و سیّئاتی که در روز انجام گرفته است از بین می‌برد.
هیچ انسان مؤمنی نیست که از خوف و خشیت خدا بگرید جز آنکه خداوند گناهانش را بیامرزد گرچه گناهش به تعداد ستارگان و به اندازه قطره‌های آب دریا باشد سپس این آیه را قرائت کرد: کم بخندید و زیاد بگیرید و منتظر پاداش آنچه را که انجام می‌دهید باشید
5- سرزنش نفس خود
5- عن الرّضا(ع): أنّ رجلاً کان فی بنی اسرائیل عبدالله تبارک و تعالی أربعین سنةٍ فلم یُقبل منه فقال لنفسی ما أتیتُ ألاّ منک و لا أکدبتُ إلاّ لک فأوحی اللهُ تبارک و تعالی ذمّک نفسک أفضل مِن عبادة أربعین سنةٍ.(5)
امام هشتم فرمود: مردی در میان بنی اسرائیل چهل سال خدا را عبادت کرد ولی از او پذیرفته نشد او به نفس خود خطاب کرد و گفت: این توئی که موجب انحطاط أعمال من شدی، از سوی خداوند بدو خطاب شد که این مذمت از چهل سال عبادت تو برتر است.
6- صلوات
6- عن الرّضا(ع) قال: مَن لم یَقدر علی ما یُکفّرُ بِه ذنوبه فَلیکثر مِن الصّلاة علی محمّدٍ وآل محمّدٍ(ص) فانّها تهدمُ الذّنوب. (6)
امام هشتم(ع) فرمود: کسی که قدرت بر انجام کفاره گناهان خویش را ندارد فراوان «صلوات» و درود بر پیامبر و آل او بفرستد زیرا این عمل گناهان را نابود می‌سازد.
7- دوستی و پیروی از آل محمد(ص)
7- عن الرّضا(ع) قال رسول الله(ص): حُبّنا أهل البیت یکفّرُ الذّنوب و یُضاعف الحسناتِ.(7)
پیامبر اکرم(ص) فرمود: محبت ما أهل بیت گناهان را مستور می‌دارد و حسنات را دو چندان می‌کند.
8- اعمال نیک
8- عن النّبیّ (ص) قال: إذا عَمِلت سیّئةً فاعمل حسنةً تمحوها.(8)
پیامبر اکرم(ص) فرمود: هرگاه عمل ناشایست انجام دادی، به انجام عمل نیک بپرداز! زیرا عمل نیک درباره دیگران گناه را نابود می‌سازد.
9- سجود و رفتن به سوی مسجد
9- عن الصّادق(ع) قال: جاء رجلٌ إلی رسول الله(ص) فقالَ: یا رسول الله! کثرت ذنوبی و ضعف عملی فقال رسول الله: أکثر السّجود فانّه یحطُّ الذّنوبَ کما یحطّ الرّیح ورق الشجر.(9)
امام صادق(ع) فرمود: مردی پیش پیامبر(ص) آمد و گفت: یا رسول الله گناهانم بی شمار است ولی عمل نیک من اندک است، پیامبر فرمود: سجده فراوان بجای آور زیرا سجده گناهان را دور می‌سازد همچنانکه باد برگ درخت را می ریزاند.
10- وضوء
10- عن أبی عبدالله(ع) قال: مَن جدّد وُضوئه لغیر صلاة جدّد الله توبته مِن غیر استغفارِ.(10)
امام صادق(ع) فرمود: کسی که وضوی خود را در غیر موارد لازم تجدید کند خداوند بدن استغفار او را ببخشد.
11- خوف و خشیت الهی
11- عن النّبیّ (ص) قال: مامِن مؤمنٍ یبکی مِن خشیةِ الله تعالی إلاّ غُفرَ له ذنبوه و إن کانت أکثر مِن نجوم السّماء و عدد قطراتِ البحار ثمّ قرء: فلیضحکوا قلیلا و لیَبکوا کثیراً جزاءً به ما کانوا یکسبون.(11)
پیامبر اکرم(ص) فرمود: هیچ انسان مؤمنی نیست که از خوف و خشیت خدا بگرید جز آنکه خداوند گناهانش را بیامرزد گرچه گناهش به تعداد ستارگان و به اندازه قطره‌های آب دریا باشد سپس این آیه را قرائت کرد: کم بخندید و زیاد بگیرید و منتظر پاداش آنچه را که انجام می‌دهید باشید.
12- اجراء حدود الهی
- وفی الحدیث: إقامة الحدِّ تُکفّرُ الذَّنب.(12)
در حدیث آمده است: اجراء حد الهی (در مورد خطاکاران) موجب نابودی گناه است.
14- اخلاق نیک
- عن النّبیّ 0ص) قال: إنّ الخلق الحسنَ یُذیبُ الذّنوبَ کما تذیبُ الشّمس الجَمدَ و إنّ الخُلق السَّیِّی لَیُفسد العمل کما یُفسدُ الخَلُّ العسل.(13)
پیامبر اکرم(ص) فرمود: أخلاق نیک مایه از بین رفتن گناهان است چنانکه آفتاب مایه از بین رفتن برف است و البته أخلاق بد نیز باعث فساد و نابودی اعمال نیک آدمی است همچنانکه سرکه عسل را خراب می‌کند.
15- روزه
- عن الإمام الصّادق(ع) قال: إنّ لله فی کلّ لیلة شهر رمضانَ عنقاء مِن النّار إلاّ مَن افطرَ علی مسکرٍ او مَشاحِ أو صاحبُ شاهینِ، قالَ قلت وأیٌّ صاحبُ شاهینٍ؟ قال الشطرنج.(14)
امام صادق(ع) فرمود: خداوند متعال در هر شب از ماه رمضان گنهکارانی را از آتش دوزخ نجات می‌دهد مگر کسی که با مسکرات روزه خود را افطار کند و یا کینه مؤمنی را به دل داشته باشد و یا آنکه صاحب شاهین باشد، راوی پرسید مراد از صاحب شاهین کیست؟ امام پاسخ داد شطرنج باز یعنی کسی که با شطرنج قمار می‌کند.
16- جهاد و شهادت
عن رسول الله(ص): الشّهادةُ تُکفِّر کلّ ذنبٍ إلاّ الدّین.(15)
پیامبر اکرم(ص) فرمود: شهادت موجب ناپدید شدن و از بین رفتن همه گونه گناهان است مگر حق الناس.
17- پرداخت صدقات، صدقه
عن النّبیّ (ص) قال: و بالصّدقة تمحو الخطیئة.(16)
پیامبر اکرم(ص) فرمود: ای أباذر صدقه، گناه را نابود می‌کند.
18- عیادت
- عن رسول الله (ص): مَن عاد مریضاً فجلسَ عندهُ ساعة أجری اللهُ تعالی له أجر عملِ ألفِ سنةٍ لا یعصی الله فیها طرفة عینٍ.(17)
پیامبر اکرم(ص) فرمود: کسی که بیماری را عیادت کند و در کنارش بنشیند خداوند پاداش هزار سالی که در آن گناه نکرده باشد را در نامه اعمال او ثبت می‌کند.
19- تحمل ناملایمات
عَن الإمام الرّضا(ع) قال: المرضُ للمؤمن تطهیرٌ و رحمةٌ و للکافر تعذیبٌ و لعنةٌ و إنَ المرضَ لا یزالُ بالمؤمن حتّی لایکون غلبه ذنبٌ.(18)
امام علی بن موسی الرضا(ع) فرمود: بیماری انسان مؤمن مایه طهارت از گناه است و برای کفاره باعث کیفر و لعنت خواهد بود و البته بیماری به سراغ مؤمن خواهد آمد تا گناهی در نامه اعمال وی باقی نماند.
20- اندیشیدن
عنِ الصّادق(ع) قال: الفِّکرُ مرآتُ الحسناتِ و کفّارةُ السّیِّئاتِ.(19)
امام صادق(ع) فرمود: تفکر و اندیشیدن آئینه نیکی‌ها و کفاره‌ی بدی‌ها و سیئات است.
پی نوشت ها :
1- التوحید، صدوق.
2- به فصل توبه در این کتاب مراجعه شود.
3- نورالثقلین، ج 4، ص 34.
4- سفینة البحار، ج 2، 253.
5- سفینة البحار، ج 2، 253.
6- الخصال، ص 196، مسند الأمام، ج 1، ص 230.
7- نورالثقلین، ج 4، ص 34.
8- نورالثقلین، ج 4، ص 159.
9- بحارالانوار، ج 85، ص 162- أمالی صدوق، ج 76، حدیث 11.
10- ثواب الأعمال، ص 46.
11- جامع الأخبار، صدوق، فصل 54.
12- وسائل الشیعه، ج 18، ص 308.
13- مشکوة الانوار.
14- میزان الحکمة، ج 5، ص 192.
15- میزان الحکمة، ج 5، ص 192.
16- مکارم أخلاق، باب نصایح پیامبر (ص) به أبوذر.
17- الأربعون حدیثاً، ابن زهره، حدیث شماره 24.
18- سفینة البحار، ماده ذنب.
19- بحارالانوار، ج 71، ص 326.
بخش اخلاق و عرفان تبیان
منبع : گتاب حکمت های درخشان ، علیرضا صابری یزدی
https://article.tebyan.net/167878/20-%D8%B1%D9%85%D8%B2-%D8%A2%D9%85%D8%B1%D8%B2%D8%B4-%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA