آفرینش انسان در قرآن

قرآن كريم در چند مورد سخن از «منى» می گويد و خلقت انسان را از آن می داند:
«أَفَرَأَيْتُمْ ما تُمْنُونَ أَأَنْتُمْ تَخْلُقُونَهُ أَمْ نَحْنُ الْخالِقُون «1» «آيا آنچه را [كه به صورت منی] فرومی ريزيد ديده ايد؟ آيا شما آن را خلق می كنيد يا ما آفريننده ايم.»
«وَ أَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَ الْأُنْثی مِنْ نُطْفَةٍ إِذا تُمْنی «2» «و هم اوست كه دو نوع می آفريند: نر و ماده از نطفه اى چون فروريخته شود.»
«أَ لَمْ يَكُ نُطْفَةً مِنْ مَنِيٍّ يُمْنی «3» «مگر او [قبلا] نطفه اى از منى نبود كه ريخته می شود؟»
تذكر: آياتى كه در بحث «خلقت انسان از آب» مورد استناد قرار می گیرد، بنا بر يك تفسير نظر به منى دارد، پس آن آيات نيز می تواند در اينجا مورد استناد قرار گيرد. آيات مورد نظر عبارتند از: «وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ كُلَّ شَيْ‏ءٍ حَيٍّ...» انبياء/ 30- «وَ اللَّهُ خَلَقَ كُلَّ دَابَّةٍ مِنْ ماءٍ...» نور/ 45- «وَ هُوَ الَّذي خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً...» فرقان/ 54- «ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ ماءٍ مَهينٍ» سجده/ 8- «أَ لَمْ نَخْلُقْكُمْ مِنْ ماءٍ مَهينٍ» مرسلات/ 20- «خُلِق من ماء دافقٍ» طارق/ 6.

منى در لغت:
راغب اصفهانى منى را به معناى تقدير (اندازه زدن) می داند. و آيات فوق را به معناى تقدير كردن الهى می داند. «4» صاحب مقاييس اللغه نيز اصل كلمه را از تقدير می داند و معتقد است منى انسان را منى گويند چون كه خلقت انسان از آن مقدر می شود.
امّا صاحب التحقيق می گويد: اصل واژه منى به معنى آرزو و درخواست بدست آوردن چيزى همراه با تقدير است. و به منى انسان نيز منى گويند چون ظهور شهوت انسان (خواستن و آرزوى چيزى) است. «5» كلمه منى مكرر در لغت در مورد «ماء الرجل» (آب مرد) به كار رفته است امّا در مورد زن به كار نرفته است مگر در التحقيق كه در قسمت اظهار نظر نويسنده در زير كلمه نطفة «6» «منى مرد و زن» استعمال كرده اند امّا از آنجا كه ايشان از لغويين معاصرند و اين معنا در لغات قديمى به كار نرفته پس در مورد قرآن قابل قبول نيست

منى از نظر علم پزشكى:
از نظر اصطلاحى به مايعى كه از مردان در هنگام نزديكى (يا انزال) خارج می شود منى گويند كه معمولا حاوى 200 تا 300 ميليون اسپرماتوزئيد است. «7» گاهى به نطفه مرد (اسپرماتوزئيد) كرمك نيز گفته می شود. اين اسپرم‏ها در طول مجارى منى ساز بيضه كه چندين متر است ساخته و پرداخته و بتدريج براى خروج تكامل می يابند.
كرمک ها دراز هستند و طول آنها 10- 100 مو (هر مو يك ميليونيم متر است) می باشند.
داراى سر و گردن و يک دم بسيار متحرك كه با آن در هر ثانيه می توانند 14- 23 ميكرون حركت نمايند.
كرمک ها (اسپرم‏ها) در مهبل زن ريخته می شود. به عبارت ديگر، كرمک ها به وسيله جهش‏هاى مخصوص آلت به طرف دهانه رحم پرتاب می شوند. كرمک ها با مقدارى از ترشحات نامبرده (مذى- وذى، ترشحات غده هاى پروستات و غدد داخلى) در مهبل می ماند. قسمت اعظم آنها از مخاط مهبل جذب شده وارد دستگاه گردش خون گرديده و طراوت و تازگى خاصى به زن می دهد. بسيارى از كرمک ها نيز به طرف سوراخ بسيار تنگ دهانه رحم هجوم می آورند. اين سوراخ كه به اندازه چشم سوزنى است هميشه مملو از ترشحى است كه اجازه ورود بسيارى از جنبندگان و موجودات ذرّه بينى را به رحم‏ نمی دهد. ولى نسبت به كرمک ها خاصيت «شيمو تاكسى» مثبت از طرف مهبل و منفى از داخل رحم دارد. يعنى وقتى كرمک ها در مهبل هستند آنها را به داخل رحم می كشاند و هنگامى كه در رحم هستند آنها را از خود دور می سازد.
رحم كه پشت مثانه راست روده قرار گرفته، جسمى است گوشتى و تو خالى تقريبا به اندازه يك گردو، يك سوراخ از جلو دارد. كه به مهبل باز می شود و دو سوراخ در دو زاويه فوقانى، طرفى كه به لوله هاى رحم بازمی گردد. لوله هاى رحم 10- 14 سانتی متر طول دارند و سر تقريبا آزادشان مجاور تخمدان هاست. كرمک ها از رحم به طرف لوله می روند و با سرعت 11 ميلی متر در ساعت در مدت 4 ساعت به وصال تخمك (كه در لوله رحم قرار گرفته است) می رسند. «8» و «9» اسپرم‏ها كه همراه با مايعى لزج از مجراى تناسلى مرد خارج می شوند در مجراى تناسلى (مهبل) زن ريخته می شوند. و فقط 300 تا 500 عدد آن به ناحيه بارورى می رسند.
و فقط يكى از آنها براى بارورى مورد نياز است. اسپرماتوزئيدها به سرعت از مهبل وارد زهدان و متعاقبا وارد لوله هاى زهدانى می گردد. «10»
دكتر دياب و قرقوز اين جريان را اين گونه تشريح می كنند:
«كاروان داماد (اسپرم‏ها) مسابقه هيجان انگيزى است كه بين حدود 500 ميليون اسپرماتوزئيد برگزار می گردد. اين مسابقه از مهبل زن شروع و با رسيدن اسپرم‏ها به تخمك (اوول زن) ختم نمی شود. بلكه با شکافتن جداره شفاف تخمك به وسيله يكى از اسپرم‏ها به پايان می رسد. زيرا ممكن است دهها اسپرم به تخمك برسند ولى تنها يكى از آنها موفق به عبور از ديواره تخمك گردد.» «11»
مسئله قابل توجهى كه به هنگام رها شدن تخمك به چشم می خورد مايع شفاف و چسبنده اى است با خاصيت قليائى كه در دهانه رحم ظاهر می شود و فقط به مدت دو روز ادامه می يابد. اين ماده نطفه ها را جذب كرده و آنها را قادر می سازد به راحتى از لوله رحم گذشته و در مسابقه هيجان انگيز رسيدن به تخمك شركت كنند. «12»
در تفسير نمونه نيز زير آيه 58 سوره واقعه مشابه همين مطالب علمى را آورده اند. «13»
عبد الرزاق نوفل نيز با ذكر آيات 5- 6 سوره طارق مشابه همين مطالب علمى را در مورد منى و اسپرم ذكر می كند. «14»

تذكر: نكته قابل توجهى در تعبير قرآن كريم از «منى» وجود دارد، چرا كه خداوند می توانست بجاى اين واژه از واژه هاى ديگر استفاده كند، اما اين واژه را كه دلالت بر تقدير و اندازه گيرى دارد انتخاب كرد و امروزه می دانيم كه صفات ارثى مردان از طريق همين اسپرم‏ها منتقل می شود و در حقيقت تقدير می شود.

بررسى:
در اينجا تذكر چند مطلب لازم است:
1. در تفسير نمونه در تفسير آيه 58 واقعه (أَ فَرَأَيْتُمْ ما تُمْنُون) می خوانيم: «آيا از نطفه اى كه در رحم می ريزيد آگاهيد.» «15» و در تفسير آيه 46 سوره نجم‏ (مِنْ نُطْفَةٍ إِذا تُمْنی) می خوانيم: «و از نطفه اى كه خارج می شود و در قرارگاه رحم می ريزد.» «16» و در ترجمه قرآن استاد فولادوند در ترجمه آيه 37 قيامت (أَ لَمْ يَكُ نُطْفَةً مِنْ مَنِيٍّ يُمْنی) می خوانيم:
«مگر او [قبلا] نطفه اى نبود كه [در رحم‏] ريخته می شود؟!» «17»
نكته قابل توجه در اين تفسير و ترجمه اين است كه در هر سه مورد بر اين نكته تأكيد شده كه منى يا نطفه مرد در رحم زن ريخته می شود. در حالى كه:
اولا: منى مرد در مهبل يا مجراى تناسلى زن ريخته می شود. (همان طوركه در مبحث علمى گذشت)
ثانيا: در آيات فوق مكان ريختن منى مشخص نشده است و به صورت مطلق بيان شده است.
شايد آنچه كه موجب اين ترجمه و تفسير شده است اين باشد كه منى مرد غالبا در حال آميزش با زنان خارج می شود. و پس از ريختن منى در مهبل (مجراى تناسلى) اسپرم‏ها با تلاش فراوان و با كمك مايعى كه از دهانه رحم ترشح می شود از لوله رحم عبور می كنند تا به تخمك برسند و پس از لقاح براى لانه گزينى به ديواره رحم بروند.
در حالى كه اين مطالب به معنى ريخته شدن منى مرد داخل رحم زن نيست و در ضمن هميشه هم منى مرد داخل مجراى زنان ريخته نمی شود. پس ترجمه و تفسير فوق صحيح بنظر نمی رسد.
2. خلقت انسان از منى چيزى است كه قرآن آن را به صورت كلى و سربسته بيان كرده است. هر چند كه تعبير قرآن كريم يعنى «منى» در مورد مايع جنسى مردان بسيار ظريف و دقيق انتخاب شده است و اين يكى از اشارات علمى قرآن است كه عظمت اين كتاب الهى را نشان می دهد، اما از آنجا كه انسان ها به صورت محسوس اين مرحله از خلقت بشر را می ديدند و فی الجمله از دخالت منى در تشكيل طفل اطلاع داشتند (هر چند كه تمام رموز و اسرار علمى آن را نمی دانستند) پس نمی توان گفت كه تذكر اين مطلب اعجاز علمى قرآن است.
________________________
پی نوشت:
(1) واقعه/ 58- 59.
(2) نجم/ 45- 46.
(3) قيامت/ 37.
(4) مفردات راغب اصفهانى، ماده منى.
(5) التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، ج 11، ص 185- 186.
(6) همان، ج 12، ص 160.
(7) پروفسور توماس. وى. سادلر، رويان شناسى پزشكى لانگمن، ترجمه دكتر بهادرى و شكور، ص 30. البته برخى از پزشكان تعداد اسپرم‏هاى مرد را بين 2 تا 500 ميليون عدد در هر انزال متغير می دانند. (ر. ك: دكتر پاک نژاد، اولين دانشگاه و آخرين پيامبر، ج 1، ص 241)
(8) اولين دانشگاه و آخرين پيامبر، ج 1، ص 241 تا 247 با تلخيص.
(9) آقاى بی آزار شيرازى در كتاب گذشته و آينده جهان، ص 56 سرعت حركت اسپرم‏ها را 15 كيلومتر در ساعت اعلام می كند. اما منبعى علمى براى اين سخن ارائه نكرده است.
(10) ر. ك: رويان شناسى لانگمن، ص 29- 30.
(11) طب در قرآن، ص 81.
(12) اولين دانشگاه و آخرين پيامبر، ج 1، ص 80 و 81.
(13) تفسير نمونه، ج 22، ص 241- 242.
(14) عبد الرزاق نوفل، القرآن و العلم الحديث، ص 114.
(15) تفسير نمونه، ج 22، ص 241.
(16) همان، ص 559.
(17) استاد محمد مهدى فولادوند، ترجمه قرآن، نشر دار القرآن الكريم، قطع جيبى، چاپ اول، تهران، 1377 ش.