قائم مقام بنیاد ملی نخبگان با اشاره به اینکه طرح جهت از دانش‌آموختگان دوره دکتری حمایت می‌کند،گفت:برگزیدگان این طرح با معرفی به دانشگاه‌ها از شرایط استخدامی خارج از فراخوان بهره‌مند می‌شوند.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از بنیاد ملی نخبگان، سعید خدایگان در نخستین نشست شورای نخبگان با حضور حسین افشین معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس‌جمهور و رئیس بنیاد ملی نخبگان برگزاری شد، با اشاره به طرح‌های اجرایی بنیاد گفت: تاکنون ۲۶ طرح از زمان تأسیس بنیاد اجرا شده است.
برخی از این طرح‌ها به دلایل مختلف در دوره‌های زمانی متوقف شده‌اند، اما طرح‌هایی که همچنان در حال اجرا هستند، بر اساس هرم نخبگی در پنج‌لایه تعریف می‌شوند.
این هرم از طبقه دانش‌آموزان مستعد آغاز می‌شود و در بالاترین سطح به نخبگان و اساتید برجسته ختم می‌شود.
طرح‌های بنیاد؛ از دانش‌آموزی تا نخبگی
وی در ادامه افزود: در لایه دانش‌آموزی، طرح شهاب در حال اجراست که با همکاری وزارت آموزش و پرورش به شناسایی استعدادهای برتر می‌پردازد.
این طرح گسترده‌ترین برنامه بنیاد در این حوزه است.
در لایه دانشجویی نیز چندین طرح فعال وجود دارد که از جمله مهمترین آن‌ها می توان به طرح احمدی روشن اشاره کرد که حلقه‌های حل مسئله با محوریت اساتید برجسته را تشکیل می‌دهد و دانشجویان در این حلقه‌ها به حل چالش‌های علمی و صنعتی می‌پردازند و طرح شهید وزوایی که با هدف حمایت از دانشجویان ممتاز، المپیادی‌ها و نفرات برتر کنکور طراحی شده است و شامل بسته‌های آموزشی، پژوهشی و فناورانه می‌شود.
خدایگان ادامه داد: بنیاد ملی نخبگان همچنین به‌منظور تسهیل شرایط تحصیل دانشجویان مستعد تمام‌وقت دورۀ دکتری تخصصی و تمرکز بیشتر آنان بر انجام فعالیت‌های علمی و پژوهشی، تسهیلات ویژهای را در قالب طرح پژوهش‌یار به آنان اعطا می‌کند تا ضمن پیوستگی مسیر علمی، پژوهشی، دانشجویان مستعد دکتری را در انجام پژوهش اصیل با رعایت زمان بندی ها تشویق و حمایت کند.
توجه ویژه به دانش‌آموختگان دوره دکتری
قائم مقام بنیاد ملی نخبگان با اشاره به برنامه‌های مربوط به دانش‌آموختگان اظهار داشت: در این بخش، طرح جهت که همان طرح سابق شهید شهریاری است، از دانش‌آموختگان دوره دکتری حمایت می‌کند، برگزیدگان این طرح با معرفی به دانشگاه‌ها از شرایط استخدامی خارج از فراخوان بهره‌مند می‌شوند.
همچنین، طرح مرحوم کاظمی آشتیانی برای حمایت از اساتید جوان در بدو استخدام طراحی شده است که در قالب گرنت، مبلغی به این افراد پرداخت می‌شود.
این مبلغ که پیش‌تر ۱۰۰ میلیون تومان بود، اکنون به ۳۰۰ میلیون تومان افزایش یافته است.
تجربه موفق طرح «جهت» در ساختار کارگروه‌های تخصصی
خدایگان در خصوص ساختار کارگروه‌های تخصصی شورای نخبگان بنیاد به تجربه موفق طرح جهت اشاره کرد و گفت: در طرح جهت هفت کارگروه تخصصی در بنیاد فعال هستند که شامل فنی و مهندسی، علوم انسانی، معماری و هنر، کشاورزی و منابع طبیعی و دامپزشکی، علوم پزشکی، علوم پایه، و علوم بالینی می‌شوند.
به عنوان مثال در کارگروه فنی و مهندسی، رشته های متعددی در ذیل کارگروه تعریف شده است.
در این مدل، برای هر کارگروه، یک دبیر و تعدادی عضو متخصص متناسب با پرونده های ارجاعی به عنوان داور و ارزیاب دعوت می‌شوند.
انعطاف در ترکیب اعضای کارگروه‌ها بسیار حائز اهمیت است، زیرا برخی از حوزه‌ها مانند علوم انسانی بسیار گسترده هستند و نیاز به اعضای شناور دارند تا بر اساس تخصص در جلسات حضور یابند.
قائم مقام بنیاد ملی نخبگان همچنین خاطرنشان کرد: شناوری اعضای کارگروه‌ها و دعوت از متخصصان در رشته‌های مختلف می‌تواند به افزایش کارایی و بهره‌وری کارگروه‌ها کمک کند.
نخستین نشست شورای نخبگان در دولت چهاردهم و مأموریت‌های جدید
در ادامه این نشست، سید حسن حسینی دبیر شورای نخبگان و مشاور عالی رئیس بنیاد ملی نخبگان، با اشاره به اهمیت این شورا گفت: این نخستین نشست شورای نخبگان در دولت چهاردهم است.
امیدوارم این شورا با ترکیب جدید خود بتواند گام‌های مؤثری در ارتقای مأموریت‌ها و فعالیت‌های بنیاد ملی نخبگان بردارد.
ساختار بنیاد ملی نخبگان و ارکان آن
وی با تشریح ساختار بنیاد ملی نخبگان افزود: براساس اساسنامه، بنیاد دارای سه رکن اصلی است، هیئت امنا که پیشنهادات مربوط به آن ارائه شده و به زودی تشکیل خواهد شد، رئیس بنیاد و قائم مقام بنیاد که جایگاه آن در ارکان بنیاد تعریف شده است و شورای نخبگان که ترکیب اعضای حقیقی آن بسیار مترقی پیش‌بینی شده است، در این شورا از دانشمندان برجسته کشور، شخصیت‌های دارای جایگاه بین‌المللی، اساتید حوزه علمیه، پژوهشگران جوان و مدیران با سابقه در حوزه فناوری دعوت به عمل آمده است.
وظایف شورای نخبگان و اصلاحات در آیین‌نامه‌ها
حسینی با تأکید بر وظایف شورای نخبگان گفت: وظایف این شورا در آیین‌نامه‌ها مشخص شده است.
تفسیر شرایط، شاخص‌ها و امتیازات احراز نخبگی، از جمله مواردی است که شورای نخبگان در آن نقش تعیین‌کننده دارد.
در دوره‌های گذشته، برخی تغییرات در آیین‌نامه‌ها ایجاد شده که نیاز به اصلاح دارد و شورای نخبگان می‌تواند در این مسیر کمک بزرگی باشد.
چالش‌های پیش روی بنیاد و اهداف اصلی آن
وی با اشاره به چالش‌های پیش روی بنیاد اظهار داشت: در حال حاضر، فرآیند شناسایی استعدادهای برتر تا حدی مغفول مانده و بیشتر تمرکز بر حمایت‌های مادی و معنوی از نخبگان بوده است.
هدف اصلی، بازگشت به مسیر اصلی بنیاد، یعنی شناسایی استعدادهای جدید و حمایت از آن‌هاست.
همچنین تبدیل راهکارهای مناسب برای هدایت نخبگان به سمت نوآوری و کارآفرینی از دیگر وظایف شورا است که در دانشگاه‌ها نیز به صورت جدی دنبال می‌شود.
جایگاه شورای نخبگان و مسئولیت‌های آن
حسینی در ادامه به جایگاه شورای نخبگان اشاره کرد و گفت: می‌توان شورای نخبگان را کمیته علمی بنیاد دانست که مسئولیت پیشنهاد و تصویب برنامه‌های علمی را بر عهده دارد.
این شورا می‌تواند در صورت لزوم با پیشنهاد هیئت امنا یا رئیس بنیاد، وظایف جدیدی را برعهده گیرد.
تشکیل کارگروه‌های تخصصی
وی از تشکیل ۶ کارگروه تخصصی خبر داد و افزود: در حال حاضر، ۶ کارگروه در حوزه‌های «علوم مهندسی»، «علوم پایه»، «علوم انسانی»، «علوم پزشکی»، «هنر» و «علوم کشاورزی، منابع طبیعی و دامپزشکی» تشکیل شده است.
دبیران این کارگروه‌ها منصوب شده‌اند و امیدواریم این ساختار بتواند در مسیر تحقق اهداف بنیاد گام‌های مؤثری بردارد.
حسینی ضمن قدردانی از اعضای شورا و کارگروه‌ها، بر لزوم همکاری و هم‌افزایی میان اعضای بنیاد تأکید کرد و افزود: تلاش همه ما این است که بنیاد ملی نخبگان به جایگاه اصلی خود بازگردد و مأموریت‌های محوله را به بهترین شکل انجام دهد.
محدودیت تعداد برگزیدگان جایزه علامه طباطبایی
سید حسن حسینی سپس با تأکید بر محدودیت تعداد برگزیدگان جایزه علامه طباطبایی اظهار داشت: تعداد برگزیدگان نباید از یک حد مشخص فراتر رود تا ارزش و جایگاه آن حفظ شود.
برآورد ما برای سال ۱۴۰۴ بین ۱۵ تا ۲۰ نفر است و این میزان می‌تواند متناسب با شرایط، متغیر باشد.
جایزه علامه طباطبایی؛ هدف‌گذاری و ویژگی‌های آن
دبیر شورای نخبگان در ادامه به تشریح جایزه علامه طباطبایی پرداخت و گفت: جایزه علامه طباطبایی در بالاترین سطح هرم بنیاد قرار دارد و به سرآمدان علمی مرتبط با بنیاد اهدا می‌شود.
این جایزه صرفاً فردی نیست، بلکه ماهیتی جمعی دارد و می‌تواند از سوی استاد به دانشجویان دکتری وی نیز تسری یابد.
هدف از این جایزه، فعال‌سازی هسته‌های پژوهشی اساتید برگزیده است.
وی افزود: یکی از ویژگی‌های مهم این جایزه، الگوسازی از برگزیدگان آن است.
این افراد نه تنها به لحاظ علمی بلکه از نظر اخلاق فردی و اخلاق علمی، به عنوان نمونه‌های فرهنگی در دانشگاه‌ها مطرح می‌شوند.
جایزه علامه طباطبایی می‌تواند مصداق بارز یک فعالیت فرهنگی باشد که در کنار ارتقای سطح علمی، ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی را نیز ترویج می‌دهد.
حسینی تأکید کرد: برگزیدگان این جایزه، شخصیت‌هایی هستند که علاوه بر موفقیت‌های علمی، در تربیت نسل آینده و پیشبرد فعالیت‌های پژوهشی نقش بسزایی دارند.
امیدواریم با اهدای این جایزه، مسیر الگوسازی و حمایت از نخبگان بیش از پیش هموار شود.
تشریح روند اهدای جایزه علامه طباطبایی
نرگس حسین‌مردی، معاون سرآمدان و نخبگان بنیاد ملی نخبگان و عضو حقوقی شورای نخبگان نیز در نشست شورای نخبگان به تشریح روند اهدای جایزه علامه طباطبایی پرداخت و گفت: جایزه علامه طباطبایی بالاترین نشان علمی بنیاد ملی نخبگان است که به اساتید تراز اول کشور اختصاص می‌یابد.
این جایزه بر اساس آیین‌نامه و شیوه‌نامه‌ای مشخص، از میان اساتید و پژوهشگران برجسته کشور انتخاب و اهدا می‌شود.
وی با اشاره به دوره‌های برگزار شده افزود: از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳، سه دوره از این جایزه برگزار شد و پس از یک وقفه، دوره چهارم در سال ۱۳۹۸ برگزار گردید.
در مجموع طی ۵ دوره، ۱۲۷ استاد برجسته کشور مورد تقدیر قرار گرفته‌اند.
سه دوره از این مراسم با حضور رئیس‌جمهور وقت، یک دوره با معاون اول رئیس‌جمهور و یک دوره نیز با حضور رئیس بنیاد ملی نخبگان برگزار شده است.
توزیع جوایز و بررسی رشته‌های برگزیده
حسین‌مردی در خصوص توزیع جوایز اظهار داشت: از میان ۱۲۷ برگزیده، ۱۲۱ نفر از اساتید آقا و ۶ نفر از بانوان این جایزه را دریافت کرده‌اند.
متأسفانه تاکنون ۱۶ نفر از این برگزیدگان دار فانی را وداع گفته‌اند.
در بررسی رشته‌ای، بیشترین برگزیدگان از حوزه علوم پزشکی و بهداشت هستند که ۳۶ نفر از این جایزه بهره‌مند شده‌اند.
در حوزه‌های علوم پایه و فنی مهندسی هرکدام ۳۰ نفر، علوم انسانی و هنر ۲۴ نفر و علوم کشاورزی ۷ نفر موفق به دریافت این جایزه شده‌اند.
بازنگری آیین‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌های انتخاب برگزیدگان
معاون سرآمدان و نخبگان بنیاد ملی نخبگان همچنین از بازنگری آیین‌نامه‌ها خبر داد و گفت: با نظارت دکتر حسینی، آیین‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌ها بازنگری شده است تا شرایط انتخاب برگزیدگان شفاف‌تر و دقیق‌تر شود.
اساتید نمونه کشور، پژوهشگران برتر و افرادی که بر اساس شاخص‌های علمی و استنادی معتبر بین‌المللی شناخته می‌شوند، سه گروه اصلی برای دریافت این جایزه هستند.
فرآیند انتخاب برگزیدگان از طریق کارگروه‌های تخصصی و بر اساس جداول امتیازدهی انجام می‌شود.
برنامه‌ریزی برای تقدیر از برگزیدگان در اردیبهشت ۱۴۰۴
وی با اشاره به برنامه‌ریزی‌های انجام شده گفت: هدف این است که از برگزیدگان جایزه علامه طباطبایی در اردیبهشت ۱۴۰۴ و همزمان با روز معلم تقدیر شود.
جلسات شورای نخبگان طبق برنامه‌ریزی‌ها تا ۳۰ دی‌ماه برگزار خواهد شد و کارگروه‌ها نیز تا بهمن‌ماه جمع‌بندی خواهند داشت.
پیشنهاد برگزیدگان تا ۲۰ اسفند انجام و تأیید نهایی توسط اعضای شورای نخبگان تا فروردین ۱۴۰۴ صورت خواهد گرفت.
تأکید بر استقلال و عدالت در انتخاب برگزیدگان
سعید سهرابپور، مشاور رئیس بنیاد ملی نخبگان نیز با اشاره به رویه انتخاب برگزیدگان گفت: رسم بر این است که مسئولین به هیچ عنوان امکان دریافت جایزه را نداشته باشند.
در گذشته ما اساتید برتر را انتخاب می‌کردیم و تأکید داشتیم که رؤسای دانشگاه‌ها نمی‌توانند برگزیده شوند، این رویه باید ادامه پیدا کند تا استقلال و عدالت در انتخاب حفظ شود.
اهمیت واژه‌گزینی در تعریف جایزه علامه طباطبایی/ تغییر نام جایزه علامه طباطبائی(ره) به «نشان» علامه طباطبائی(ره)
رضا فرجی دانا عضو حقیقی شورای نخبگان نیز در این نشست به اهمیت واژه‌گزینی در تعریف جایزه علامه طباطبایی پرداخت و گفت: در ایران، تفاوت میان نشان و جایزه گاه دچار خلط مفهومی می‌شود.
نشان بیشتر به تمام دستاوردهای یک فرد در طول زندگی علمی او تعلق می‌گیرد، اما جایزه معمولاً به دلیل یک اختراع، نظریه یا کشف خاص به فرد اهدا می‌شود.
جایزه علامه طباطبایی بیشتر به عملکرد حرفه‌ای افراد در طول زندگی‌شان بازمی‌گردد و به همین دلیل شاید واژه «نشان» برای آن مناسب‌تر باشد.
وی افزود: این نشان نمادین نیست و باید جنبه‌های حمایتی بیشتری داشته باشد.
در گذشته، جوایزی از جمله پوشش کامل بیمه، وام مسکن یا تسهیلات سفرهای زیارتی برای اساتید برگزیده در نظر گرفته می‌شد که به نوعی تکریم جایگاه علمی و اجتماعی آنان بود.
پیشنهادات برای بازنگری در طرح‌های اجرایی
محمود فتوحی دیگر عضو حقیقی شورا نیز در ادامه پیشنهاد داد روند اجرای طرح‌ها و نتایج آن‌ها مورد بازنگری قرار گیرد و گفت: طرح‌های مختلفی مانند طرح دانش‌آموختگی و طرح جهت در حال اجرا هستند و شاید نیاز باشد در جلسه‌ای جداگانه، گزارش عملکرد و خروجی این طرح‌ها بررسی شود.
برخی از این طرح‌ها توقعاتی برای افراد ایجاد می‌کند که گاه منجر به سوءتفاهم‌هایی می‌شود.
باید بررسی کنیم که چه تغییراتی می‌توان در این روند ایجاد کرد.
ضرورت حضور نمایندگان علوم اجتماعی و سیاسی در کارگروه‌های نشان علامه
شجاع احمدوند رئیس دانشگاه علامه طباطبائی نیز حضور نمایندگان از حوزه‌های علوم اجتماعی و سیاسی در کارگروه‌های جایزه علامه را ضروری برشمرد.
وی افزود: حضور این افراد می‌تواند باعث تغییرات مؤثر و تصمیم‌گیری‌های جامع‌تر در فرایندهای انتخاب برگزیدگان شود.
پیشنهاد افزایش تعداد اعضای کارگروه‌ها
احمدوند همچنین پیشنهاد افزایش تعداد اعضای کارگروه‌ها را مطرح کرد و بر این باور بود که این تغییرات می‌تواند به تقویت فرآیند تصمیم‌گیری و دستیابی به نتایج بهتر در ارزیابی‌ها و انتخاب‌ها کمک کند.
حضور افراد شاخص علوم انسانی و علوم اسلامی در کارگروه‌ها
در این نشست، حجت‌الاسلام حمید پارسانیا نیز با بیان اهمیت حوزه علوم انسانی و اسلامی بر لزوم حضور افراد شاخص از این حوزه‌ها در کارگروه‌ها تاکید کرد و گفت: این حضور می‌تواند به تقویت تصمیم‌گیری‌ها و پاسخگویی بهتر به چالش‌های موجود کمک کند و روند کار را به سمت ارتقاء کیفیت هدایت کند.
در ادامه علی‌اکبر موسوی موحدی و فرناز جعفرنژاد به بیان نقطه نظرات خود درباره شورای نخبگان و طرح‌های بنیاد پرداختند.
ضرورت بکارگیری شیوه‌های علمی و فناورانه در هدایت دانش‌آموزان
علی نیک‌بخت معاون مستعدان و آینده‌سازان بنیاد ملی نخبگان نیز در این نشست با اشاره به طرح «شهاب» (شناسایی و هدایت استعدادهای برتر دانش‌آموزی) گفت: این طرح با همکاری آموزش و پرورش بر پایه مدل‌های علمی و منطقی اجرا شده است.
ما توانسته‌ایم دانش‌آموزان مستعد را در حوزه‌های علمی، هنری و اجتماعی شناسایی کنیم.
هرچند فرآیند هدایت این دانش‌آموزان نیازمند برنامه‌ریزی‌های بیشتر است و در مرحله ابتدایی قرار دارد، اما به زودی برنامه‌های مرتبط با این بخش ارائه خواهد شد.
وی افزود: برخلاف طرح‌های دانشجویی که با جامعه‌ای محدودتر مواجه هستیم، در حوزه دانش‌آموزی با ۱۵ میلیون دانش‌آموز سر و کار داریم که هر کدام استعداد و خلاقیت خاص خود را دارند.
روش‌های سنتی استعدادیابی دیگر کارآمد نیستند و نیاز است که از شیوه‌های علمی و فناورانه بهره بگیریم.
نقش آموزش و پرورش در طرح شهاب
همچنین امید نقشیته از معاونان سمپاد و عضو حقیقی شورای نخبگان نیز در این نشست در خصوص نقش آموزش و پرورش و طرح شهاب گفت: خوشبختانه توجه ویژهای به حوزه آموزش و پرورش صورت گرفته است.
در گذشته، برخی متولیان طرح شهاب به‌طور جدی پای کار نبودند، اما با احیای مدارس سمپاد، این روند بهبود یافته است.
هم بنیاد ملی نخبگان و هم آموزش و پرورش در این زمینه حساسیت و دغدغه دارند و امیدواریم با حمایت شورا، طرح شهاب به شکل کامل و مؤثر اجرا شود.
شایان ذکر است، در پایان این نشست احکام اعضای حقوقی و حقیقی شورای نخبگان بنیاد ملی نخبگان توسط حسین افشین معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری و رئیس بنیاد ملی نخبگان به اعضای شورای نخبگان تقدیم شد.