مجلس خبرگان رهبری

بر اساس اصل ۱۰۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مسولیت تصویب قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آن‌ها و آیین‌نامه داخلی جلسات آنان فقط برای «نخستین دوره» برعهده شورای نگهبان بوده و پس از آن «هر گونه تغییر و تجدیدنظر در این قانون و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان در صلاحیتِ خود آنان است.»^[۲] بنابراین مطابق تعریف اصل ۱۰۸ قانون اساسی، مجلس خبرگان رهبری باید یک مجلس انتخابی تمام عیار باشد و نه انتصابی. به گفتهٔ اکبر هاشمی رفسنجانی بعلت حساسیتی که در انتخاب رهبر وجود دارد، «قانون خبرگان با خودش است.»^[۳]

نجات‌الله ابراهیمیان، سخنگو و عضو حقوقدان شورای نگهبان در دورهٔ ششم دربارهٔ مجلس خبرگان می‌گوید: «قانونگذاران اساسی، برای مجلس خبرگان رهبری استقلالی را پیش بینی کرده که این استقلال شاید برای هیچ نهاد سیاسی دیگری پیش بینی نشده است. از این رو مجلس خبرگان مطابق اصل ۱۰۸ قانون اساسی صلاحیت خود تنظیمی دارد. این امر به این منظور است که هیچ نهادی نتواند این پارلمان کوچک اما راهبردی را تحت نفوذ و تغییرات ناشایست قرار دهد.^[۴]

اما از طرف دیگر برخی از منتقدان، تصمیمات اعضای مجلس خبرگان در دروهٔ نخست را عملا محدود کردن قدرت این مجلس در مقابل رهبری می‌دانند. در دروهٔ اول مجلس خبرگان رهبری، نزدیکی اعضای آن دوره به هاشمی رفسنجانی و سید علی خامنه‌ای باعث انتخاب سید علی خامنه‌ای به رهبری شد. این درحالی بود که خامنه‌ای شرط «مرجعیت» که در قانون اساسی مصوب ۱۳۵۸ لازمهٔ رهبری بود را نداشت.^[۵]

البته که در بازنگری سال ۱۳۶۸ در اصل ۱۰۹ قانون اساسی که شرایط رهبری را مد نظر قرار میدهد حرفی از مرجعیت زده نشده و تنها به صلاحیت علمی لازم برای افتاء در ابواب مختلف فقه اشاره شده که این توان را شخص مجتهد نیز داراست^[۶]

اما این تصمیم تنها تصمیم سرنوشت‌ساز اولین دوره مجلس خبرگان رهبری نبود. پس از درگذشت آیت‌الله خمینی و تنها سه ماه مانده به پایان دوره اول مجلس خبرگان رهبری، اعضای این مجلس تعیین صلاحیت‌های نامزدهای انتخابات مجلس خبرگان را بر عهدهٔ شورای نگهبان گذاشتند. شورایی ۱۲ نفره که رهبر ایران براساس قانون اساسی، ۶ عضو را مستقیما انتخاب می‌کند و ۶ عضو دیگر را رئیس قوه قضاییه (که خود توسط رهبر انتخاب می‌شود) انتخاب می‌کند و برای اخذ رای اعتماد به مجلس شورای اسلامی معرفی می‌کند.^[۵]

این تصمیم جناح چپ و راست (مجمع روحانیون مبارز و جامعه روحانیت مبارز) را رویاروی هم قرار داد. آیت‌الله اسدالله بیات زنجانی، از مراجع تقلید شیعه می‌گوید: «بحث علمی نبود و هدف از این تغییر روش، عدم راه‌یابی رقبای سیاسی‌شان به مجلس خبرگان بود.»^[۵]

جایگاه قانونی

در اصل‌های ۹۹، ۱۰۷، ۱۰۸، ۱۱۱ و ۱۷۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نام خبرگان رهبری ذکر شده‌است. اصل ۱۰۷ انتخاب رهبری را وظیفه خبرگان می‌داند و بر اساس اصل ۱۰۸ تعداد و شرایط خبرگان‏، کیفیت‏ انتخاب‏ آن‌ها و آیین‌نامه‏ داخلی‏ جلسات‏ آنان‏ در صلاحیت‏ خود خبرگان قرار گرفته‌است [یادداشت ۱]. به این ترتیب اولین قانون انتخابات خبرگان شامل تعیین تعداد و شرایط انتخاب شوندگان و در اجرای اصل ۱۰۷ و ۱۰۸ قانون اساسی، در تاریخ دهم مهرماه ۱۳۵۹ توسط شورای نگهبان تدوین و تنظیم گردید و به تصویب امام خمینی رهبر وقت ایران رسید. برخی از مواد این قانون با اصلاحاتی همراه بوده‌است، تغییراتی که در جلسات ۲۴ و ۲۵ تیرماه سال ۱۳۶۹ در مواد این قانون صورت گرفت از این جمله‌اند ^[۷]، آخرین اصلاحیه مربوط به تاریخ ۱۱/ ۶/ ۱۳۹۴ است.

ریاست و هیئت رئیسه

ریاست این مجلس از زمان تأسیس در سال ۱۳۶۱ به عهده علی مشکینی بود، پس از مرگ وی در سال ۱۳۸۶ این پست به اکبر هاشمی رفسنجانی رسید و در سال ۱۳۸۹ محمدرضا مهدوی کنی جانشین وی شد. پس از فوت او، این پست به محمد یزدی رسید.

• علی مشکینی (۱۳۶۱ تا ۱۳۸۶)
• اکبر هاشمی رفسنجانی (۳ مرداد ۱۳۸۶ تا ۱۷ اسفند ۱۳۸۹)
• محمدرضا مهدوی کنی (۱۷ اسفند ۱۳۸۹ تا ۲۹ مهر ماه ۱۳۹۳)
• محمد یزدی (۱۹ اسفند ۱۳۹۳ تا ۴ خرداد ۱۳۹۵)
• احمد جنتی (۴ خرداد ۱۳۹۵ تاکنون)

هیئت رئیسه کنونی (دوره پنجم) شامل رئیس، دو نایب‌رئیس، دو منشی و دو کارپرداز است:^[۸]

1. احمد جنتی (رئیس)
2. سید ابراهیم رئیسی (نایب‌رئیس اول)
3. محمدعلی موحدی کرمانی (نایب‌رئیس دوم)
4. سید احمد خاتمی (منشی)
5. عباس کعبی (منشی)
6. محسن قمی (کارپرداز اداری و مالی)
7. سید هاشم حسینی بوشهری (کارپرداز فرهنگی)

وظایف مجلس خبرگان رهبری

• اصل ۱۰۷ قانون اساسی:

«پس از درگذشت رهبر، تعیین جایگزین به عهده خبرگان منتخب مردم است. خبرگان رهبری دربارهٔ همه فقهای واجد شرایط مذکور در اصول پنجم و یکصد و نهم بررسی و مشورت می‌کنند هر گاه یکی از آنان را اعلم به احکام و موضوعات فقهی یا مسائل سیاسی و اجتماعی یا دارای مقبولیت عامه یا واجد برجستگی خاص در یکی از صفات مذکور در اصل یکصد و نهم تشخیص دهند او را به رهبری انتخاب می‌کنند و در غیر این صورت یکی از اعضای مجلس خبرگان را به عنوان رهبر انتخاب و معرفی می‌نمایند. رهبر منتخب خبرگان، ولایت امر و همه مسوولیت‌های ناشی از آن را بر عهده خواهد داشت. رهبر در برابر قوانین با سایر افراد کشور مساوی است.»

این اصل قبل از بازنگری سال ۱۳۶۸ انتخاب رهبر را از میان مراجع تقلید و به صورت فردی یا شورایی (سه یا هفت نفره) قید کرده بود.

• اصل ۱۰۸ قانون اساسی:

«قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آن‌ها و آیین‌نامه داخلی جلسات آنان برای نخستین دوره باید به وسیله فقهای اولین شورای نگهبان تهیه و با اکثریت آراء آنان تصویب شود و به تصویب نهایی رهبر انقلاب برسد. از آن پس هر گونه تغییر و تجدید نظر در این قانون و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان در صلاحیت خود آنان است».

• اصل ۱۱۱ قانون اساسی:

«هرگاه رهبر از انجام وظایف قانونی خود ناتوان شود، یا فاقد یکی از شرایط مذکور در اصول پنجم و یکصد و نهم گردد، یا معلوم شود از آغاز فاقد بعضی از شرایط بوده‌است، از مقام خود برکنار خواهد شد. تشخیص این امر به عهده خبرگان مذکور در اصل یکصد و هشتم می‌باشد. در صورت فوت یا کناره‌گیری یا عزل رهبر، خبرگان موظفند، در اسرع وقت نسبت به تعیین و معرفی رهبر جدید اقدام نمایند.»

کمیسیون‌ها

به منظور بررسی‌های کارشناسی و تهیه گزارش جهت طرح در جلسات رسمی، شش کمیسیون زیر در مجلس خبرگان تشکیل شده‌است:^[۹]

کمیسیون اصل ۱۰۸ قانون اساسی

به منظور بررسی و تدوین قوانین مربوط به خبرگان، از جمله انتخابات و آیین‌نامه داخلی مجلس خبرگان، تشکیل می‌گردد. اعضای اصلی آن، یازده نفر و اعضای علی‌البدل، چهار نفرند.^[۹] اعضای اصلی^[۱۰]

1. احمد بهشتی
2. محسن محمدی اراکی
3. سید محمد مهدی میرباقری
4. محسن قمی
5. سید محمود علوی
6. سید یوسف طباطبایی نژاد
7. عسکر دیرباز
8. حسن عالمی
9. سید عبدالهادی حسینی شاهرودی
10. رضا رمضانی
11. محسن کازرون

اعضای علی‌البدل^[۱۰]

1. علی اسلامی
2. عباسعلی سلیمانی
3. عبدالکریم فرحانی
4. سید مجتبی حسینی
5. جواد مجتهد شبستری

کمیسیون امور مالی و اداری

به بررسی امور مالی و اداری مجلس خبرگان می‌پردازد، دارای نه عضو اصلی و سه عضو علی‌البدل است.^[۹] اعضای اصلی^[۱۱]

1. قربانعلی دری نجف آبادی
2. عسکر دیرباز
3. سید عبدالهادی حسینی شاهرودی
4. علی معلمی
5. عباسعلی سلیمانی
6. سید محمد حسینی شاهروی
7. سید هاشم بطحایی

اعضای علی‌البدل^[۱۱]

1. احمد پروایی
2. امان‌الله علیمرادی

کمیسیون اصل ۱۰۷ و ۱۰۹ قانون اساسی

به منظور آمادگی خبرگان برای اجرای اصل یک‌صدوهفتم و شناخت حدود و شرایط مذکور در اصل پنجم و یک‌صدونهم قانون اساسی، کمیسیونی مرکب از یازده نفر عضو اصلی و چهار نفر عضو علی‌البدل، تشکیل می‌شود تا دربارهٔ همه موارد مربوط به شرایط و صفات رهبر و دربارهٔ همه کسانی که در مظان رهبری قرار دارند، تحقیق و بررسی به عمل آورد و نتایج آن را به هیئت رئیسه ارائه کند. گزارش این کمیسیون، سری تلقی می‌شود و به صورت اسناد طبقه‌بندی شده، حفاظت می‌گردد و بدون تصویب مجلس خبرگان، در اختیار دیگری قرار نمی‌گیرد، مگر رهبری، که عنداللزوم به اطلاع وی می‌رسد.^[۹] اعضای اصلی^[۱۲]

1. محمد مؤمن
2. مرتضی مقتدایی
3. سید ابراهیم رئیسی
4. محسن محمدی اراکی
5. عباس کعبی
6. عبدالنبی نمازی
7. سید هاشم حسینی بوشهری
8. ابوالقاسم وافی
9. قربانعلی دری نجف آبادی
10. عباس کعبی
11. سید علی اصغر دستغیب

اعضای علی‌البدل^[۱۲]

1. زین العابدین قربانی
2. سید ابوالحسن مهدوی
3. سید یوسف طباطبایی نژاد
4. سید علی شفیعی
5. سید حسن عاملی

کمیسیون سیاسی - اجتماعی

به منظور آگاهی مستمر اعضای مجلس خبرگان از تحولات مهم داخلی و جهانی، به ویژه در زمینه مسائل سیاسی، فرهنگی، مدیریتی، امنیتی و اقتصادی تشکیل می‌شود و موظف است با تشکیل جلسات با حضور نخبگان و مسئولان امور سیاسی، امنیتی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، مسائل مهم داخلی و جهانی را که به نحوی، به انجام وظایف خبرگان، به ویژه وظایف مذکور در اصول یک‌صدوهفتم و یک‌صدونهم قانون اساسی، مربوط می‌شود، مورد بررسی قرار دهد و گزارش آن را به هیئت رئیسه تقدیم کند تا در اولین اجلاسیه خبرگان، به اطلاع اعضا رسد.^[۹] اعضای اصلی^[۱۳]

1. محمد علی تسخیری
2. سید محمود علوی
3. علیرضا اسلامیان
4. محسن حیدری
5. سید محمد مهدی میرباقری
6. محمد هادی عبد خدایی
7. عبدالمحمود عبداللهی
8. سید محمد حسینی شاهرودی
9. علی معلمی

اعضای علی‌البدل^[۱۳]

1. علی اسلامی
2. علی ملکوتی

کمیسیون تحقیق موضوع اصل ۱۱۱ قانون اساسی

به منظور اجرای اصل یک‌صد و یازدهم قانون اساسی و برای نظارت بر استمرار شرایطی که در اصل پنجم و یک‌صدونهم قانون اساسی برای رهبری ذکر شده‌است و تصمیم‌گیری در موارد فقدان آن، تشکیل می‌شود. تحقیقات و مذاکرات این کمیسیون، محرمانه است. مجلس خبرگان، به وسیله این کمیسیون، موضوع نظارت بر رهبری را به اجرا می‌گذارد. این کمیسیون، باید هرگونه اطلاعات لازم را در رابطه با اصل صدویازده، در محدوده قوانین و موازین شرعی، تحصیل کند و نسبت به صحت و سقم گزارش‌های مربوطه، بررسی لازم را به عمل آورد. سایر اعضای خبرگان نیز، اطلاعات خود را دربارهٔ اصل صدویازده، در اختیار این کمیسیون قرار می‌دهند. کمیسیون، بعد از بررسی و تحقیق، در صورتی که مطالب مذکور را برای تشکیل اجلاس خبرگان، کافی نداند، موضوع را با عضو یا اعضای خبرگان که اطلاعات را در اختیار گذارده‌اند، در میان می‌گذارد و توضیحات خود را ارائه می‌کند و در صورتی که آنان قانع نشدند، اگر اکثریت نمایندگان، تقاضای تشکیل جلسه فوق‌العاده را کنند، اجلاسیه مجلس خبرگان، برگزار می‌شود.^[۹] اعضای اصلی^[۱۴]

1. سید محمود هاشمی شاهرودی
2. احمد جنتی
3. محمد علی موحدی کرمانی
4. سید ابراهیم رئیسی
5. سید هاشم حسینی بوشهری
6. مرتضی مقتدایی
7. محسن مجتهد شیستری
8. سید احمد خاتمی
9. محسن قمی
10. عباس کعبی
11. عبدالنبی نمازی

اعضای علی‌البدل^[۱۴]

1. سید محمد علی موسوی جزایری
2. محمد علی تسخیری
3. علیرضا اسلامیان
4. ابوالقاسم وافی
5. سید علی شفیعی

نظرات در مصاحبه رئیس مجلس خبرگان با جراید عنوان شد: نظارت خبرگان بر رهبری نظارت «حراستی» است. یعنی اینکه نگذاریم رهبری مورد هجمه قرار گیرد. باید سینه خود را در مقابل دشمنان سپر کنیم تا رهبری ضربه نخورد.^[۱۵] در حالیکه هاشمی رفسنجانی این نظارت را صلاحیتی می‌داند و می‌گوید خبرگان رهبری وظیفه دارد همواره مراقب باشد که رهبری صلاحیت لازم را طبق شرایطی که قانون اساسی تعریف کرده دارا باشد.^[۱۶]

کمیسیون بررسی راه‌های پاسداری و حراست از ولایت فقیه

به منظور بررسی راه‌های مناسب پاسداری و حراست از ولایت فقیه، تشکیل می‌گردد. اهم وظایف آن، ارائه پیشنهاد به هیئت رئیسه در این امور است:

1. تحقیق و پژوهش در موضوع حکومت اسلامی، بالاخص ولایت فقیه، تألیف و نشر آن به صورت‌های مناسب و پاسخ به شبهات؛
2. معرفی ولایت فقیه در مجامع علمی داخل و خارج کشور و در سطح عموم مردم؛
3. بررسی شیوه‌های مناسب تدریس و ترویج اندیشه حکومت اسلامی و ولایت‌فقیه، در سطوح مختلف تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان و نیز در سطح رسانه‌های عمومی، خصوصاً صدا و سیما و ارائه راهکارهای مناسب به هیئت رئیسه مجلس خبرگان.^[۹]

اعضای اصلی^[۱۷]

1. محمد حاجی ابوالقاسم دولابی*
2. محمود محمدی عراقی
3. محسن حیدری
4. حسن عالمی
5. سید ابوالحسن مهدوی
6. عبدالکریم فرحانی
7. احمد مبلغی*

اعضای علی‌البدل^[۱۷]

1. مجید تلخابی*
2. سید رحیم توکل
3. غیاث الدین طه محمدی

*. اعضای جدید در دومین اجلاسیه رسمی مجلس خبرگان رهبری دوره پنجم مورخ ۱۳۹۵/۱۲/۱۸ به ترتیب آراء، جایگزین اعضای مستعفی شدند.

انتخابات خبرگان

برابر با ماده ۸ از فصل پنجم قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبری، (اصلاحی تیر ۱۳۶۹)، خبرگان با اکثریت نسبی آرای شرکت‌کنندگان (رأی بیشتر) انتخاب می‌شوند و در اینصورت انتخابات خبرگان رهبری یک مرحله‌ای است.^[۱۸]

شرایط نامزدان

طبق ماده ۳ مصوب شورای نگهبان، نامزدان خبرگان مردم باید دارای شرایط زیر باشند:

1. اشتهار به دیانت و وثوق و شایستگی اخلاقی
2. اجتهاد در حدی که قدرت استنباط بعض مسائل فقهی را داشته باشد و بتواند ولیّ فقیه واجد شرایط رهبری، را تشخیص دهد.
3. بینش سیاسی و اجتماعی و آشنایی با مسائل روز.
4. معتقد بودن به نظام جمهوری اسلامی ایران.
5. نداشتن سوابق سوء سیاسی و اجتماعی

تبصره ۱ – مرجع تشخیص دارا بودن شرایط فوق، فقهای شورای نگهبان قانون اساسی می‌باشند.

تبصره ۲ – کسانی که رهبر معظم انقلاب – صریحاً یا ضمناً – اجتهاد آنان را تأیید کرده باشد، از نظر علمی نیاز به تشخیص فقهای شورای نگهبان نخواهند داشت.

تبصره ۳ – ضرورت ندارد که نامزدان، ساکن و یا متولد حوزه انتخابیه خود باشند.^[۱۹]

شورای نگهبان برای احراز اجتهاد نامزدان، تأیید اجتهاد آن‌ها در دوره‌های قبل یا شرکت در آزمون علمی اجتهاد و کسب حد نصاب نمره علمی را منظور می‌دارد. همچنین تأیید اجتهاد توسط شخص رهبر ملاک تأیید اجتهاد علمی است.

شرایط انتخاب کنندگان

انتخاب کنندگان باید دارای شرایط زیر باشند:

1. تابعیت جمهوری اسلامی ایران.
2. داشتن هجده سال تمام در روز اخذ رأی.

همچنین طبق یک ماده قانونی اشخاص زیر از حق انتخاب کردن، محرومند:

1. صغار و مجانین.
2. محرومین از حقوق اجتماعی.^[۱۹]

تاریخچه مجلس خبرگان

نخستین مجلس خبرگان رهبری

نخستین مجلس خبرگان رهبری در شرایطی تشکیل شد که کشور در حال جنگ با عراق بود. انتخابات این مجلس در تاریخ ۱۹ آذر ۱۳۶۱ برگزار شد که نزدیک ۱۸ میلیون نفر در آن شرکت کردند. در این دوره ۷۵ نفر از نمایندگان مجلس خبرگان تعیین شدند و انتخابات بقیه نمایندگان به دور دوم کشید. این مجلس در ۲۴ مرداد ۱۳۶۲ با پیام روح‌الله خمینی آغاز به کار کرد.^[۲۰]

درصد مشارکت مردم

اقدامات و عملکرد مجلس خبرگان

ادوار مجلس/دوره زمانی/تعداد اجلاس‌ها	هیئت رئیسه	مهم‌ترین اتفاقات
دوره اول سال ۱۳۶۹-۱۳۶۱ ۱۱ جلسه	علی مشکینی (رییس) هاشمی رفسنجانی (نایب رییس) محمد مومن و سید حسن طاهری خرم آبادی (منشی)	انتخاب حسینعلی منتظری به عنوان قائم مقام رهبری. [۲۱] انتخاب سید علی خامنه‌ای به عنوان رهبر جدید بعد از درگذشت امام خمینی در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ش. تصویب مقدماتی آیین‌نامه مجلس خبرگان.
دوره دوم سال ۱۳۷۷- ۱۳۶۹	علی مشکینی (رئیس) هاشمی رفسنجانی و ابراهیم امینی ( نواب رییس) سید حسن طاهری خرم آبادی و محمد مومن (منشی)	رد صلاحیت چند نامزد مشهور از جمله برخی نمایندگان دوره مجلس خبرگان رهبری مذاکرات تمامی اجلاس‌ها در این دوره از خبرگان محرمانه بود و خبری منتشر نشد.
دوره سوم سال ۱۳۸۵ - ۱۳۷۷ ۱۶ جلسه	علی مشکینی (رئیس) هاشمی رفسنجانی و ابراهیم امینی (نواب رییس) سید حسن طاهری خرم آبادی و قربانعلی دری نجف آبادی (منشی)
دوره چهارم سال ۱۳۹۴-۱۳۸۵ ۱۶ جلسه	سال اول: علی مشکینی (رییس)، هاشمی رفسنجانی و یزدی (نواب رییس)، دری نجف آبادی و سید احمد خاتمی (منشی) سال ۸۶ تا ۸۹: هاشمی رفسنجانی (رییس)، محمد مومن و محمد یزدی (نواب رییس)، سید احمد خاتمی و قربانعلی دری نجف آبادی (منشی ) ۸۹ تا۹۳: مهدوی کنی (رییس)، محمد یزدی و سید محمود هاشمی شاهرودی (نواب رییس)، سید احمد خاتمی و قربان‌علی دری نجف‌آبادی (منشی) اسفند ۹۳ تا پایان: محمد یزدی (رییس)، هاشمی شاهرودی و موحدی کرمانی (نواب رییس)، سید احمد خاتمی و قربان‌علی دری نجف‌آبادی (منشی)	برای اولین بار در این دوره از انتخابات یک چهره غیرروحانی (محسن اسماعیلی) برای حضور در انتخابات تأیید صلاحیت شد. دوره چهارم خبرگان رهبری استثنائاً ده ساله شد. درگذشت علی مشکینی رئیس همه دوره‌های مجلس خبرگان درگذشت محمد رضا مهدوی کنی سومین رئیس این دوره از خبرگان ریاست چهار نفر بر این دوره از مجلس خبرگان تصویب افزایش اعضای این مجلس از ۸۶ نفر به ۸۸ نفر.[۲۲]
دوره پنجم ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۳ش	احمد جنتی (رئیس)، سید ابراهیم رئیسی و محمدعلی موحدی کرمانی (نواب رئیس) دری نجف‌آبادی و سید احمد خاتمی (منشی)[۲۳]	برای نخستین یک چهره بدون لباس روحانی (محسن اسماعیلی) به عنوان نماینده انتخاب شد.

انتخاب منتظری به قائم مقامی رهبری

انتخاب منتظری به قائم مقامی رهبری با توجه به نظر بعضی خبرگان در مجلس خبرگان پیگیری و عملی شد اما قرار بود این موضوع به صورت مخفی بماند. اما اولین بار توسط باریک بین امام جمعه قزوین و نماینده خبرگان در نماز جمعه این شهر برای عموم علنی شد.^{[نیازمند منبع]}

انتقاد از عدم حضور متخصصان غیرمجتهد در مجلس خبرگان

برخی از حقوقدانان معتقدند که نام مجلس خبرگان با وظیفه نمایندگان آن منطبق نیست چرا که وظیفه اصلی نمایندگان تعیین رهبری است و طبق اصل ۱۰۹ قانون اساسی رهبری باید دارای ۸ شرط از جمله فقاهت، سیاسی، مدیریت و … باشد^[۲۴][۲۵] تا نمایندگان این مجلس وی را برگزینند، درحالیکه برای این نمایندگان تنها بر روی یک مورد تخصص یعنی فقاهت تأکید می‌شود؛ لذا باید یا نام مجلس به مجلس خبرگان فقهی تغییر کند یا اینکه آئین‌نامه خبرگان تغییر یافته و نمایندگانی از سایر تخصص‌ها و از جمله سایر ادیان و مذاهب و زنان در آن حضور پیدا کنند.^{[نیازمند منبع]} ظاهراً در پاسخ به این انتقاد ابراز شده‌است که مسلماً نمایندگان خبرگان باید رهبر را با توجه به شرایط هشتگانه برگزینند اما در عین حال داشتن اجتهاد فقهی برای آن‌ها در کنار دیگر تخصص‌ها شرط اصلی می‌باشد چرا که تشخیص مهم‌ترین شرط رهبری یعنی فقاهت و اشراف بر احکام شرعی توسط مجتهدین صورت می‌گیرد و بنا به اهمیت ویژه لازم است همه اعضای خبرگان نسبت به این شرط مهم اشراف داشته باشند. بعبارتی نماینده خبرگان با هر تخصص مورد نیاز الزاماً باید مجتهد نیز باشد. از سویی در حقیقت تخصص‌های دیگر فقاهتی و در سایه فقه هستند یعنی اگر سیاست یا مدیریت شرط است، از منظرگاه فقهی و دینی شرط است نه مطلق سیاست یا مدیریت، و کارایی این شرایط با توجه به دیدگاه فقهی دینی مد نظر است نه کارایی صرف یا صرف تخصص آکادمیکی. همچنین به‌طور نسبی داشتن همه تخصص‌ها و توانایی‌های لازم از جمله سیاستمداری، مدیریت، آگاهی به اوضاع روز و… در تأیید صلاحیت نامزدان در نظر گرفته می‌شود.^[۲۶]

پراکنش کرسی‌ها

پراکنش ۸۸ کرسی مجلس خبرگان در استان‌های ایران در دوره پیش‌رو:^[۲۷]

استان	تعداد کرسی	استان	تعداد کرسی	استان	تعداد کرسی	استان	تعداد کرسی	استان	تعداد کرسی
آذربایجان شرقی	۵	آذربایجان غربی	۳	اردبیل	۲	اصفهان	۵	البرز	۲
ایلام	۱	بوشهر	۱	تهران	۱۶	چهارمحال و بختیاری	۱	خراسان جنوبی	۱
خراسان رضوی	۶	خراسان شمالی	۱	خوزستان	۶	زنجان	۱	سمنان	۱
سیستان و بلوچستان	۲	فارس	۵	قزوین	۲	قم	۱	کردستان	۲
کرمان	۳	کرمانشاه	۲	کهگیلویه و بویراحمد	۱	گلستان	۲	گیلان	۴
لرستان	۲	مازنداران	۴	مرکزی	۲	هرمزگان	۱	همدان	۲
یزد	۱

جستارهای وابسته

• فهرست نمایندگان مجلس خبرگان رهبری
• فهرست رئیسان مجلس خبرگان رهبری

پی‌نوشت‌ها

1.  

• «خبرگان رهبری - روز ۲۲ خرداد مردم استان گلستان یک نماینده خبرگان را انتخاب می‌کنند». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۵ ژوئن ۲۰۰۹.
•  
• اصل ۱۰۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
•  
• تندروها اسلام را بدنام می‌کنند تبیان
•  
• رد صلاحیت فقهای نامزد بر نظارت خبرگان تبیان
•  
• فرشته، قاضی (۱۹ بهمن ۱۳۹۴). «پنج دوره خبرگان؛ رد صلاحیت‌ها». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۲ آوریل ۲۰۲۰.
•  
• "قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران". ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد. 2020-05-27.
•  
• هاشمی، حقوق اساسی، ۱۳۸۶،ص ۴۴. ص۳۵
•  
• «دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری-هیئت رئیسه مجلس خبرگان».
•  
• «دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری - ساختار مجلس خبرگان».
•  
• «دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری-اعضای کمیسیون آیین‌نامه، موضوع اصل 108 قانون اساسی».
•  
• «دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری-اعضای کمیسیون امور مالی و اداری».
•  
• «دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری-اعضای کمیسیون اصل 107 و 109 قانون اساسی».
•  
• «دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری-اعضای کمیسیون سیاسی ـ اجتماعی».
•  
• «دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری-اعضای کمیسیون تحقیق موضوع اصل یکصدویازده قانون اساسی».
•  
• سایت خبری تابناک. کد خبر250354 تاریخ انتشار 21 خرداد 1391 ساعت16:39
•  
• سایت اطلاع‌رسانی دفتر هاشمی رفسنجانی- نقل به مضمون
•  
• «دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری-اعضای کمیسیون بررسی راه‌های پاسداری و حراست از ولایت فقیه».
•  
• کاندیداهای خبرگان با رأی اکثریت نسبی برگزیده می‌شوند/ انتخابات خبرگان به مرحله دوم نمی‌رود تسنیم
•  
• قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبری سایت اطلاع‌رسانی شورای نگهبان
•  
• «نخستین مجلس خبرگان رهبری». مؤسسهٔ مطالعات و پژوهش‌های سیاسی. دریافت‌شده در ۴ تیر ۱۳۸۸.
•  
• انتخاب منتظری به قائم مقامی رهبری با توجه به نظر بعضی خبرگان در مجلس خبرگان پیگیری و عملی شد اما قرار بود این موضوع به صورت مخفی بماند. اما اولین بار توسط باریک بین امام جمعه قزوین و نماینده خبرگان در نماز جمعه این شهر برای عموم علنی شد.^{[نیازمند منبع]}
•  
• سایت خبرآنلاین
•  
• هیئت رئیسه خبرگان پنجم
•  
• http://www.pyknet.net/1394/03dey/29/page/tajzadeh.php
•  
• http://www.aparat.com/... /صحبتهای_علی_مطهری_و_نقد_عمل…
•  
• با توجه به شرایط و کارکردهای مختلف رهبری چرا متخصصین علوم دیگر در مجلس خبرگان حضور ندارند؟ بایگانی‌شده در ۲۰ ژوئن ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine پایگاه جامع سبک زندگی سالم
•  

منابع

• وبگاه مجلس خبرگان رهبری
• «مجموعه قوانین و مقررات مجلس خبرگان رهبری». وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ فوریه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۳۱ مارس ۲۰۱۴.

پیوند به بیرون

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ مجلس خبرگان رهبری موجود است.

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به مجلس خبرگان رهبری در ویکی‌گفتاورد موجود است.

• وبگاه مجلس خبرگان رهبری
• روند شکل‌گیری مجلس خبرگان رهبری پرتال آفتاب
• نگاهی به قوانین مربوط به انتخابات مجلس خبرگان

ن ب و انتخابات‌ها و همه‌پرسی‌های ایران

جمهوری اسلامی ایران ۱۳۵۸ (خبرگان قانون اساسی) ریاست‌جمهوری ۱۳۵۸ • مرداد ۱۳۶۰ • مهر ۱۳۶۰ • ۱۳۶۴ • ۱۳۶۸ • ۱۳۷۲ • ۱۳۷۶ • ۱۳۸۰ • ۱۳۸۴ • ۱۳۸۸ • ۱۳۹۲  • ۱۳۹۶  • ۱۴۰۰ مجلس شورای اسلامی ۱۳۵۹–۱۳۵۸ • ۱۳۶۳ • ۱۳۶۷ • ۱۳۷۱ • ۱۳۷۵–۱۳۷۴ • ۱۳۷۹–۱۳۷۸ • ۱۳۸۳–۱۳۸۲ • ۱۳۸۷–۱۳۸۶ • ۱۳۹۱–۱۳۹۰ • ۱۳۹۵–۱۳۹۴ • ۱۳۹۹–۱۳۹۸ مجلس خبرگان رهبری ۱۳۶۱ • ۱۳۶۹ • ۱۳۷۷ • ۱۳۸۵ • ۱۳۹۴ • ۱۴۰۳ شوراهای اسلامی شهر و روستا ۱۳۵۸ • ۱۳۷۷ • ۱۳۸۱ • ۱۳۸۵ • ۱۳۹۲ • ۱۳۹۶ • ۱۴۰۰ همه‌پرسی فروردین ۱۳۵۸ (جمهوری اسلامی) • آذر ۱۳۵۸ (قانون اساسی) • ۱۳۶۸ (بازنگری قانون اساسی)

به زبان‌های دیگر

• این صفحه آخرین‌بار در ‏۷ ژوئیهٔ ۲۰۲۰ ساعت ‏۰۹:۵۶ ویرایش شده‌است.
• همهٔ نوشته‌ها تحت مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر شرایط استفاده را بخوانید.
  ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی بنیاد ویکی‌مدیا است.

https://fa.wikipedia.org/wiki