به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «سیری در اسرار فرشتگان (با رویکردی قرآنی و عرفانی)» اثر محمد زمان رستمی و طاهره آل بویه است که در پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در ۵۵۰ صفحه به چاپ دوم رسید.
فرشتگان واسطه میان خداوند و انسان‌اند و تدبیر امور وی را بر عهده دارند.
این کتاب با استناد به آیات قرآن و کتاب‌های تفسیر و عرفان گامی برای شناخت فرشتگان برداشته است و مراتب مختلف آفرینش و مسیر دستیابی انسان به کمالات ملکوتی را نشان می‌دهد و دریچه‌های آشنایی با خداوند را می‌گشاید.
ساختار اثر
این کتاب در پنج فصل تألیف شده است؛ فصل اول با عنوان «ماهیت فرشتگان» به بررسی وجودات کمالی، وجودات دارای مراتب بیشمار و وجودات دارای مقام معلوم پرداخته، وجودات تدبیر کننده، وجودات واسطه اعطای کمالات و وجودات فاقد امکان تمرد را بیان کرده و وجودات دارای رسالت، وجودات دارای عروج و وجودات مرگ‌پذیر را مورد تأکید قرار داده است.
نویسنده در فصل دوم با عنوان «صفات فرشتگان» ضمن تشریح فرمایش حضرت امیر (ع) درباره خلقت و صفات فرشتگان، بال فرشتگان، باز شدن بال فرشتگان برای طالب علم، عبادت فرشتگان، خوف فرشتگان، برتری فرشتگان بر انسان و نظریه برتری انسان بر همه فرشتگان را تبیین کرده و مجادله فرشتگان، علم فرشتگان به افعال بشر و حفظ و نگارش آن، نظم فرشتگان در تدبیر امور عالم و عروج فرشتگان در قیامت را به رشته تحریر درآورده است.
«اقسام فرشتگان» عنوان سومین فصل از کتاب حاضر است که در آن اقسام فرشتگان در دعای امام سجاد (ع)، مراتب فرشتگان از دیدگاه عبدالرحمان جامی و اقسام فرشتگان از نظر امام خمینی (ره) بیان شده، آشنایی تفصیلی با دسته‌های فرشتگان، فرشتگان مهیّمه و لوح محفوظ بررسی شده و عرش، حاملان عرش و روح شرح داده شده است.
همچنین جبرئیل (ع)، میکائیل (ع)، اسرافیل (ع)، عزرائیل (ع) و رفائیل (ع)، فرشتگان بیت المأمور، هارُوتَ و مارُوتَ، فرشتگان نزول عذاب، نکیر و منکر، سائق و شهید، مالک، خازن دوزخ زبانیه، فرشته موکل بر آتش و خشونت و قدرت فرشتگان دوزخ از دیگر مباحث فصل سوم از این کتاب هستند.
فصل چهارم با عنوان «کارهای فرشتگان» به تبیین تسبیح فرشتگان، تکلم فرشتگان از طریق وحی و انواع تکلم فرشتگان با اولیا پرداخته، فرشتگان و دمیدن روح، شفاعت فرشتگان و سلام فرشتگان را شرح داده، فرشتگان و لعنت بر کفار، فرشتگان و یاری مؤمنان، فرشتگان و جلوگیری از استراق سمع شیاطین و فرشتگان و ثبت و ضبط اعمال را مورد تأکید قرار داده و فرشتگان و ایجاد آرامش و سکینه، تمثل فرشتگان، نزول فرشتگان در شب قدر، فرشتگان و قبض روح و فرشتگان و دمیدن در صور را به نگارش درآورده است.
پنجمین و آخرین فصل از کتاب مذکور با عنوان «فرشتگان و خلافت انسان» به تشریح مباحثی همچون مطرح کردن مسئله خلافت انسان، مصادیق خلیفه خداوند، ماهیت اسماً، اختصام فرشتگان، سجده فرشتگان بر آدم، دلایل سجده فرشتگان بر انسان و درس‌هایی از گفتگوی خدا با فرشتگان اختصاص دارد.
لوح محفوظ در سمت راست عرش و بر پیشانی اسرافیل
در یکی از روایات آمده است که لوح محفوظ دو طرف دارد؛ یک طرفش بر سمت راست عرش و بر پیشانی اسرافیل است و هر وقت خدای تعالی بخواهد وحی بفرستد، لوح را به پیشانی اسرافیل می‌زند و او در لوح نظر می‌کند و آنچه را در لوح می‌بیند به جبرئیل وحی می‌کند.
تعابیری که در این روایت به کار رفته نیز از باب تشبیه معقول به محسوس است.
اینکه لوح محفوظ دو طرف دارد به این معناست که لوح محفوظ از یک سوی، کمالات خود را از سلسله مراتب بالاتر که قلم اوّل است، دریافت می‌کند و از سوی دیگر، آن کمالات را به سلسله مراتب پایین‌تر (که فرشتگان عرش هستند) ارائه می‌کند.
اینکه خدای متعال لوح را به پیشانی اسرافیل می‌زند، به این معناست که اسرافیل یکی از مجموعه فرشتگان لوح است و یا اینکه در جایگاهی بعد از فرشتگان لوح قرار دارد و کمالات خود را از ایشان دریافت می‌دارد.
این روایت دلالت می‌کند که اسرافیل در جایگاهی برتر از جبرئیل قرار دارد.