نظریات و رهنمودهای امام حسین سلام الله علیه در رابطه با مسائل انسانی
شناخت خداوند و عبادت او
حضرت امام حسین سلام الله علیه فرموده اند:
«اَيّهَا النّاسُ! إِنّ اللّهَ جَلّ ذِكْرُهُ مَا خَلَقَ الْعِبَادَ إِلاّ لِيَعْرِفُوهُ، فَإِذَا عَرَفُوهُ عَبَدُوهُ فَإِذَا عَبَدُوهُ اسْتَغْنَوْا بِعِبَادَتِهِ عَنْ عِبَادَةِ مَا سِوَاهُ».
امام حسين (ع) فرمود: «اى مردم! خداوند بندگان را آفريد تا او را بشناسند، آنگاه كه او را شناختند، پرستش كنند و آنگاه كه او را پرستيدند، از پرستش غير او بى نياز شوند».
(بحار الانوار، ج ۵ ص ۳۱۲ ح۱ )
۲. يافتن خداوند
«مَاذَا وَجَدَ مَنْ فَقَدَكَ وَ مَا الّذِى فَقَدَ مَنْ وَجَدَكَ؟».
امام حسين (ع) فرمود: «پروردگارا! آن كه تو را نيافت، چه يافت و آن كه تو را يافت، چه از دست داد؟».
(بحار الانوار، ج ۹۵ ص ۲۲۶ ح۳ )
۳. خداوند، مراقب انسان
«عَمِيَتْ عَيْنٌ لاَ تَرَاكَ عَلَيْهَا رَقِيباً».
امام حسين (ع) فرمود: «چشمى كه تو را مراقب خويش نبيند، كور است».
(بحار الانوار، ج ۹۵ ص ۲۲۶ ح۳ )
۴. عبادت تجار، بندگان و آزادگان
«إِنّ قَوْماً عَبَدُوا اللّهَ رَغْبَةً فَتِلْكَ عِبَادَةُ التّجّارِ وَ إِنّ قَوْمَاً عَبَدُوا اللّهَ رَهْبَةً فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْعَبِيدِ وَ إِنّ قَوْمَاً عَبَدُوا اللّهَ شُكْراً فَتِلْكَ عِبَادَةُ الاَحْرَارِ وَ هِىَ اَفْضَلُ الْعِبَادَةِ».
امام حسين (ع) فرمود: «گروهى خدا را از روى ميل به بهشت عبادت مىكنند، كه اين عبادت تجارتكنندگان است و گروهى خدا را از ترس دوزخ مىپرستند و اين عبادت بردگان است، و گروهى خدا را به سبب شايستگى مىپرستند، و اين عبادت آزادگان است كه برترين عبادت است».
(تحف العقول، ص ۲۷۹ ح۴ )
۵. پاداش عبادت حقيقى خداوند
«مَنْ عَبَدَ اللّهَ حَقّ عِبَادَتِهِ آتاهُ اللّهُ فَوْقَ اَمَانِيهِ وَ كِفَايَتِهِ».
امام حسين (ع) فرمود: «هركس حق معبوديت خدا را بهجا آورد، خداوند بيش از حدّ انتظار و كفايتش به او عطا مى كند».
(بحار الانوار، ج ۶۸ ص ۱۸۴ ح۴۴ )
۶. زيانكار
«لَقَدْ خَابَ مَنْ رَضِىَ دُونَكَ بَدَلاً».
امام حسين (ع) فرمود: «هركس به غير تو دل ببندد، زيان كرده است».
(بحار الانوار، ج ۹۵ ص ۲۱۶ ح۳ )
۷. ستايشگران خداوند
«مَا خَلَقَ اللّهُ مِنْ شَىْءٍ إِلا وَ لَهُ تَسْبِيحٌ يَحْمَدُ بِهِ رَبّهُ».
امام حسين (ع) فرمود: «خداوند هيچ موجودى را نيافريد، جز آنكه براى او تسبيحى قرارداد تا با آن خدا را ستايش كند».
(بحار الانوار، ج ۶۱ ص ۲۹ ح۸ )
۸. دوستى خداوند، سرمايه انسان
«خَسِرَتْ صَفْقَةُ عَبْدٍ لَمْ تَجْعَلْ لَهُ مِنْ حُبّكَ نَصِيباً».
امام حسين (ع) فرمود: «پروردگارا! كسى كه از محبّت خود بهرهمندش نكردى، زيان كرده است».
(بحار الانوار، ج ۹۵ ص ۲۲۶ ح۳ )
۹. اشك چشم و ترس دل، رحمت خداوند
«بُكَاءُ الْعُيُونِ وَ خَشْيَةُ الْقُلُوبِ رَحْمَةٌ مِنَ اللّهِ».
امام حسين (ع) فرمود: «گريستن چشمها و ترسيدن قلبها، رحمتى از جانب خداست».
(مستدرك الوسائل، ج ۱۱ ص ۲۴۵ ح۳۵ )
۱۰. دوستى اهل بيت سبب ريزش گناهان
«إِنّ حُبّنَا لَتُسَاقِطُ الذّنُوبَ كَمَا تُسَاقِطُ الرّيحُ الْوَرَقَ».
امام حسين (ع) فرمود: «محبّت ما اهل بيت سبب ريزش گناهان است، چنانكه باد، برگ درختان را مىريزد».
(حياة الامام الحسين، ج ۱ ص۱۵۶ )
۱۱. اهل بيت(ع)، معلمان ملائكه
«اَىّ شَىْءٍ كُنْتُمْ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَ اللّهُ عَزّوَجَلّ آدَمَ (ع)؟ قَالَ كُنّا اَشْبَاحَ نُورٍ نَدُورُ حَوْلَ عَرْشِ الرّحْمنِ فَنُعَلّمُ لِلْمَلاَئِكَةِ التّسْبِيحَ وَ التّهْلِيلَ وَ التّحْمِيدَ».
از امام حسين (ع) پرسيده شد: «قبل از اينكه خداوند عزّوجل آدم (ع) را خلق كند، شما چه چيزى بوديد؟ فرمود: ما شبحهايى از نور بوديم كه بر گرد عرش خدا مىچرخيديم و به ملائكه درس تسبيح و توحيد و ستايش خدا را مىآموختيم».
(بحار الانوار، ج ۵۷ ص ۳۱۱ ح۱ )
۱۲. اهلبيت(ع)، اهل سرّ خدا
«نَحْنُ الّذِينَ عِنْدَنَا عِلْمُ الْكِتَابِ وَ بَيَانُ مَا فِيهِ وَ لَيْسَ عِنْدَ اَحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ مَا عِنْدَنَا لاَِنّا اَهْلُ سِرّ اللّهِ».
امام حسين (ع) فرمود: «ما كسانى هستيم كه علم قرآن، و بيان آنچه در آن است، نزد ماست، و آنچه در نزد ماست نزد هيچيك از آفريدگان خدا نيست، زيرا ما محرم راز خداييم».
(بحار الانوار، ج ۴۴ ص ۱۸۴ ح۱۱ )
۱۳. مخلوقات، مأمور به اطاعت از اهل بيت(ع)
«وَ اللّهِ مَا خَلَقَ اللّهُ شَيْئاً إِلا وَ قَدْ اَمَرَهُ بِالطّاعَةِ لَنَا».
امام حسين (ع) فرمود: «سوگند به خدا كه خداوند هيچ موجودى را نيافريد، مگر آنكه او را به اطاعت از ما، امر كرد».
(بحار الانوار، ج ۴۴ ص ۱۸۱ ح۱ )
۱۴. دوستى اهل بيت(عليهم السلام)
«مَنْ اَحَبّنَا كَانَ مِنّا اَهْلَ الْبَيتِ».
امام حسين (ع) فرمود: «كسى كه ما را دوست بدارد، از ما اهل بيت است».
(نزهة النّاظر و تنبيه الخاطر، ص ۸۵ ح۱۹ )
۱۵. تهيدستى و كشته شدن شيعيان
«وَ اللّهِ الْبَلاَءُ وَ الْفَقْرُ وَ الْقَتْلُ اَسْرَعُ إِلَى مَنْ اَحَبّنَا مِنْ رَكْضِ الْبَرَاذِينِ، وَ مِنَ السّيْلِ إِلىَ صِمْرِهِ».
امام حسين (ع) فرمود: «به خدا سوگند، فقر و قتل به سوى دوستان ما، از حركت اسبان تيزپا و جريان سيل در مسيرش، سريعتر است».
(بحار الانوار، ج ۶۴ ص ۲۴۹ ح۸۵ )
۱۶. پرهيز از خيانت و مكر و نيرنگ
«إِنّ شِيعَتَنَا مَنْ سَلِمَتْ قُلُوبُهمْ مِنْ كُلّ غِشّ وَغَلّ وَدَغَلٍ».
امام حسين (ع) فرمود: «شيعه ما كسى است كه دلش از هرگونه خيانت و نيرنگ و مكرى پاك است».
(بحار الانوار، ج ۶۵ ص ۱۵۶ ح۱۰ )
۱۷. امام حسين(ع) و امام زمان(عج)
«لَوْ اَدْرَكْتُهُ لَخَدَمْتُهُ اَيّامَ حَيَاتِى».
امام حسين (ع) فرمود: «اگر زمان حضرت مهدى را درك مىكردم، تمام عمر خدمتگزارش بودم».
(عقد الدّرر، ص۱۶۰)
۱۸. حسين(ع)، كشته اشكها
«اَنَا قَتِيلُ الْعَبْرَةِ، لا يَذْكُرُنِى مُؤْمِنٌ إِلا بَكَى».
امام حسين (ع) فرمود: «من كشته اشكهايم، مؤمنى مرا ياد نكند، مگر آنكه به گريه مىافتد».
(كامل الزيارات، ص ۱۱۷ ح۶ )
۱۹. پاداش زائر امام حسين(ع)
«مَنْ زَارَنِى بَعْدَ مَوْتِى زُرْتُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ لَوْ لَمْ يَكُنْ إِلا فِى النّارِ لاَخْرَجْتُهُ».
امام حسين (ع) فرمود: «هركه مرا پس از مرگم، زيارت كند، روز قيامت زيارتش مى كنم و اگر در آتش هم باشد، او را بيرون مى آورم».
(المنتخب للطريحى، ص۶۹ )
۲۰. خوشخلقى و سكوت
«اَلْخُلْقُ الْحَسَنُ عِبَادَةٌ وَ الصّمْتُ زَيْنٌ».
امام حسين (ع) فرمود: «خوشخويى، عبادت است و سكوت، زينت».
(تاريخ اليعقوبى، ج ۲ ص۲۶۴ )
۲۱. تأخير در مرگ و افزايش روزى با صله رحم
«مَنْ سَرّهُ اَنْ يُنْسَاَ فِى اَجَلِهِ وَ يُزَادَ فِى رِزْقِهِ فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ».
امام حسين (ع) فرمود: «كسى كه دوست دارد اجلش به تأخير افتد و روزى اش افزايش يابد، صله رحم به جا آورد».
(بحار الانوار، ج ۷۱ ص ۹۱ ح۵ )
۲۲. عرضه اعمال به خداوند
«إِنّ اَعْمَالَ هَذِهِ الاُمّةِ مَا مِنْ صَبَاحٍ إِلا وَ تُعْرَضُ عَلَى اللّهِ عَزّوَجَلّ».
امام حسين (ع) فرمود: «همانا اعمال امّت، هر بامدادان بر خداوند عرضه می شود».
(بحار الانوار، ج ۷۰ ص ۳۵۳ ح۵۴ )
۲۳. جلب رضايت مردم با نارضايتى خداوند
«مَنْ طَلَبَ رِضَى النّاسِ بِسَخَطِ اللّهِ وَكَلَهُ اللّهُ إِلىَ النّاسِ».
امام حسين (ع) فرمود: «كسى كه براى جلب رضايت مردم، موجب غضب خدا شود، خداوند او را به مردم وا مى گذارد».
(بحار الانوار، ج ۷۵ ص ۱۲۶ ح۸ )
۲۴. گذشت در حال قدرت
«إِنّ اَعْفَى النّاسِ مَنْ عَفَا عَنْ قُدْرَةٍ».
امام حسين (ع) فرمود: «باگذشت ترين مردم كسى است كه با وجود قدرت، گذشت كند».
(بحار الانوار، ج ۷۵ ص ۱۲۱ ح۴ )
۲۵. سخن كاهنده ارزش
«لاَ تَقُولُوا بِاَلْسِنَتِكُمْ مَا يَنْقُصُ عَنْ قَدْرِكُمْ».
امام حسين (ع) فرمود: «چيزى كه از ارزشتان بكاهد، بر زبان جارى نكنيد».
(جلاء العيون، ج ۲ ص۲۰۵ )
۲۶. اثر تنگدستى، بيمارى و مرگ
«لَوْلاَ ثَلاَثَةٌ مَا وَضَعَ ابْنُ آدَمَ رَأسَهُ لِشَىْءٍ اَلْفَقْرُ وَ الْمَرَضُ وَ الْمَوتُ».
امام حسين (ع) فرمود: «اگر سه چيز نبود، آدمى سرش را در برابر هيچ چيز فرود نمى آورد؛ تنگدستى، بيمارى و مرگ».
(نزهة الناظر و تنبيه الخاطر، ص ۸۵ ح۴ )
۲۷. غفلت از گناه خويشتن
«إِيّاك اَنْ تَكُونَ مِمّنْ يَخَافُ عَلَى الْعِبَادِ مِنْ ذُنُوبِهِمْ وَيَاْمَنُ الْعُقُوبَةَ مِنْ ذَنْبِهِ».
امام حسين (ع) فرمود: «مبادا از كسانى باشى كه از گناه ديگران بيمناكند، و از كيفر گناه خود آسوده خاطرند».
(تحف العقول، ص۲۷۳ )
۲۸. برطرفكردن گرفتارى مؤمن
«مَنْ نَفّسَ كُرْبَةَ مُؤْمِنٍ فَرّجَ اللّهُ عَنْهُ كُرَبَ الدّنيَا وَ الاخِرَةِ».
امام حسين (ع) فرمود: «هركه گرفتارى مؤمنى را برطرف كند، خداوند گرفتاريهاى دنيا و آخرتش را برطرف مىكند».
(بحار الانوار، ج ۷۵ ص ۱۲۲ ح۵ )
۲۹. مرگ با عزّت و زندگى با ذلّت
«مَوْتٌ فِى عِزّ خَيْرٌ مِنْ حَيَاةٍ فِى ذُلّ».
امام حسين (ع) فرمود: «مرگ با عزت برتر از زندگى با ذلّت است».
(بحار الانوار، ج ۴۴ ص ۱۹۲ ح۴ )
۳۰. همسانى گفتار و عمل
«إِنّ الْكَريِمَ إِذَا تَكَلّمَ بِكَلاَمٍ، يَنْبَغِى اَنْ يُصَدّقَهُ بِالْفِعْلِ».
امام حسين (ع) فرمود: «بزرگوار كسى است، كه گفتارش با عملش يكى باشد».
(مستدرك الوسائل، ج ۷ ص ۱۹۳ ح۶ )
۳۱. دشمنى با على(ع) نشانه نفاق
«مَا كُنّا نَعْرِفُ الْمُنَافِقِينَ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللّهِ (ص) إِلا بِبُغْضِهِمْ عَلِيّاً وَ وُلْدَهُ».
امام حسين (ع) فرمود: «ما در عهد رسول خدا (ص) منافقان را نمىشناختيم، جز در دشمنى آنها با على و اولادش».
(عيون أخبار الرّضا، ج ۲ ص ۷۲ ص۳۰۵ )
۳۲. اثر پذيرش هديه
«مَنْ قَبِلَ عَطَاءَكَ، فَقَدْ اَعَانَكَ عَلَى الْكَرَمِ».
امام حسين (ع) فرمود: «آنكس كه هديه تو را بپذيرد، تو را در بزرگوارى كمك كرده است».
(بحار الانوار، ج ۶۸ ص ۳۵۷ ح۲۱ )
۳۳. نجات از آتش با گريه از ترس خدا
«اَلْبُكَاءُ مِنْ خَشْيَةِ اللّهِ نَجَاةٌ مِنَ النّارِ».
امام حسين (ع) فرمود: «گريه از ترس خدا، باعث نجات از آتش جهنّم است».
(مستدرك الوسائل، ج ۱۱ ص ۲۴۵ ح۳۵ )
۳۴. اثر خردمندى و يقين به مرگ
«لَوْ عَقَلَ النّاسُ وَ تَصَوّرُوا الْمَوْتَ لَخَرِبَتِ الدّنيَا».
امام حسين (ع) فرمود: «اگر مردم خردمند مىشدند و مرگ را باور مىداشتند، دنيا ويران مىگشت».
(إحقاق الحق، ج ۱۱ ص۵۹۲ )
۳۵. گناهى آسانتر از پوزش
«رُبّ ذَنْبٍ اَحْسَنُ مِنَ الاِعْتِذَارِ مِنْهُ».
امام حسين (ع) فرمود: «چه بسا گناهى كه نيكوتر از پوزش است».
(بحار الانوار، ج ۵۷ ص ۱۲۸ ح۱۱ )
۳۶. غيبت، خورش سگهاى دوزخ
«كُفّ عَنِ الْغَيْبَةِ فَإِنّهَا إِدَامُ كِلابِ النّارِ».
امام حسين (ع) فرمود: «از غيبت بپرهيز، كه خورش سگهاى دوزخ است».
(بحار الانوار، ج ۷۵ ص ۱۱۷ ح۲ )
۳۷. نهى از منكر
«لا يَنْبَغِى لِنَفْسٍ مُؤْمِنَةٍ تَرَى مَنْ يَعْصِى اللّهَ فَلا تُنْكِرُ عَلَيْهِ».
امام حسين (ع) فرمود: «سزاوار نيست كه مؤمن، گناهكارى را ببيند و او را از گناه باز ندارد».
(كنز العمّال، ج ۳ ص ۸۵ ح۵۶۱۴ )
۳۸. اثر نافرمانى خداوند
«مَنْ حَاوَلَ اَمْراً بِمَعْصِيَةِ اللّهِ كَانَ اَفْوَتَ لِمَا يَرْجُوا وَ اَسْرَعَ لِمَا يَحْذَرُ».
امام حسين (ع) فرمود: «كسى كه با نيرنگ و معصيت خدا، در پى بهدست آوردن چيزى رود، كمتر به آنچه اميد دارد مىرسد، و زودتر به آنچه مىترسد، دچار مىشود».
(بحار الانوار، ج ۷۵ ص ۱۲ ح۱۹ )
۳۹. خير فراوان در پنج چيز
«خَمْسٌ مَنْ لَمْ تَكُنْ فِيهِ لَمْ يَكُنْ فِيهِ كَثِيرُ مُسْتَمْتِعٍ: اَلْعَقْلُ، وَ الدّينُ وَ الاَدَبُ، وَ الْحَيَاءُ وَ حُسْنُ الْخُلْقِ».
امام حسين (ع) فرمود: «پنج چيز است كه در هركسى نباشد، خير زيادى در او نيست: عقل، دين، ادب، حيا و خوشخويى».
(حياة الامام الحسين(ع)، ج ۱ ص۱۸۱ )
۴۰. پيروى از حق و كمال عقل
«لا يَكْمُلُ الْعَقْلُ إِلا بِاتّبَاعِ الْحَقّ».
امام حسين (ع) فرمود: «عقل جز با پيروى از حق، كامل نمىشود».
(أعلام الدين، ص۲۹۸ )
https://www.balagh.ir/content/4759