چهل حدیث از امام کاظم علیه السلام

 

۱. کلید بصیرت

^{الإمام الكاظم(ع} : تَفَقَّهوا فی دینِ اللّهِ، فَإِنَّ الفِقهَ مِفتاحُ البَصیرَةِ.

^{امام كاظم(ع)}:در دین خدا، ژرفكاوی كنید؛ زیرا دین شناسی، كلید بصیرت است.

_{تحف العقول: ص۴۱۰}

۲. پیری زودرس

^{الإمام الكاظم(ع} : كَثرَةُ الهَمِّ یورِثُ الهَرَمِ.

^{امام كاظم(ع)}:فراوانی غصّه، موجب پیری است.

_{تحف العقول: ص ۴۰۳}

۳. صداقت در گفتار

^{الإمام الكاظم(ع} : مَنْ صَدَقَ لِسانُهُ زَكی عَمَلُهُ.

^{امام كاظم(ع)}:هر كه زبانش صادق باشد کردارش پاکیزه است.

_{تحف العقول: ص ۳۸۸، س ۱۷}

۴. حسن نیت

^{الإمام الكاظم(ع} : مَنْ حَسُنَتْ نیتُهُ زیدَ فی رِزْقِهِ.

^{امام كاظم(ع)}:هر كه فكر و نیتش نیك باشد در روزی اش توسعه خواهد بود.

_{تحف العقول: ص ۳۸۸، س ۱۷}

۵. نیکی به برادران و خانواده

^{الإمام الكاظم(ع} : مَنْ حَسُنَ بِرُّهُ بِإخْوانِهِ وَ أهْلِهِ مُدَّ فی عُمْرِهِ.

^{امام كاظم(ع)}:هر كه به دوستان و خانواده اش نیكی و احسان كند، عمرش طولانی خواهد شد.

_{تحف العقول: ص ۳۸۸، س ۱۷}

۶. دغلکاری و آزار

^{الإمام الكاظم(ع} : لَیسَ مِن أخلاقِ المُؤمِنینَ الغِشُّ ولَا الأَذی.

^{امام كاظم(ع)}:دَغَلکاری و آزاررسانی، از اخلاق مؤمنان نیست.

_{الكافی: ج ۸ ص ۱۲۶ ح ۹۵}

۷. ولخرجی و اسراف

^{الإمام الكاظم(ع} : مَن بَذَّرَ و أَسرَفَ زالَت عَنهُ النِّعمَةُ.

^{امام كاظم(ع)}:هر كس ولخرجی و اسراف كند، نعمت از او زایل می شود.

_{تحف العقول: ص ۴۰۳}

۸. راهنمای عاقل

^{الإمام الكاظم(ع} : لِكُلِّ شَیءٍ دَلیلٌ وَ دَلیلُ الْعاقِلِ التَّفَكُّر.

^{امام كاظم(ع)}:برای هر چیزی، دلیل و راهنمائی است و راهنمای شخص عاقل، تفكّر و اندیشه می باشد.

_{تحف العقول: ۳۸۶}

۹. مشورت

^{الإمام الكاظم(ع} : مَنِ اسْتَشارَ لَمْ یعْدِمْ عِنْدَ الصَّوابِ مادِحا، وَ عِنْدَ الْخَطإ عاذِرا.

^{امام كاظم(ع)}:كسی كه در امور زندگی خود با اهل معرفت مشورت كند، چنانچه درست و صحیح عمل كرده باشد مورد تعریف و تمجید قرار می گیرد و اگر خطا و اشتباه كند عذرش پذیرفته است.

_{نزهة الناظر و تنبیه الخاطر: ص ۱۲۳، ح ۱۳}

۱۰. پرخوابی و بیکاری

^{الإمام الكاظم(ع} : إنَّ اللّهَ جَلَّ وعَزَّ یبغِضُ العَبدَ النَّوّامَ الفارِغَ.

^{امام كاظم(ع)}:خداوند عز و جل بنده پُر خوابِ بیكار را دشمن می دارد.

_{الكافی: ۵ / ۸۴ / ۲}

۱۱. امانت داری

^{الإمام الكاظم(ع} : رَأسُ السَّخاءِ أداءُ الأَمانَةِ.

^{امام كاظم(ع)}:سرآمد سخاوت، بازگرداندن امانت است.

_{نزهة الناظر: ص ۱۹۰ ح ۴۰۶}

۱۲.خلاصه علوم

^{الإمام الكاظم(ع} : وَجَدْتُ عِلْمَ النّاسِ فی أرْبَعٍ: أوَّلُها أنْ تَعْرِفَ رَبَّكَ، وَالثّانِیةُ أنْ تَعْرِفَ ما صَنَعَ بِكَ، وَالثّالِثَةُ أنْ تَعْرِفَ ما أرادَ مِنْكَ، وَالرّابِعَةُ أنْ تَعْرِفَ ما یخْرِجُكَ عَنْ دینِكَ.

^{امام كاظم(ع)}:تمام علوم جامعه را در چهار مورد شناسائی كرده ام:

اوّلین آن ها این كه پروردگار و آفریدگار خود را بشناسی و نسبت به او شناخت پیدا كنی.

دوّم، این كه بفهمی كه از برای وجود تو و نیز برای بقاء حیات تو چه كارها و تلاش هائی صورت گرفته است.

سوّم، بدانی كه برای چه آفریده شده ای و منظور چه بوده است.

چهارم، معرفت پیدا كنی به آن چیزهائی كه سبب می شود از دین و اعتقادات خود منحرف شوی یعنی راه خوشبختی و بدبختی خود را بشناسی و در جامعه چشم و گوش بسته حركت نكنی.

_{كافی: ج ۱، ص ۵۰، ح ۱۱،}

۱۳. اسباب رحمت و برکت الهی

^{الإمام الكاظم(ع} : إنَّ أهْلَ الاْ رْضِ مَرْحُومُونَ ما یخافُونَ، وَ أدُّوا الاْمانَةَ، وَ عَمِلُوا بِالْحَقِّ.

^{امام كاظم(ع)}:اهل زمین مورد رحمت ـ و بركت الهی ـ هستند، مادامی كه خوف و ترس (از گناه و معصیت داشته باشند)، ادای امانت نمایند و حقّ را دریابند و مورد عمل قرار دهند.

_{تهذیب الا حكام: ج ۶، ص ۳۵۰، ح ۹۹۱}

۱۴. انسان های دو چهره و دو زبان

^{الإمام الكاظم(ع} : بِئْسَ الْعَبْدُ یكُونُ ذاوَجْهَینِ وَ ذالِسانَینِ.

^{امام كاظم(ع)}:بد شخصی است آن كه دارای دو چهره و دو زبان می باشد، ـ كه در پیش رو چیزی گوید و پشت سر چیز دیگر ـ.

_{تحف العقول: ص ۲۹۱}

۱۵. خسارت دیده

^{الإمام الكاظم(ع} : اَلْمَغْبُونُ مَنْ غَبِنَ عُمْرَهُ ساعَة.

^{امام كاظم(ع)}:خسارت دیده و ورشكسته كسی است كه عُمْر خود را هر چند به مقدار یك ساعت هم كه باشد بیهوده تلف كرده باشد.

_{نزهة الناظر و تنبیه الخاطر حلوانی: ص ۱۲۳، ح ۶.}

۱۶. فرق عاقل و جاهل

^{الإمام الكاظم(ع} : ما قُسِّمَ بَینَ الْعِبادِ أفْضَلُ مِنَ الْعَقْلِ، نَوْمُ الْعاقِلِ أفْضَلُ مِنْ سَهَرِالْجاهِلِ.

^{امام كاظم(ع)}:چیزی با فضیلت تر و بهتر از عقل، بین بندگان توزیع نشده است، تا جائی كه خواب عاقل بهتر از شب زنده داری جاهل بی خرد است.

_{تحف العقول: ص ۲۱۳،}

۱۷. اداء امانت و راستگویی

^{الإمام الكاظم(ع} : أداءُالاْمانَةِ وَالصِّدقُ یجْلِبانِ الرِّزْقَ.

^{امام كاظم(ع)}:امانت داری و راست گوئی، هر دو موجب توسعه روزی می شوند.

_{تحف العقول: ص ۲۹۷}

۱۸. خیانت و دروغ

^{الإمام الكاظم(ع} : الْخِیانَةُ وَالْكِذْبُ یجْلِبانِ الْفَقْرَ وَالنِّفاقَ.

^{امام كاظم(ع)}:خیانت در امانت و دروغ گوئی موجب فلاكت و بیچارگی و سبب تیرگی دل می باشد.

_{تحف العقول: ص ۲۹۷}

۱۹.قدرت معنوی

^{الإمام الكاظم(ع} : مَنْ اَرادَ أنْ یكُونَ أقْوی النّاسِ فَلْیتَوَكَّلْ علَی اللّهِ.

^{امام كاظم(ع)}:هركس بخواهد (در هر جهتی) قوی ترینِ مردم باشد باید توكّل در همه امور، بر خداوند سبحان نماید.

_{بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۳۲۷، ضمن ح ۴.}

۲۰. اینگونه باش

^{الإمام الكاظم(ع} : أبْلِغْ خَیرا وَ قُلْ خَیرا وَلاتَكُنْ إمَّعَة.

^{امام كاظم(ع)}:نسبت به هم نوع خود خیر و نیكی داشته باش، و سخن خوب و مفید بگو، و خود را تابع بی تفاوت و بی مسئولیت قرار مده.

_{تحف العقول: ص ۳۰۴}

۲۱.برخورد با عالم و جاهل

^{الإمام الكاظم(ع} : عَظِّمِ العالِمَ لِعِلْمِهِ وَدَعْ مُنازَعَتَهُ، وَ صَغِّرِالْجاهِلَ لِجَهْلِهِ وَلاتَطْرُدْهُ وَلكِنْ قَرِّبْهُ وَ عَلِّمْهُ.

^{امام كاظم(ع)}:عالم را به جهت عملش تعظیم و احترام كن و با او منازعه منما، و اعتنائی به جاهل مكن ولی طردش هم نگردان، بلكه او را جذب نما و آنچه نمی داند تعلیمش بده.

_{تحف العقول: ص ۲۰۹}

۲۲. دنیا مانند مار

^{الإمام الكاظم(ع} : مَثَلُ الدّنیا مَثَلُ الْحَیةِ، مَسُّها لَینٌ وَ فی جَوْفِهَا السَّمُّ الْقاتِلِ، یحْذَرُهَاالرِّجالُ ذَوِی الْعُقُولِ وَ یهْوی اِلَیهَا الصِّبْیانُ بِأیدیهِمْ.

^{امام كاظم(ع)}:مَثَل دنیا همانند مار است كه پوست ظاهر آن نرم و لطیف و خوشرنگ، ولی در درون آن سمّ كشنده ای است كه مردان عاقل و هشیار از آن گریزانند و بچّه صفتان و بولهوسان به آن عشق می ورزند.

_{تحف العقول: ص ۲۹۲}

۲۳. دنیا مانند آب دریا

^{الإمام الكاظم(ع} : مَثَلُ الدُّنیا مَثَلُ ماءِ الْبَحْرِ كُلَّما شَرِبَ مِنْهُ الْعطْشانُ اِزْدادَ عَطَشا حَتّی یقْتُلُهُ.

^{امام كاظم(ع)}: مثَل دنیا (و اموال و زیورآلات و تجمّلات آن) همانند آب دریا است كه انسانِ تشنه، هر چه از آن بیاشامد بیشتر تشنه می شود و آنقدر میل می كند تا هلاك شود.

_{تحف العقول: ص ۲۹۲}

۲۴. ترک اهل بیت(ع)

^{الإمام الكاظم(ع} : مَنْ تَرَكَ أهْلَ بَیتِ نَبیهِ ضَلَّ.

^{امام كاظم(ع)}:هركس اهل بیت پیغمبر(ص) را رها كند گمراه می گردد.

_{اصول كافی: ج ۱ ص ۷۲ ح ۱۰.}

۲۵. مشقت در کودکی

^{الإمام الكاظم(ع} : یسْتَحَبُّ غَرامَةُ الْغُلامِ فی صِغَرِهِ لِیكُونَ حَلیما فی كِبَرِهِ.

^{امام كاظم(ع)}:بهتر است پسر را در دوران كودكی به كارهای مختلف و سخت، وادار نمائی تا در بزرگی حلیم و بردبار باشد.

_{وسائل الشّیعة: ج ۲۱، ص ۴۷۹، ح ۲۷۸۰۵.}

۲۶. خوب خرج کردن برای خانواده

^{الإمام الكاظم(ع} : ینْبَغی لِلرَّجُلِ أنْ یوَسِّعَ عَلی عَیالِهِ لِئَلاّ یتَمَنَّوْا مَوْتَهَ.

^{امام كاظم(ع)}:سزاوار است مرد نسبت به اهل منزل خود دست و دل باز باشد و در حدّ توان رفع نیاز كند تا آرزوی مرگش را ننمایند.

_{وسائل الشّیعة: ج ۲۱، ص ۴۷۹، ح ۲۷۸۰۵.}

۲۷. محاسبه نفس

^{الإمام الكاظم(ع} : لَیسَ مِنّا مَنْ لَمْ یحاسِبْ نَفْسَهُ فی كُلِّ یوْمٍ، فَإِنْ عَمِلَ حَسَنا إسْتَزادَ اللّهَ، وَ إنْ عَمِلَ سَیئا اسْتَغْفَرَ اللّهَ وَ تابَ اِلَیهِ.

^{امام كاظم(ع)}:از شیعیان و دوستان ما نیست، كسی كه هر روز محاسبه نَفْس و بررسی اعمال خود را نداشته باشد، كه اگر چنانچه اعمال و نیاتش خوب بوده، سعی كند بر آن ها بیفزاید و اگر زشت و ناپسند بوده است، از خداوند طلب مغفرت و آمرزش كند و جبران نماید.

_{وسائل الشّیعة: ج ۱۶، ص ۹۵، ح ۲۱۰۷۴.}

۲۸. عمل از روی درایت

^{الإمام الكاظم(ع} : قَلیلُ الْعَمَلِ مِنَ الْعاقِلِ مَقْبُولٌ مُضاعَفٌ وَ كَثیرُ الْعَمَلِ مِنْ أهْلِ الْهَوی وَالْجَهْلِ مَرْدُودٌ.

^{امام كاظم(ع)}:اعمال شخص عاقل مقبول است و چند برابر أجر خواهد داشت، ولی شخص نادان و هوسران گرچه زیادكار و خدمت و عبادت كند پذیرفته نخواهد بود.

_{الكافی: ج ۱ ص ۱۷ ح ۱۲.}

۲۹. اسباب نورانیت چشم

^{الإمام الكاظم(ع} : ثَلاثَةٌ یجْلُونَ الْبَصَرَ: النَّظَرُ إلَی الخُضْرَةِ، وَالنَّظَرُ إلَی الْماءِ الْجاری، وَالنَّظَرُ إلَی الْوَجْهِ الْحَسَنِ.

^{امام كاظم(ع)}:سه چیز بر نورانیت چشم می افزاید: نگاه بر سبزه، نگاه بر آب جاری و نگاه به صورت زیبا.

_{وسائل الشّیعة: ج ۵، ص ۳۴۰، ح ۳.}

۳۰. محبوب ترین بنده

^{الإمام الكاظم(ع)} : إنَّ أحَبَّ عِبادِ اللّهِ إلَى اللّهِ المُتَّقِی التّائِبُ.

^{امام كاظم(ع)}: محبوب ترینِ بندگان در نزد خداوند، پرهیزگار توبه كننده است.

_{تفسیر القمّی: ج ۲ ص ۳۷۷، دانشنامه قرآن و حدیث جلد ۱۸، صفحه: ۲۰}

۳۱. طلب روزی حلال مانند جهاد در راه خدا

^{الإمام الكاظم(ع)} : مَن طَلَبَ هذَا الرِّزقَ مِن حِلِّهِ لِیعودَ بِهِ عَلى نَفسِهِ وعِیالِهِ، كانَ كَالمُجاهِدِ فی سَبیلِ اللّهِ عز و جل.

^{امام كاظم(ع)}: هر كس این روزى را از حلالش بجوید تا آن را براى خود و خانواده اش فراهم آورَد، مانند مجاهدِ در راه خداوند عز و جل است.

_{الكافی: ج ۵ ص ۹۳ ح ۳، دانشنامه قرآن و حدیث جلد ۱۸، صفحه: ۴۹۴}

۳۲. پذیرایی از مهمان

^{الإمام الكاظم(ع)} : إنَّ رَسولَ اللّهِ(ص) كانَ إذا أتاهُ الضَّیفُ أكَلَ مَعَهُ، ولَم یرفَع یدَهُ مِنَ الخوانِ حَتّى یرفَعَ الضَّیفُ یدَهُ.

امام كاظم(ص): پیامبر خدا(ص) هر گاه برایش مهمان مى آمد، غذایش را با او مى خورد و دست از سفره نمى كشید تا آن كه مهمان، دست مى كشید.

_{الكافی: ج ۶ ص ۲۸۶ ح ۴، سیره پیامبر خاتم(ص)، جلد۴ صفحه: ۳۰۸}

۳۳. یاد مرگ

^{الإمام الكاظم(ع)} ـ عندَ قَبرٍ ـ: إنّ شیئا هذا آخِرُهُ لَحَقیقٌ أن یزهَدَ فی أوَّلِهِ، و إنّ شیئا هذا أوَّلُهُ لَحَقیقٌ أن یخافَ آخِرُهُ.

^{امام كاظم(ع)}ـ در كنار یك گور ـ فرمود: چیزى كه پایانش این است، سزاست كه از همان آغاز دل از آن بركَنند و چیزى كه آغازش این است، بجاست كه از پایانش بترسند.

_{معانی الأخبار: ۳۴۳ / ۱، میزان الحكمه، جلد ۹ صفحه: ۲۵۰}

۳۴. عاقل و دروغگویی

^{الإمام الكاظم(ع)} ـ لِهشامٍ و هُو یعِظُهُ ـ: إنّ العاقِلَ لا یكذِبُ و إن كانَ فیهِ هَواهُ.

^{امام كاظم(ع)}ـ در اندرز به هشام ـ فرمود: خردمند دروغ نمى گوید، اگر چه منافع او در آن باشد.

_{بحار الأنوار: ۷۸ / ۳۰۵ /۱، میزان الحكمه، جلد ۱۰ صفحه: ۶۱}

۳۵. نوع نگاه به دنیا

^{الإمام الكاظم(ع)} : كُن فِی الدُّنیا كَساكِنِ دارٍ لَیسَت لَهُ، إنَّما ینتَظِرُ الرَّحیلَ.

^{امام كاظم(ع)}: در دنیا، مانند كسى باش كه در خانه اى ساكن است كه مال او نیست و منتظر رفتن است.

_{تحف العقول: ص ۳۹۸، دنیا و آخرت از نگاه قرآن و حدیث، جلد ۱ صفحه: ۸۲}

۳۶. باارزش ترین مردم

^{الإمام الكاظم(ع)} : إنَّ أعظَمَ النّاسِ قَدرا الَّذی لا یرَى الدُّنیا لِنَفسِهِ خَطَرا.

^{امام كاظم(ع)}: با ارزش ترینِ مردم، كسى است كه براى دنیا ارزشى قائل نباشد.

_{الكافی: ج ۱ ص ۱۹ ح ۱۲، دنیا و آخرت از نگاه قرآن و حدیث، جلد ۲ صفحه: ۹۴}

۳۷. ادخال سرور

^{الإمام الكاظم(ع)} : مَن أدخَلَ عَلى مُؤمِنٍ سُروراً فَرَّحَ اللَّهُ قَلبَهُ یومَ القیامَةِ.

^{امام كاظم(ع)}: هر كس مؤمنى را شاد كند، خداوند در روز رستاخیز، او را بسیار دل شاد خواهد كرد.

_{الكافی: ج ۲ ص ۱۹۷ ح ۲، الگوی شادی از نگاه قرآن و حدیث، جلد ۱ صفحه: ۳۹۰}

۳۸. غیبت

^{الإمام الكاظم(ع)} : مَلعونٌ مَنِ اغتابَ أخاهُ.

^{امام كاظم(ع)}: ملعون است كسى كه از برادرش غیبت كند.

_{بحار الأنوار: ۷۸ / ۳۳۳ /۹، میزان الحكمه، جلد ۸ صفحه: ۵۷۷}

۳۹. جهاد زن

^{الإمام الكاظم(ع)} : جِهادُ المَرأةِ حُسنُ التَّبَعُّلِ.

^{امام كاظم(ع)}: جهاد زن، خوب شوهردارى كردن است.

_{الكافی: ۵ / ۵۰۷ /۴، میزان الحكمه، جلد ۵ صفحه: ۱۰۰}

۴۰. در صورت ناتوانی از زیارت قبور اهل بیت(ع)

^{الإمام الكاظم(ع)} : مَن لَم یستَطِعْ أن یزُورَ قُبُورَنا فَلْیزُرْ قُبُورَ صُلَحاءِ إخوانِنا.

^{امام كاظم(ع)}: هر كه نتواند قبرهاى ما را زیارت كند، قبور برادرانِ صالح ما را زیارت نماید.

_{بحار الأنوار: ۷۴ / ۳۱۱ /۶۵، میزان الحكمه، جلد ۵ صفحه: ۱۲۹}

۴۱. نخستین احسان به فرزند

^{الإمام الكاظم(ع)} : أوَّلُ ما یبَرُّ الرَّجُلُ وَلَدَهُ أن یسَمِّیهُ بِاسمٍ حَسَنٍ.

^{امام كاظم(ع)}: نخستین احسانى كه مرد به فرزند خود مى كند، این است كه نام نیكویى برایش انتخاب كند.

_{الكافی: ۶ / ۱۸ /۳، میزان الحكمه، جلد ۵ صفحه: ۴۰۶}

۴۲. عمل به وعده به کودکان

^{الإمام الكاظم(ع)} : إذا وَعَدتُمُ الصِّغارَ فأوفُوا لَهُم.

^{امام كاظم(ع)}: هرگاه به كودكان و عده اى دادید به آن عمل كنید.

_{بحار الأنوار: ۱۰۴ / ۷۳ /۲۳، میزان الحكمه، جلد ۱۳ صفحه: ۲۵۲}

۴۳. عزت در گرو حفظ زبان

^{الإمام الكاظم(ع)} : اِحفَظْ لِسانَكَ تَعِزَّ.

^{امام كاظم(ع)}: زبانت را نگه دار تا عزیز گردى.

_{الكافی: ۲ / ۱۱۳ /۴، میزان الحكمه، جلد ۷ صفحه: ۳۷۰}

۴۴. ترس از خدا حتی در تنهایی

^{الإمام الكاظم(ع)} : لیسَ مِن شیعَتِنا مَن خَلا ثُمّ لَم یرُعْ قلبُهُ.

^{امام كاظم(ع)}: شیعه ما نیست كسى كه در تنهایى و خلوت، دلش ترسان [از خدا] نباشد.

_{بصائر الدرجات: ۲۴۷ / ۱۰، میزان الحكمه، جلد ۶ صفحه: ۱۱۹}

https://hadith.net/post/62763/%DA%86%D9%87%D9%84-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85/