أَنصِفِ النّاسَ مِن نَفسِكَ و َأَهلِكَ وَ خاصَّتِكَ وَ مَن لَكَ فيهِ هَوىً وَ اعدِل فِى العَدُوِّ وَ الصَّديقِ؛
خودت و خانواده ات و نزديكانت و كسانى كه به آنان علاقه دارى، با مردم منصفانه رفتار كنيد و با دوست و دشمن به عدالت رفتار كن.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص394 ، ح9101
حدیث (6) پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم :
أَوَّلُ مَن يَدخُلُ النّارَ أَميرٌ مُتَسَلِّطٌ لَم يَعدِل، و َذو ثَروَةٍ مِنَ المالِ لَم يُعطِ المالَ حَقَّهُ وَ فَقيرٌ فَخورٌ؛
اولين كسى كه به جهنم مى رود فرمانرواى قدرتمندى است كه به عدالت رفتار نمى كند و ثروتمندى كه حقوق مالى خود را نمى پردازد و نيازمند متكبر.
عيون الاخبارالرضا ج2، ص28، ح20
حدیث (7) امام على عليه السلام :
اَلعَدلُ أَفضَلُ مِنَ الشَّجاعَةِ لأَنَّ النّاسَ لَوِ استَعمَلُوا العَدلَ عُموما فى جَميعِهِم لاَستَغنَوا عَنِ الشَّجاعَةِ؛
عدالت بهتر از شجاعت است زيرا اگر مردم همگى عدالت را درباره همه بكار گيرند از شجاعت بى نياز مى شوند.
شرح نهج البلاغه ج20، ص333، ح816
حدیث (8) امام صادق عليه السلام :
ثَلاثَةُ اَشياءَ يَحتاجُ النّاسُ طُرّا اِلَيها: اَلامنُ و َالعَدلُ و َالخِصبُ ؛
سه چيز است كه همه مردم به آنها نياز دارند: امنيّت، عدالت و آسايش.
تحف العقول ص 320
حدیث (9) امام صادق عليه السلام :
اَلعَدلُ اَحلى مِنَ الشَّهدِ وَاَليَنُ مِنَ الزُّبدِ وَاَطيَبُ ريحا مِنَ المِسكِ؛
عدالت از عسل شيرينتر، از كره نرمتر و از مُشك خوشبوتر است.
كافى(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 147، ح 15
حدیث (10) رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
عَدلُ ساعَةٍ خَيرٌ مِن عِبادَةِ سَبعينَ سَنَةً قِيامِ لَيلِها و َصِيامِ نَهارِها؛
ساعتى عدالت بهتر از هفتاد سال عبادت است كه شبهايش به نماز و روزهايش به روزه بگذرد.
مشكاةالانوار ص 316
حدیث (11) رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اَعدَلُ النّاسِ مَن رَضِىَ لِلنّاسِ ما يَرضى لِنَفسِهِ وَ كَرِهَ لَهُم ما يَكرَهُ لِنَفسِهِ؛
عادلترين مردم كسى است كه براى مردم همان را بپسندد كه براى خود مى پسندد و براى آنان نپسندد آنچه را براى خود نمى پسندد.
من لا یحضر الفقیه ج 4 ،ص 395 - نهج الفصاحه ص 220، ح 340
حدیث (12) رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اِذا حَكَموا بِغَيرِ عَدلٍ اِرتَفَعَتِ البَرَكاتُ؛
هنگامى كه به غير عدالت حكم كنند، بركتها از بين مى روند.
معدن الجواهر ص 73
حدیث (13) امام على عليه السلام :
اِجعَلِ الدِّينَ كَهفَكَ و َالعَدلَ سَيفَكَ تَنجُ مِن كُلِّ سوءٍ و َتَظفَر عَلى كُلِّ عَدُوٍّ؛
دين را پناهگاه و عدالت را شمشیر (اسلحه) خود قرار ده تا از هر بدى نجات پيدا كنى و بر هر دشمنى پيروز گردى.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص86 ، ح1422
حدیث (14) امام على عليه السلام :
اِنَّ العَدلَ ميزانُ اللّهِ سُبحانَهُ الَّذى وَضَعَهُ فِى الخَلقِ و َنَصَبَهُ لاِقامَةِ الحَقِّ فَلا تُخالِفهُ فى ميزانِهِ وَ لا تُعارِضهُ فى سُلطانِهِ؛
به راستى كه عدالت ترازوى (معيار) خداى سبحان است كه در ميان خلق نهاده است و براى بر پاداشتن حق نصب فرموده، پس در ترازوى خداوند با او مخالفت نكن و با حكومتش مقابله ننما.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص99 ، ح 1696
حدیث (15) امام على عليه السلام :
قُلوبُ الرَّعِيَّةِ خَزائِنُ راعيها فَما اَودَعَها مِن عَدلٍ اَو جَورٍ وَجَدَهُ؛
دلهاى مردم خزانه هاى حاكم است، پس آنچه از عدالت و يا ظلم در آنها بگذارد، همان را خواهد یافت.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 346 ، ح 7982
حدیث (16) امام على عليه السلام :
اِستَعمِلِ العَدلَ و َاحذَرِ العَسفَ و َالحَيفَ فَاِنَّ العَسفَ يَعودُ بِالجَلاءِ و َالحَيفَ يَدعوا اِلَى السَّيفِ؛
عدالت را اجرا كن و از زورگويى و ستمگرىبپرهيز زيرا زورگويى مردم را به ترك از وطن وامىدارد، و ستم آنان را به قيام مسلّحانه مىكشاند.
نهج البلاغه(صبحی صالح) ص559 ، حكمت 476
حدیث (17) امام على عليه السلام :
اَحسَنُ العَدلِ نُصرَةُ المَظلومِ؛
بهترين عدالت يارى مظلوم است.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 446 ، ح 10210
حدیث (18) امام على عليه السلام :
اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ فَرَضَ عَلى اَئِمَّةِ العَدلِ اَن يُقَدِّروا اَنفُسَهُم بِضَعَفَةِ النّاسِ كَيلا يَتَبَيَّغَ بِالفَقيرِ فَقرُهُ؛
خداوند عزوجل بر پيشوايان عادل واجب كرده كه سطح زندگى خود را با مردم ناتوان برابر كنند تا فقير را، فقرش برآشفته نكند.
کافی(ط-الاسلامیه) ج1 ، ص 411 ، ح 3
حدیث (19) رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
مَهدىُّ اُمَّتِى الَّذى يَملاُ الارضَ قِسطا وَ عَدلاً كَما مُلِئَت جَورا وَ ظُلما؛
مهدى امت من كسى است كه هنگام پر شدن زمين از بيداد و ظلم، آن را پر از قسط و عدل خواهد كرد.
كتاب سليم بن قيس ص910 - کمال الدین و تمام نعمه ص258
حدیث (20) امام على عليه السلام :
لا عَدلَ اَفضَلُ مِن رَدِّ المَظالِمِ؛
هيچ عدالتى بهتر از بازگرداندن حقوق پايمال شده نيست.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 446 ، ح10222
حدیث (21) امام على عليه السلام :
مَن عَمِلَ بِالعَدلِ حَصَّنَ اللّهُ مُلكَهُ؛
هر كس به عدالت رفتار كند، خداوند حكومتش را حفظ خواهد كرد.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 340 ، ح 7775
حدیث (22) امام على عليه السلام :
اِنَّ فِى العَدلِ سَعَةً وَ مَن ضاقَ عَلَيهِ العَدلُ فَالجَورُ عَلَيهِ اَضيَقُ؛
بهراستى كه در عدالت گشايش است و هر كس عدالت بر او تنگ آيد، بىعدالتى بر وى تنگتر خواهد بود.
نهج البلاغه(صبحی صالح) ص57 ، خطبه 15
حدیث (23) فاطمه زهرا عليها السلام :
فَفَرَضَ اللّهُ اليمانَ تَطهيرا مِنَ الشِّركِ... وَ العَدلَ تَسكينا لِلقُلوبِ؛
خداوند ايمان را براى پاكى از شرك... و عدل و داد را براى آرامش دلها واجب نمود.
من لا یحضر الفقیه ج3 ، ص568 - علل الشرايع ج1، ص 248، ح 2
حدیث (24) امام صادق عليه السلام :
لَم يَبعَثِ اللّهُ نَبيّا قَطُّ اِلاّ بِالبِرِّ و َالعَدلِ؛
خداوند هيچ پيامبرى را جز به نيكى و عدالت بر نينگيخت.
بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 24، ص 292
حدیث (25) امام على عليه السلام :
خَيرُ المُلوكِ مَن اَماتَ الجَورَ وَ اَحيَى العَدلَ؛
بهترين فرمانروا كسى است كه ظلم را از بين ببرد و عدل را زنده كند.
شرح آقا جمال خوانسارى بر غرر الحكم و درر الكلم ج3، ص 431، ح 5005
حدیث (26) رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
مَن اَصبَحَ لا يَهِمُّ بِظُلمِ اَحَدٍ غَفَرَ اللّهُ مَا اجتَرَمَ؛
هر كس صبح كند و قصد ظلم كردن به كسى را نداشته باشد، خداوند جُرم و گناه او را مى بخشد.
كافى(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 332، ح 8
حدیث (27) امام سجاد علیه السلام :
قُلتُ لِعَلىِّ بنِ الحُسَينِ علیه السلام اَخبِرنىِ بِجَميعِ شَرايِـعِ الّدينِ، قالَ علیه السلام : قَولُ الحَقِّ وَ الحُكمُ بِالعَدلِ وَ الوَفاءُ بِالعَهدِ؛
به امام سجّاد علیه السلام عرض كردم: مرا از تمام دستورهاى دين آگاه كنيد، امام علیه السلام فرمودند: حقگويى، قضاوت عادلانه و وفاى به عهد.
خصال ص 113، ح 90
حدیث (28) پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم :
اَلعَدلُ حَسَنٌ وَلكِن فِى المَراءِ اَحسَنُ، وَ السَّخاءُ حَسَنٌ وَلكِن فِى الغنياءِ اَحسَنُ، اَلوَرَعُ حَسَنٌ وَلكِن فِى العُلَماءِ اَحسَنُ، اَلصَّبرُ حَسَنٌ وَلكِن فِى الفُقَراءِ اَحسَنُ، اَلتَّوبَةُ حَسَنٌ وَلكِن فِى الشَّبابِ اَحسَنُ، اَلحَياءُ حَسَنٌ وَلكِن فِى النِّساءِ اَحسَنُ؛
عدالت نيكو است اما از دولتمردان نيكوتر، سخاوت نيكو است اما از ثروتمندان نيكوتر؛ تقوا نيكو است اما از علما نيكوتر؛ صبر نيكو است اما از فقرا نيكوتر، توبه نيكو است اما از جوانان نيكوتر و حيا نيكو است اما از زنان نيكوتر.
نهج الفصاحه ص578 ، ح 2006
حدیث (29) امام صادق علیه السلام:
اِنَّ مِن اَعظَمِ النّاسِ حَسرَهً یَومَ القِیامَهِ، مَن وَصفَ عَدلاً ثُمَّ خالَفَهُ اِلَى غَیرِه؛
پشیمان ترین شخص در روز قیامت، کسى است که براى مردم از عدالت سخن بگوید، اما خودش به دیگران عدالت روا ندارد.
کافی(ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 300 ، ح3
حدیث (30) رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم :
مَن صاحَبَ الناسَ بالَّذى یُحِبُّ اَن یُصاحِبُوهُ کانَ عَدلاً؛
هر که با مردم چنان رفتار کند که دوست دارد آنها با او آنگونه رفتار کنند، عادل است.
کنزالفوائد ج2 ، ص۱۶۲
حدیث (31) امام صادق علیه السلام :
اَلْعَدلُ أحلى مِنَ الْماءِ يُصِيبُهُ الظَّمآنُ؛
عدالت، گواراتر از آبى است كه تشنه به آن مى رسد.
الكافي(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 146 ، ح 11
حدیث (32) امام رضا علیه السلام :
اسْتِعْمَالُ الْعَدْلِ وَ الْإِحْسَانِ مُؤْذِنٌ بِدَوَامِ النِّعْمَةِ
به كارگيرى عدل و احسان و نيكويى موجب دوام و باقى ماندن نعمت مى شود .
عیون اخبار الرضا ج2 ، ص24 - مستدرك الوسائل و مستنبط المسایل ج11 ، ص 317 ، ح 13140
حدیث (33) امام علی علیه السلام :
أَعدَلُ النّاسِ مَن أَنصَفَ مَن ظَلَمَهُ.
عادلترین مردم کسى است که با کسى که به او ظلم کرده با انصاف رفتار کند.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 394 ، ح 9104
حدیث (34) امام علی علیه السلام :
وَ سُئِلَ علیه السلام [أَيُّمَا] أَيُّهُمَا أَفْضَلُ الْعَدْلُ أَوِ الْجُودُ؟ فَقَالَ علیه السلام الْعَدْلُ يَضَعُ الْأُمُورَ مَوَاضِعَهَا وَ الْجُودُ يُخْرِجُهَا مِنْ جِهَتِهَا وَ الْعَدْلُ سَائِسٌ عَامٌّ وَ الْجُودُ عَارِضٌ خَاصٌّ فَالْعَدْلُ أَشْرَفُهُمَا وَ أَفْضَلُهُمَا
از حضرت سوال شد کدام یک بالاتر است عدالت یا بخشش؟ فرمودند عدالت کارها در جایگاهش قرار می دهد و بخشش از جایگاهش خارج می کند و عدالت سیاست عام است و بخشش سیاست خاص پس عدالت شریفتر و بالاتر است
نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 553 ، ح 437