حقيقتي از اعجاز و انشاء عددي «اَعوذُ بِاللهِ مِنَ الشّيطانِ الرجيم» در قرآن حكيم

﴿بسم الله الرحمن الرحيم﴾

همان‌گونه که ﴿بسم الله الرحمن الرحيم﴾ در ابتداي همه‌ی سوره‌ها، جزء آيه‌هاي قرآن‌مجيد است، هنگام تلاوت از اوّل سوره‌ها، گفتن ﴿بسم الله الرحمن الرحيم﴾ لازم است. به جز سوره‌ی توبه كه بدون ﴿بسم الله الرحمن الرحيم﴾ است و نبايد آن را در اوّل سوره‌ی برائت (توبه) بخوانند.[1]

در صورت شروع قرائت از وسط سوره‌ها، مي‌توان بدون ﴿بسم الله الرحمن الرحيم﴾ يا با ﴿بسم الله الرحمن الرحيم﴾ شروع كرد.

هر چند خواندن ﴿بسم الله الرحمن الرحيم﴾ فضيلت و ثواب زيادي دارد، ولي در وسط سوره‌ی توبه لازم است بدون ﴿بسم الله الرحمن الرحيم﴾ و تنها با «اعوذ بالله من الشيطن الرجيم» خوانده شود تا نشانه‌ و اشاره‌اي باشد از اين كه در ابتداي سوره‌ی توبه ﴿بسم الله الرحمن الرحيم﴾ وجود ندارد.

كسي كه قرآن‌مجيد مي‌خواند از هرجاي آن‌که باشد، (اوّل یا وسط يا آخر سوره) قبل از گفتن ﴿بسم الله الرحمن الرحيم﴾، مستحب است بگويد:

«اَعوذُ بِاللهِ مِنَ الشّيطنِ الرجيم».[2]

خداوند متعال در سوره‌ی نحل به پيامبر اكرم، صلي الله عليه و آله و سلّم، مي‌فرمايد:

«﴿فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ مِنَ الشَّيْطنِ الرَّجِيمِ﴾؛[3]

هنگامي كه قرآن مي‌خواني، از شرّ شيطان مطرود به خدا پناه ببر.»

حال در اين جا سؤال پيش مي آيد که چرا، «اَعوذُ بِاللهِ مِنَ الشّيطنِ الرجيم» را بر ﴿بسم الله الرحمن الرحيم﴾ مقدم داشتند؟

پاسخ اين است که «اَعوذُ بِاللهِ مِنَ الشّيطنِ الرجيم» مثل صابوني است كه با آن جامه‌هاي آلوده و چركين را پاک مي‌سازند. وقتی بنده عازم تلاوت‌ قرآن مجيد شود، ممکن است دهان، آلوده به نامشروع‌ها باشد. با «اَعوذُ بِاللهِ مِنَ الشّيطنِ الرجيم»، دهان و زبان او پاك می‌شود و شايسته آن می‌گردد كه كلام خداوند را بر زبان جاري کند.[4] به تعبیر دیگر، باید از کفر و تکبر پاک و دور شد تا به ایمان رسید ﴿فمن یکفر بالطغوت و یومن بالله﴾.[5]

آیه‌ی مورد بحث، در سوره‌ی نحل ذکر شده که شماره‌ی 16 دارد و در آیه‌ی 98 آمده است و نشان عددی و ریاضی برای ذکر «اَعوذُ بِاللهِ مِنَ الشّيطنِ الرجيم» در کل قرآن‌حکیم است؛ زیرا، مجموع شماره‌ی سوره با شماره‌ی آیه، برابر با تعداد کل سوره‌های قرآن‌عظیم است: 16+98=114.

این سوره به نام سوره‌ی زنبور عسل است که نکته‌های شگفت‌انگیز و حکمت‌آموزی در خلقت آن دارد و از یک نظام اجتماعی منحصر به فردی برخوردار است. یکی از موارد آن، پاک بودن این موجود است، ماموران ویژه و محافظانی در جلوی کندوی عسل دارد که از ورود زنبورهای ناپاک جلوگیری می‌کنند تا زنبور ناپاک و نجس برگردد و پاک شود و اگر اصرار به ورود داشته باشد آن را می‌کشند. با این‌کار، محصول پاک عسل را تهیه می‌کنند. آمدن آیه‌ی پناه بردن به خدا از شرّ شیطان و ناپاکی در سوره‌ی نحل، پرده از حقایق دیگری دارد.

تو زِقرآن می نجویی غیر حرف         جان دهی بهر لغت یا نحو و صرف

اوّل از احکام و آداب کلام                کن مصفّا اندرون را از حُطام

دیده دل را زِ قرآن ده جلا                از سوادش سرمه می کش دیده را[6]